장음표시 사용
171쪽
g. Sebain stiani Cain stationis,
phum absoluta est, eodem hoc latis ille conis cessit. Quid vero de intemperantissima Sebastiani Castalionis interpretatione statuendum est, quae res purissimas fastidiosa ven state oblimavit, & omnem divini Verbi vim nimia curatura elisit, & verba a Patribus &toto Christianorum coetu recepta & usurpata ineptissime repudiavit : homo caeteroquin simplex, & ab omni sestu alienus, ut de eo verὸ scripsit Sammarthanus, & eximiam in operis sui praefatione ingenuitatem & cand rem prae se serens, proptere que a nobis sine contumelia dimittendus. Aliquot deinde, post illam aetatem, annis ad sacrum opus interpretandum sese accinxerunt Immanuel Tremellius, & Franciscius Iunius, laudabili quidem conatu , sed cui ex libertate nimia par successus non obtigit. Itaque Iohannes
Piscator post collocatam in ea lucubratione illustranda & emendanda non levem operam, utilius se demum in nova procurancla inte pretatione laboraturum intellexit; sic tamen ut priorem illam spectaret praecipue , palamque imitaretur. Neque vero praetereundae sunt ex interpretationibus exoticis Latin E expressae intemretationes r ea, puta. quae in Complutensi Bibliorum editione E Septuaginta Interpretum conversione traducta est;
qua prosecto nihil diligentius & Graeco exemplari consonum magis fingi queat.Quod
172쪽
utinam de Latina Chaldaicae Paraphraseos in- ar. Latiinterpretatione dici posseti Nam quamvis eam ad verbum excudendam receperint viri lin- Chaldaia
guae hujus peritissimi; illamque demum Arias νάz...
Μon us partim emendaverib, partim etiam preMi. expleverit, in multis tamen interpretum fidem nutare comperias. Johannem Reuchlinum, Felicem Pratensem, & Paulum Fagium propter operum parVitatem praetereo; nam hic in
aliquibus duntaxat Scripturae particulis, illi in Septem Psalmis facultatem suam periclitati sunt; quam praeclarὶ nobilitassent, si in reliquo Bibliorum opere pari eam castitate exeruissent. Nec reliquos item in hanc scenam producam , qui exiguas tantum sancti libri partes attigerunt; non Cardinalem ipsum Ca-jetanum , qui quamvis in compluribus sacri Voluminis partibus Latine magna fide comvertendis facultatem suam exercuerit, in obscuro tamen jacuit eius labor, nec suffragiis doctorum comprobatus est. Cum enim Ebraicae ac Graecae linguae ignarum se profiteretur, Viros utriusque peritos, non ad eruendos sensus, quos aperte neglexit, sed ad ve horum significationes cognoscendas , quas spectavit unas, in consilium adhibuit. Merito itaque alienae eruditionis scelum exclusisse creditus est. Quidam intra Novi solius Testa- αα. De
menti cancellos suam In Interpretando Indu- quibus-
173쪽
as. Et Gnidonis Fabritii Bederia nis
dicio , princeps est Desiderius Erasmus: is ea felicitate hanc ornavit Spartam, ut & Verba verbis, & sententias sententiis, & saporem sapore exaequaverit; & perspicuitatem tamen, cum dictionis castitate, & nativo illo olore obtinuerit, quae ad integram interpretis laudem unice requirebamus. Quinetiam ubi propter Latinae linguae indolem, quod uno Graeci, idem pluribus exponere verbis necesse habuit, astititia verba vario & insigni charactere depingi curavit, quo fidei suae int gritas palam extaret. Inde adeo Leonis Deci. mi Pontificis Maximi Diplomate commendari meritus est hic ipsius labor. Et tamen,
quae rerum humanarum varietas est, eodem
nomine suggillatus est a multis, inter quos familiam duxit Petrus Sutor , pius quidem homo, & doctus; sed neque doctrinae, neque
acuminis, neque urbanitatis & elegantiae merito cum Erasmo componendus. In idem aliquanto post pelagus sese capessivit Theodorus BeZa, at non perinde prospera tempestate Usus est; quamvis enim summam fidem &simplicitatem ipse statim initio fuisset professus, laudi tamen facundiae, & Latinitatis studio nimium est velificatus r nec quicquam enim, viri de me licet olim bene meriti gratia , de veritate apud vos detractum velim. Ιnsignis inter alias Guidonis Fabritii elaborata ad Syriacum Novi Testamenti exemplar interprem
