De usu iudiciorum palatii apostolici per Antonium Massam de Gallesio

11쪽

diciis Advocati & Procuratores,non erit fortasse abres scribam, quadoquidem ut dixi nod tibi soli haec scribo. Sed quoniam id comode ficri non posset, nisi prius, uniuersa iudiciorum forma & consuetudine demonstra - ta,idcirco S illam breuiter exponere decreui.Quod eo. M . , libentius facio, ut Obiter de Auditorio causarum Palatii Pontificii,quod a Rota cognomen habet, iis qui vel

hic non fuerunt,uel haec non animaduerterunt, si non omnia, quae tam multa sunt, ut facile me quot sugere in possint, aliqua saltim ex multis animaduersione digna

describam.Ex quibus cmea quidem sententiab illis qui

rei politicae peritiam,N historiarum notitiam habent, clarum e fficietur.tEbunal hoc omni ex narte isignius. esse,ac prudentius inititutum et aliud ullum quotquot apud quas Vis gentes vel sunt, vel olim fueret. De aliis autem Urbanis tribunalibus non est opus ut aliquid dicam,sunt enim conuenientia rationi Principatus & Regiminis huius Pontificii quod nemo non nouit. Atque illud in primis est summopere admirandum,quod cum alia huius Urbis S aliarum Ecclesiae Romanae Ciuitatu tribunalia,& iudicia,eo sint instituta, A regatur more, quem ipsius Principatus S politiae genus serre potest. hoc de quo loquor Auditorium longe ab ipso Principatu differenti ratione institutum iam diu multis saeculis durat,atq; ut magis mirandum sit in pristina sua integritate perseuerat.& no modo ab aliis huius Regiminis

modum respicientibus no corrumpitur,neq; a liuo statu ne unguem quidcm transuersium mouetur , sed potius euenit, ut reliqua sere omnia christiani orbis tribunalia tanqua a Venerando quodam exemplari,ab hoc acceperint sivi ritus normam de exemplum.Tum S illud non modica est admiratione dignum qd ex uniuersis prouinciis. quasi ad comune omnium tribunal.neglectis etiamplaetus siuorum Principum inhibitionibus, litigatores

12쪽

causas huc sponte sua deserunt, quas alio, nisi coacti, node serrent,tanta est apud omnes nationes de loci huius in iudicando fide atqi integritate persuasio. neq3 id immerito, quando nemo est vel reus victus, vel actor non vincens qui de huius Auditorii sententia iuste conques ri possit, nec quisquam est, qui, si iustam habere se camexistimet, hoc iudicium non affectet . ita ut prouerbio dicatur. Malam causam habet nul iudiciu Rotae formio dat. nisi sortalle aliquis inopia praessus, vel alio incomo dc impeditus id refugiat. Si enarrare velim singulas rastiones, quibus iudicia bu constituta constare visum est. vel rei politicae lcriptoribus, vel iis qui respublicas constituerunt, atq; illas argumentis comprobare. subinde declarare,quemadmodum in huius Collegii institutioe bona sint omnia, mala absint res tet fortasse multis n5 ingrata, sed ab instituto praesenti aliena, desiderarit. n. ivllum librum, ad quem conscribendum, tametsi velim. net otium mihi esset neq; facultas par, ne Q doctrina. ital id solum agam, ut quasi Logi s a vel Nomenclator

aliquis. Auditorii Rotae instituta Sc ritus , tanquam ex indice recitare tentem relinquam autem lectorum arbitrio iudicandum, ita ne sit quemadmodum ego dico, tribunal hoc omni ex parte prudeter institutum. aisy hinc mox principium sumam. N umerus Auditorum est duodenarius, no quidem ita masgnus, ut non sicile ac frequenter conuenire possint, ha/hens autem tot viros.quot verisimile est omnium litiuambages deprehendere poste,quotm vix dubitari queat ad serendum iniquam sententiam,fraude,Vel errore adaduci posse. I n eorum electione Pontifices olim non fungebatur i, perio Principali,sed inuiolatam eius Collegii institutionem custodientes. quoties in alicuius decedentis Audi/toris locum alius erat sufficiendus,quotquot occurebat

