Oratio de palladio Trajectinorvm. By Joannes Georgius Graevius

21쪽

minime continet, parum efiicient leges .constitutaci; ilia Talia monstra si pristina tantuni vidissent plena nocti in superstitionis secula . non e sic quod nunc

magnopere conanao Verenata , sed nostram quoque

aetatem in tanta luce Christianae doctritiae tulisse tantas Christiani nominis vomicas ct carcinomata, qui ingenii ct sapientiae opinione turgentes coelum sustinuerunt expugnare, qui non percellatur omnibus artubus contremiscat ' Quis enim nescit Ochinos Pomponatio , Vanninos, ct alios plures, qui si Christiana disciplina delenda omnes ingcni nervos contenderunt, omnemque cogitationem defixerunt. Non leviter hi omnes in rerum naturalium aliartinaque scientiarum cognitione suerunt versati, sed cum huic uni se dedissent, virtutis honestatis Ue expertes, de eo quem cienebant cursu multum deflectentes in scopulos es vada inciderunt, unde se miseri non potuerunt eX pedire rati praeclare secum agi, si quid ex cognitione rerum gloriae inani aut potentiae conseque rentur. Nihil enim aliud quam famam praedicationemque popularem sibi in omni ratione studiorum Proposuerunt , ad eamque rem litterarum scientia sunt abus itaque enitendum es ne fiat in animis hominum divortium eruditionis xvirtutis. Vbi pariter excolentur uberrimos fructus serent. Virtus sola bonis artibus destituta quasi inermis est omnium telis exposta, nec satis adversus impiorum Vina , impetum d consilium munita. Nam si ii qui abie in manissina extinguere Christianam pietatem' sepelire conantur, homines sunt diserti, multiplici oriarum rerum cognitione armati, quanto in discrimine vers B bitur

22쪽

ro IOANNI GEORGI GRAI vi Ibitur populi liristiani salus quantam vastitatem inserent noliris rebus quam libere illi impune vaga buntur quo impetu omnia delicient dirosternent sitae r o sit qui iisdem artibus instructus obviam ire pol

sit eorum conatibus, ac impudentissimorum hominum amentiam frangere , audaciam refrenare, ac tortuosas

quaestiones ac hysippeos nodos dissolvete lisdem armis defende iida eii nostra religio, ilibus oppugnatur Gladius est extorquendus bosti e manibus . illaque ipsi acie caput illius amputaudum qua is jugu lumnostrum petebat. Unde is luxit venenum . inde nobis antidotum est hauriendum Deus quidem saepe solitus est labentes res confirmare, prostratas erigere, cum viderentur depositae omni humano auxilio nudatae, postulat tamen idem Deus saepe , ut nos n-dustriam virtutemque animi nostri excitemus, omnem vero spem conservandae salutis in uno collocemus. Itaque, ut nunc sunt res Christianorum, verae doctrinae praesidiis Chtiiij an religio sepitur defenditur

contra temere irruentes hostium acies. Pietas enim xvirtus eruditione armata tantum posunt, ut nullius tanta sit obstinatio sententiae , nullius tanta pertinacia ut sustineat earum viribus resistere ' Nihil est invita hominum majus quam divinarum humanarum rerum prudentia singularis virtutis splendore illustrata. Sed non tantum eruditio servit stabiliendae rei Chr: lanae sed cjus usus tam late patet . quam lati sunt fines rerum humanarum, d ad omne vitae genus pertinet Nisi temporis angustiis urgerer, pos et hic mea exultare oratio , an latissimu in ex patiari campum.

Verum quamvis excludas Paciis iniqui , non potiuna

Lamen

23쪽

ianaen silentio praeterire, ipsis artesimilitares quae tam inses lae usi sunt , Musarum opera indigere.

