Cremona literata, seu in Cremonenses doctrinis, & literariis dignitatibus eminentiores chronologicæ adnotationes auctore Francisco Arisio ... Tomus primus tertius .. Priscorum temporum monumenta complectens usque ad annum millesimum quingentesimum pr

2쪽

CREMONA

. SEU

In Cremonenses Doctrinis, & Literariis Dignitatibus Eminen. tiores Chronologicae Adnotationes

AUCTORE

FRANCIS COARISIO

NOBILISSIMAE PATRIAE SUAE

ORDINUM CONSERVATORE, TOMUS P R I MU S.

Priscorum Temporum Monumenta Complectens usque ad Annum Millesimum Quingentesimum Primum. omnigena eradiisne refertus , ae Indicibus Locupleti imaa . ILLUSTRISSIMIS ATQUE AMPLISSIMIS.

EIUSDEM FIDELISSIΜAE URBIS

DECURIONIBUS

DICATUS.

Typis Alberti Paetetoni, & Pauli Montii.

3쪽

Mementote operum Patrum . quae secerunt in generationibus suis, & accipietis gloriam magnam ,& nomen aete

4쪽

NOBILISSIMIS DECURIONIBUs

FR ANCISCUS ARIS IUS S. P. D.

Ssolent plerique eκ Scribemtibus Amplissimi P. P. sum

rum operum vigiliis expletis publicae illorum editioni, ut praesint Moecenates interdum exquirere, haud sine labore. Mihi vero harum lucubrationum eXordium in primis aggredienti, ut

mei, in libro hucusq; intacto, periculum facerem, jam Vos Nobilissimos Viros quamvis elatiori munere dignos, adlectos

in Ρatronos congruebat eXpetere. Quin

immo non absq; scenore mei addictissimi erga Vos obsequii deligere fas erat, quum

laudes eκ luculentis Majorum vestrum scatebris promanantes, mea inter scripta, quantulacunq; sint, enitescere videantur.

Et quibus, inquam, Patriae Nostrae peran

tiquae maxima Heroum Monumenta vinvere debueram, nisi ejusdem Patriae Conscriptis P.R qui illustrium Avorum famam perenni gressu ne dum anteire, verum etiam supergredi jugi studio consueverep Nimirum in Literarum palestris, quarum

5쪽

Fastos prae caeteris Urbis antiquissimae o Damentis pro mea tenuitate, subsecivis horis, modo suri ausus attingere. Utinam vestras singillatim enumerando virtutes

immorari possem': Vos quippe in omnibus Reip.Crdinibus optime instituendis, ac decernendis, in universis doctrinarum disciplinis excultos, in quibus maxime sita est xeligionis, & justitiae ratio, utpote vestrae Civitatis, ac pene dixerim, Orbis, Oracula,

mearum laudum preconiis haudquaquam eXtollam me pertaederet. Atqui ne mode-xationis vestrae perfunctorio verborum linxu limites excedam, neve in toto Volum,nς complexa Elogia hoc epistolio invol-Vantur, repetere susticiat Vos esse Cremonae Decuriones qui Romano celeberrimo

sanguine sati, haereditario quodam jure in priscis dignitatibus, Nomine non tantum, sed justitia, sortitudine, humanitate, ac

gravitate eminetis. Neque iccirco me magnum aliquid rimatum suliti crediderim; nam quae plura dicenda supersunt, humillimo silentio meditabor. Valete ad nestorreos annos. Cremonae Kalendis Ianuarii

6쪽

σα - . .