13쪽

ῖdonei ad id munus obcundum,illos vicecancellario et per eum Auditorum Collegio designabant,ut ex eis eligerent, quem magis esse idoneum comperissent. Auditorum deinde cura erat solerter quaerere de singuloru nastalibus, anteactaeq; vitae moribus, &doctrina, accusatores quoq; illorum S delatores audire, Sc quem dignum, seu ex pluribus digniorem existimarent, eum admitteduesse Pontifici referre.Sed compluribus ab hinc annis, qui suerunt Pontifices vel quorundam eximia doctrisna, vel alia quapiam ratioe moti hoc sibi interdum siumpserunt, ut ex multis unum aliquem ipsi elegerint illu admittendum esse iusserint. Qui cui vero vel spuriis, vel alias obscenis natalibus progenitus est, qui vel sordium, vel admissi cuiuspiam criminis notam inustam semel habuisse probatur, qui iuris praesertim canonisci scientiae specimen aliquod non dederit, is in conν

sortium illud no intrat .caeterum nulla excipitur natio,

quin potius ea solet esse Pontificis & ipsius Collegii cura, ut quoad eius fieri potest ex una qua Prouincia,

ex qua causae huc deseruntur, sit aliquis Auditor. Si plures aeque idonei videantur offerri, praeponi solet is qui eo quod hic diutius Perix diuturniori huius usus peri/tia polleat, & in uniuersum Curiales Sc noti, absentibus& incogniti ante seruntur, quoniam non raro compertu est, iuxta prouerbium.Cognita iudicio costare, incognita castu. vissimi est Sc nostra Sc maioru memoria, multos ob ingentem iuiis scientiae fama ad hoc munus obseundum a Pontificibus aliude euocatos, dc magna cum expectatione aduenientes illico recaptos, concaeptam

de se spem insigniter esse frustratos. P ost haec is de quo tandem recipiendo deliberatu fuerit, iubetur de iure, semel publice iterum priuatim disputas re, a quo periculo nulla est excusatio, nullum effugium,

quod ex Baldo id attestante sciri potest.& ex Eelino, q

14쪽

st tibit secum in eum ordine fuit cooptatus haec omnia peragere coactum esse, tametsi alias iuris Doctor e meis ritus vltra viginti armos ordinariam Pontificii iuris cathedram in publicis Italia gymnasiis tenuisset. L iberum hune ordinem eligendi Auditores. si quando

Potifices auctoritate sua, sine causa manyseste reip. vii Ii 8 honesta, impediuerunt, aut turbauerunt, Sc aliquos impares oneri homines eum in locum intrudi iusserunt,

mirum e stri mullis modis virosq; simul facti poenitue.rit,illos et, ob illo tu male facta, in dies mala audierint. hos vero liure optimo omnibus derisivi conleptioni fuerint. Sed esto ut illi ordine turbato intrusi alias tolerabiles fuissent, ea tamen ex parte semper fuerunt suspecti quod ita ingressi essent, habiti sunt tau ab uno de/scripti, non autem tarme republica electi, qd est ipsius C ollegii fundamentum Sc vetus insti tutio, causaq3 qua ob rem tot iam saeculis uniuersis nationes illic sipote sua

sicut est dictu volue fiat iudicari.Vnde si Sc nobis philosophando diuinare aliquid liceri quoniam naturale videtur esse, contrario quo incipi ut modo ,res humanas

desinere dc nihil elia perpetuum illum fore existimo fis ne auctoritatis huius tribunalis, ubi singuli qui post habitis aliis aeque vel fortasse magis idoneis, qua da nouoris praerogatiua lota illum occupauerint, Κ sup ea re sublata penitus fuerit ipsius Collegii auctoritas ad summam, ubi forma electionis Auditorum de qua dixi in ea quae Monarchiae speciem quadam praeseserre videatur, immutata fuerit.Repugnabit enim illud hominum proposito, qui ex diuersis prouinciis deserunt huc causas ta luam ex reipublicae forma iudicandas . perosi ut plurimum suos ordinarios Iudices qui ex Monarchiae quo

da modo affectibus, idest Episcopis Sc Principibus suis obsecudando magis Quam legibus, iudicat. indignabun, tur etia viri docti, qui spe consequendi virtute sua graduata imbul