Nam ut ratio sua naachinis ut disciplina naunitioni ous, ut ordo 'robur aciei constet, tum nepositus coeli Schabitus , ne situs locorum , Unde magnae terum gerendarum occasiones nasci solent fraudi sint, ne paludum, suviorum marium ingenja, ne pestilantes cr-rae aut os ciant valetudini exercitus , aut retardent praeclaro conatus optati consiliorum exentui obstent, nostrae artesd disciplinae inprimis promittunt, suique contemtum saepius graviter sunt ultae itinestis cladibus & internecione magnorum populorum. Nicias Atheniensium imperator, cum Siciliensi bello deterritus Lunae .l sectione , cujus causas nesciebat, non auderet cla siem deducere, Atheniensium opes asses ixit Annibal quoque summus ille Carthaginiensium Dux ct summis omnium gentium ducibus consilio RVirtute par, Solis obscuratione naturali ante novisi mucum Romanis pro lium perculsus, res suae patrjae prodidit E contrario Pericles ille Olympius qui in Anaxagorae schola omni cultiore doctrina fuerat perpolitus, cum praetore et clusis Atheniensium , jamque ferentibus ventis decresset vela dare , subito sol visus est languescere. Nilites classiarii rationis ignari omen habuerunt inauspicatae X peditionis, conste natique olcbant mari ct ventis se credere. Pericles cum id intellexi Jec militis oculo chalmydem oppandit, interrogans tam quid mali res ista portenderet, illo ero negante, quid ergo, inquit, haec res ab illa dis .

seri nisi quod majus quiddam est chamyde . quod soli obtenditur quo dicto omnes soluti liberique inani-

24쪽

metu laeti Lalacres oram solverulit, ituri quo patriae salus vocabat. Proavorum nostrorum tempestate Odetus Lautercus, Nobilissimus A magnae virtutis ac se licitatis Gallorum dux, cui a Francisco I summa belli talici erat commissa, Neapolin arta cinxerat obsidione. Ut circumsestas acerrima vexaret siti omnes rivos amnes , vivosque latices averterat ab urbe, ct derivarat in agrum vicinum. Stagnantes aquae in regione calore solis ardente tam tetrum Anoxium exhalarunt spiritum , ut orta inde pestilentia

totum fere exercitum cum ipso Duce consutrieret, aede vis inti milibus vix quatuor milia seralem illam cladem evaderent quae omnes fructus priorum victoria rum omnesque spes Francisci corrupit. Q iam multa, quae etiam praestantissimorum ducunt vim essui erunt, eorum vim, qui in artibus nostris egregie versati erant, non potuerunt effugere. Quis ignorat Archimedis ingenium, unici spectatoris coeli ij

derum mirabilioris tamen inventoris bellicorurn tormentorum: is nobili simam Urbem Syracusas multum ac diu a Romanorum impetu defendit, cui tantum attulerat eruditio facultatis, ut quae hostes ingenti mole agerent, ea ipse perlavi momento ludi si aretur, χujus imperatoris armis universa civitas terr ra marique munitissima non facile potui siet resistere , ejus impetum unius industria vel si angeret vel retardaret. Quid Callimachus homo in Mathematici vehementer exercitatus non si cit ' mi sum clari Tmam Cappadociae Urbem oppugnatam a Lucullo non solum diu salvam Lincolumen servavit suis machinis . sed Romaas ruta copias multis affecta cludibus , ut notas

25쪽

tuerit fortissimus Imperator aliter ea quam calliditate dolo potiri. Sed dies, vox atera me deficerent si quam utilitatem afferant castris aciei, classibus artes liberales dicendo velim exequi. Q uas dum fovetis Patres benignissimiles hanc tuemini Academiam , liqua traduntur, tam paci consulitis, quam bello prospicitis, tam hujus temporis quam posteritatis cauisum agitis,instar agricolarun , qui serunt arbores factura seris nepotibus umbram Vestris quidem Vestrorumque civium liberis nihil salutarius nihil fructuosius , constituta Aservata hac bonae mentas palaestra, quae hujus civitatis palladium est, potuistis praestare Athenicnses aliquando consulebant Apollinem, quam viam sequerentur ut cives sui evaderent boni viri. Respondit oraculum se id consecuturos, si in puerorum aures immitterent rem omnium pulcherrimam optimamqUe.

Illi abrepti opinione vulgi quod nihil auro majus pulchriusque haberi putat, liberorum suorum aure per sorarunt, ct exornarunt auro. Stulte illi uidem Anon pro coetera ingestiorum suorum sollertia Sc perspicacitate Sententia oraculi erat auribu S puerorum

instillandas esse scientias optimas, ct pulcherrima sapientum praecepta, quibus libido, luxus, avaritia lambitio, aliaeque vitae laumanae pestes domantur. Recta enim disciplina eli praest antis ina mentium aegrotarum medicina, quae cupiditates effrenatas coercet, spes vanas aufert, inanes formidines depellit, pravas evellit Opiniones inserit alias hominum excellentia cnobilitate dignas. Unde intelligunt omnes, posterique testabui ut non potuisse majus a Vobis rei publicae munus sterii, quam cum curastis, ut juvencus e

26쪽

rudiatur recte quidem in vestro sinu. Nam quamvis in propinquo sit c lebre lyceum, in quod junt possemit: nostros liberos, quantum tamen domestica pr. , stet educatio , si mihi non creditis, at credetis, Pu O,

C ajo Plinio Uiro Consulari, dignitate prudentia cruditione ac facundia tui temporis principi Cum venisset Novum Comum in patriam suam , ibique accepisset civium suorum filios Mediolanum mitti iudiorum caussa vehementer, inquiebat, vestra intererat,

qui patres estis liberos vestros hic potissmaum discere.

