De activa medicinae scientia commentarii duo. Quorum primus de salubritate non modo tuendae sanitatis, verumetiam producendae ad multos annos vitae rationem modumque docet. Alter vero universales, qui ad morborum curationes pertinent, canones explana

271쪽

icam. Haec enim visa est ei occultare, si quis desectum aliquem haberet in corpore, eaq; indutosi pulcherrimosi maxumos ostendere.Familiaribus etiam sinebat, ut oculos suppingerent coloribus, quo pulchrioribus quam sunt, oculis esse viderena tur,vi illitionibus fricarentur, ut melius viaia derentur Colorati,quam natura essent.

Equide haud vitiosio esse arbitror commotica ti,4 tum maxime quum dedecora pudicarum virginum, aut matronarum

serinam dehonestant. Vt omittam Medicos quandoque quasi coactos esse Regin rum sceminarum, heroinarumq votis fatis. iacere quibus, ut Galenus, inquit, negarcnon licet. Nos igitur de his strictim tractabimus, orsi primum a se a quae virum neglecta decet. qua de sic canit Ouidius,

Mundi placeant, fuscentur corpora campo: Sit bene conueniens sine labe toga. Iinrua neq; rigeat, careant rubigine dentes, Nec Mago in laxa pes tibi pelle natet,

Nec male deforme rigido tonsura capillos, Sit coma,sit dodla barba resecta manu. Et nihil emineant in sitne ordibu amgVes P quae caua nulliustet tibi nare pilus,

272쪽

Ne male odoratisiit tri tis anhelitus oris, o I det nares Pirs pater tigregis. Caetera lasciuae faciant concede puellae, Etsi quae malum quaerat habere iram. Ab his operaepretium videtur,ut de cor pulentia augenda, minueda agamus de

inde in remedi quae pilorum cutisq; vitia

emendant totum negotium transigemus.

Crassities, gracilitas aliquando totius corporis vel singularis cuiusda partis mombus est,tib. de differ.m. 6 44. ther. Interdum Vero non morbosam dispositionem sed a psam ab optima sanitate sequuntur. Uip-lpe ut calidior siccior l, temperatura gracile

CorpuS,ita contraria obesum reddere selet. Quod ex notis sane crascos liquet, .ar. par. Porro obesitas si nullam inferat grauitatem,non admodum culpanda, ut sentit Avicennas . quarti Q aoniam in humidi tale ita existit, ut dixit Aristoteles lib. lelong.& breui.vitae. Est tamen ubi polysa Cia, bonus i corporis habitus Xercitato rum pauenda aster pericula, quae Xpla nantur p. aptior cona. 3. Quemadmodum cnim gracilitatem externis iniurijs constat esse obnoxiam, sic crassitudinem his, quae

interna

273쪽

terna ab ipse corpore pro leniunt a. det.ί obesis igitur di polysarcis quae tempe ramentum siccius, eoq; gracilius corpus f ciunt, induccre oportet. Veluti sunt aprica ri multumi frequenter, valida in tem pore calido de sicco exercitia Frictio ante cibatum ex sale nitro multa, non aspe ra Thermae salsae ac nitro , laconicum, animi sollicitudines S curae: Victus parum

tia i medicamenta Somnus quoque eiu nos emaciat, ς. epi. Praeterea quia crassities superflua l corporis incremeta ab utili in teriae abundantia virtuteq valida fiunt, lib. de Ca. morb. Contrarijs causis sunt corrigenda: idcirco obesis minuenda concoctio, siue digestio est, augenda ver corporis exhalatio. Concoctio autem minuetur,assi dua ventris deiectiones cui assuefacta ni trimenti instrumenta, quaecunq; ContinC-bunt, ea statim pessum impellent. Corporis vero augebitur exhalatio celeri exercitio, cuius generis cursus est unguentis ite quae cvaporandi vim habet isticando, quam pli rimum molli frictione, quae laxum corpus ciliciat. Hoc modo ei pinguem Galenus 2 paruo 2 3

274쪽

paruo tempore ad mediocritatem carni reduxit, celeri primi in cursu uti cogens,

dein sudorem linteo vel molli admodum, vel ad modii aspero detergere. Ab his copis largillime perfricare fecit Z post fructionem ad balneum perduxit a quo non protinus cibum dedit, sed quiescere inte rim iustini, aut etiam consiletum aliquod munus obire, rursus ad balneum secundo egit. Postea ciborum multitudo, qui parum nutriunt apposita fuit,eo consilio ubi tura

rent, sed exiguum nutrimentum in totuna corpus tibialitterent. In siimma extenuant corpus autore etis lib.primo,aqua calida, si quis in cam de-stendat, magisq: si salsa est. Inurens sel, dc

Omnis calor, cura, vigilia, somnus nimium vel breuis vel longus. cchus per aestatem terra, hyeme durum cubile, cursus, multa deambulatio, omnisq; vchemens eXercit . tio,Vomitus, deiectio, acidae res austerae

& semel die sumptae epulae,& vini non per lfrigidi ieiuno potio, in consuetudinem ad 'ducta Addit Plinius i.natui .histor. siccis de aridis rigidisq ac siti corpora minui. Praeterea pingues macri redduntur si