15쪽

llium ad Curiam undique coctu ut ,& illorum gratia ista Curia,& orbis uniuersus, eo quod neglecta veteri bona costuc tudine Saeteris poli hahiris, unum aut alterum. N illos fortasse deteriores praeponi viderint, at V eXua de loci auctoritas de cristet vetus est enim verbum. Ex Ihoc perire multas respublicas, ubi in aequali honore sunt malus 6 bonus. Sc natura ita comparatum est , ut proiis indigne seramus, ac vehementillime conturbemur,

ubi quis hoc ipso tantum,quod vel potestate, vel potestatem habetis fauore antecellit alios premio vult fraudare, praesertim si illi sint pares,vel fortasse maiores vir

tute,conditione,fama.

v bi vero Auditores magistratum susciperint, eum nuna deponunt,nisi vel tanquam emeriti in Cardinaltu ordinem cooptati fuerint,quod saepe cotingit, vel cquod rarissime accidito ob crime aliquod vel ob inertiam ignominia magistratu deponantur. D um recipiuntur autem obligant se iureiurado religiosisssimo,quo religiosius ne ab integerrimis quidcm illis A e/gyptiis olim Iudicibus praestari potuisse crededum est. C ausae vero in primis ad hoc tribunal deserti solent ecclesiasticae tum etiam profanae, quae scilicet spectet aut ad ecclesias, aut ad miserabiles personas, aut etiam ad sub ditos temporariae iurisditioni Romanae ecclesiae,si quae insignioris cuiusdam sint notae priuatae dutaxat, idest quae ciuiliter ut aiunt 8c priuatis agatur iudiciis . nam de publicis causis Sc iudiciis. id est in quibus ad poenam delictorum criminaliter agitur, non est huius Auditorii cognitio. H abent hi quidem Auditores ad cognoscendum elusin di causas iurisditione ordinariam. sed quia singulatim eiusmodi cognitionem exercere aliter non possunt, id/circo distribuuntur singulae causae Auditoribus singu Iis, Pontificiis quidem rescriptis, non tamen pro ipsius Pontificis

16쪽

pontificis voluntate, spro litigantium arbitrio, sed lartito per circulum turnum appellant qui custoditur apud eum qui pro Vieeeancellatio regit Pontificis Caracellariam.Olim no mandabatur Auditori cui causa di. stribuebatur,nisi cognitio latum causae cuius instructae merita.& super illis Collegii resolutione Pontifici referebat, ut secundu illius arbitrium sententia promulga/retur,quam ob causam tradit Speculator Auditoru eis nomen esse inditum. sed ut Principalis iudicii species undique tolleretur,hoc quo iam diu est immutatu M ldemandatur unicui 3 Auditori ab initio facultas etiam decidendi negocium neq; ad latam proseredam necesse habent Pontificem adire. Ad illius cui distributa causa est ora spectat, Curare veiudiciarius ordo rite seruetur ,utq; probationes & necessaria caulae instra in acta deducantur. deductoru* ac gestorum olum Regesta scribantur. Regesta inquam ill ruquae vel ad probatione ex facto faciendam, vel ad iudiciarium ordinem sunt necessaria nam quae super probatis fiunt vel facti informationes vel iuris allegationes, pro minori litigantium dispendio.in acta non rediguntur.Factis autem probationibus instructa causa, iudicii forma ex terminis quos stubstatiales appellant, copleta.& omnibus in Regestum collatis .idem Auditor cuncta

prius diligenter inspicit, Sc ex illis tum quae sibi occursrunt,cum ea quae a partibus suggeruntur siue illa sint ex Dcto,siue ex iure dubia elicit.cosignanda postea litigastoribus ipsis,ut super illis ad certu diem uniuersos Auditores inirment. Erubescendum vero esset illi, siquis Auditor non perspectis actis,ad informandum praescriberet difficultates qm si iis quae ura partibus vel a Collegis mis adducsitur,argumentis non occurreret,atq; in promptu de quasi in numerato no haberet rfisiones quae ex actas asserri possent,necisse esset euaut negligetia sua

17쪽

tacendo turpiter accusare, aut platrui necessarium alliquod praetermittere, quod et si partium patronos insterduin fugeret, diligentior deinde sequentis instantiae Auditor, detegerit,dc emendaret .magno cum illius gligentis dc decore. Quocirca gemi natas ipsius Colleagii decretis cautum est, ut singuli Auditores, anteq sua caulis eis distributis cosilia Collegaru exquirant, omnicum diligentia, debeant, quae sunt in actis poenitissime

perscrutari.

