De usu iudiciorum palatii apostolici per Antonium Massam de Gallesio

1쪽

O ID IOVI

2쪽

DEEVs v I v DICIOR vM PALATII

Apostolici ea epistola quadam.

ANTONII NASSAE GALLESII, AD

EQVIRIS eonsilium meum, de aduimit eu ad urbem tuo, cupiens ex Iuris peritia,pa-i rare hic tibi honestum aliquod vitae siubsi-l dium, aduersius istas patriae tuae calamitates. Potera quod Brsitan amicitiae nostrae satis esset laconica illa responsione fatisfactum putare. si rescripsissem.Non. verumtamen ut mihi etiam hac in parte satisfacia,ne alioqui videri possim amicissimo viro temere consilium dedisse, vis simul quapluribus prosim, quos eodem capi desiderio contingat. volui cosilio rationes addere Est prosecto R omana haec Curia. quasi portus ic refugium quoddam omnibus illis q la data qualibet arte, vel scientia sint. 8c virtute praediti. nec ullum esse inter Christianos locum autumo,quin Myro comperto affirmo dicant inuidi & malevoli quod lubet ubi aeque probitatis v doctrinae ratio habeatur. Sed multi non redigentes sibi in memoriam , quales ipsi sint, quo veniant ,quid na sibi congruens, hic sintacturi, imprudenter huc currunt, ubi postea tanquam implumes volucres ab incaepto volatu decidentes, dant inconsulti aduentus poenas,dum Sc insta siuam dignit tem hic vivunt,& ad patrias terras vitiosa quadam verecundia impediti.redire non audent fortunam interim. aut Curiae mores iniuste accusante Huic ego hominu generi uuiuerso quod humanitatis officio conueniret

lixo pectum per me esse desiderare. Sed qui multae sentcietiae, itaq; artificia, ex quibus diuersi diuersa profitentur,quod cupio ,exequi prorsus non valens, momor

3쪽

1i antiqui adacti.ut quam uulso notit artem eana tracteli Iiis tantummodo scrib qui exercendae iuris peritiae gra estia huc se conferre in animum induxerint. I uris igitur perit.rum hic quidam iudicant .alii si hi luci . cibus a consilio non ulli vero litigatoribus opera praestant.qui trium sunt generum. Advocati. Procuratores,

de Sollicitatores vulgo dicti. Hi sunt qui sedulis ministeriis incumbentes,causas norunt & tuentur ut suas. Advocati ius suggerunt. Procuratores instruunt causas

N ex facto insormant, id solum quod est Advocatorum non faciunt iuris allegationes.Ad haec officia quilibet etiam laici A coniugati admittuntur Procuratores εἰ si non recipiant in sitium collepium nisi iuris doctores. Nillos vita & moribus probatos at in agendis causis hie aliquandiu laudabiliter versatos facto etiam super ea re ad interrogata respondendi, solent quodam periculo; ipsorum tamen certus non est numerus. Advocatorum numerus est duodenarius.him nisi iubente Pontifice etepublica disputatione peracta, non recipiuntur.de iis Ioaquor qui quod in Pontificale Concistorium aduocationis gratia aditum habent Concistoriales dicunturinam sunt & extra illum ordinem ruris doctores platii Ad/uocatorum officium Gercentes, sicuti & procuratotu, qui non fiunt in illorum Collegia recaepti d1bsa est eniCiuitas .ita ut in ea liberum sit unicui in rebus per se licitis, ut cum libeat se exercere. Sunt praeterea fissealium causarum,ac pauperum Advocati & Procurat res qui a Pontifice constituunt sc habent ex fisco certus alarium. Sunt item Reserendarii quos ex Prelatis Curialibus qui sint iurisperiti delirit sibi Pontifex incerto numero quorum officium est supplicum postulata Pontifici referre omni penitus cuiuscussi generis mere dis acceptione sibi interdicta.Iis delegat extra ordine P pa causas certas.Suntia duodecim vitilam dis bulla/M A

4쪽

tis illi praepositi, nucupati Abbreulatores, sed hoc OD IAH -

cium est ex iis quae magno veneunt precio, &constat magi Lex diuturno quodam eiusmodi rerum usu, quam

