Caii Plinii Caecilii Secundi Novocomensis Panegyricus Nervae Trajano Augusto dictus. Cum notis. P. Thomae Cevae

1쪽

NOI REFORMATORI

ne , & approbatione det P. F. Tomaso Maria Gennari Inquisitore net Libro Intito lato . caii Plinii Ciseeuia Seeundi 'riovocomensis Panegoricus Hervae Traj-ns Augusto dictus eum Hotis 3 non v' esse ecos 'alcuna contro la Santa Fede Cattolica, di parimente per Attestato det Secretario Nostro, niente contro Principi, &buoni costumi, eoncedemo Licenza a Se

2쪽

C. PLINII SECUNDI

DICTUS.

sententiis arguta, privatam , o publieam Prine'la vitam eo lectitur . Enco-miastime orationis occasio Inde fuit, quod confuleo, eum primiam Inirent Magia rimis , ex more veteri, in ex Senatus consulto gratias agerent Prine'i tortas Reipublicae nomine , commemoratia ejus in Rempublicam benesiclis. Alia erat gratiarum actio privata,quam Consules , etiam designati habere solebant; eum n Senatu suam quisque sententiam regarentur et tunc enim laudandi Caesaris occasio ea-Fiebatur , sed paucioribus verbis , nee publiaco nomiae . Plinius lisur consul Trianum rertio consulem Ralendis Septembribus hae βο- lemni Panerari eommendavit. BEne , ac sapienter, P. C., majores instituerunt , I ut verum agendarum , ita dicendi initium a precationibus capere ;quod nihil rite, nihilque providenter homines sine Deorum immortalium ope, conta Α a lio, i us quemadmodum.

3쪽

lio, honore 1 auspicarentur. Qui mos cui potius, quam consuli λ aut quando magis usurpandus, colendusque est , quam cum Imperio Senatus, et auctoritate Reipublicae ad agendas optimo Principi gratias excita mur Θ Quod enim praestabilius est, aut pulchrius munus Deorum , quam castus, 1 a ctus , & Diis simillimus Princeps p Ac si adhuc dubium suisset, I sorte , casuque recto-Ies terris, an aliquo numine darentur; Principem tamen nostrum liqueret divinitus constitutum. Non enim occulta potestate satorum , sed ab Jove ipso coram , ac pa- . Iam repertus : clectus est quippe inter aras ,& altaria, eodemque loci, quem Deus ille tam manifestus, ac praesenS, quam coelum, ac sidera insedit. Quo magis 3 aptum, piumque est, te Jupiter optime maxime, a

ica conditorem, nunc o conservatorem imperii nostri precari, ut mihi digna consule , bdigna Senatu, digna Principe contingat oratio : utque omnibus, quae dicentur a me, libertas, fides , veritas constet; tantumque a specie adulationis absit arati rum actio mea , quantum abest a necessitate. Equidem non consuli modo, sed omnibus civibus enitendum reor, ne quid de Principe nostro ita

dicant, ut idem illud de 7 alio dici potuis

set Agendum suscIperent . 2 Publico nomiari e . 3 Fortuito , an divino consilio . 4 In templo Capitolini, ubi manifestus in statua Iupia

xer adoratur . 3 Ut ubi accepimus , beneficium Unoscamus. 6 Optimo recι ore concesso .

Princile decessore .

4쪽

se videatur. Quare abeant, ae recedant voces illae, quas I metus exprimebat: nihil, quale antea, dicamus; ninil enim, quale anteae, patimur e nec eadem de Principe palam , quae prius , praedicemus 3 neque enim eadem et secreto loquimur, quae prius. Diseernatur orationibus nostris diversitas temporum ; & ex ipso genere gratiarum agen darum intelligatur , cui, quando 3 sint: hactenus ut Deo, nunc nusquam ut numini blandiamur . Non enim de tyranno , sed de cive 3 non de domino , sed de parente loquimur. Unum 4 ille se ex nobis , & hoc magis excellit, atque eminet, quod unam e cnobis putat; nec mintis hominem se , quam hominibus praeesse meminit . Intelligamus ergo bona nostras dignosque nos s illius uis probemus; atque identidem cogitemus,

o si majus Principibus praestemus Obsequium , qui servitute civium, quam qui lia

hertate laetantur. Et Populus quidem Romanus dilectuni 7 Principem servat, quantumque paulo ante 8 concentu formosum

alium , hunc fortissimum personat: quibusque aliquando clamoribus gestum s alte-A 3 rius,

I Cogebantur adulari , ne , si tacerent, enderent. et Contra malos Principes. 3 Actae gratiae. 4 Trajanus putat. s Trajani et lege, illis , eum Lipsio . 6 Nest, majus obsequium Traiano deberi, qui nos liberos velit. 7 Prin-hilum, legit Lipsius e Mest, discrἰmen Pria-cipum servat in laude . 8 Quasi communi cantu , idest plausu Domitianum de forma laudabanς. 9 P eronis histrioniam exercentis .

