장음표시 사용
371쪽
ex armet, & injuriis de contumeliis exponat : quin potius in omnibus aliquos animi liberi bc generosi,& non aculei minus, . quam mellis, intra se gestantis, igniculos subinde emittat. Quae quidem munita vitae ratio, una cum prompto & parato, ad se a contumeliis vindicandum,animo, aliquibus ex accidente imponitur,& necessitate quadam inevitabili, propter aliquid infixum in pensona, aut fortuna sua: veluti
fit, in deformibis de spuriis , & ignominia aliqua mulctatis: unde hujusmodi homines si virtus non desit, felices pleruoque
Quod vero ad se declarandum attinet: Id alia res omnino est ab Ostentatione sui, de qua diximus. Neque enim ad virtutes aut defectus hominum , refertur; sed adactiones vita particula es. a in parte nihil invenitur magis Politicum , quam ut mediocritas quaedam servetur, prudens de sana, in sensa animi, circa actiones particulares, aperiendo, aut recondendo. Licet enim prolanda taciturnitas.& consiliorum occultatio, & is rerum gerendarum m
dus, qui omnia coecis Se ut modernae linguae potius Ioquuntur surdis artibus, de mediis, operatur, res sit & utilis, & mirabilis; tamen non raro evenit, ut quod dicitur errores pariat , qui di ia
372쪽
mudatore ψ-m illaque/ν t. rum Iulemus, viros liticos maxime omnium insignes, libere & indissimulanter, fines quos peterent, palam proferre non dubitasse. Sic L. Sylla manifesto prae se tulit, ye omnes mor-raus, vel felicet, vel infelices seri, cupere, prout sebi essena, vel amici, via larimica.Sic Caesar, cum primum prosectus est in Galliaς, nil veritus est profiteri ; Sami Petra-mAm esse in vita obscura quam secundum Roma. Idem Caesar, coepto iam bello, di se simulatore minime egit, si audiamus quid Cicero de illo praedicet. Alter Caesarem innuens non recusat,sed quodan δ' op stulat, ut tui es sic appellaruν Mnnuo. Similiter videmus in Epistola quadamCiceronis ad Atticum, quam minime suerit Augustus Caesar dissimulator ; qui in ipso ingressu ad res gerendas , cum adhuc Seis natui esset in delietis; solitus tamen erat, in Concionibus apud populum, jurare, illa formula: Ita Parentis honores consequi liceat. Illud autem, non minus quiddam erat, quam ipsa Tyrannis. Verum est, ad invidiam paululu leniendam,solitum eum simul,ad statuam Iulii Caesaris quae in Rostri posita erat, manum protendere. H mines autem ridebant, de plaudebant. dc admirabamur, & inter se ita loquebantur;
Luia hoc es t malis Adolescens y sed ta
373쪽
33α FA BER FORTvNAg men nihil malitiae in eo suspicabantur,qu tam eandide & ingenue, quod sentireta queretur. Et isti quidem, quos nominami-mus,prospera omnia consecuti sunt .Pompeius contra , qui ad eosdem tendebat fines , sed viis magis umbrosis & obscuris: sicut Taeitus de eo loquitur : Occultior; non melior: atque Salustius similiter idem insimulat; ore probo, animo inverecundo: νd prorsiis agebat, & innumeris ieehnis moliebatur, ut cupiditates suas & ambutionem alte recondendo, inter im Rempublieam in Anarebiam de Confusionem re digeret; quo illa se neeessario in sinuarias coniicercet; atque hoc pacto, summa re rum ad eum desurretur , quasi invitum M renitentem. Cum vero hoc se putaret consequutum , factus consul solus quod Gn. quam cuiquam eontigisset, ni Plo plus ad nnes suos profieiebat, eo quod, etiam illi, qui proeuldubio eum fuissent adjutari, quid vellet non perciperent. Adeo ut ran dem eoactus sit, tritam & vulgarem inire viam : ut scilicet, praetextu se Caesari or ponendi , arma & exercitum compararet. Adeo lenta, casibus obnoxia. de plerumue
Inselieia solent esse ea eonsilia, quae pro- da dissimulationa obteguntur i Qua de re idem sensisse videtur Tacitus, eum mulationis artificia, tanquam inserioris
374쪽
F A B a R FOR T v N A1. 333subsellii prudentiam, constituit, prae arti:-b-μluteis: illam Tiberio . has vero Augusto Caesari attribuens. Etenim, de Li- via verba iaciens, sic loquitur, Quod sulcst illa , cum artibus maritiesimulati
mAlii , bene composiis. Quod ad animum flectendum de e1
tendum artinet; Totis viribus certe incumbendum, ut animus reddatur occasionibus& opportunitatibus obsequens, neque ullo modo erga eas durus aut renitens.
