장음표시 사용
441쪽
438 C. XXm. ANALECTA NONNULLA.
.Integer Tiberii Caesaris Augusti titulus, in Lilybaeo effossus. Literae, quae in prinia linea desiderantur, Deillime suppleri possunt; Augusti Filio, nam sequuntur DIVI IVLII Nepoti: literae vero in ultima linea
Positae, eaeque reliquis minores. ita sunt vetustate atque terrae humiditate arrosae, ut dudum ia In omnem earum explicandarum SPem ahiecerim. Tabula est ex albo marmore in plures partes fracto, quas tamen ita coniungere licuit, ut nihil quod ullius sit momenti, deesse Paleat. Sic quidem omnia expedita videntur. In nodum vero, eumque Paullo disitelliorem incidimus, si Chronologiam accuratius examinamus. Ann Ium enim notae in lapide commemoratae haud bene congruunt. II abe-miis nimirum Tiberium Consulem III, Imperatorem VIII, Tribunicia Potestate XX, quae vero omnia in uno eodemque anno iuncta vix reperies, quantum quidem e nummis strui poterit temporum ordo. Consul enim III processit Tiberius eum Germanico Caesare, qui secundum Consulatum auspicatus est Kal. Ianuariis a. u. c. DCCLXXI, secundum Tulgarem aeram Christ. XVIII. Hoc autem anno TibePii tituli in nummis ita sese habent rΤR. Ρ. XIX et XX. COS. III. D. M. IMP. VII.
Imperatorem vero nostro in lapide habemus VIII, qui numerus primum legitur in nummis anni DCCLXXIV. post Christ. natum XXI. Tiberio Augusto IV et Druso Caesare II. COSS. in quo anno tituli et honores eius sic leguntur:
TR. P. XXI et XXII. COS. IV. P. M. IMP. VIII.
Quod vero attinet ad octavum hunc Imperatorium honorem, de cuius initio inter eruditos disceptatum fuit, video Eclihelium Doctrinae Nummorum Vol. VI. p. 191. causam dissensus in iniqua nummorum lectiorio Petere, quum Mediobarbus huius honoris exordium ad anniun DCCLXIX reserat, quo Tiberium a milite in ipso praelii adversus Arminium Germanorum ducem commissi loco, qui erat campus Idistavisus, Imperatorem salutatum fuisse tradit Tacitus Annal. II. 18; quo tamen honor Caesarem per iuvidiam Germanici haud usum suisse probat ex nummis annorum proxime sequentium. Adsert tamen nummum in Musco Regis Galliarum a Morellio vel potius ab Havercampo Thesauri Morelliani Tomo III, in nummis Tiberii Tab. VIII. no. 2. Prolatum, in quo ut in marmore nostro, legitur:
PONT. MAX. COS. III. 4MΡ. VIII. TR. POT. XX.
Duos alios laudΗt praeterea ex eodem opere, in quibus iidem tertii Consulatus et Imperatorii honoris octavi numeri eum Tribuniciae Potestatis antio XXI coniunguntur. Quae quidem omnia ex iniqua nummorum lectione derivat. Attamen ipse Eckhelius habet epigramma pontis Ariminiensis, in quo Tiberius dicitur:
TRIB. POTEST. XXII. COS. III. IMP. VIII.
Nec saepius Luperatorem salutatum fuisse a milite legimus. Iam vero, quid in hoc opinionum conflictu sentiam, hreviter
Quum Tiberius per omnes qui sequebantur annos I erator octa-
442쪽
ωiam saIutatus suevit, quaeritur unice de initio huius honoris: eo vero Caesarem mactatum fuisse anno DCCLXIX perhibet Tacitus, res agηntibus tamen plerisque numinis. Unde forsitan colligendum: Tiberium, qui semper dissimulabat, eum superstite Germanico, qui secundum Kalendarium marmoreum Antias die IX Octobr. DCCLXXII veneno interemptus obiit, haud recepisse, nec admisisse anno sequenti in nummis sua auctoritate cusis, in aliis vero tolerasse; quadratarios autem Aecutos fuisse computandi rationem illorum, qui monumenta posuerint; quae, Si publiea essent, titulos saltem exhibuerunt ab Augusto agnitos, si vero Privata, recepto mori inhaeserunt. Cuius quidem rei in Inscriptionibus, tot mendis scatentibus, multa extant exempla. Nummus vero a Morellio et Haverca inpio recensitus non est nureus vel argenteus, sed aeneus, iubente igitur Senatu eusus; eiusque typo caducei alati inter quattuor spicas colligatas laudatur Imperator quod annonae curam sollicite gessisset atque abundantiam eius procurasset. ') Itaque et in hoc adulationem honores Imperatoris auxisse non est quod miremur'. Munter. 5012. . . . ILBIM. F. OV FPOLLIONIS OPER. C. DOMITI C. F. VOT. RVFI ALYPUS. SIMBUL MERCURIO AUGUSTO.. Inseriptionem hanc in Lilybaeo ante XX. circiter annos effossam ea
tum temporis Κdoniensis, iam vero Bonnensis Philologus. Integramale exposuit: Marci Actii, Marei fili, Oufenti tribMI Pollionis operarii m. verae I Cait Domitii Caii Flii Votiaria stru Rus, Al ua et Sym
Singula vero quum copiosius persequatur, mihi tantum restat, ut epitomen huius commentarii, una eum pauculis e propria penu additis, TIBI,
OLIVAROFFI. VIR EXCELLENTISSIME, ante oculos sistam.