5쪽

rius, & vocem, huius pietatem , abstinentiam, mansuetudinem laudat . Quid nos ipsi p divinitatem Principis nostri, an humanitatem , temperantiam , facilitatem , ut amor , & gaudium a tulit , celebrare universi solemus pJam quid tam civile , taui Senatorium, quam illud additum a nobi OPTIMI cognomen , quod peculiare hujus, di proprium et arrogantia priorum Principum secit λ Enimvero quam commune,quam

ex aequo, quod felices nos FELICEM illuci praedicamus, alternisque votis, 3 Haec fa- cras , haec audiat, quasi non dicturi, nisi fecerit, comprecamuri Ad quas ille voces Iacrymis etiam , ac multo pudore suffunditur. Agnoscit enim, sentitque s sibi, non Principi dici. Igitur quod o tempera me tum omnes in illo subito pietatis calore se vavi musilloc singuli quoque 7 meditatique

teneamus; sciamusque , nullum elle nec si certus, nec acceptius genus gratiarum,qua quod illas acclamationes aemuletur, quae 8nngendi non habent tempus. Quantum ad me pertinet, laborabo, ut orationem meam ad modestiam Principis, moderationemques submittam 3 nec miniis considerabo , quid

I Ex amere , O gaudia sinereo . et sol t ter esse notuerunt. 3 Populi acclamatio, cum hoc gemino titulo salutaretur Trajanus. 4 Pugaudio . 3 Muia optimo , non quia Principi .

6 Iaudis. 7 Etiam post subitam illum eat

ram publicae acelamationis . 8 Sincerior essian , quae subito enascitur, nee tempur habεν simulandi. D A temperem a

6쪽

a aures ejus pati possint, quam quid viri

tibus debeatur. Magna, & uenulitata Pri cipis gloria, cui gratias acturus non tam ve-ieor , ne me in laudibus suis a parcum, tuam ne nimium putet. Haec me cura . hareitificultas sola circumstat : nam merenai gratias agere facile est, Patres Conscripti: non enim periculum est, ne cum loquar de

immanitate , 3 exprobrari sibi si perbiam

credat a cum de frugalitate, luxuriam; cana de clementia , crudelitatem; cum de liberalitate, avRritiam s cum de benignitate , L. .vorem, clim de continentia, libidinem; eues de labore, inertiam ι chria de fortitudiae, tumorem . Ac ne illud quidem vereor, ne gratus , ingratus,e videar, prout saris, Rut prauu dixero . Animadverto enim , etiari Deos ipsos non tam accuratis adorantium precibus, quam innocentia , de sanctitate laetari, gratioremque existimari, qui delubris 4 puram, cariamque mentem , quam qui s meditatum carmen intulerit. Sed parendum est Senatus consulto , quo ex utilitate publica placuit, ut consulis voce, sub titulo gratiarum agendarum, boni Principes , quae sacerent, recognoscerent; mali, quae facere deberent. Id nunc eo magis solemne , ae necessarium est, quod Parens noster privatas gratiarum actiones cohibet, de comprimit s intercessurus etiam publicis,

t Avero ab omni adulatione . a Mavult enim citra, quam ultra meritum laudari. 3 Ham earet his vitiis. 4 Sincerum animum. s compositam orationem.

7쪽

di si permItte et sbi vetare, qdod senatu

iuberet . Utrumque Caesar Auguste e a mo. derate, & quod alibi tibi gratias agi non Rnis , & quod hic sinis: non enim a te ipso ti. hi honor iste, sed ab agentibus habetur. Ce.

dis affectibus nostris 3 nec 3 nobis munera tua troedicare, sed audire tibi necesse est. Eaepe ego mecum, P. C. , tacitus agitavi, qualem, quantumque eta Dp teret, cujus ditione nutuque maria , terra , pax , bel-Ja repertatur: cum interea fingenti, sor-mant1que mihi Principem, quem aequata viis immortalibus potestas deceret, nunquam 4 voto saltem concipere succurrit Gmilem huic, quem videmus. Enituit aliquis an bello, sed obsolevit in pace s alium toga, sed non & arma honestarunt: reverentiam ille terrore, alius amorem humanitate C

ptavit a ille quaesitam domi gloriam in pa-hlico , hic in publico partam domi perdia

dit: postremo adhuc nemo extitit, cujus vi tutes nullo vitiorum confinio laederentur . At Principi nostio quanta concordia , quan tusque concentus omnium laudum , omnisque gloriae contigiis ut nihil severitati ejus hilaritate, nihil gravitati simplicitate , nihil majestati humanitate detrahatur λ Jam firmitas, jam proceritas corporis, jam honor capitis, di dignitas oris, ad hoc aetatisue ini Nisi existimaret bi licitum non esse vetare, quod Senatus jubet . et Fit enim , ut impedias adulationem , ct oscium permittas. 3 Igam nolles, nisi Senxtus juberet tisa