174쪽
pretatio, idque tam diligenti & exquista convenientia, ut nihil suprL Ac de Sacrorum Voluminum interpretationibus hactenus , quas vel integras, vel ex parte tantum aliqua mihi videre contigit. Ne quid autem studio
vestro desit, eas etiam obiter commemorabimus, de quibus vel legendo, vel fando ac cepimus a viris curiosis, qui veterum illorum diligentiam aemulati, in exteras regiones incredibili discendi cupiditate ducti se contulerunt. Multorum ergo in ore ea est Pentateu- 26. De
chi interpretatio, a Samaritis condita Chaldai, hasei h co quodam sermone, qui antiquitatem sapit turae in- prisci illius sermonis , quo majores ipserum ex Babylonia , aliisque vicinis provinciis in que Grae- Samariam missi utebantur. Hujus interpreta famaei tionis propter crassissimam gentis inscitiam, taxum Auctorem vulgo ignorabilem esse serunt: ne- .llei, que vero de ejus antiquitate quicquam posse ' definiri. Ante Christum quidem confictam plerique iactant; quin & a temporibus, EDdrae, Nehemiaeque aetati proximis eam arces, sunt nonnulli, sed non ego credulus illis: etsi satis antiquam esse loquela declarat. Id vero rei caput est, laudabilem interpretis fidem esse
ac integritatem, cum sere par utrobique Verborum numerus, cum sententiarum consensione appareat; quam quominus ubique retineat, densissima literarum ignorantia causae est, qua excaecatus ludos de se nonnumquam
175쪽
sicit. Composita est haec interpretatio ad Pentateuchi Samaritanum exemplar, totidem M. Lonstans literis, quot olim Ebraicum, ut ex P, M. Gaa Hieronymo discimus, figuris tantum discrepans & apicibus, quo uno omnis Samaritarum statque, cadstque religio. Exigua nonnulla de eo, sibi licet numquam visb, adnos niti; taVit Josephus Scaliger ς charactere quidem . merἡ Μosaico exaratus est, ut ipse ex stello Grip. tradit; at non totidem literis, quot hodie Judaei, ne una quidem , quemadmodum ait ille, minus aut amplius; levia enim quaedam gratis inserta sunt, quaedam transposita. Graece praeterea Pentateuchum Samaritani verterunt ; Hellenistae videlicet ,ut opinor, AEgyptienses, Graeca lingua uti soliti: quemadmodum qui Samaritice loquebantur, Samaritanam sibi procuderunt interpretationem; Arabicam, qui Arabice. Nonnulla occurrunt inveterum Patrum libris, & in Scholiis Graecis fragmenta interpretationis hujus, Unde cognoscas elaboratam fuisse ad conversionem
Samaritanam, ac fortasse ex Septuaginta Sc- num opere interpolatam; a verbis raro quidem, sed nonnumquam tamen discedere; sententias vero diligenter consectari. At Arabicae illorum interpretationis fragmenta quae supersunt , huc illuc inserta habent commata quaedam astititia, quibus corrupta est egre-L'p' gii caeteroquin operis integritas. Copticae quo-
176쪽
que interpretationis exemplaria aliquot in Europae Bibliothecis quibusdam attineri a dio; quae cujusmodi sint, juxta stio cum ignarissimis. Id scio, vetustatis nomine commendari eam plurimum, & mille ab hinc & tr centis annis concinnatam ferri. Videtur quidem expressa E Graecis Septuaginta Senum, quorum in his partibus frequens erat usus rquanquam&ex Ebraicis ac Chaldaicis etiam aliae Coptorum interpretationes extitisse creduntur. In aliquibus etiam Orientis tractibus, usurpantur Scripturae sacrae Libri, ad Grae- ::t ' Cum itidem , uti acoepi, Septuaginta inter- 'pretum exemplar A menice conversi: qui interpretemne Chrysostomum , quod vulgo creditur, an Georgium primum Armenum Patriarcham habeant; an, quod probabilius mihi fit, Chrysostomi aequalis, Mosem c
gnomento Grammaticum, & Davidem cognomento Philo phum, rerum Armenicarum consulti & -s-- dijudicabunt. Te ori.
