장음표시 사용
191쪽
LIBER . 1 α . Si suadrupes pauperiem missa dicatur.
Post j udicia realia sequuntur personalia; quae,
quando nζc e X contractu,neque ex maleficio dentur, Oturam rςalium induunt.
Ex his vetustissima est dς Quadrupede actio,pr dita lege I a Tabularum : Quae lex voluit; aut dare id quod nocuit, id est . id animal. , quod noxiam commisit: aut aestimationem nox ra offerre. l. I. hic Pauperies, est damnum sine injuria facientis datum. Nec enim potest dici animal injuriam fecisse, quod sensu caret; d. l. I. S. 2. scilicet ratiotis , ex qua jus aestimatur; l. 3'. f. de legib. t. 3 a. infrit. prox. e X hoc. a. injuria. l. I .gde injur. Itaque, tum haec actio locum habet, cum comomota feritate, contra naturam ejus generis communem , nocuit quadrupeS. d. l. I. S. 3. cum S, . Si in custodia negligentius asservata , damnum dederit, non hac actione , sed ex AEdilitio Edicto , dominus convenitur. l. o. cum si. seqq. de adii. edict. si culpa alicujus, vel instigatu , pauperiem &. cit, hac adtione cessante , damni imuriae ex Lege Aquilia, cum eo qui in culpa est, agetur.. d.I. I. S. vers. quodsi propter. Datur haec actio adversus dominum quadrupe dis , non cujus fuerit cum noceret , sed cmus nunc est cum agitur. d.l. I. S. Io. NOXa enim capux se
Si plurium sit animal, adversus singulos in so- Iidum erit noxalis actio , sicuti in homine. d. l. I.
192쪽
Ad Legem Aquiliam. I tAd id, ut vel damnum resarciat, vel animal noxae dedat. d. l. I. in pr. Condemnabitur tamen in solidam damni aestimationem, si injure interrogatus,an suasit quadrupes, falso respondeat suam non esse. d. l. I. 3.13. Si animal non quadrupes pauperiem fecerit, Actio utilis competit, non directa, cesiantibus legis verbis, quae nominatim de quadrupede loquitur. I. I. S. 2. l. Pen. hic.
Τ 1 T. II. DE damno injuria dato ex lege Aquilia est:
, Cujus legis tria sunt capita. Primo capite is qui alienum mancipium vel pecudem injuria occidit, in tantum eondemnatur, quanti id eo anno, retrorsum computato, plurimInlit. t. a. hic. Pecudum appellatione significantur quadrupedes 'quae gregatim pascuntur; ut Oves,boves,equi, sues , caprae, muli, asini, elephanti, cameli; non aliae ferae bestiae, nec canes. d. l. 24.2. hic.
Injuriam hic accine, quod non jure factum est; ι. x, da injur. hoc ere, si contra jus & per culpam, etiam levissimam; quis occiderit, etiamsi nocere noluit. l . S. I. hie. . Ubi ini uria deest, legi Aquiliae loeus non erit. Ut, si quis adgredientem ad sui defensionem, vel rerum tuarum tutelam, laeserit. l. 3. . s. t F. S. hic. Neque tamen sufficit alterum causam rixae de disse. Nam quomodocunque defensionis modus ex cedatur, semper injuria damnum fit: t. s. 6 . l.12. s. r. hic. dc proinde civili huic actioni ocus est, etiamsi in criminalibus judiciis provocato, & modum excedenti parci, poenaque mitigari soleat.vid.
. Magistratus qui non ex lege,neque j ure, aliquem damno afficiti, hac lege tenetur; t. M.ten. hic. de Ha erus
193쪽
172 Diget . Lib. IX. Tyt. I Lejus illicitis jussis parentes , damnum injurii inferunt. vid. Bald. in d. l. 29. S. pen. Dec. in t . I 67. S. Guijuis . de R. I. Ne unde jura nascuntur, inde proficiscatur injuriarum occasio. l. 6. C. unde vi. junct. t. I 3. S. I. E. V. de injur. l. rs. S. Apubliciti. g. de damn . inf. l. 3 α. quod met. causDat actionem IeX domino,l. II. S. 6. hic. soli; non ei cujus interest; ut commodatario, creditori, d. l. I I. S. 3. directam ex verbis legis : utilem verb ex interpretatione & aliis praestati, caeptum est: ut usu fructuario , usuario. d. l. II. S. . l. I 2. hic. Quia uterque quodammodo domini procurator est. l. I.