I nirmationibus iaciendis, non est certus horarii aut die rum numerus praefinitus, qui enim id recte fieri possit, cum non oes causae pares habeat difficultates, re illa: pari temporis interuallo cognosci valeant f ted i otid idatur informationibus locus, quot opus esse vide ac ad ,

veritatem inueniendam.

I nfirmantur aut εἰ priuatim singuli Auditores a singulis

partibus. & si videatur esse operae precium sin ut oesin circulo sedcntes,a quo ipsit Collegio Rotae nome est inditum. Informationes libere olim fiebant, & scripto. Sc voce sed paucis ab hinc annis imulatu est, ita ut praeter ipsium Proponente, nisi causa id exigete proponentit a fieri mander alii uoce non informentur sed scri prodiitaxati domi cinqumnam in circulo illis considen tibus t iberum est unicuiq' dicere. N ecpinterea dum ca priuatim insor matur. Auditores ipsin, ut li quuntur,aut praepropere audientiae fine impc Lutat, sed quiete admittunt, Sc e Xaminant quae proseruntur,croris quoiu interrogationibus ac nece stariis iter- Iocution 1bus.& siuos iter dum sensus libere aperiunt, Sclitigantium deprehendunt.alterius item partis argume ta alteri significant, datis et scriptis utrinq; informationis.i γ si sorte aliquid Procuratorii Advocato inueimpcritia, seu simplicitate partis fuerit praeter insta ad/montiat ipsi litigatores,ic supplent, aequi sic πῖ in vir ur

18쪽

parte,quatenus attinet ad veritate inuestigandam. lI nsermadi modus S ratio, qua scripturu me superius sum pollicitus haec est .iam ipsius Collegii institutio sic hasbet, ut nihil extra cam dici,nullos affectus moueri nul lum deni p patiantur eloquentiae lenociniu afferri, sed pressum ac singula statura argumenta cocludem dicedi genus apud eos plus fidei mere c. Idcirco Procurator accepto ab Auditore puncto is quo est insormanta. Si considerauerit aduertariu ex facto, Sc rebus ipsis contra dicturu, exin dccp .pbabile aliquod aduersae partis fir/mamentum oritur u csse. tunc apte,praeter milia ol exordiorum praeparatione .ac alte repetitae narrat lo is serie,

in datum solumodo puctum respiciens, ni ab illo alienum aliquid imiscens. Si quid ex actis dutaxat suerit quod sibi videatui ad intelligentiam dicendoru esse ne/Ccssarium illud narrationis loco ponit primu iubindcq suae partis confirmationem aggreditur, S c ex actis inudi nihil extra acta P oponendo quibus ex locis, S quo pacto propositi dubii veritas in suam parte inclinet, clpotest breuissime studet significare. tum deinde praeo cupat eas res quas, vel dicere aduersariu intellexit, vel dicturum esse, verisimile videatur.& eas cosutando singulas reiicit, atq;.a proposito distare probat .itaq; finem facit, nulla ad mouendos assectus adhibita peroratioe nulla epilogi enumerationisue dictotu ostentatione facta. Haec inquam ita iacit Procurator si aduersarius facto sit & rebux ipsis contra dicturus. Nam si factu vel coisset plane, vel aduersarius de illo consenserit, aut dubi

tanai circa id ronem non ostendat, reserat autem de ius re controuersiam,ea tunc desertur ad Aduocatu.

