장음표시 사용
41쪽
a. Si error sit de necessariis ad sal tem necessitate medii. E. G. Si quis per e rorem judicet solam consessionem sine dolore sufficere ad obtinendam remissionem peccatorum . Ratio, est , quiae sine horum observatione poenitens non potest salvari. 3: Si spes emendationis affulgeat. Quia Consessarius , utpote' ex officio poenitentis doctor , tenetur eidem disposito ac para
sui si non affulgeat spes emen LationisPEtiam Consessarius debet poenitenrem mOnere , quoties in potestate poenitentis sit
abstinere a peccato : aliter poenitens Praesumeretur indispositus; quia praesumeretur virtualiter & interpretative nolle scire totam legem. Dixi, regularster Loquendo, Nam Confessarius non delati eum monere, si manifestatio, veritatis praevideatur nocitura potius, quam profutura non ex dispositione poenitentis , sed ob scandala , quae ex ea manifestatione sequerentur : quaeque poenitens tollere non potest , ut accidere
solet in manifestatione impedimenti Μatrimonii , de quo in Tractatu de Matria
42쪽
De Constentia Perplixa. Conseientia Perplexa es dictamen rais Nonis , quo utrumque contradiEctionis extremum peccatum esse judicatur e sive judiciaum practicum judicans hic & nunc peccatum esse, sive actio fiat , sive omittatur. E. G Si aliquis existimet peceare, sive mentiatur ad salvandam vitam proximi , sive non mentiatur . Data hac definitione de Conscientia Pe Iexa , Queritur , quid agere debeat homo in hac perplexitate constitutus: pro cujus solutione Assero I. Si quis ex errore vincibili
utrumque contradictionis extremum peccatum
esse judicet , regulariter loquendo peccat, sive eam sequatur , sive eidem res at, sed
Ratio patet ex dictis . Quia sic operans potest ab errore recedere, cum ignorantia sit vincibilis & voluntaria, adeoque culpabilis. Dixi, regulariter Loquendo. Nam si quis Per temporis angustias , urgente hic &nunc praecepti necessitate, non possit rem examinare , & conscientiam erroneam de- Ponere, non peccabit, si elicito actu contritionis de priori ignorantiae peccato,
43쪽
1 6 De Conscient a , m de Lexibus
ligat partem, in qua minus mali inesse appareat. Quia error ex vincibili: fit inviti cibilis , cum & actu excuti nequeat, &caussa ejus retractata fuerit , & quantum hic & nunc fieri potest , a peccato recedatur .
Assero II. Si conscientia erronea uetintincibilis, judicet utramque contradiactionis partem peccatum esse , sic operarax
non peccat alterutrum eligendo.
Ratio patet etiam ex dictis . Quia eum ignorantia sit invincibilis, operans ex tali errore , caret libertate ad peccandum aputabiliter . Nam licet homo sub tali ignorantia agnoscat objectum ut malum, ruta non cognoscit ut vitabile , proin e non peccat ; quia caret libertate morali necessaria ad peccandum is Hinc pastor , qui judicat se peccare, si deserat gregem , ut audiat sacrum die ksto: & simul judicat se peccare si sacrum omittat , ut custodiat gregem non peccat alterutram partem exsequendo ; quia moraliter non libere agit. Ita multi. Similiter non peccat qui carcere inclusus existimat se peccare mortaliter, nis sacrum audiat ; quia haec omissio non est ei libera ac voluntaria.