8쪽

i indeflexa maturitas, nec sine quodam manere et Deum festinant senectutis 3 insigniabus ad augendam majestatem ornata caesaries a nonne longe lateque Principem ostentant λ Talem esse oportuit, quem non bella civilia , nec armis oppressa Respublica , sed pax , dc adoptio , & tandem 4 exorata terris Numina dedissent. An fas erat nihil differre inter Imperatorem, quem homines, Ecquem Dii secissent Θ quorum quidem in te , Caesar Auguste, judicium, di favor tunc statim, cum ad exercitum s proficiscereris,& quidem inusitato indicio enituit . Nam eaeteros Principes si aut largus cruor hostiarum , aut I sinister volatus avium consulentibus nunciavit ; tibi ascendenti 8 demore Capitolium,quanquam non id agentium , civium clamor ut jam Principi occurrit Si quidem omiars turba , quae Io limen insederat, ad ingressum tuum foribus reclusis, illa quidem , ut tunc arbitrabatur, II

Deum s cinerum ut docuit eVentus, te consalutavit Imperatorem e nec aliter a cunctis .men acceptum est. Nam ipse intelligere nolebas : Iecusabaε enim imperare, recusa

ondum vergens ad senium . a Poetice, loco Deorum. 3 canicie. q. Placata pose m gnas clades . s Legatus a Domitiano, in Gemmaniam inferiorem . G Haruspices . 7 Spectante ad meridiam a pice . 8 Ituri ad Promine Ias, O ad bella vota Diis nuncupabant. 9 Non id cogitantium . Io Templi Capitolini. a L Vovem dum topulus cognomento leratorem salMtaret, ius rem es Traianis1 .

9쪽

io has, quod a bene reat imperaturo . Igitur cogendus suisti: co3i porro non p0teras,nili a periculo patriae, & mutatione Reia publicae : obstinatum enim tibi, non suscia pere Imperium, nisi servandum fuisset. Quare ego 3 illum ipsum furorem motumque castrensem reor exstitisse , quia masna vi,

magnoque terrore modestia tua vincenda

erat. At sicut in is, coelique temperiem turbines, tempestatesque 4 commendant sita ad augendam pacis tuae gratiam illum tumultum praecesusse crediderim. Habet has vices conditio mortalium , ut adversa ex secundis , ex adversis secunda nascantur. Occultat utrorumque s semina Deus 3 & .plexumque bonorum, malorumque causae sub

ε diversa 1pecie lateat. Magnum quidem illud faeculo dedecus , magnum Reipublicae vulnus impressum est. 7 Imperator, &.Parens generis humani obsessus, captus , i esu sus : 8 ablata mitissimo seni servandOxum hominum potestas, ereptumque Pri

ei pi s illud in principatu beatissimum,quod nihil cogitur . Si tamen haec sola erat

. I Par erat , ut onus agnosceret, qM est rimperaturus. a Solum periculum parriae acrimor, ne Respub. mutaretur , cogere potu runt . 3 Militrum , ut mortem Domitianῶωindicarent et sed a te Maeati sunt . 4 Faesunt sucundiorem . 3 Initia . 6 Ut quae initio triama , deinde sina laeta , se e converso . 7 co juratio mulsum contra Neνυam finem . 8gata lusesias iis parcendi , qui Domistianum

10쪽

r ratio , quae te publicae salutis gubernaculis admoveret, prope est, ut exclamem, ta xi fuisse . Corrupta est disciplina castrorum , ut tu corrector, emendatorque contingeres: inductum a pessimum exemplum , ut 3 Optimum opponeretur : postremo coactus Princeps, quos nollet , Occidere , ut daret

Principem, qui cogi non posset. Olim toquidem adoptari merebare; sed nescistemus, quantum tibi debe et Imperium , si ante adoptatus esses. Expectatum est tempus, in quo liqueret, non tam accepisse te bene tactum, quam dedisse . Confugit in sinu in tuum concussa Respublica , ruensque Imperium super s Imperatorem , Imperatoris tibi voce delatum est . Imploratus G ad Gytione, dc accitus es: ut olim duces magnia peregrinis , externisque bellis , ad opem

patriae serendam revocari solebant. Ita. 7 Filius, ac Parens tino, eodemque momento rem maximam invicem praestitistis i ille tibi Imperium dedit s tu illi reddidisti. So- Ius ergo 8 ad hoc aevi pro munere tanto sparia , accipiendo , sec sti ; immb ultra, dantem obligasti. Communicaro enim Imperio solicitior tu , ille securior factus est. A 6 O nox Nerva enim , eum se imparem componendis rebus agnosceret, Trajanum adoptavit. a Ut miles eueret Imperatorem . 3 Discipliana militari resaurata . Te , Trinane . 5 S nem , O caducum . 6 in imperios curreres. Tu, O erva. s Ad hoc tempus . 9 Paria sincere , est, par pars reddere zsi e datum

occepto aquare .