Vbi enim aut jucundius morarentur quam in patria ξaut pudicius continerentur quam sub oculis parentum rata minore sumtu quam domi ξ Quantulum est ergo collata pecunia conducere praeceptores: Quodque nunc in habitationes, in viatica, in ea quae peregre emuntur omnia autem peregre emunturii inpenditis, adjicere mercedibus nihil honestius praestare liberis vestris, nihil gratius patriae potestis Edoceantur hic qui nascuntur statimque ab infantia natale solum amare&frequentare consuescant Atque utinam tam claros praeceptores inducatis , ut finitimis oppidis studia hinc petantur atque ut nunc liberi vestri aliena loca, ita mox alieni in hunc locum constuant. Quod Plinius suae optabat patriae, hujus boni Vos hanc civitatem vosque ipsos compotes fecistis. I alem enim hi aperuistis pietatis es eruditionis officinam, sic eam instruxis iis , tales magistros undique conductos ei praefecistis, ut non solum vestri liberi nusquam libentius nusquam fructuosius omne scientiarum A artium

genus poti ni imbibere, sed ' ut ejus pulchritudineo fama at secti non modo proximi es vicini , sed juvenes lectis inri

27쪽

lectissimi ex omni Europa ubi litteris honor δε pretium

constati huc consuant, tanquam ad pulcherrina amni morum Moculorum panegyrin. Nam profecto siquis est in Europa locus, qui aut coeli solique clementia , agri circumjacentis amoenitate , abundantia omni S generi Sannonae, cum ad praesidium, tam ad blandimenta vitae , aediliciorum splendore , viarum amplitudine, A celebritates, nobilitates comitate incolarum , solivo state quoque elegantissimarunais castissimarum puellarum hanc quoque laudem a me non praetermitti nolite mirari aut rideres Nam ille ingeniorum princeps Homerus, ab omni memoria omnis sapientiae antistes habitus , hoc nomine Graeciam Praecipue celebrat quod semita tum pulchritudine 'Venus late praestet sed si quis est in Euiopa locus qui tot aliisque in Vmeris dotibus homines possit ollicitare, ut aut sedes ibi si an perpetuas, aut Ver aetatis transigant in studiis praeclaris , nostra certa est beata Trajectus Nam qui laudes in ulla fortunata Urbe quod hic desideretur moelon et Cicile . quicquam mollius aut aere hoc, quem haurimus, purius sa ibrius Non sentimus hoc tantum sed ' cert stimis habemus exploratum argumentis. Cum pestilens ydus in vicinis urbibus vim hominum infinitam aliquotie coniecit , nostra haec urbs aut plane fuit ab hoc malo intacta aut si vicinitas contagione nocuit, non serpsit

late nec magnam edidit ira Romani in

castris poncnd: nihil prius habebant exercitus sinita.

te. Eam ne in discrimen aciducerent , ante quam n exabantur pecora , quae ibi pascebar t. tibi considere volebant, immolabant, inspiciebantque jecinora. Si es

28쪽

Jo MN, Grost silmst Arv II sent livida, corrupta, mactabant alia, ululante morbo in an pabuli vitio tabuissent. Cum pluribus experti essent, probassent solidam integram jecino

rum naturam aqua sipabulo, ponebant castra consi tuebant munitiones, sin vitiosa suppurata deprehendissent , judicabant in humanis quoque corporibus nascentem iisdem in locis aquae cibique copiam pestilentem futuram. Qui doctrinae sapientiaeque dediti sunt in capienda sede studiorum non in postremis habenda est salubritatis cura. Nam qui aegrum trahunt spiritum animo valere non possunt, tanta est corporis animique consociatio. Ubi vero hic non viget , nihil proficiet in meditatione disciplinarum liberalium. Firma valetudine A vita longa virtutis cultori, xveritatis indagatori opus est. Loca sormidinibus morborum obnoxia litterarum sapientiaeque tractationi

parum sunt accommodata Non frustra poetarumn tio Musas in montibus, in apricis collibus, in lata sacrorum nemorum umbra, ad liquidos sontes, amo nas amnium ripas aetatem agere finxerunt. Nimirum

suo iunt illae Divae paludes , locaque foetoreis gravibu paludum Astagnorum nebulis insect a quae corpus animumque vexatar. Non potuerunt non amare