44쪽
Nota I. Uamvis Conscientia Dubia non sit' proprie conscientia , cum dubium non sit dictamen seu judicium eracticum, sed suspensio judicii circa bonitatem vel malitiam actus : dicitur tamen Conscientia Dubia objective, quatenus circa ipsam rem dubiam habet homo varia judicia practica in utramque partem, quae sententiam super eadem suspendunt . Br
Conscientia Dubia est dictamen rat nis , quo suspenditur judicium , num alia quia si bonum , vel malum . Nota ΙΙ. Dubium es suspenso sensus , dissensius inter utramque partem
ob motiva pro utraque parte aequalia . Dixi, ob motiva.. Nam dubium, quod vocant negativum , Consistens in suspensitone mentis ob carentiam motivorum pro utraque Parte , non est proprie dubium, sed nescientia & ignorantia. E.G. Interroganti , num astra sint Paria vel imparia, legitime respondet aliquis, dubito: sed melius, id ignoro. Hic nota obiter discrimen , quod in
45쪽
. i8 De Conscientia, oe de Legibus. tercedit inter dubium, suspicionem, & opia
In mens, anceps haeret . In suspicione intellectus in unam partem magis inclinat, quam in alteram, absque tamen assensu . In opinione intellectus uni parti contradictionis assentitur , cum formidine alteriusω
Nota III. Dubium dividitur in dubium juris, & fatii. Dubium juris est, dum quis dubitat de lege seu obligatione. Puta
eum quis dubitat, an exstet lex, quae imperet vel vetet talem actionem , Vel an ea lex legitima & obligatoria sit : ut cum quis dubitat, an ex lege Ecclesiae, Vel voti teneatur ad jejunandum tali die ; an Superior talem conscientiae casum reservare potuerit. Dubium facti tunc est , quando quis certus de lege , ambigit de facto , quod legem respicit . Ρuta cum dubitat , an ossicium divinum persolverit ἔ num tali tentationi consensum praebuerit ; an haec persona, quam Vult ducere in matrimonium , sit consanguinea, nec ne . Advertunt Theologi , ex Dubio facti saepe oriri dubium juris. Ρuta dubitat quis, an emiserit tale votum: en dubium facti . Praeterea dubitat, an teneatur ad V tum in tali dubio: en dubium juris. Nota IV. Dubium rursus dividitur in peculativum, & practicum . Dubium spe
46쪽
culativum vocatur illud, quo dubitatur in genere , & praescindendo ab exsecutione, an aliquid sit licitum vel illicitum . Ρuta utrum licitum sit pingere die festo ἡ Dubium praeticum operis exsecutionem spectat . Puta an mini liceat hoc die festo pingere. His positis Quaeritur r. An liceat agere eum conis scientia practiue dubia. a. Si vero non liceat, quaeritur , quomodo sit deponenda. Prop. LPeccat fui operatur cum conscientia practice dubia de malitia inus , vel ejus omissionis. . Prob. I. ex . H. Quod non es ex Me , hoc est, ex persuasione quod sit lucitum , peccatum es. Sed qui operatur cum conscientia practice dubia , non agit ex persuasione quod actio vel omissio, de cu-3us malitia h1c & nunc dubitat, sit licita. Ergo peccat. Ρrob. II. Peccat non soIum qui e Presse , verum etiam qui interpretative vult malitiam peccati . sed qui agit cum dubio practico , saltem interpretative Vult malitiam peccati. Ergo peccat . Voluntas enim in dubio ita opus aggreditur, ut Parata sit illud exsequi, sive sit, sive non sit contra legem Dei : quae voluntas suapte natura mala est, atque divinae Μajestati injuriosa. Prob. III. Qui se exponit proximo
47쪽
ao De Conscientia , m de Legibus . periculo peccandi, peccat juxta illud Ecclesiastici cap. III. Ωui amat periculum , in illo peribit . Sed qui dubitando operatur , proximo periculo se exponit peccandi, cum aeque probabile sit, id quod agit, esse peC-
Catum , ac non peccatum. Ergo peccat &quidem in ea specie & gravitate, cujus est peccatum, de quo dubitatur , quamvis id secundum se sit licitum. Haec est doctrina certa ne dum penes omnes Theologos Catholicos , sed Ethnicos ipsos : sic enim ajebat Tullius lib. I. δε f. Bene praecipiunt, qui vetant quidquam agere , quod dubites , aequum sit , an ini
Prop. II. Conscientia prac ice dubia non recte deponitur , quando motiva pro utraque pamte θnt aeque probabilia, nis partem tutiorem ei gendo .