Unde liber homo , si illi sit nocitum , directam actionem non habet, quia non est dominus rei laeta : Debet enim inter Dominum , & eam rem quae in alicujus dominio est , realis esse distin otio.) sed tantum , ex sententia legis, utilem.
Quam in actionem impendia in medicos saetii, M quicquid lucri interversum , aut damni per vulnus ac caedem datum est, venit: l. I. F. hac autAn. l. .de his qui est M. non autem ipsius corporis liberi hominis aestimulo. d.lsn. Gl.in l. 7. S . in verbguriae. hic. Datur adversus omnes qui suo corpore damnum dederunt. Lex enim Aquilia occidentis factum requirit. Nam si alio modo necaverint, utilis , in fami mamo, ex interpretatione legis, competit. F. . Insi. hic. l.9. S. 2. hic. Adversius mandantem non datur. Quia corpore
suo damnum non dedit;) nisi jus imperandi habuerit. l. 37. eod. l. Iis ae R. I. Quia is damnum dat, qui jubet dare. Culpa vect caret qui parere habuit
necesse. l. 163. S. I. I. I 69.F. de R. I. t. Io. S. t. f. de his qua ut indign. l. 13. j ad i. Falcid. Adversus confitentem dirigitur in simplum;contra fraudulenter, non Iusto errore, Nov. I 8. c. 8. ne
Matem, ad vindictam mendacii, in duplum. I a. δῖ. S. Io. S. I. . c. hic.
194쪽
.Ad tuem Aquitiam. 173AEstimatur autem omne quod ullo modo inte est. l . 2I. cum si. seqq. f. 3. iuud. Inst. hic. Quo verbo comprehenditur non modo damnum datum, sed & quod consequi potuimus, aut erogare cogimur. I. 33. t. 23. S. 6. hic. Ideoque, quamvis heredi, caeterisque successoriabus, haec actio detur, quia e X parte asentis est rei . persecutoria , & damnum resarciri postulat: tamen in heredem non transit, nisi sortE ex damno loeupletior sit factus. d.l. 23. 6.8. Secundum hujus legis caput,nec extat, nec est in usu. I. 27. S. . hic. Cujacius in par. C. hic. putat de intercepta aliqua utilitate fuisse. Sed ut inquithnt. Faber ad l. 27. S. . divinare facile est, bene divinare dissicile. Tertium est de omni alio damno , Eraeter mancipium, aut animal, quod pecudum numero sit, occisum. Ex hoc capite similiter dolus veI cu Ipa punitum. I. 3o.6. .hie. sed res tanti aestimatur, quanti plurimi fuit eo men , retrorsus computato. d. l. 27. O S.6. l. 29. 6.uit. I. 3o. 6. 3. hic. Culpa est, cum quod diligenter provideri potuerat, non est Provisum. l. 3 o. eod. Nam in lege Aqui lia & levissima culpa venit. l. ., hic. Quia non aliter quis Lege Aquilia non tenetur quam si nulla ejus culpa interveniat. S. 3. Inst hic. Aliqua autem culpa est quae levissima. Excipiendus tamen est casus, i. 3 . ,. I. vers.sed damnumst.de ac ir rer. dom. s liber homo bona fide mihi serviens damnum dederit. Culpam enim ab eo exigere debemus graviorem , nec tam levem quam ab qX traueo. Sisenim ibi legendum est, non, ut vulgo, non tamen. Arit. Faber ad d. l. . Si plures vulneraverint, nec ictus quo occisus, discerni potest, omnes tenebuntur de Occiso, etiam tota quandoque universitas: vid. Bari .in Laut feta. S. nonnunquam. n. 3. . F. de poen. Nisi ipsi inter se