t vij

LECTORI CANDIDO

FRANCISCUS ARIS IUS

I quis unquam Dit, Lector eruditissime. qia, te prasem te, dicturus ante trepidaverit, eum profectis me esse, I ipse sent o . Ucum Latino Pacato repetere, pris quam ultra procedam, opera pretium duxi s suum enim meam pusilli ingenii hebetudinem axcogito, tot, tantis,ue rebus arduis , O praes rata a streperis Fφri praepeditam veZotiis , penitus ignoro , quo ροβο , Lec scriptitare potuerim. Quin potius in immensum crescente panta, qui unico volumine eo lecti, ut pollicitus fueram, coaetendebam , tribus aestinda codicibus fabdividere necesuω fuit. Ecce igitur primum, Patriae noster primo adeque monumenta complectens, usque ad decimam sexitim EEro Cissianae saeuium , in quo quidem

dispositos ebrono logice Heroes in Literis prominentes comperies, quarum quas in speculo omnis illustris actia posseris conspicienda exbibetur , sit Ac eorum exemplo, ad tartutis studium cum delectatione ma, etiam ex citentur legentes. Finis enim Historie perspectior est ex narratioribus umritatem, o vite Wrcepta edocere , omni a politiori calamo, uou autem Inceriore 6magmate, quanquam infabre, praegestienda reliquerim. Literatorum Nomina , o Cognomina, ae Doctorum qualibet perspicua munera, opera, atque privilegia, queis claruerunt, bic dilucidamur , ac dilaudantur, nec de istis uniuersa expis ari meae curta supellectili Aarum obtigise s Testor tamen me neq3 dolo, neque culpa ingenue Laar'or P praeterivisse, at vel ex illis quoque saeculis, quibus Durae foeda ba baris inquinabantur, ea omnia, que pro viribus potui, conquisivis . Pro . inde si pleros a ex Pia aritia gente recensenda, nibit prorsus is eorum n

bilitase , aὰnotaverim , excusatione Agnus ponὸιe reputari mallem , quam ullius nota criminis inuri, cum maxime nonnullorum inuidens livor

in me penetrabilia odii venena iniicere posset ysitque venia, cum io bochberculo de literarum nitore haud de sanguinis claritate agatur , ilia smi iam fit. Si modo non census, nec clarum nomen Avorum Sed probitas magnos, ingeniumqu facit. Verum ante Ουiditim Stoici sensere Nobilitatem, solendorem quendam ese ex propria VIRTUTE provenientem , cui omnis palma gene sitatis tribuendia est. t quia nobis erubescendum est sino lege loqu; est Bartol. in l. i. C. de dignitat. lib. ia.. qui sic fatur: Nobilitatis tria sunt genera , unum, quod ex virtute , c, optimis actionibus oritur , proximum ex cognition honecti arum d sciplinarum proficiscitur, tertium, quod ex opibus, aut

nataliam picturis, O Majorum semmate Uimatur 3 Quod ultimum

7쪽

nullum omniso est , vs fueris θ VIRTUTE profectum.

Summates T. R. E. Patriarcia, Archiep scopi, Pr Ues, Sacrorumve oris dinum Generales , Ministri , Tenatores , Praetores , Procinciarum , ae Dillima ReRores inter alia 6dera non minori luce coruscant: quippe quod similes in Hominibus dignitates literis abiungi non υideantur. Hrebiseriorum primordia, ut maliquando noscitet , suis inferta locis ex ponuntur , ac magis, si ex bis prodiere insigniores sanctitudine Alumni .

moram pinacothecam exornant.

titiarum ornamenta ob oculos se praebent , Cremonensium in Literis magnificentia spectabilior renideat. Interea Viros sago illustres vellicatim exbibere appr-e opportunam exi. - ' stimatum fuit, non porro ut Bellona regnum Palladis audeat occupare,

atque armis stipata, splendidori maiestate elucescat. Sed de BelluerisDιὸ olibi si Deus αι nos sospitet, diremus.

Auctores quammulti plerum e allegantur , eorumque dicta veritati praeximiora seliguntur, meisque admisceo, cum illos subsanaυerim, ac damnaverim , quorum enarrationes , sive elumbes elaudicant, μὴ figmemtis sertis is reRo tramite devia deteguntur. Inscriptiones , I Epitapbia exscribuntur, in quibas nostrorum Uteratorum nomina aὰ invidiam aetatis exculpta leguntiar , ae super bisee lapidibus plerisque, vel inter rudera deperditis, vel ob quorumdam incuriam , tu docta nimium solertia, ad popinarum Uus conversis , obrutam vene randae antiquitatis majestatem dolemus , o ingemiscimus. Contra nostrorum Muricipum Usurpatores, occupatores , fac bastas, diabolos acerrimὸ totis viribus pugnatur , ut mibi potismum decant

eum contingat.