Lapis est insignis ex iudicio Ue inrichii, quod unicus sortasse est, qui mentionem ha boat locationis servorum ab eorum domino in fundo alius, Cuius essent operarii. Sunt eni in Alypus et Symbulus, qui arulam Mercurio dedicant pro beneficio, quod huic Deo reserunt acceptum, Pollionis servi, operarii vero Rufi . Huius Pollionis servi erant Alypus et Symbulus. Nam ubi statua Indicium omittitur, servos se inper intelligendos esse in lapidibus, lex est hermeneuticae lapidariae, quam docent Fabrettius ad Inscriptionea
443쪽
Domesticas, II agent,uchius in Epistolis Epigraphieis, Saxius Missu a eundo scholior. ad Murator. P. 182. SPqq. Nosce vero homines Pollio locaverat C. DOMITIO RUFO. Erat autem Domitius Rufus VOT. tribu, quam primus ex Inscriptionibus duabus Patavinius protulit' , et Post eum alii commemorant τSed incertum nomen, quod in scriptoribus haud occurrite fortasse VOT RIA, quae fuit inter gentes Romanas, ut videre est apud Fabretium p. 657. Alypus et Symbulus igitur erant inerorii, seriarcu, qui apud veteres, et in Novo quoque Testamento Matth. XX. 1. 2. 8. leguntur; qui quidem dicuntur εὐγαrora ab εργω, opere, quod a Graecis Pariter atqnea Latinis de Re Rustica dicitur proprie. Sic tu Inscriptione carminis Hesiodei vetustissimi EPIA NAI III PAL' 3 Si erant liberi homines, conducebantur. θυσδαχ ' σαν, unde μι-ωταὶ dicti sunt, quod quoquo nomen legitur in marmore Corcyrensi apud Masseium Mus. Veron. p. 12, recensus exhibente expensae in opere quodam Publicor MI MI DI IIDTI TUN BNMUN. Conser etiain MaZocchium ad Tabulas Heracleenses in Indice, ubi verbatuισδωσααενυς, υί-ωμα, , saepius repetita invenies. Si vero servi erant, eorum operas domini Saepe locabant extraneis,
et quidem interdum in longinquum tempus; id quod ex Digesto probat Heinriebius. Dedicatio arae Mercurio est laeta, Deo NEGOTIATORI s. L CRORUM POTENTI a. CVSTODI, ut in aliis Inscriptionibus; in hacce
vero AUGUSTO, quod quidem numinum cognomentum, nondum Satis bene explorata cauSa, in marmoribus saepe legitur. Nam omnes fere Dii dicuntur in saxis Latinis AUGUSTI, forsitan non aliam ob causam, quam cur Romani iam diu suos Augustos appellarant DEOS V. Munter.
Carthagine sita est haee urbs in monte Zogwan. Ε schedis Μss. Mun- teri V. Cl. Oppidi istius nomen Zuha non reperi neque in Morcellii rica Christiana, neo in Bitteri Geographia Εd. ali. nee apud Bischom
sὶ Pro salute Augusti totiusqua divina. domus.
On a granite column no v forming one os the postes os a mosquasilunted in an obseure street os Tunis in that quarter of the town inhabited by the Consuls is seen tho talowing inscriptioni
in. Civitata Romana p. 25s et 26s.
444쪽
I proaeasnium vix alibi memoratur in Inscripti.
MAL. ABESTO. - In hasilica S. Pauli extra muros. Ex schedia Munieri.
1 Leg. videtur: potina aditum non hiaberet; si enim expliearis ad humandum. construetio laborahit. . Est omnino nova haee formula. 2J Aeriario Populi Romani.
