Alberti Pii Carporum comitis illustrissimi, ad Erasmi Roterodami expostulationem responsio accurata & paraenetica, Martini Lutheri & asseclarum eius haeresim vesanam magnis argumentis, & iustis rationibus confutans

2쪽

Iodocus Badius Ascensius Lectori pio 5c candido S. 'IjS Iz- Um ex vetere instituto anxie solicitem

disqrere opus aliquod ii terarium,q Iecs verbo' lepore esset vel delicatis auri bus plausibile θc iucudv. nec minus m. - . seueris podere sentetiaru gratu de fidei orthodoxς colanu, amicoF quoruda beneficio nactus

sum D.Alberti Pii, Carpoν Comitis illustrissimi do, elissimiq; ad expostulationem Erasmi Roterodami se

Romς apud patres purpuratos male audisse queret tis,accuratissima ec iusti voluminis instar resposione. Qua uti summis votis plurimi etia theologos expeti uerunt,ita ocs in ea eruditionis bonς sunt consecuturi

plurimu . Austas ob id tibi lector studiose polliceri,

ubi ea no oscitanter plegeris te vix definiturum edin1psa primu aut mireris aut extollas,tati ne Herois de cora oc humana modestia, an iusta oc seuera costantia, an do na multiiuga Ciceroniana maiestate codita, an demia ta vehemes vers pietatis studiu. Modestia de in ea cospicit no vulgaris,il, in humaniter ac beni gne respondet,cu honorifica videlicet Erasini ipsius copellatione dc laudu eius buccina,memor nimiru sapietis illius prouerbii Responsio mollis frangit iramisermo durus suscitat furore:miratorq; cum in aliis mulatis,tu in hac responsione,modestiς Petri Apostolorum principis,cui cu in faciem restitisset Paulus M reprehesibilem pronuciasset,de illo tamen scripsit Sicut cha rissimus frater noster Paulus secundu data sibi sapientiam scripsit vobis.Antisissima enim sibi esse Erasmici

3쪽

nominis gloria & animae salutem princeps hic Ap entissimus abunde signi sicat,ut quem tanta laude prosequitur,ec in apposita paraenesi ad euidelius standu ab

ecclesia catholica adhortatur. Seueritas aute non mi nor i eo perspicitur, i ingenue fatetur Erasmu multorum iudicio multis scriptoru suoru Luthero ad impie sentiendu ec scribendu ansam praebuisse maxima,quo, circa .pbe dc benigne monet, ut illa aut retractet,aut interpretes melius.Doctrina vero multiiuga,quia ni

hil asserit,quod non idem catholicis 6c scriptis ec a thoribus fulciat. Porro pietatis demu studium, P proprisca dc vera fide ac persuasione Christiana tot sulce pit labores,tot libros euoluerit.& ad Lutherana su damenta non quatienda modo,sed penitus euertendatam fortem tridentem adhibuerit .Quod studiu maxi/mopere quidem ut in seculari viro admirabile.verum ut in hoc principe minimu t nihil enim noui fecit. sed Iuxta nominis etymologon antiquam coluit pietate, nec potuit vir ει re re cognomento Pius nominis suita auiti instituti no esse dc semp dc ubit memor. Ous omnia testor bone longe clarius ipso opere 4nostro hoc epistolio legendo cognosces e ideoq parcius de Cpere. Vt tamen totam responsionis farraginem uno quasi obtutu perspicias, placuit breviculam capitum colligere tabellam operil pr ponere. Uale ad ι, onas Anni. U.XXIX.calculo Romano .