Nescio qua natale solum dulcedine cunctos Ducit, & immemores non sinit esse sui. Patris enim sua cuilibet duliis aes, per Text. in i habebat ,& ibi Glossi de Leg. 3. cui subscribit Platina noster de Principe lib. r.

cap. 4. Unicuique nostrum chari sunt Parentes, cbari liberi, propinqui, familiares, sia omnes omnium ebaritates Patria una complexa es , at absit perperam , Moviter sari non absq; υeritatis tactoria certamine abitur , tibi cum aliquo me congredi agnosces.

Exteros aliquando Nostris asoriamus , qtium isti vel diguitatibus is De Patris , veldom cisio, vel privilegiis inter Cives adscripti, Cremonem ses procul dubio adpellari queant , expresso enim loco eorum originis, jus suum anicuique tribuitur. Verism enim vero animaduertendiam LMorem dura, in diseres Episcopalῖ Cremong adesse Civitates Boetuli , o Tablonetr , nee non oppida n bilissima Cara gii, Vitellianae , ae alia permulta insiguiora loca , quae ahenae quidem ditioni Politica atiscultant, at o piritalem propinquit

tem poteram inde jure meo eorundem Locorum Literatos omnes ad hanc Urbem, tanquam Cremonenses evocare, attamen binc ego nonnisi pa

cismos decerpse, ne forιὸ quis caperata fronte me redarguat iuxta sen sum

8쪽

sum leg. 3 o. ad municipat. de Incolis. quI ex viso ortus est, eam Pactriam intelligitur tabere , cui Reip. Visus ille respondet. Hisce omnibus iuxta temporum series aliae subnectuntur notiones , quando Patrit bistoriam facessiunt, ut nibit prorsu de ea, quantum in nobis fuerit, negligatur, quanquam ego ex illis Plahlogis haud sim, de quibus Satyricus Aquinas Sat. 7. Ut legat historias Auctores noverit omnes Tanquam ungues , digitosque suos.

AI Wmpue in operis privminari diffsertatione Nobilissimam Patriam. I antiqui imam esse portenditur. Dixi in Epistola nuncupatoria , id opus huc usque intactum fuisse , nimi

rum cum nemo etiamnum ex nostris tale opus adeo opiparὸ expleverit,ae epichristis ediderit. Veruntamen sua fraudandi neutiquam siunt dii, gentia duo ex Concisibus, quorum mors in suum est collacbo manda , nempe Ioseph Bressanus Vir in contexendis nostri Urbis bistoriis imcomparabilis , cuius inter M. S. opusculum itabca lingua prostat, boctbemate prUM Virtu Ravvivara de Cremonesi Insigni&c. nec non multiscius isse Laurentius Legatus Unioressi eruditorum Dip uois mus, qui de Literatis Cremonensibus uon Ba cons ripsit, esti titulum ἐmposuit Lyceum Herculis , quod opus ex animo dudum expetiscebam, ae tandem humanismὸ netibi traditam ab Illustrissimo aequhae Doctissimo Prsis Marebione Io: Francisco Rota muniis Ecclesiasticis , ac virtutibus celeberrimo, batia qua Fam satis laudando, quod ιnter cael

ra ejusdem Legati M. F. possidebat, compactum indigesta quidem p ginarum congerie cui ipse P ut epimus suis Petro Canneto Abbati

malaul. Conciυ , Amico meo, summa eruditione, perspectaque, ac pro bata doctrina Dilectissmo significaverat 9 cam fato immaturo Auctor tu terceptus coeptam provinciam in oriunem , cI ad complementum redi

re nequiverit.