Trajectinam Urbem A agrum, quo vix quicquam cu tius pulchrius feracius sol adspicit, ut Gratiae, Ceres Flora in eo exornando vires suas expertae esse vi- deuntur. Equidem Musas amasse nostram Urbem, ceu Graecia A Latio huc migrasse, vel antequam hoc augustum templum illis consecraretur , ostenderunt Rat alteri, anteri, Cauchii Valerii, Buchelii, totque

alii viri intelioribus litteris delibuti, quos aut edidit olim

29쪽

olim Trajectum, aut sinu suo benignis me Iovit Posistin multa commemorare alia, quibus haec Vrbs prae aliis excellit,in abui dat, ct ad vitae jucunditaten a facilitatemque , ad facultates rerum copias, nisi promta eslent, ' testata, ac in omnium oculos incurrerirent. Quis enim ignorat, quanta hic sit carnium, piscium, altilium, ferinae.fructuum omnis generis Vis,pra stantia, sivilitas. Quae situs sit opportunitas ad excurrendum ' evehendum quocunque locorum seri animus. In meditullio Belgicae oederatae Belgicae ocellus est constitutus tuae commoditates brevi scaugurari libet, magnis acces lonibus augebuntur, cum in Austrinum maris sinum sosa magni operis, sed majoris fructus, quam moliuntur illustres & Praepotentes hujus Provinciae Ordines secundis auspiciis aperietur. Velatum dimittemus invarias mundi plagas impor-rabuntur,&esserentur quaecunque mirabiles utilitates praebent omnibus petietur inopia, sanabuntur vulnera, quae Galli huic infixerunt tractatiij ditabuntur Domnis elicitatis genere mactabuntur quotquot hanc coluntTrajectinam urbem A agrum. Faxit modo Deus ut brevi exitus omnium votis respondeat. Ceterum ut ad facilem cultum vitae, ne studiosi artium ingenuarum ullis confictentur incommodis is civitati cuncta suppeditant, sic & moribus expoliendis illa apta nata est. Floret enim viris nobilissimis quos non magis natalium splendor , ct plena imaginum antiqvjusmarum atria, quam morum decorde legantia illustrat Indigc-nae ceteri honesti: cidordinis nec non ad xc nae multi domi nobiles , qui invitati amoenitate loci ortu.nas suas huc transtulerunt, omnes humanitatis Ais -

30쪽

IOANNis zoxa II GRArvirci sunt plenissimi ut vix usquam sit oppidum , in qu&litter irum domicilium sit erectum, in quo plures incolae reperiantiar ad omnem elegantiam facti compositi. Quis est tam vastis Linconditis moribus, qui horum hominum consuetudine aeus a non brevi exuta insulsitate, ac rust scitate, ad omnem politiorem urbanitatem instituatur Sic non tantur ni rens si jentiae

ct doctrinarum est haec Academia uesct a ristra elegantiae&cultioris vitae. 2od quanti facien auia sit, illi soli noli intelligunt quos ad vitae tenebra in igito bile plebis silentium abjecit malevolens genius tu ditio maximi quidem est aestimanda is summa admiratione prosequenda, sed nisi venustas gratiaque moruat accessierit, ludibrium debebit omnibus, qui in luce Acoetibus hominum versantur,in umbraticae deformitate vitae sic corrumpetur ut animos hominum

Urbanorum non solum a se alienet, sed ct fastidium 8

contemtum sui pariat.

Ipsa vero scientiarumis disciplinarum doctrina qua fide studio Ediligentia, qua via Dratione in hac

Academia tradatur, nec meus, nec meoruma Collegarum pudor sinit ut multis praedicem. Hoz constat inter omnes,3 sime vanitate dicitur xjactantia, nullum esse Doctorem Academicum in Belgicis Athenaeis. qu primos nostros quatuor ordinum , quos vulgo facultates vocant. aetate. longinquitate tempbris quos in docendo consumserunt anteeat. Multum autem potest longus rerum usus cum in nati vita humana, tum etiam in hac Academica statione in iis , qui Ringenio praestant, Rassiduitate ac industria partas doctrinae copias novis incrementis in dies cumulant. Omni a