4쪽

Vum ingenii candor doceat illustri genere prognatos, ta eximia felicitas ne sciat inuidere cute, tu aut ab iis, qui te domestica cosuetudine penitus cogni/tu habet,proicetur insignis qda natutus benignitas,qua copleetti soles etia parii dignos tuo fauore:demiror,quis genius instiget animu tuu in Erasmu.Q so,ut quo aio fetas libertate nostra. Fieri pol ut error sit in note,nel me fugit,u no sit tutum rumorib2hmoi credere.Quare te rogo,ut siqd e limoi existimes h c no tibi scribi. Coplures q istinc huc ve nitit cosentietib' verbis narrat Romς quedare Prin/ripe Carpe sena ,docta,magn q; apud purpuratos presauctoritatis,' passim ac pala d dicet Erasinu nec ecphm,nec theologii, ieculii' lids doctrinς.Ide ad me pscribit epta multoφ aeque cosetietibRA tq; hacte nihil comoveor,si ea de me pr dicet,qipse tu dictis,tu

scriptis ingenue profiteor nullis magis indignarus,ci his,q me falsis,dcinuidiosis laudibus onerat,Si me veditare pro magno theologo,aut pho,inrito mihi d trahat aliqs leonis exuuiu. Nuc cum nihil magni de

me pollices,prsste id qd possum, nulli me pseres,neq; cuiusu officies gloris,miror si qR bene natus, ta inugni doctrina Nit' breuiter adeo felix,ut coxenere possit citi'et odisse vulgares istos doctrint simios dignae obtrectare Erasmo,q tui similes semp venerari cola vit ec adorare:q nec inuidere nouit inualib',q inferiore1 gaudet quatu Pot euehere.In argumetis quq mihi i

5쪽

D.Erasini Epistola

suscepi, arbitror me no omino infeliciter versatu esse,

pr sertim si cogites me barba' ea scripsisse barbatis. Nihil adhuc tractaui, qd theologu requireret multaphia instructu prsterq liberu arbitriu,qd a multis impositu aegret susceptu q potui,simplicissime tractaui, nec in impie,ni fallor,si paria erudite. Proinde, M oro liuetus,si vir tatus psuaseris Erasinu esse rude heroicatu disciplinarus' Sunt huius classis qplurimi qui in se iactant doctores. His magis c5ueniebat detrahere sona a passim in scholis docet adolescetes nihil scire, ec psuadent nihil nescire.la facile fero,si usq; P suo arebitratu de 1genio literi a meis, aut eloquetia iudicet. Magis me comouet ills voces,quas audio subinde re peti ab eodc principe in couiuiisCardinaliu,in cocilia Dulis erudito' quicqd est huius tumultus,ex Erasino natu esse. Hoc quu sit vanissimu,qd dici poterat hostilius ab eo cui' virul parete veneno sustulissem Quuprodire coepisset Lutherans tragoediς prooemiu, eiq; fere totus orbis applauderet, ego primus Oim dehor tatus sum amicos, ne se illi negocio admiscerer, cuius eXitia augurarer fore cructu, Et qm qda iactabant mecu Luthero sentire, videlicet quo plures ad sua allic rei laeti one,ego libellis editis Psessus sum mihi nihil esse rei cu Luthero,nec viail fore Ipsum Lutheria admonui,re euagelica ita tractaret, ne qd ambitioni, ne qd odio datu videret cauereti ne res inseditione cxiret . Frobentu minis etia cohercui,ne qd excuderet Luth ranu.Abstinuit ille. no absq; suo luculento dano,meo Potius obteperas anim e suo comodo seruies. Quot

6쪽

- Ad illust.Carporum Comitem. quot apud Germanos,& Eluetios amat bonas iras initio erat Luthero addictissimi.Hos oes ex iuratis ami eis mihi feci hostes acerrimos,paucis exceptis. Quul hinc theologi quida odio bonaru iraru nullia no mo/ueret lapide quo me in factione cui ipsi putabao iata dananda Pruderet, hinc Lutheram blanditiis, teMchnis,demq; minis 5c couiciis ide hoc ageret, licet co silio diuerso et theologi in hactenus digitu latu dimoveti no potui,ut ab ecclesiae Romans societate disco