eerib designare eum qui fecit possint : GI. in l. si in rixa. I7. ad i. Corn. de sic. & is tum tenebitur de occiso, caeteri de vulnerato. t Ir. , 2. 3. hic. Nam
195쪽
374 Digest. Lib. IX. Πι. III. ictus cujusque, in hoc collectorum contemplati
oportet; l.ultdf. ad leg. Corn. desecar. ut pro varie tale ictuum poena constituatur. Gothor. ad d. I. ult. Cum plures in rixa se mutub vulnerant, nec constat uter provocaverit, delicta solent mutua comis pensatione tolli. t. F. S. 3. hic. Gl. oe Bart. in ι. I. S. eum arietes. si quadr .pavfee. Scilicet ubi par omnium est culpa : & quoad Legis Aquiliae, non cri-
Qui damnum in rebus inanimis infert, 8c haeactione tenetur. l. 27. S. I 8. cum si'. t. o. cum si . seqq. hic. :Ut autem ex primo; ita etiam ex isto canite uti Ies adtiones, de sententia legis,damur, ut libero homini suo nomine ; d. l. 37. hic. cum res non corrupta , sed. consumpta plane est : l. 3o. f. a. eod. cum quis non suo corpore damnum dedit, sed occasionem damni praestitit: Quae quidem actio utilis in factum aliquando nominarur . l. I . de prasi . verb. ἰ.9. f. I. i. . S. 3. t. Ir. s. si ali-. t. 27. S. 2I. l. 29. S.
anquam propriὸ illa dicatur actio in fastiuis subsiδiaria, quae datur propter damna Lege Aquilia
non comprehensa : l. 33. in . hic. ut si servum meum, aut animal compeditum solveris, ut fugeret. , . . Inst. eod. . .
De his qui desererint, vel effuderint.
aer T. III. T. At Praetor actionem in factum adversus eum, ex cujus habitatione aliquid solidum deje- Ebim, vel liquidum effusum est,quod alteri nocuit.
Non datur in dominum aedium. Nisi & ipse in eadem domo habitet. l.unss.furi .adv. aut caup. stab. Culpa enim penes habitatorem est; da. I. f. . ver quia dejecit, vel quia ne sui dejicerent curae non habuit. Suorum enim unusquisque culpam praestat. l. s.
196쪽
De his qui deiecerint, 27s Hospes qui paulisper alicubi hospitatur, non tenetur, sed is qui hospitium dedit. d. t. I. 6.9.
Huic tamen ex aequitate in Verum dejectorem actio vel in factum utilis & subsidiaria ; fc. I. D. I. ssi depraescr. verb. vel locati, si ei coenaculum' locavit,dabitur,si ob id quod dejectum dicitur condemnatus est. d. s. 34. hic. ' Si plures in eodem camaculo habitent,unde quid
dejedium est, ita ut dissiculter sciri possit, quisnani effuderit; in quemvis dirigi potest amo, & quidem
in solidum. a. l. I. S. M. cum . si . seqq. Quia quotiel ebntra plures datur actio ex facto aliquo individuo.
ut hic est effusio vel dejectio actio quoque debet esse individua ; ut essectus causae respondeat. t. ii f. a. ss ad leg. APil.