I Tu dices Urbani excepto senatore Sc aliis, qui in Capito Ilo ciuium H incolarum tacularis sori causas iudicant, ad caetera tribunalia non admittuntur , qui ad ecclesia dici seri causas iudicandas . non sent idonei. Ab his

igitur excludit te uxor in Capitoliti vero ut adscedas, non est cur tantopire labores, modico interuallo defcc surus, quum pro more Iudices ibi ad breue tempus mustentur. A consilio sunt, ii quos vulgo vocant Audit res. 8c Cardinalibus,&C amerae Clericis quos Pontificii fisci uvas statas aut Pcuratores diceres N aliis qui huniam Praelatis. Sed quoniam illi pletus sunt iuuenes.& in Curia nouitii, occupantes illum quasi aditum, aut speculam, ex qua spectare fimul.& spectari possint. inolevit usius quidam ut absq; mercede certa, domino rum cita enim appellat quibus interuiunt liberalitatem expellent, ea tibi expectatio non esset opportuna. S ollicitator ut fias .nocouenit aetati tuae, utpote quae hu/ius vitae me diu curriculuiam cosecit. qnqui de officium illud, ob scriptitandi,deambuladi . vel potius solliciter ta ingentem V rhem discurrendi assiduu labore, validuexigit corpus Sc robustum.praeterea hoc artis procura toriae quasi proludium, sicuti aliarum artium rudimenta , quae fiunt magnificentius quam discuntur . iuuenile quiddam habet ipsa prima iuuentute deuorandum. I doneus quot Procurator ne euadere possis. eadem ob stat ratio. nam sicuti adolescentuli castrensibus imbuti stipendiis bene imperare parendo.& bonos duces agra re dum eos sequuntur assuescunt.& qui clauum tenent Vex remigibus assumuntur, optimae deni cuiusq; artis periti euadere cupientes,conserui se ad illos, qui eam arte.

5쪽

docere possint,ita procuratoriae huius secultatis nemo unu peritus euadet,qui a maiori aliquo,no auribus mos do,verum etia oculis non percaeperit quae ipse mox ageda sit suscepturus. Quod eo magis hac in V rbe necessastium est,quod no vnius aut alterius tantum, sicut in c5 Ipluribus aliis locis, sed omninm generum causae tractaadae suntjquamobrem praeter iuris petitiam longa opus est usus iudiciarii tractatione, at 3 agendi exercitalloe.

ex quo εἰ illud fieri existimo qd rariores inuenias Pr

curatores,quam Advocatos, nos. No negauerim esse

audaculos quosdam,qui ex peritioribus neminem sectati,officium procuratoris usurpent.scilicet figulinam ut prouerbio dici solet exordietes de dolio discere. Atqui te ex illorum numero esse minime vellem. quoniam pace illorum sit dictum, necesse est eos homines esse pers frictae frontis,ac perditae conscientiae.quando ingerunt se adeo temere agendis rebus quarum non habent periotiam, facturi experimentum inscitiae suae periculo miserorum clientum,quos inuerecunde produnt, nihil tande

aliud et risum de se peritis praehentes, dum quod ab ini/tio statim praeripere sibi voluerunt,nes ab aliis impeo :trare unq possunt,ut in numero Procuratorum, eorum

cina qui aliquo sint in numero, habeantur . neq3 ipsi ut sint opere praestant, sed semper velut in tenebris palpio tando,huc atq; illuc se vertut incerti quo dirigant gressus. at ideo ab omnibus sere dignoscuntur, his potissumum signis. Siquidem no considerato ab initio,nes intellecto causae statu,ac fine iudicii.emendat saepe porrectum libellum,aut quod sit ipsius libelli loco , faciunt Isrequentissime protestationes, plaeruml etiam actis co/ trarias,exhibent saepe articulos,tum mox corrigur, de

inde dant additionales, semper veriti ne sit ad victoria non satis dictum abiurant erroris praetextu prius asser ON confessa. ad extremum a iudice, uel ab aduersario,

6쪽

t vel a peritiori aliquo, de nullitate cui nunc loquuntur vel difficultate quapiam admoniti alium exitum non inuenientes.sicuti olim mali poetae. siquis sorte nodus fabulae incidisset Dei personam quae nodum illum mirifice solueret introducebant, ita & hi de quibus loquor procuratores,quotidie Pontificis 3c Cardinalis qui iudicialibus praeest signandis libellis aures obtundunt flagitantes, ut aeditore scripto,nodi soluantur, difficultates declarentur, nullitates reiiciatur,miracula demum pro/mantur. atq; his A similibus ad causae merita nihil attinentibus, implentur ab his Regesta vacuantur aute misserorum clientum crumenae. Hos igitur nos missos faciamus,& imitemur bonos, apud quos etiam antiquitus nemo est inter egregios causarum patronos conumeratus, quem non coster iuuenem prius ad antiquiorem alique causidicum deductum, illumq; iectatum e ste in quovno sectando, simul omnes eiusdem aetatis patronos in plurimis, A causis A iudiciis cognouerit, deprehenderit quid in unoquot vel probandu veli improbandum eet,ati ita experimentis alienis eruditus, S assuefactus causarum patrocinium solus in se suscipere valeret. Quatus quam veteres illi cesuerunt nullum esse id cum lautarum patronum . qui plutosophiae quoq; solidis sentens tus, alii si honestis artibus imbutus non essct, qui poe- atas, qui oratores non legisset, qui non aliquam ex histo- antiquitatis memoria collegisset. Ego vero, tametsi