Ida Te etiam peto, Humanissime Cremonae Civis, ne corruges illies nares, si nonniauae ex Nomhθtis Parria Familiis Me is libro locum non babent. R tio enim est, cum ex illis Viri tantum armis insignes enituerint, vel quia alis quae in Aoitis Cisrtopblariis suorum Majorum literarios labores sepeli verunt , Iuci forsan meliori, quam mea historia tenebris aliquando attri.

Mendos, seu etiam quia illarum erit mentis ins eundo, o tertio Volumine, ut se se praebebit occasio . Ad obtreRatorum denique labia eomprimendum, quἰ potissimὸ blaterando , ventosis ab ignaro Populo mereantur plausus, os riptorum immodicos la bores censuris latis obstrigillant, velim in arenam pede risim descem dant, ut prius audiant quicquidpro me Dionysus Halicarnas incensura contra Thucydidem profert : Non id praestare potes cuiusquam

Hominis natura vibit, ut neque υerbo, neque re unquam peccet: illa vetaoptima est exsi manda, ur inplarimis stopum attingit,in paucissimis aber

rat. Ad isne igitur rationem ea, quae dicuntur, quisque examinet, ne que meum institutum reprehendat,sed eorum, qua allaturi sumus sit infimator . Vale. Disi tiroc by Coral

9쪽

IMPRIMATUR.

Αloysius dalla Rosa Vicarius Generalis

Parmae. IMPRIMATUR.

Fr. Ioseph Cornelius Vicarius Generalis Sancti Ossicii Parmae.

VIDIT.

Camerae.

10쪽

DE ANTIQUITATE,

ET NOBILITATE

CREMONAE

FIDELIS

In Opus Proloquium.

Rthodoxam fidem mihi profitenti piaculum es.set hunc librum volupe adordiri nisi Christi Iesu gloriosissimum Nomen, ejusque Deiserae Ge.

nitricis primigenia sne labe Conceptae, eXten-ss ad Coelum manibus. flexoq; poplite ex an, mo implorarem . Edomis utique fui a Magno illo Principe ingenii, & doctrinae Platone, etsi in Ethnicorum teneόris caligante, ut enim habet in Tim. 27. Omnes ji, qui isI tantιEum mentis babent, quum ali quid siue magnum, De paruum aggrediuutur semper solent Deum i αυλeare. Praelint iterum, ac jugiter deprecor Virtus omnipotentis Dei, Patrisq; sapientia, ac Mater Domini, quae Deum nobis genuit, Δ Ηominem, neq; Hominem sine Deo, neq; sine Homine Deum, sed Deum, de Hominem, & verum telum Christum, ac mihi in tenebroso antiquitatis tramite obambulanti exiguae Virtutis jubar concedant, ut suscepti operis coronidem mihi contingat oppetere. Quinimmo imbecillis meis precibus merita suinpleant TiseelariS mer τ' I misi quem impense veneror, tan toq; nomini semper assurgo ut Patriae Antiquissimae, & Nobilissimae praecipuos fastos, quibus potissimum cum Apostolicae Romanae Ecclesiae dignitatibus, tum literarum ornamentis conti

nua ceu serie emicuit, enarrare valeam.

Antiquissimam dico esse Cremonensem Urbem, & eo genere vetuis statis, ut de ea posse certum exordium dici nondum uspiam gentium, quanquam ex antiquariae supellectilis Collectoribus aliquis credat. Haud enim consona sunt Uiro alioqui luculento Historiarum Scriptori, quae asseri Cornelius Tacitus His lib 3. deceptus a Poli bio, ut dicemus inserius , & a quo plerique Authores in ipsius ducti sententiam circa originem Cremonae longe, quam par est, a veritate aberrarunt. Narrata siquidem Cremonensium Clade ab Antonii militibus perpetrata, sic fatur : Hic exitus Ur monam habuit anno CCLXXXVI. a primordio sui. Condita erat

T. Sempronio, o P. Cornelio Cos. Tomus I. A Et