Si cum uno faerit actum , caeteri, non electione, sed Qtutione ipsius damni,liberabuntur: praestaturi partem detrimenti societatis judicio,vel utili in f ctum actione, ei qui solWit. I. 3. O . hic. Haec actio ad exemplum Legis Aquiliae 4ntro ducta est : d. l. s. 3. 4. sed semper in duplum damni illati datur. LI. pr. . f. . hic. Non fit tamen damni aestimatio in duplum , si liber homo dejectione periit. uia duplum non nisi ex comparatione simpli potest c6nstitui; sim, plum autem hic nullum esse potest,cum in homine libero nulla corporis aestimatio fieri possit: t. a. 3.3 ILust.bis. si quadr. palip sec.) sed quinquaginta aureorum judicium datur. i. I. hic. Si vivet, nocitumque ejus corpori esse dicetur: quanti judici aequum esse videbitur, tanti judicium erit J d.l. I. F. hac autem. s. in Ita. habita ratione, non ipsius corporis, quod, cum libet um sit, nullam recipit aestimationem ) sed ir pensariam in curationem factarum,& operarum,quibus ob illud faeculti caruit, vel cari is est. l. . his., Si verb id servus insciente domino secerit' noxalis adtio est : ac dominus poterit, servum moxae dedendo , poenam vitare. t. in pr. γ S,
in haec assio perpetua, & heredi datur: nisi ho-
197쪽
mo liber peritiae dicatur : quo casu est actio merealoenalis, popularis, annua. ι. I Sihic. In qua movenda e X traneis praeferuntur hi qui agnatione, vel assinitate, defunctum contingebant.
Si homini libero nocitum sit , ipsi agere voleoti perpetua est actio, alii annua. l. 3. F. hic. . Dat etiam hoc titulo Praetor actionem. popularem in factum adversus eum, qui in suggrunda, veIprotecto supra eum locum qua vulgo iter fiat, aut in quo consistitur, id positum haber, quod, si cadat, alicui nocere potest. Publice enim interest , ut non. tantum sine damno , sed etiam siue metu & periculo damni per itinera commeare liceat. l I. S.I.hic. Poena est decem aBreorum , & si servus inscio domi uo posuerit, similiter est actio noxalis.
Utilis actio datur, si neque in suggrunda, neque in protecto, positum sit, ted in pergula, vel tauli loco. d. l.F. S. pen. De m Ibus actionibQ. T I r. IV. 'Um servus personam standi iii Judicio legiti- mam non habeat, I. sirvus. c. de jud. nec quid proprii possideat, ex quo damnum resarciri possit;
12. S. . de accus aequum visum fuit dominum ex noxa, id est, maleficio servi, Noxalibus actionibus obligari: ut cui emolumenta & fructus acquirerentur, ad eundem detrimenta , culpa servi contracta,
Quod intelligendum de privatis judiciis: ad publica maleficia Noxalis actio non pertinet. l. 2.C.dε accus d. l. I 2.3. omnitus.
Dominus, quo ignorante servus deliquit, si damnatur , habet deditione ipsius corporis facultatem evitandi litis aestimationem. l. .hrc. si eo sciente, & cum posset, non prohibente,servus deliquit; ad integram litis aestimationem, P rinde ac si jussisset, alligatur. l. a. cum 3. side N. eod.
198쪽
Finium regundorum. I7πUt etiam si dolo desii possidere servum, aut per mendacium negat se habere eum in potestate : nec, deserente adversario, velit jurare , se nec in potestate habere , nec dolo feciste quominus haberet. l.FI. 2I. S. Moe 96. siqq. Hodie apud nos , qui ministris , non serVis, utimur, hujus Edicti non magnus est usus : cum illorum nomine non teneamur, j. omnM. Inst. hic. t. r. C. ne uxor pro mar. nisi quatenus eorum merces se extendat.
Post judicia in rem, & personam e Xposita, ad
mixta venaamus, quae l1mul & in rem sunt &in personam et S. 2o. dist. de Milon. aut saltem aliquid reale, & aliquid per nate in se habent.υια I. I. l. 3. 3. 3. exhιν. Inter ca primum est finium regundorum judiaeium; quod ad distinetionem agrorum pertinet Datur enim inter confines de finibus regundis, id est, dirigendIS. Fines agrorum , sunt spatium quinque pedum, quod ex lege Manilia purum a cultura relinquidebet , ut illac iri sine incommodo , agri colendi causa, & aratrum circumduci possit. Paul. Iib. r. sent.tit. IIX ac. in I.M.Mi. de Huc. Gotho r. ad i.I. c. hic.