videantur illa omnia splendida quaedam , Sc utilia esse plerussi ornamenta,quoniam ea nescio quo fato cum biurisperitia in nostri aeui hominibus raro esse cotingit. lo huius Curiae, atq; Rotae praesertim Auditorii, de quo situm postea dicturus iudiciorum usu,tolerabile fore exi 'stimo Procuratorem, qui iuris tum ciuilis,lum canoni ei peritus, non rudis etiam nem imparatus ab exercitaetionibus necessariis accedat sine quibus multi summam

7쪽

quidem iuris & legum scientiae doctrinam asserentes,ca ad actionem peruetum est,exercitationis imperitia, puM .chritudinem eius doctrinae corrumpunt. Quanti autem facienda sit haec quam exquiro exercitationis S usus pe ritia, nedum ex antiquo prouerbio pi num est factum, cum vulgo dici soleat.Exercitatio rerum omnium ho

minibus fit magistra sed K in hac ipsa de qua loquimuit

acultate declarauit Gallus Aquilius qui cum iuris ciuilis omnium luae aetatis peritissimus esset, siquis in ad ea quid tale retulisset,ut de facto quaereretur. Nihil hoc ad iusiad Ciceronem innuibat. & Q. Scaevola clatissimus legum interpres , & certissimus', qui quotiescu 3 de iure praediatorio cosulebatur. ad Furium & Casellium Quia huic scientiae dediti erant, consiliores renitebat, at ipse Cic. qui de aqua sua Tusculana M. Tvetonem po- tius C Aquilium consulebat confitendo scilicet ab iis posse negocium aptius explicati . qui quotidiano illius

vi calleant.

A t dices,inter Advocatos esse cur non poteros quadoquidem hi vi dixisti nihil aliud q iuris allegationes factur. quod & ego hic meis consultoribus praesto.atq; illis pletemq; in Romana ista Curia litigantibus. Respodibo equidem bona fide quod sentio. Advocatus eme poteris,noa ramen ita confestim potetis,ut res tuae domesticae forsitan exigunt. Nam praeter eximiam iuris ciuilis doctrianam,sine qua tanta est semper hicvirorum impense doctorum undique confluentium multitudo nemo unquainter alios caput extollit .praeterea conterendi tibi eru aliquot & messes & anni simul ut iuris canonici, Sc usus causarum sori ecclesiastici quae hic frequentius tractantu operitiam quam si vera loqui licet nemo quamlibetis doctus suetit. unqua secum huc attulit adipisci queas. simul ut cum doctrina quam tecum asseres imbuas etia Curialitate cnecesse est utar hoc vocabulo quum aliud

8쪽

rem ipsam exprimens non habeam antequam Advocatum profitearis,dc iuris allegationes ardas . Nam ut in schola,& in familia recentissimus qui'i, taquam rudis, conseruis & condiscipulis ita callidis Curialibus hic.

no iurisperiti modo sed & alii quicul nouitii ludibrio lent esse,si qui sint, qui antequam bene cognitas hasbeant populi huius aures,&vitae constetudinem, vel de hac agendi & vivendi ratione qua ignorant, vel de iaquae hic rudis haberi solet, loqui pergat, quin ic illos in-

digentes,& iurisperitos interdum ioci causia,Doctores

de partibus, vocant.Roges sortasse quid ni haec sit Curialitas, qua qui careant appellentur indigentess nescio inquam,tantum esse quiddam scio quod explicari facis te non possit, sed ad rem nostram sit maxime necessastium.id tu quo intelliges, si reiecto consilio meo ve/niens,hic aliquandiu vixeris. videbis enim & Iuriscosillos,& alios omnis generis Curiales,quasi coloratos esse urbanitate quadam,ita ut in sivis quique artibus ab exsternis artificibus dignosci facile possint, & ueniet sorotasse tibi in memoriam, vel tragicus ille Ion, graeco sermone in hunc sensum dicens. Ex Athenis me quae peperit utinam sit mulier. Vt mihi esset,a matre libertas tosquendi. Puram enim si quis in Ciuitatem inciderit l, spes.Quauis verbis ciuis sit,& os tamen Seruile compescit,& non habet loquendi libertatem. vel Theophra stus ab Atheniensianicula deprehensus& irrisius, quod prae se ferret adhuc speciem hospitis,cum tamen aetate ageret Athenis.& optime loqueretur. N e autem ad haec mihi tu contradicas,si sorsitan audieris quemadmodum hic singulis pene aetatibus multi Iutis periti siue illi caularum Procuratores.& Advocati,siue Iudices, noui atq; ignoti mediocri etiam doctrina, sint plusiquam mediocres honores amplam pecunia, & pra/tiam consequuti . fatebor ego id quid m& addam illoν

9쪽

Ant. Maissae Gullae i

rum aliquot sine doctrina, sine ingenio, incodito etiam Sc quod ad iuris peritiam attine Dinepto agedi modo. quae dixi,& ampliora etiam qcredi par sit, obtinuisie.