statum quidem reliquit Theodoretus, qui suppar fuit temporibus illis, Codices sacros
sua aetate Armenicum cultum, habitumque induisse. Praeclara vero ea est, & omni comis mendatione digna interpretatio Dalmatica, as 'ab quae & Hieronymiana appellatur , idcirco φ' μ' quod Hieronymum auctorem habere credi
tur; hanc hodiεque apud Illyricos, Dalma- . tas, aliasque byjus linguae nationes. in usu
177쪽
3P. Ruitenica, gr. &Gothicas IV. De Arabicis
ine serunt; ut non characteres solum, quiabus utuntur, ab eodemque Hieronymianos dictas , sed iis etiam literis descriptam conversionem, in auctoris, puto, gratiam, constantissimὸ retinuerint. Quemadmodum autem germana hujus linguae Rutenica, ex eodem sonte prosecta, literarum tamen figura & dialecto valde differt; ita suam sibi peculiarem habet Bibliorum interpretationem, a Cyrillo quodam Rutenicorum itidem characterum auctore , Μethodio operam conserente , ante octingentos annos ex libro Septuaginta VirOrum procuratam: de quibus omnibus, deque Gothica illa perveteri, quam Ulphilae, cum characteribus suis Gothi acceptam ferunt, &Nicaenae Synodi temporibus elaboratam esse statuunt, a peritis earum linguarum viris plura audietis. Nunc vero enumeratis Scripturae sanctae nobilissimis editionibΗs, ad alias interpretationes exoticas, quando id ipsi nobis imposuimus negot1i, progrediamur: inter quascum alterum a Graecis, quas infra, cum aliis, quae nobis frequentiori usu cognitae sunt,tractabimus, locum Arabicae teneant, omnino est ab iis auspicandum. Atque utinam Votis meis & vehementissimae cupiditati eventus respondisset, ampliores equidem, ex immensis locupletissimae illius linguae thesauris, copias comparassem, & nunc aequissimisvesstris
desideriis abunde satisfacere possem; sed nes- cio
178쪽
cio quae fati iniquitas meos in hoc studium impetus retardavit. Quem enim optimum mihi ducem selegeram, Ubertum medicum, eum, ut dixi, ex hac urbe egestas extrusit: Hadrianum deinde Gulielmi, Flitangensem, annis quidem etiam tum juvenem, sed Αα- . bicis doctrinis , ut Graecas, Latinasque sileam , & totius ἰοικικῆς δεηι incredibili peritia instructum, tamquam donum aliquod apud me exceperam, operamque illi assiduissimὸ dabam, cum ecce optimum ad Iescentem mors immatura corripuit: cui si longiorem lucis usuram concessisset Deus, qua spe praesucebat in posterum, ad immo talitatis gloriam dubio procul evasisset. Hoc autem casu fracta mea spes erat penὶ omnis,& afflicta, nisi sapientissimis Scaligeri pret ceptis &consiliisluissem erectus; &ni erudiato juveni succedaneum Thomam Erpentum, cum aliarum literarum oe Philosophia callen- γώαώ. tem, tum e rabistis, ta grammaticarum ejus lingua observationum mirifice curiosum re intelligentem, Deus nobis excitasset. Quod si diuturniorem in his locis fecisset moram, pro nostra familiaritate Hadriani mei jacturam poterat reparare. Quodcumque ergo proprio Marte, aliis impeditus, succisivis operis arrispere potui, mihi non defui: aliquam vocum
Arabicarum messem mihi collegi ; in Aviscenna, non secus quim in pistrino desudavi;
179쪽
Seographi Nubiensis magnam partem Latu, ne reddidi; & tamen vix in Arabicae linguae primo limine adhuc adstitisse me sentio, ut
nostri nosmet omnino poeniteat. Haec autem eo praefatus sum, ne quid a me valdὸ reconditum expectetis. Quod ad Arabum ergo interpretationes spectat, ut omnes semel complectar, in eodem laxitatis, infidelitatis, lux riae , lasciviae vitio penε versantur universae. Quum enim densissima caligo ingenuas artes insedisset, quo tempore gens ea florere coepitrex quo nempe retorridus ille veterator Μ hammedus stolidas mentes vana superstitione
delusit, parum viderunt in literis ; & quum
Graecorum veterum scripta fere omnia, ne
ab ipsis quidem recentioribus Graecis, nedum ab alienigenis intellecta, vernacula lingua popularibus suis exponenda suscepissent, ineptissimis ea interpretationibus contaminarunt, detractis multis, pluribus adjectis, inversis ferὸ omnibus & interpolatis. Neque Vero L tinorum scriptorum conversionem selicius D. ADP. administrarunt. Auctor est Leo Africanus in b, ' . Latinis quibusdam explicandis auctoribus, in his. his sertasse Tito Livio, ne servatum quidemi a scriptoribus ordinem Arabes interpretes t nuisse, sed summa Blummodo rerum secutos fastigia, ad Annales Persicos, aut Chaldaicos, vel Hegirae 2Eram universa accommmodasse. Interpretum Arabum Catalogum texuit
180쪽
texuit Muhammedus quidam Haaci filius, v
iustiorum itidem & recentiorum, qui variis Persarum, Syrorum, Indorum libris Arabicam linguam locupletarunt. Hinc multa degentis illius studiis cognosci possunt. Stephan umis commemorat, qui Chalidi, Μuaviae nepotis, j ussu Μechanica pleraque scripta ver tit : commemorat & Batrihium, qui Almansori; Hasenum & Herhagum, qui Almamoni in libris exoticis Arabismo donandis operas suas locarunt. His verb potissimum temporibus studia literarum apud Arabes viguerunt, quibus regnum tenuit hic Almamon anno scilicet Hegirae circiter ducentesmo vigesimus octavus Chalita, ex Abassidarum gente septimus, doctis favens, ipse literis, atque Astronomicis praesertim satis excultus, cum apud reliquas Asiae & Europae gentes misera barbaries grassaretur. Apud eundem Afitcanum, in libro De doctis Arabibus nondum edito, memini me legere, immani disciplinarum datum desiderio ictum hunc Chalifamin varias orbis partes misisse homines literatos, . qui optimos quosque codices sibi pretio compararent; in his Johannem Messiam, aliosisque hujus aetatis viros, inter Arabes, litera rum gloria florentissimos; immensae libro
rum copiae compotem factum Almamonem,
selegisse praestantiores , eorumque Arabice exponendorum curam hominibus eruditis,