Descriptionis Ptolemaicae augmentum siue Occidentis notitia breui commentario illustrata, et hac secunda editione magna sui parte aucta, Cornelio Wytfliet Louaniensi auctore

131쪽

ax DESCRIPTIONI i PT 'LEMAIC Eben olentia, perductumque ad Christiana facio Carolum nuncupauit, eoqueducesuscepta postea ex peditione maris audialis, deuictis, aut pactas dive 'sis regulis , post multas aerumnas ad mare australipenetrauit, bc Catholicorum regum nomine sese illud spossidere constituit, anno reparatae salutisdecimo tentio post millesimumquingentesmum, quarto Ieia' das septembres. Inae foetici successu magna auri &margaritarum copia auctus, XIX.Ianual ipsequentis anni, Antiquam Darienis redi jt . aduentantem so io solemni pompa&sessis velationibus susceperunt: mis'mdeinde ad Catholicum regem codicillis , australi maris ase susceptam expeditionem perscribit, simul specimen auri, margaritarumque ingente vimiransmittit unacum pelle tigridua Datiensibus captae. mores habeo qui ad siginti castellanorum millia cotilecti auri . c CC. ingentes margaritarum unionesprobus, latam aduersus Vesboam sententiam antiquauit, aurernique Australis pelagi illi Adelantadum siue prae secturam detuli cum mille Hispanorum supplemento. Sed Petrum Atiam Dariens simposuit, misso eodem praesule, ad muniendam illis in panibus viam rem, Ualboarum utum Petrum Atiam benigne fouit. Vocato consilio cum de statu Arum agitaretur, Numius Vesboadia

132쪽

AvGMENTUM.

η lucide de tota expeditione australis maris locutus, nihil eorum quae conueniebat oniittens aut supprimens, i ii prouinciae statum declarauit, dc Petrus Arias publice collaudatum Vesboam, regia gratia benevolem, tiaque dignum destitabat. Sed punela temporis omnis illa gratia evanuit, quantumuis dometum foedere male conglutinata; Nam Vesboam occupatum eX- peditione australis pelagi, ad se vocatum in vincula coniecit, & proditionis insimulatum, socersecuri peri o cessit. Hic finis magni illius Vesboae Nunny , cuius ductu australis pelagi detectae opes. Indignam tanti viri mortem reY tot itque lassicus senatus perquam egretulere,cuius rei inuidia cum flagraret Petrus Arias, eidem mox abrogatum est imperium, nulla mem

rabili re in continente gesta, nisi quod Panamam &Nominis Dei ciuitates, colonis repleuit, & quinquagies mille passuumiter inter utrumque mare, sylvis, lamis, rupibusque invium, ursis tigribusque infestum aperuit atque complanavit. d Ualboae expeditio a dio stratisque pelagi detereo, secunda ubique fama celebratur & celebrabitur semper, proeter inexhaustas opum facultates quas Hispanico nomini contulit. Celebratur & Ioannis Grialui nauigatio, cuius auspicijs in Mericani regni, &no Hispaniae cobnitionem 2ue deuentum est: Nam cum Franciscus Ferdinandi

Cordubensis parum foetici euentu Ιucatanas terras tentasset,&praeter diuitiarum famam nillil inde ro

tulisset, Didacus Velascus presectus Cubae insulae,

133쪽

- DESCRIPTIONIS PTOLEMAIC Elamnem GHaluum nepotem suum quatuor carmel lis instruetum, misit, ut certiora de Iucatana regione

cognosceret. Grialuus die decima Math, anni millesimi quingentesimi decimi octaui, e portu Cubens soluens, Musamillam siue sane crucis insulam pe- ,

thi, inde ad septentrionem nauigans cum in reflexu littorum continentem esse deprehenderet, continuata nauigatione Campatonem delatus est, ubi haud secus atque Ferdinandus Ordabriasis, male ab infestis incolis exceptus, multis ex tas vulneratis, & occiso is Iohanne Guetario, ipsi Griali, saxo os dentesque comminuti. Crudeles itaque linquens terras, Taras