Neque enim majus fuerit impedimentu, ad res gerendas, aut fortunas hominum constituendas, quam illudi Idem manebat, nequι idem decebat: videlicet, cum homines iidem sint, Sc natura sua utantur, postquam occasiones se mutaverint. Bene it que Livius , cum Catonem Majorem inistroducit, tanquam sortunae suae arehite
ctum peritiiymum, illud subjungit; quod
ei fuerit ingentu versariis. Atque hinc fit, quod ingenia gravia & solennia.& mutare nescia, plus plerunque habeant dignitatis, quam se licitatis. Hoe vero vitium in aliquibus a natura penitus insitum est, qui
suopte ingenio sunt viscos de nodosi, de adversandum inepti. At in aliis consuetudina obtinuit quae est altera natura. atq; Opinione quadam quae in animos hominum
facile obrepit; ut minime mutandam sibi
375쪽
33 F A B E R F o R. T-Λll. putent rerum gerendam rationem, quani prius bonam & prosperam sint experti. Prudenter enim observat Machiavellas in Fabio Maximo, quod pristinu vinne, inveteratum, cunctandi is bestiirabendi,
morem retinere mordicus voluerit,eum n
tura besti esset alia, ct acriora postularet eonsilia. In aliis porro,idem vitium ex in pia judicii progignitur; eum homines periodos rerum & actionum non tempestive discernant; sed tum demum se vertant postquam opportunitas iam elapsa sit.Tala quidpiam in Atheniensibus suis redarguit Dembsthenes; Eos ajens esse rusticis simiates, qui in ludo gladiatori embantes,s-- petr post plagam accestam , in eam partem munieniam scurum transferuntiqua Neusii sunt: non Din.: In aliis 'rursus hoe ipsum contingit: quia operarii. in via ea, quam semel ingreni sunt,cφllocatam,per dere gravantur nec receptui canere sciunt: sed potius, se oceasioniabus sirperiores fore, constantia sua, confidiunt. verum imi inrumi υiscositas 'de renitentia , ex quaeunque illa tandem radice pullularit,rebus gereti dis, fortunae hominum , est damnosissima:Nihilque magis Politicum,quam animi rotas reddere cum rotis Fortunae eon- .
376쪽
Fans R FORTUNAE. rchitecturam, hactenus. Precepta autem
dasa haud pauca sunt; Nos tamen perpauca deligemus , pro modo exempli. Primum Praeeptum est: Faberfortuna, amusse sua perite utatur, eamque rite adiplicet; hoc est, animum assuefaciat, ut rerum omniu pretium & valorem aestimet, prout ad sortunam & fines suos, magis aut minus, conducant; hocque curet redulo, non persunctorie. Mira enim res, sed verissima: Inveniuntur plurimi, quoru mentissan Logica si ita loqui licet e st bona:
Mathematica, pessima: videlicet, qui de reru consequentiis satis firmiter judicant: de pretiis vero, imperitissime. Hinc fit, ut alii, privata S secretaeum Principibus col-ὶoquia: alii, aures populares. tapquam in gna adepti, admirentur; eum sit utrunque enumerores,& invidia & periculo plenae alii autem res metiuntur ex dissicultate . atque opera sua in eis impensa: fieri
oporteae existimantes, ut quantum moverint,tantu etiam promoverint: Sicut Caesae de Catone Utieensi, ve Iuti per Irὀniam, dixit: narrindo quam laboriosus fuerip δ assiduus,& quasi indefatigabilis, neque xa, men multum ad rem Omnia inquit) nia Inosurio agebat Hinc etiam illud accidit, ut homines sepius se ipsos fallant: qui, si magni alicuius aut honcitati viri orera μ
377쪽
FΑ aER FORTUNAE. tantur . sibi omnia prospera promittant: cum illud verum sit, non grandissima quaeque instrumenta, sed aptissima, eitius &selicius opus quodque perficere. Atque ad
Mathematicam veri animi insormandam,
operae pretium est, illud inprimis nosse, de descriptum habere: quid ad cujusque sortunam constituendam & promovendam