S pectat igitur ad officium Advocati articulos illos dum. taxat informare in quibus de iure sit controuersia. id . per nudas iuris allegationes . nulla narratione , vel fas cti aliqua specie interposita , tantummodo ad datum

19쪽

Ani. Massae Callaesit

sibi punctum iuris argumenta suggerendo. Argumenta inquam non infinitis illis legum, patuloiu, glosiain, H doctrinam cumulis agglomerata.sed uti nullis si a sumenta ipsa ex ordinarias Sc notis regulis iuris accipiatur, vel, si de iure aliquo fingulari impia suerant qpautillimis,&quae punctu ut dici solet) acu lagant auctoritatibus cofirmata.Qui enim aliter deceat facere apud hos Auditores N per se iurisperitissimos S qui assi stant audiendis limoi causis Pontifici marinis, querar minaedia iura in scrinio pectoris haberesstaq; hac de cffcosueuit incocinnus atl ineptus videri, Auditore'; S lectos res taedio afficere Advocatus qui ad unum durarat puctum versia pagina iteat scribere.Tantum est uniuersae

Curiae studium breuitatis fastidium vero Κ odium pu-lilicum inanis multiloquetiae. Eiusimodi insormatio . ab antiquioribus quibusda Advocatis factassi .habemus state multa volumina,formaru typis nondu impressia ea

vulgatis aut, similia sunt Oidradi Concistorialis olimiAdvocati consilia,nisi qd illis addita sunt plaru the mala siue quibusvisum fortasse est illi qui ea foras dedisconsiIia ipsa no posse intelligi taIia iuruire cosilia Cia derint.Lapi quae allegationes inscribunt compluraualiorum ex vetustioribus quoriandam.

E x his partium inirmationibus,ac primu suo iugi& ex cto studio deinde communicata inter se collatione,co parant sibi omness Auditores,non solum illarum, quae ipsorum singulis ut dixi sunt distributae, sed otum causaru notitiam,vel potius familiaritatem, & memoriam quasi perpetuam.ita ut mirabile sit inlata causaru multitudine unuquemq; ex eis de singulis causiremterrogatum ronem reddere posse.quod et libenter faciunt, qua ex re pastibus victis non modicu datur solatiu, cum instelligunt quaobrem victi sunt 8c ratioibus acquiescui.

'nec supest occasio ulla quaereta nisi sorsitan aliqui sim

20쪽

insani aut temerarii litigatores, apud quos non sit i stitiae locus. P tractis informationibus,conueniuntAuditores in loco iudicii, bis per singulas hebdomadas, ubi in aurora demore primu in Lacello sacris, deinde sicut est superius

dictum in circulo Procuratoribus,& R duocatis audistis. Subinde exclusis aliis, includui se in sacello, ubi sex horis, plus minus, informatas inter se cas cost runt, unoν quot ex eis illas quas informari iusserat proponente. E xquirit autem is qui cam proponit a Collegis, no tabellarias,aut pedaneas, neq; per muta suffragia sentetias, sed clara consilia, iuridicis , at* a iure coi acceptis tonibus coprobanda.nec recipit cuiusqua dictum, etiam siquis illud iureiurando affirmet nisi dicto rationes et iuridis eas addat. Habitis autem limoi consiliis. deinde secudueam partem ad qua numero plures Auditores inclinat, promulgat sta iam , si illa sibi aequa & iusta videatur . nasi rationibus illotu, conscientiae suae satisfactum esse minime sibi appareat, non cogitur aduersus costientiae,p- dpriae dictamen iudicare, sed potest cam ad Cancellaria

remittere, per alium iudicanda. praeter autem, vel co traplurium consilia, pronunciaredibi non licet. Nec tamen existimes resolutione dubii facta confestim eos currere ad proserendum sniam, nam quae tua est humanitas beare solutionem parti contra quam tendit significare prius consitu erui, ut si aliqua restet illi defensio, pollit ea uti. neq; dedignantur iterum inser mandi copiam facere, si

pars ipsa id petat,praesertim si Pbabile aliquod asserat

argumentum, prius non auditum.

I n.numero illo pluriu, secundu quem ut dixi est prosere

da sententia, noc5numeratur Proponens, qui quid sen tiat ipse, nec dicit, nec si dicat auditur. Prudelissimo certe instituto, cuius ronem intelligere licet ex Poeta dicere. A se Tantalides onus,inuidiat remouit, Argolicosissi