. dere.huc animia no Oino coteneres,si nosceres tot regs

onu nostram aios .si Principia consilia, si sciresquos tumultus excitare potuissem, si me duce huius negocii voluissem *fiteri:sed ego malui me nudu dc inermem utriusi ptis iaculis exponere,q vllu porrigere digitufactioni qua no agnoscit ecci a Romana.Sed occasione Lutherus hausit e libris meis iid fortiter negat ipse

Luther',q ea de de me pdicat de scribit q Princeps ille Carpesis , videlicet nihil me scire theologis , P nusqcu illi'dogmatib' eosentia sed fingam'aliqd haustue lucubrationib' meis,q magis istud imputes mihi qPaulo aut Augustino, de sua fere cofirmat dogmata Certe cu illa mea scribere nihil iniis suspicabar,uhuiuscemodi tumultu exorituru.Sut Q dicat,cur non stati nasceti malo occurristi Quia cu multis suspica sar Lutherii ec bonu vim corrigedis deprauatiissimis ho1m motibus diuinitus missu, qu ia tu mihi displicebat qda de qbus illu admonui. Porro quii inudus retplenus academiis videret fabula esse mire plausibiunovulgo im, sed etia Principibus,epis,ac nonullis et ta

7쪽

DErasini Epistola Caresnalibus: qus fuisset temeritas me priuatu homueione publico orbis fauori oppedere. si me patetis libere Piri q fuerit hui' mali prim' fons,dica P measde sentetia.Sacerdotu quoruda pala impia vita,Theologoru quoruda sumiliuNonachoria quorunda non amplius fereda tyranis,huic tepestati locu fecit. Hoc velim ita dictu in malos,ut bonos existimatione nihilo faciat deteriore:& ita dictu in genere, ut ordini nul li sit irrogata columelia.Principio erat bellu cum lin guis ae latinis literis, his ego hactenus.faui,ut admisess ornaret iuuaretq; recepta studia,n5 ut veteres Psese res de pote,qd alui deiiceretire seruiret gloris Chri/m,no ut veterem paganismii in nobis reuocaret. Hic quia ancipiti Marte decertare res P monachos detra

eta est ad negociu fidei,Hic illis placebat plenus.Nodubito qn audita tibi sit Reuchbnica tragoedia . Hic coepit in illos incrudescere docto' odiu. Mox feruere adhuc bello inter mystas 5 osores musam, ortus est: Luther'.Illico conati sunt illi literam politiois culto res Lutherano negocio se inuoluere,quo simul dc illos pderet. Ita gradib2 qbusda res alteri' partis senip in peius Vergetis pulcacia, tu alteri' quoruda odiis ec inrepemiis clamoribus hucusq; Pgressa est tragoedia. Habes revi est absq; fuco descripta.Nuc si veru est,q Iod me delatu est, quaeso ut ista psuasionem abiicias,ta istiusmodi voces mihi piculosas cotineas: sin vanu est, ignosce, i limoi nsiliis obtuderim celsitudine tua: cui

8쪽

PIUS CAR

PORUM. O ERA SUO ROTERO D. S. D. TRUM mihi molestiae plus at Atuleriti an voluptatis epistola

tua Romae reddita ad. λ U. l I. Calendas Decebris haud facile prosecto dixerim Erasine doctissime. Nam ut me id magnope re delectauit,st, vir singulam eloquetia,& egregia doctrina prae ditus, me ad colloquiu per liteoras vocare videreris:sic illud permolestu fuit, ' offen/sionem animi tui,qua ipso statim velut exordio prςs rebas, per totam epistolam variis expostillationibus declarasti . Gaudebam itaq; Erasmum viru eruditissi εmia,ac celebre,quem ia ex multis annis no sola diligebam,verum dc admirabar,vltro ad me scripsisse Quippe indicium benevoli animi esse videtur,ec amicitiam inare cupientis,literis saltE interpellare, quem locoruinteruallo coram nequeas conuenire.Angebar iniqua

delatione quae ipsum ad huiusmodi genus literarum impulisset,& qua prius eius,quem diligeba, animia offendissem,il mihi p occasione licuerit quati ipsum fa/cerem declarare.Sed in hac fluctuatione,vicit tandem causa laetandi,' te qualiscui ratio ad scribendum ad me compulerit,cu plerunq; ex minus etiam grata causa,& tristioribus initiis .istiora,& gratiora,progressu ipso e rure soleant . Sed hac sublata perturbatione.