GHstigia cum, quem Grialaum nunc vocant fluuium inue-Gria si iis eius, annuentibus incolis pro rebus exim momentires incredibilis freti j permutatione Indianorum ata is stulit. Hinc ad Sancti Iohannis usque fluuium deuei

tum, cuius orae tacentem possessionem nomine auu

culi sui coepit. Hic quoque mutuis permutationibus merces benigne commutatae sint, tantumque ditati rum hac nauigatione cosequutus est Grialuus, ut veri Σοfidem excedat. Quod si coloniam hisce in partibus deduxisset, eadem illum quae Conesum Artuna s quina esset. GHaluus hinc Aluaradum cum permi tatis mercibus iampraemisit, ipse borealia littora sequutus, enauigato Guinacano sinu nusquam e 23scensione fusta , satisse superque terrarum lustrasseratus, conuersecursu iam repen)t. Velascus interea de nepote suo talicitus, cum diutius quam par' esset

134쪽

esset a isset, Christophorum Olidum missi ut de illa inquireret, aut illi subsidio esset: sed Christoph

rus nusquam inuento Gaaluo Hauanam redi jt. interea appulit Al radus cum relatione terrarum quas s Grialuus , derat adieratque , & permutatis mercia ibus; Velascus audita Al radi relatione, nepotis sui Artunam laudabat: sed metuens ne inuestigandis alijs se is terris intentus, tempus tereret, cum Ferdinati Cor tesio transegit,ut classe communibus pensis parata nata Io nouas hasce oras detegeret & subhaeret. Tost reditum

Griales Velascus mutato consilio, proprijs auspici js classem deducere in animo habebat. sed Cortesius propositi tenax, obtenta a Rectoribus Hieronymi nis, potestate nauigandi, sub annum M. CCCCC. is xum, undecimnauium classe , quinpentis quinquas ta militibushastrueta , ex ultimo Cubae portu qui inoccidentem re sta protenditur, dc Sancti Anthon)nomine celebratur, cursum ad Calocum Ιαatanae peninsulae promontorium intendit: sed aduersis iacta-Σot procellis in Mamillam ii asulam eiectas est. Maris accolae visa classe reliciis mapalibus, insolitudines per re: Reguli uxorem inter abruptas saxeas a rupes cum prolibus latitantem, Conesius ad si ὁ duetamcomiter excepit, donisque cultam, ad suos rue remisit: Regulus subditique, hac aduenarum hum nitate prouocati, deposito metu, domos suas rediere: cumque conciliaus noc modo insulanorum animis, 'stequentes ad littus indies ventitarent , nauiumque

135쪽

DEsCRIPTIONIS PTOLEMAIC Emagnitudinem, dc Hispanoruni barbas mirarentur,

Cortesius indicio hidianorum cognouit, in Iucatana continente tres quoque barbatos sic Christianos designabant) degere: erant ij ex reliqui js inscelicis Bal- muri ' diui j Q0i Nique in Hispalaiolam millius,ut x edis uecorum in νια gale aurum deserint, & turbatum discordi)s Darienis itatum, simulque rerum omnium qua premerentur

penuria Didam Columbo Indici tum maris praefecti eΣpromeret, cum haud procul Iamaica, in Viper nos scopulos impegisset, demerso myoparone, in pisDiocatoria scapha cum viginti se ijsseruatus post infinitas aeriinas amissis in itinere aliquot sochs,Ιuintanis tandeoris applicuit, ubi egressus in littus cum omnibus suis raptus est. se Baldiuiuscum quatuor militibus, a r centi ira ad idolorum delubra raptus, serali more cadi Ismero mi AE sus dc comestus est. Hieronymus Aquilaris Ailiget w- se erique socii, cum vi proximum sacrificiorum tempus clausi asseruarentur, ruptis Vinculis est agere,