R. I. - Catinae s. Catanae in museo Principis Biscari. Ex schedis Munieri. Sic autem supplevit atque interpretatus est nescio qui Vir doctus in iisdem sehedis r Te oriam iniuria umphaeum Iabe foedatum,
cuius etiam aqua fluens suo meatu tamen corruptione sordium ita fuerast Polluta , ut quandam ρerniciem haurientibus inferre videretur, Duu-irum cura et Arsini V. Clarias. Consularis provinciae Siciliae restitutum atquansui populi 'lendidissimi ad cuniam redditiam reformatumque est curant EMNIO Ambrosio , viro ρerfectissimor decurionum decreto Pecunia rei Publi
. Quum Galli initio huius seeuli nova munimenta Moguntiae adderent, in priniis illi huius urbis anhurhio quod Castella dictum ad con-
445쪽
442 C. XXIII. ANALECTA NONNULLA.nuentes Rhenum et Moenum situm est, terram fodiendo multas invenerunt veteris Mogontiaci Romani reliquias. In quibus quoque fuerunt haud ita pauci cippi sepulcrales, quorum plurimi spectabant ad milites in illo castello et circumiacente regione praesidiarios, Legionum XIV et XXII. atque Ituraeos velites cum iis coniunctos. V v. c. r
LICVS il FRATER P. Miinter de Rebus Ituraeorum Pag. et 42. Notahiles sunt maxime Propter nomina Ituraica, Semiticae originis: v. ibid. P. 8. 5055. Pompeiis nuper effossum est novum fragmentum elogii Ramaei, quod dedimus N. 55. . , unde id nunc sie integrandum t
Vide Plan de Pon gi et remarqties fur ses edisces par te manOine de Iovio. ρ es de Pimprimerie fruncatas 1828. 8. pag. 109, 256 et 258. Id sane lucrati nunc suinus, ut sciamus elogii huiRsce scriptorem Romulo regnum Ennovum duodequadraginta trihuisse, non quadraginta nec P. M. Oluaminun quadraginta, ut alii volebant. 5054. Vol. I. p. 592. promiseram me daturum Tabulas Fratrum Arvalium ipsas. Sed nimis quuiu iam excreverit libri moles, maxime Propter Indices, una illa, cui inter omnes debetur principatus, con
tenti simus neceSSe est. Tav. XLI. R.
446쪽
447쪽
Omnes errores apud Marinium religiose servavimus. Vol. I. p. 565. promiseram me pro Epistola IIngenhuchii ad Quirinum,
quam nunquam ante editam esse salso putaram, aliud quid tibi daturum. benevole Lector. Ecce tibi cssiero eruditissimam Io. LAI S epistolam epigraphicam, qua aliquot errores a rne commissi corriguntur ab optimo amico. kVo rileggendo con attenZione la sua opera, ed eccole alcune osserva-aioni clie mi cadono soti' occhio, delle quali sara ella queli' ugo che te pia cera. SOno di poco momento; ma non e male ch'ella concisi a Ie ad ognitiuon fine. Le accetii in testimonio den'assetto cite Ie porto e della nita stirna.
Vol. I. p. 28. L'Istituhione lapidaria dolio Laecaria edix. di Venexta 1795. . una miserabile riatampa delia Romana, alia quale ι'autore ha aggiunio par
448쪽
stato bene fieri vere un articoletio, e cosi pure det Pacediano, di eui ho loes a minato It codice bellissimo che si conserva neli' Ambrosiana. Anche di Taddeo Solanio, citato dat Bossi piu volte, senza ch'ei I'abbia vedulo mai, io posseggo ii codice originale. Tulli tre quest I autori eonten sono ne i lihri loro alcune i scriχioni false; ma generalmente partando erano diligenti tra- acritiori di epigrafi, quando imbat levansi a trovarle sui marmi. Cio a tesso dieasi deli' Alciato e deI Valerio, te raceoIte Μss. dei quali sono in Milano od io te ho es a minate. pag. 45. L'olivieri serive che se re si vede agglunto alta Classe Ravennate la qualificatione di Pretoria; che costante regOM e, ehe Ie earicho maggiori si notino sen re in ultimo luogo. Essendo salse queste due genis
pag. 66. Π giudietio ch'ella da di Fulvio orsini e g Iusto In parte, maeroppo severo. Vegga ii Visconti Museo Pio-Gem. T. III. Tav. XVII. P. 81, 82. p. 79. Nella lapide N. 66. Io leggo PRAEF. I. D. Q. Praefectus uridi eundo, Quaestor, non Quinquennalia. p. 8O. Non capisco Ia spiegazione N. 6. della lapide N. 74. MARIA. MAXIΜΑ C. F. FI L. ET HER. Io tergo Clarissimα Femina Filia Et Neres:
e va bene che dicast Clarissima Femina. essendo figlia di un egregius vir. Esaa pol ostenta ii nome gentiliato di Maria preso da qualch e suo attinente. come suo padre avea preso II cognome Mariano. Il Nibby non ne dice nulla. p. 156. L'Iscrivione N. 6O2. ε attuat mente at tutio manchevole deIIa prima linea. Essa e pero conservata uel prospetio marmoreo delI' Areo di Fano che os servasi sulla parete deit' annessavi ei, Iesa di S. Mehele e dieer
eoniarmata in parie da una lapide det Μarini p. 29 . ed In parte da una dei Masset Mus. Ver. p. 251. e dolia celebre med agita colla legiendar IVSTA VENERam ε ΜΕMori Diuua Veneriailis. CONSTANTINUS. Pater. Tritim AVGG. Dubito pol somma mente cho Ia linea CVRANTE. L. TVRCIO. SECUNDO APRONIANI. PRAEF. VRB. FI L. ASTERIO. V. C. COR R. FLAM. ET PICENI spetii en' anno 57O. ali' incirca. Di eos tui paria Ian te due lapidi edite dat Visconti maeo P. G. T. II. p. 81., e queIIa deI Μuratori p. 465, 9. coI snssidio delia quale si ristaura egregia mente laGruteriana 1079, I. Se rine itera, che Ia et a di queste ultime due Iapidi l
era Corretiore deua Flaminia e deI Piceno; sa risse itera, ch 'egli usa seinpra
449쪽
ll cognome di Secondo, non mal quello di Aproniano, benehδ al dica di υα Aproniano figli uolo, si avvedra di leggeri, cho non deve esser confuso conLucio Turcio Aproniano eorretiore della Tos cana e deit' Umbria, probabiI- mente frateIlo suo, e che amendue debbon esser figit di L. Turcio Aproniano Pre et to di Roma I'anno IS9., ni pote di un altro L. Turcio Secondo. Coninsole forse deli' anno 510. Per Ioche eonsiderando che te due Iapidi dedicate R CostanZo e Costante furono certamente scolpite dopo l 'anno 54O., mancandovi li nome di Costantino giuniore laceIso in tal anno presso Aquia uia, e che L. Tureio Secondo si dice figlio vi Aproniano Presetto di Roma. si quale non consegui quella dignita se non ai 14 Luglio dei 559., come attesta I'Anonimo de Praefectis Vrbis, verremo a dedurre, che I'epIgrata di L. Turcio Secondo Asterio dev' essere dei 559. o 540., non deI 570.
PAmoretii p. 525. ed ii Radaelli, at suo solito, non lyha data come ata neImarmo. Essa e curiosa assai, ma non gospelta; perche viene d alia terra di Galluro, ov'era incastrata Delle mura di questa chiesa antichlssima. In aliov'e inciso un doppio fulmine trisulco sotto ii quale stativa Ie seguenti lettere
I. O. Μ. COEX PREMISSA FULGURIS POTESTATE FLAVIVS . VALENS
V. C. EX. D. V. S. L. M. D. P. Io I'ho interpretata net modo, che poseia ritenne ii Radaelli copiandomiassai mala, perche douea separare i iniet supplementi dalia deitatura del
450쪽
C. XXIII. ANALECTA NONNULLA. 447
FILIUS. D. D. Queato Dio Cauto Pate mi ha satio impazzare; ne trovo memoria in Aquileia, in Roma ed altrove; apparitene alia classe degli Dei sotterranei; manon so dirne di piu. pag. 452. N. 2586. In torno a queat' epigraia che II Passionei credet te appartenere a qualche divinita, ed ii Donati ad uri' acclamazione spetiante alia Naumachia, vegga la mia Disserta zione sulle tessere p. 28. Gli esempjivi prodotii mi pajono evidenti. Ella ne gludi chera. Nel passo ei lato ilmio amico ottima mente ne ragiona in colat modo: is Le tessere lusoria o da gioco sono principalmente i nostri dadi. Si giocava si con tre, si con due getiandoli auli' alveo, cloe sulla lavola, colla mano, oppur col fritillo. Deli' aDeO - - gi ha la figura in pici mar- Ini, che hanno vn' epigraia composta di sei parole, formate con set tarat teri, e disposte a tre a tre. Per esempio quella che nel Μasset Mua. Ver.
p. 256, 8 ha queste voci VICTUS
DOMINE , FRATERILARIS SEMPER LUDERE TABULA. .
Alia quali se agglugneremo quella trovata nel cimitero di S. Callisto e pubis blicata dat Marangoni . ad Acta S. Victorini p. 14O.) e poche attre, Che non val ringergare, ei persuaderemo, quanto fosso lungi daI vero ilPassionei, allorche possedendone una anch' egli, affatro simile alle anaidettenella distri uxione si delle parole si delle lettere, Ia reputo tin voto offerto a quache divinita e collocolla ira Ie dedicaaioni agit Dei Cl. s. n. 22. Certamente ii valent' uomo non si avvide, che it numero deste Iettere e