9쪽

Ad Erasmi Epistolam

ecce alia sollicitugo nihilo minor,responsum inuad tene satius esset silentio prςterire,quod apte prςstare nopossem,il studioso conatu,prodere mea infantiam./enim si quis concentuum ignarus,a petito musices ad canendum invitetur,prudentius agat,si se ἔμαθον proμfiteatur, q si dissonum quiddam auribus audientium obstrepat,ne risum potius excitet,il oblectet sic homini indiserto,nulloq; vsu dicendi,aut scribendi, recitato,videtur potius vacendum cum interpellatur a viro eruditissimo,eloquentissimoi, q balbutiendum prae sertim si longior oratio requiratur, nec paucis verbis facere satis possis,quod mihi contingebat, si essem singulis partibus literarii tuarum,ρος plurimas,nec eas no dissiciles quMones attingui uti res postulabat responsurus. In quo illud quot verendu erat,ne in immesum excresceret epistola,leges omnes prςtergressa. Accedebat diffugere no potera, quin de perditisumoLuthero,ac eius dogmatibus execrabilibus alio esset dicenduaeuius vel sola recordatione totus horrosco,taq; commeer,ut nulla re magis. Praeterea mole

stissimς, ppetiae cccupationes me q vix mihi respirandi ocium permittunt,me ab huiusmodi officio deo

terrebat, i aduersam valetudinem omittam, quae me complures iam annos sepe ac vehemeter exercet. Sed

cum haec omnia silentium suaderent, ad respondendia hortabat . Primul subuerebar ne forte superbis, aut timiditati ascriberes meum silentium , existimans me vel respondere dedignari, vel non audere obiecta di luere.Deinde ossicium ipsum urbanitatis, cum aequet

10쪽

rusticum & inhumanum esse videatur . si quis ted inris imittet non rescribere, ac si coram verbis coquente tingast respondeas. praesertim tam benigne interpellatus. Tandemq; pervicit humanitatis officium pudo/xem,qualisciaq; is fuerit:tui amor,'pium odium in Livineri nomerexistimatio tui, occupationes cunctast animi vigoricorporis imbecillitatem: innocetia veritas sipsa dedit animos. dc zelus gloriae Christi suggessit spiritus.Itaq; decreui respodere tibi. sed cum tardius statuerim,retam eum morbo, tum occurrentibus negociis ab opere fuerim auocatus, non erit, qd mire ris,si serius responsum accipias,minusq; l me accuses uti verbosioremat epistolae titulo ere iustum volume transmittam,cum rebus plurimis,N permagnis,pa cisi verbis pro merito responderi non possit. Ioa nat epistola multa,& ingentia complexus es, quae aut dissimulanter praeterire, aut leuiter attingere si hoc ma xime tempore 9 impium esse putaui. cis, autem pri sco more clepsydrarum numerum ampliorem reo cocessi,quam aerari solitum. Neq; id quidem imme sto, cum diluere reus obiecta non valeat,nisi argumenta repetat,ab actore in medium allata inuoluta dissolliat, plurima explicet, sua deniq; propriis argumen iis confirmet, multa praeterea obiter dicat, quae &si Praeter rem Pand p videantur, ad negocium tamen plurimum sonasse pertineant: plurimal nare

rare cogaturi,in aperiat, quae accusator verborum inuolucro tegere studuerit.Quamobrem cum tu minfandi Luthen , tot capitum negocium literis tuis