Prob. I. Ad recte ac prudenter operandum , periculum morale peccandi praecaveri debet, dicente Scriptura : sui amat per culum, in illo peribit. Atqui in aequa-ji probabilitate peccandi periculum non praecavetur, nisi eligatur pars tutior. Ergo conscientia practice dubia non rem deponitur, nisi partem tutiorem eligendo Prob. Minor . In aequali probabilitate habetur verum dubium seu suspensio judicii, cum intellectus misere fluctuet inter duas contradietionis partes ob motivorum
48쪽
C. III. De Conscientia Dubia. 2Irum aequalitatem, quae movent ad utramque partem , ut docet D. Thom. q. I , de veritate art. I. Nec est ulla potior ratio judicandi unam opinionem esse Veram, quRm alteram, cum neutra plus minusque appareat Vera aut vero simi lis, quam altera . Ergo intellectus necessario suspendit judicium . Atqui in dubio non est alia via praecavendi periculum peccandi, quam eligendo partem tutiorem . Ergo &c. Prob. II. Rom. Fontifices usi sunt, tanquam decisionum principio naturali lumine noto, hac regula pluries in Jure Canonico repetita : In dubiis tutior pars est odigenda . Sed qui versatur in aequali probabilitate , versatur in vero & proprie dicto dubio . Ergo aut eliget partem tutiorem removentem a peccato, aut peccatum
non effugiet eligendo partem dubiam, non
Nota , hanc de amplectenda tutiore parte regulam procedere, ubicunque timeatur, ne quis peccandi periculo se exponat ac proinde locum habere in dubio tum juris , tum facti Prob. III. Haec doctrina communis est penes omnes Patres , quorum testem adducimus Augustinum, qui lib. I. de Baptismo cap. q. ait : quod graviter peccaret in rebus ad salutem animae pertinentibus msi eo solo, quod certis incerta propoueret .ae cap. 6. eod. lib. docet, escere id quod
49쪽
et et De Consolantia, o de Legibus .
incertum es, an sit peccatum , certum ste catum esse . Ex quibus verbis potest eno mari hoc argumentum. Ex Augustino Ce
tum peccatum committit qui pontus inter duas contradictionis partos, non eligit Ce tam de honestate actionis , sed dubiam de malitia actus. Sed qui in aequali probabilitate non eligit tutam, non eligit certam de honestate actionis , sed dubiam de malitia actus . Ergo certo peccat. Prop. III. In probabilitate ἱnaequali regulariter Ioquendo eligenda es pars , quae videtur probabilior vel tutioν. Prob. I. Ρars. I. Ad praecavendum mo rate periculum errandi in concursu duarum opinionum satis est, si eligatur pars, quae videtur veritati masis consentanea, ajente
Scriptura Ecclesiotiei VI. Noli esse multum iustus neque plus sapias, quam neceste es,
ne obsupescas. Id est, ut explicant Inte Pretes , ne in continuo inevitabilium tumorum concursu certitudinem semper qua ritans in stupiditatem mentis incidas . Sed
qui in probabilitate inaequali elisit partem
quae videtur probabilior , eligat partem quae magis consona rationi , ac veritati consormior apparet. Ergo &α Minor prob. Μagis rationi consentanea dicitur opinio illa , quae ex motivis multo gravioribus , & graviter praeponderantibus verosimilior opposita apparet.
50쪽
C.III. De conscient a Dub a. 23, Atqui talis se habet opinio probabilior re-
, late ad oppositam probabilem , licet tutam, i quae minus Verosimilis apparet ob motivat judicandi in oppositum , quae comparatai ad graviora, levia apparent , ac proindei prae illis contemnenda. Ergo &c. i. Hinc Regula 3. in o. Eum qui certusi est, certiorari non debet e Id est ad forman, dum judicium prudens non requiritur omnimoda certitudo, quae omnem formidinem excludat. Impossibile enim est habere, dictainina metaphysice vel physice certai de omnibus agibilibus : sum cit ad praeca-Vendum proximum peccandi periculum, ut nunquam operemur, sine firma & pru-
denti persuasione , quod operatio hic &i nunc sit licita . Prob. II. Ex damnata propositione ab Glexandro VIII. quae sic 1e habet : Λ licet sequi opinionem et ei inter probabiles
. probabiti imam . Atqui si in probabilitatE1naequali requireretur omnimoda certitudo quae omnem formidinem excluderet , ut volunt rigidioris sententiae Patroni , sequeretur non licere sequi opinionem quantumvis probabilem , cum tutior non siit is
opinio enim probabilis, ut sic,necessario habet adnexam aliquam falsitatis formidinem. Ergo &c, Insuper obvius damnatae propositionis sensus est , non licere sequi opinionem minus tutam , tametsi probabilissi