Ergo de hoc spatio est qiuestio finalis , id est, de finibus agrorum , quae per hoc judicium termi
Ultra quinque pedes autem quaestio proprio talis est , ad rei vindicationem pertinens. l. 3. c. . his.
199쪽
Pertinet hoc iudicium ad praedia rustica, eorum iaque confinia. Iri. t. . S. Io. hic. Licet aedificia, l. 2. in princ. hic. vel rivi privati, l. 6. eod. interveniant; non si publica flumina, riVi, viae: t S. . l. s. d. nec pertinet ad praedia urbana; neque enim confiunia haec, sed magis vicina dicuntur; & ea communibus parietibus pleruitque disterminantur. d. l. .
In urbe tamen hortorum latitudo eruit in te dum, ut etiam finium regundorum agi utiliter pos. sit. d. t. . S. I .
Competit hoc judicium dominis praediorum , etiam utilibus , item fructuario & creditori, qui jure pignoris possidet: d.l. . S.9. propter jus quod
in re possident. . Contra eosdem omnes eadem ratione competit
ouia duplex est hoc judicium; I. Io.hic. l. I a. delud. c neuter agentium vel actor est vel reus,sed unusquisque & actoris & rei partes sustinet; siquidem
uterque petit & ab utroque petitur. d. t. Io. 1nter locios , qui communes agros possident, locum habere non potest. Quia omnes unius loco h hentur. l. . 3. 6. 7. hic. Datur partim in personam; vel ex maleficio, veΙ ex negatione: partim in rem, ut domino,vel potius agris , suum adjudicotur , d. I. I. d. l. . f. s. 1Ive ut termini constituantur novi, sive ut antiqui reparentur. d. I. . Sq. l. 8. hic. Post litem contestatam & fructuum habetur ratio. Ante percepti in hoc judicium non . veniunt. Nam si boni fide percepti sunt, lucro ejus cedunt qui cunsumpsit: mala fide, condicuntur. d. l. . s. 2.
Cum de finibus quaeritur, primb de possessionis jure quaeri solet, i. et . de rei vind. quo Widelicet modo & loco termini hactenus sint observati &possessi : I. 3. C. hic. ad quod utrinque sunt probationes producendae c. 3. de probat. Probantur fines veteribus monumentis, t. I I. hic. testimoniis : I.pen. f. I. i. c. eod. fama antiqua, Prae-
200쪽
Familia erciscunda. r eipit: in eara . vol. I. Gl. in Ic. cum eati m i, deprob. IV, In obscuris judex potest novos fines, ex bono& aequo , dirigere. , . quadam. ΣΙ. in fn. Inst. de act. Quod ut rectὸ fiat, est judicis vel in rem prie- sentem ire : aut agrimensores mittere. L 8.1f. I. g.
c. hie. ' δQui , post delatam finium regundorum quaestionem , non exspectata judicis sententia , partem si di alieni usurpat; quod petebar amittit , &tantum agri modum quantum adimere tentabat.
Qui te incis moverint, ex Lege Agraria Iulii
Caesaris, quinquaginta aureos, in singulos terminos inpubdicima dare jubentur. L . de term. moe. Rescripto D. Adriani poena corporalis irrogatur.
Quae accusatio'civile finium regundorum judicium non tollit, neque ab eo tollitur. l. . S. hic.
a et res haereditariae, inter heredes, a communione discedere volentes , dividi ossicio judicis petuntur. I. I. bis. . Invitum enim in communione detineri lex ve tat. l M. C. tom. divid. Quae actio , judicium familiae erciscundat nomia
Quod j scium est civile, i. I Fic. ὸuplex , l. a. S. 3. hic. mixtum, l. 22. f. pen. hic. bonae fidei, l. s.c eod. universale , quoad divisonem heredita tis , ossicio judicis inter coheredes faciendam bagitur. Est tantum ei inter coheredes , I. 36. hic. hue si nomine, sive jure successionis, i 8. hic. locus. Generaliter qui hereditatem petere possunt, biec divisionem recte petunt. l. 2. hic . H, 6 Bono ''