primum statui debeat, quid secundum, desie deinceps. Primo loco emendationem . animi pono: Animi enim impedimenta de Cnodos tollendo & complanando: citius via fortunae aperueris, quam fortunae auxiliis, animi impedimenta sustuleris.Secundo i eo opes pono, & pecuniam et quam summo Ibco plurimi fortasse collocaverint, cum 'tanti sit ad omnia usus. Verum eam opinionem similem ob causam ad judico, atque Maeli lavellus secit. in alia re,non mul- tum ab ea discrepante. Cum enim vetus fueritSententia, Pecuniam esse nervos besti: a ille contra, non alios esse nervos belli age- Tuit, quam nervos virorum fortium dc mi litarium. Eodem prorsus modo vere asseri possit: Nemos fortuna,non esse pecuniam, sed potius animi vires, ingenium,fortitudinem, audaciam, constantiam, modera itionem industriam,& similia. Tertio loco a colit o famam de existimationem: eo ma- fletis , quod illa aestus quosdam habeant, Sc
378쪽
FANER FORTV NAE. 33 Itempora, quibus si non opportune utarie, dissielle erit rem in integrum restituere. Ardua enim res, famam praecipitantem retrovertere. Postremo loco, pono honores: ad quos certe facilior aditus per unumquodque ex illis tribus, multo magis per - omnia conjuncta datur; quam si ab honoribus auspieeris, & deinde ad reliqua perrexeris.Verum,ut in ordine rerum servando haud parum est momenti: ita non mulis to minus in servando ordine temporis:cuius perturbatione, frequentissime peccatur: dum ad fines tum properatur,quando initia essent curanda;atque dum ad maxima quaeque subito advolamus, quae in meis dio polita sunt temere traniilientes. At il-
Ita tecti praecipitur: nod nunc institi
. Secundum Praceptum est,ut caveamur, ne animi quadam magnitudine , & praefidentia, ad magis ardua, quam par est,seramar: neve in adversiam fluvii remigemus. Optimum enim consilium circa fortunas hominum..--, Fatis accede, Dei que. Circumspiciamus in omnes partes, & o servemus, qua res pateant, qua clausae 3e
obstructae sint, qua proclives, qua arduae: neque viribus nostris, ubi non patet aditus commodus abutamur. Hoc si secerimus;
379쪽
338 F A B a R. F o R T v N AT.& a repulsa nos immunes praestabimus; in negotiis singulis nimis dra non haerebimus ; & moderationis laudem reporta. bimus ; & pauciores ostendemus; de denique felicitatis opinionem acquiremus; dum quae sponte fortasse eventura suis-
sent, nostrae industriae accepta serentur. Tettium Praceptum cum proxime praem l
cedente nonnihil pugnare videri possit: l- licet, probe intellectum , minime. Illud hujusmodi est, Ut occaliones non semper expectemus, sed eas quandoque provocemus,& ducamus. Quod etiam innuit Demosthenes, magniloquentia quadam. Et quemadmodum receptum ent; ut exercitum ducat Imperator: sic a cordatis viris res ipsa ducenda, ut qua ipsis videntur, ea gerantur,'non ipsi persequi evenim tan- tum cogantur. Etenim, si diligenter attendamus duas observabimus, easque discre.
pantes species, eorum, qui rebus gerendis. d& negotiis tractandis, 'pares habeamur. Alii liquidem occasionibus commode sciunt uti, sed nihil ex se moliuntur, aut ex- cogitant; alii toti sunt in machinando.qui
occasiones, quae opportune incidunt, non arripiunt. Harum facultatum altera ,:al. teri non conjuncta, manca omnino & imisi et sectaeensenda est.
- Quartum est Praceptum nihil sus
380쪽
passa. FORT N A1. 3 seipiamus, in quo necesse sit remporis plurimum insumeret verum ut Versiculus ille aurem semper vellicet; Sedfugit interea. fugit irreparabus tem
Neque alia sitiast eausa, eur ii, qui proses
sonibus laboriosis, aut rebus similibu , se addixerunt: veluti Jureconsulti, Oratores, Theologi doctiores librorum Scriptorer, ει hujus odi: in fortuna sua tonstituenda,2 promossenda, minus sint solertes: quam quod tempore alias scilicet insumpto indigent ad particularia pernoscenda;opportunitates captandas; & machinas. quae ad Attunam suam spectent, comminiscendas& meditandas. c. inetiam, in aulis Principum,& Rebuspub.eos reperias.& ad se tunam suam promovendam.& ad aliorum invadendam, maxime essicaces, qui nullo publico munere senguntur, sed in hoc, de quo loquimur, ambitu vita perpetuo Occupantur.
Quintum est Praceptum: Ut iraturam quodammodo imitemur, quae nihilfacie, usim. Id quod factu non erit admodum dissicile, si negot ia nostra omnium generum perire eommisceamus & contera mus. In singulis enim actionibus ita animus est instituendus& praeparandus atque intentiones nostrae aliae aliis substernendet. . . P 2 d .sub.