Sapud propinquum Regulum comiter habes deli- α ι, α-- Π iussu C test accerserentur. Sed reliqui; Σον ι M. α Omni S desulares solus Aquilaris supererat, &cum -- illo Gonetalis Guarrerius Nauarchus , qui auribus naribusque perseratis,cum corpus faciemque punet tis sedas et, & Cacri etemesensis sororem rem haberet, siue pudore retentus, siue coniugis tib mrumque amore praepeditus, nunquam induci potuit ut ad suos rediret: solus Aquilaris Venit, masnoque

136쪽

e cita Armis, tanquam deos colebant, atque his πω

placandis inhumano more captiuorum cruore sacrificabant. Conesius per Aquilarem blandissimis se ue monibus, promissis, atque item muneribus illos per- 'mulcens, hortatulaue ut abdicato idolorum cultu, 'Christiana sacra susci erent, annuentibus incolis Id lorum statuas confregit,i c erecti salutiferae crucis '- -sti , amno, Christo Seruatori solemnes aras dicauit: Deinde io Vt prima mari tran uillitas data est, secundis ventis ex Musamilla insula soluit, flexo lue Catochi promontorio , emensus Iucatanae terr e septentrionales

oras, C mpetium, inde Grialui flavid, nauibus tenuit. Dibus inde passuum millibus aberat Ponton- πι-- εiue chana Vrbs amplissima, viginti quinque familiarum 'millibas habitata. Incolae pruno commeatum benigne praebuere , deinde contempta aduenarum pauciatate, Cortesio per interpretem denuntiarunt, Vt qu primum terris Lis excederet: Conesius cum tentatis ci quicquam per colloquia incolarum animis, nihil ν--. . pacan rekoderetur,oppugnatam Vrbem epi mul-tis barbarorum caesis, maior oppidanorum pars, i ter caedem & incenda a in sylvas persegit. vero de- .sertam haberet urbem, dimissis aliquot camuis, R Aue gulo profugo cum subditis redeundi potestatem se lege imperata, ut ab humanis carnibuS abstinerent, at o dc euersis Idolorum aris, veri Dei cultum amplect rentur, Hispaniaeque regum mairitatem agnosceret.. Avia

137쪽

muli liii ii et M ultra libertatis istinis

nonem impleuit, & interpretis loco cum Aquilam re tini: Masinaehuic bl Muiti Christiana secrasus hipienti minen inditum , plurimumque' mom)nti ad . Meiacanium trime peditionem attulit. Xalisana re- Σο gione, quaenunc nouae Gallicia, oriunda erat: nata parentibus Vilinanis, locupleni us domitio ue loci

ωnchani reguli potestatem vimefat. Conesus itaque taetr commodenactus interpretem, cum Tendisso de iam 7 uocolloqvi coepit, prolixaque se oris communica tione, cuni multadmerucam regni amplit idine, de

138쪽

AvGMENTVΜ- φ9MotemmaeRegis potetia magnificentiaque accepisset, cupido illum adeundi videndique huius regni co pit: itaque & munera Motemmae misit, & renui clari tui sit ipsum ex regis sui mandato adeundum esse, o ut Maiestatis sine intentionem legationisque sinae in fas explicet. Tendillus per hemerodromos siue Ii

dicos cursores, Molemmae, aduenarum nauiumque temta.& equorum formam,in panno laneo affabre depicta, unacti Cortes, donistras misit: Motemma auditis ijs D, H,---io quae adserebantur, visisque Cortes, munerib ingeti cura angi coepit nam anno fere priusquam haec con ,si nita, tingerent,iecerat in Mexicano sinu anchoram ingens inerit. myoparo. Cotostani maritimi huius tractus accolae,

vilm procul nauigio linteisque velis, insolita hac re ter -i-ris,cu eminus difficulter discernerent quid hoc rei esse quibusve ab oris nauis illa venisset studio rei certius cognoscendae, comeatum quaeque alia in pretio hab tant,ad peregrina hanc nauem mei citi permutandurum causa,patrijs phaselis siue canias detulere. Hispo

io ni illi quicunque fuerint licet suspicari Ferdinandum Cordubesem,aut GHaluti fuisse)benigne exceptis lassis,prolixe ex iisde,& Regis & terrae illius nomen potentiamque didicerunt, recedentibusque Ladianis toris quem Varijs vitreoru globulorum coloribus distinctu, dis regi suo deserendu tradiderunt, eide renunciates,nunc illis non esse integruin terram exscedere, in reditu suo tame sese rege adituros. tostani recepto hoc madato, & collari vitreo, quod ipsi adulterinam gemmam