Verutamen neq; tu id quaeris a me quoquo pacto acqui/ri pecunia, sed quomodo id honeste, atq; ex iuris eritiaestici valeat, neq; ego lucro adponedu esse censeo quicquam, quod non sit cum honestate c6 iunctum, S ab initio sum testatus . nolle me nisi de iuris peritiae dumtas xat exercitatione tractare. At ii de quibus loquimur, nomine tantum iurisperitiam profitendo, aut inuerecula quadam loquacitate aut quod multu in hac Curia pessiere solet tempori obsequendo,multor ut vel inepti asserendo, Sc honori assentando, vel necessitati interdu scpericulo seruiedo, ad summa, quavis rone, ac quibus uis artibus magis quam Iuris prudentiarcelebres tua dunt. Illi ergo si a sibi habeant ego redeo ad Aduocatos.Certe alia est hic ratio Sc via iuris allegationu, alia qua VOS utimini, dc qua celeberrimi etiam Doctores extra C riam hanc, superioribus annis sunt usi,& adhuc utune. Putasne adeo modicam esse hic iacturae temporis cura, ut vacet ne dum scribere, sed vel ab aliis scripta legere. prolixa illa consilia,ex praesicripta semp eadem sorint Ia eXarata. ita ut unumquod illotu, quasi poetae alicis ius insignis liber, suam habeat numinis inuocationem, facti etiam a primordio repetiti proposita narratione, deinde numeratam seriem dubioru de quibus sit dispu/tandum. post haec sequatur ad illorum singula,in utraq;

partem diffusa multorum argumentorum coaceruatio, ,

congestis in viatique locu innumeris pene legum,plos sarum,S Doctorum auctoritatibus verentibus scilicet illis, ne vidcantur vel de leui aliqua dubitati oe, vel oscitanter scribereo Deinde subiungatur alterius partis c firmatio, alterius consutatio.& ad extremum quasi perorationis loco in singula capita ex antedictis collecta .

10쪽

iuris conclusiostes sane i vera fateri volumus A per se frigidissima S de iure praesertim confitentibus9 minis me congrua. Sed quoniam non patitur epistolae, ac tem poris huius ratio ut hac de re distusius eloquar, alio lo- '' oco Deo fauente sum ostensurus, quae nam iuris scietiae profestaribus,& disputandi in scholis,& consulendi de TT- Ne pr. μυι iure, at in iudiciis iuris sit tuendi, ratio coueniat. Hil

illud tantumodo aperiam, unde existimem, illam scribe ς - di lc disputandi normam a recentioribus legum Docto ribus usurpatam, ad nos usq; peruenisse, cum costet an i P

tiquos illos nunqua satis laudatos Iuriscosultos longe alia methodo else vis. Fertur e media primum Acades mia inuectum esse, ut sua vaniloquςntia Philosophi illi apud suos Auditores in utra partem dissererent. Eum

morem antiquioribus non vlitatum, posteriorum plurimi non probarunt, nonnulli vero receperunt, ita tamen receperunt, ut artium Sc articulorum in quibus is obseruandus esset, ratio Sc delectus haberetur.inter eiusmodi artes theologia sit necne, dicere non est meum . illud autem certum est, quod eam scribendi εἰ disputadi viam sequuti sint ex nostris iuniores illi theologi, qui prim utheologiae mi steria philosophorum placitis comiscues runt,proposito sibi oraculo Aristotelis, quodam in losco dicentis. Melius habere se illum ad iudicandum, qui

tanqua aduersarios omnes utrinq; rationes audiat. tandem methodum ostentationis ac iactantiae plenam ab aequalibus illis suis theologis, nostri iuris Doctores mutuati,ad nos usq; transmiserunt,eo quo dictum est modo nullo videlicet rerum discrimine cuncta tractates. magno equidem nisi ego fallor errore. quum in iis disceptationibus quae de iure, praesertim cosulendo,& in iudiciis, fiunt, coiecturalibus 8c distinitivis quibusdam causis dutaxat exceptis is modus nequaqua conueniat. Qua vero scribendi A informandi via utatur hic in i