139쪽

ueo DESCRIPTIONIS PTOLEMAIC Erisbj,tanquam ex nobilibus lapillis coaceruatit,mayni faciebant, ad MoteZuniam Venere, deferentes in tela lanea depictam militum nauiumque sorma, Una

cum Vitreo collata. Moteguma peteturbatus visis au

ditisque iis quae limitanti nunciabant, eisdem impera- ue

uit rem ut silentio tegerent. Relata deinde re ac concilium, cum pannum & collare protulisset Motem ina, placuit per tota Septentrionis maritimam oram, in speculis frequentes custodias disponi, deque omniabus quae occurrerent Meiucanum regem quampri- iomum certiorem fieri. Nunc igitur nunciam Cortesj aduentu vehementer cὁmoueri coepit,quia in Mex canis terris constans fama erat, tempore Molemi e Venturos exteroe,qui Alexicanum imperium subuet terent: ne tamen in Vulgus haec siinistre excepta publici tuestatus causam turbarent, aut nouandi occasionem darent, Hemum aliquem, hoc est Quatas alum, a ris Deum, antiquum suum dominum hac classe aduentasse, per euubatores nouorumque rumorum ain

iliores in vulgus sparsit. Haud obscura quippe apud is hosce Merucanos opinio inualuerat,olim ante aliquot iacula praecipuum quendam principem illinc recessis se, qui sese at quanao ex orientis sartibus rediturum praedixit Iet, dc quo famae aduersa, periculaque quae metuebat facilius contegeret, eadem simulatione i asgatos ad Conesium misit, qui aduentum illigratiae rentur suaque omnia illi deferret, quado stiret QuatasMalum dominum suum nuc aduenisse, cui omnia pro O

140쪽

AvGMENTUM. si speraprecabatur: Stoliditas aut dissimulaso haec Motegumae& Mexicanorunt, contrario pene dolo, pacificam Mexicanorum regnorum possessionem Hispanis praebuerat, nam Cortesius per Marinam, certior iactus de Mexicanorum persuasione,modeste

intentionem Motegumae per simulationem fovebat , nam hactenus Mexicani oratoresilium Qualgalto lum esse, aut inuenisse sese putabant: Sed niuitum n uiumque Praesecti qui Mexicanorum regnorum ρο- io tenuamdcamplitudinem ex magnifica Motemmae m. -- legatione intellexerant: magnum rerum suarum, Loeptaeque expeditionis momentum, in eo verti EN ationias. mantes,si apud barbaras hasce geres, strenuorum viarorum , sortiumque bellatorum nomen opinione is que adipiscerentur, quia tutiorem hoc modo, minus- , que despectam, quantumuisnumeroso in populo ea citate suam sore arbitrarentur, vinuersum colubrin rum & teneoru falconum apparatu e nauibus in terra exponi metuatarunt. Tormentorii iste apparatus ins χο litus, dc nunqua ab Indis antea visus, ingente Mexia canis te re iniecit. Militesinsuper vibrantes arma, minaci vultu Mexicanos ad pugnam, viriumque se ' rum periculum faciendum prouocabant, detrectantabusque illis seu metu seu puciore pugnae aleam, prola rue iis loricis, insueris, amazonijs, lecuribus, stameis, perulanis, alijsque militarium armorum terrices mentis, quibus o ijs hostibus, truncatis corporubus, aut desecta ceruice , unico ictu capita brachia in