275쪽

ccae serapio, usu aloes, Galenus, Paul , usu coliticae, Theophrastus quae est sena Ruellio. Vernicis drachma ex aqua,vel oxymellite quotidie pota emaciat , Varig. Ad

idem pollet mustum granatorum cum xy- mellite potum fortius est acetum cum pipere haustum Herbarius propinat quinq; vel sex diebus,vini in quo avellanarum nu-camenta incocta sint, 'iacias tres. Emaciant etiam arcocollae grana tria quotidie sum pia Monta. Et puluis Capellae, qui recipit seculae drach. h. cinamomi drach. . inZibe ri drach.j.facchari drach. ih.dosis cochlearparuum omni die. Licebit etiam uti chirurgia nam Plinius reser M. nat. hist cuidam consularis viri filio, detractos adipes, leu tumq corpus immobili onere. Gracilitas ex calida, sicca dysserasia o tum habens, huius immutatione per ait

rationem emendatur nempe ratione Lctus infrigidante, atque humectante. In qua subauditur exercitatio non acuta &xalida,

sed aida, mollisq: Nonnullis etiam quibus scilicet acre, mordax, calidum est, quod cxhalat, exercitium inutile existit, sed abundo his satisfaciunt inambulati, balneum,

276쪽

oc mollis ex oleo strictio Isto sq: a cibo ba

neum limat,modo in dextra pr cordiorum parte dolorem aliquem aut grauitatem aut relationcm non sentiant. Ex huius odi vi l .ctus ratione incredibile est,inquit Galenus tiquam obesi quidam eorum sunt redditi. Ad hunc quoq; modum corrigitur, quae ob totius corporis siccam rigidam in

temperiem sit macies, a contraria videlicet 'vimis ratione, ut cibo humido calidoq; S , vini calidioris potu , recrementorum, Uae quotidie ex his procreantur,inanitione, inno pleniore exercitij mediocribus, e neris omnimoda abstinentia, jicatione. Quae vero gracilitas propter digerentis

in corpus, vel nutrientis, clitiam amba rum facultatum naturalem imbecillitatem Oritur, hunc emendationis scopum habet, bonum scilicet sanguinem in corporis O lem attraheres nutricem vim firmare,&iel quod attractum est, exhalet,prospicere. Sanaguis autem 5 alimentum in corpus distri buitur, nutriendiq; vis firmatur .cXcitato in carnibus calore Calor vero excitabitur exercitio.mediocri, balneo temperato. Etiam si ante balneii manu nec admodumnaolli,

277쪽

inolli, nec rursiis aspera corpus perfrice tu , quoad ruborem contrahat. Dein frictione non multa cutem cogens densam eam,duramq; cssicere iubeas Picatio quoque distribuendo in corpus alimento,&nutritioni maxime conducit. Denique qui attractus in carnes sanguis si non exhala bit,si oleo corpus ungatur, vel oui recentis aquato, diu baculo agitato illinatura si igia daq; lauatio, ubi aetas non reclamat, idem

praestare potest Vespertina etiam frictio his utilis est, quos trophia macerat frictio lmatutina cum pinguitudine adhibita paucis diebus, multos iuuenes mactatos, alios trophuntas sanauit Praeterea Galenus cona. 3. de ossicina chirurg. plurima e

tenuata se resecisse affirmat quatuor praes diorum generibus. Sunt autem frictio per lintea calidae aquae perfusio, frictio per ca lida medicamenta, vel per oleum,simplicis dropacis inunctio. Celsus ad corpulentiam augenda praes dia strictim perstringes,implent,inquit,Cor pus modica exercitatio, frequentior quies, di si post prandium est balneum, contraea a aluus, modicum frigus hyeme, binnus plen

278쪽

plenus 5 non nimis longus, molle cubile, animi securitas, assumpta per cibos, potiones maxime dulcia, linguia, cibus ecfrequentior,& quantum plenissimus potest

Concoqui.

Huc etiam pertinet subteriora ex vari)s decerpta autoribus auxilia aui nectantia cnim sunt lauacrum, molle cubile, senanus cibus lib. de in asino scilicci impinguas Vt lac, oua, mel, oleum. Apud Hesiodum

centum annos puer educatur. Ex quo in

riuit diuturnam lactationem longaevae vitae esse causam plurimum nutrimenti capriunum lac erat seni, qui amplius quam cet tum annos ruri vitam gerat. . dest.s Lactis potus ossa nutrit,ut infit Plinius. 23.nat.hist. Lac mulieris, asinae, caprae , iubulum laudat Almanser. lactis conseruam Calia dam complexionem habentibus, uicennas Caseum recentem, Hali,Serapio, Auia cenna. sine sale, Dioscorides butyrum, Se rap. oleum amygdalinum, sisa num pusnearum 'istaciorum recens, es oleum

dulce nouum temperatum est, totaq; siil, stantia homini conueniens Impinguat he. par atque eius substantiam auget, si credua

279쪽

mus Averrhoi. s.collecto. alibi existima di videtur eum, qui oleo semper latur, nunquam senescere,5 nunquam mori poc

te, nisi morti destinatus esset, quod paritideatur olei alimentum humido , quod in nobis in dies consumitur. Quidam ab incipiente senecta melle perpetuo si,ad longissimam vitam peruenerunt 3 de alim. Ouorum gallinarum recentium substantia facilimc cocoquitur,4 fere tota in bonam alimoniam vertitur, lib.de virib. cord Gablinarum freque esus, modo saginariae sint, i utilis est, saginationisq modum decinati Rages lib.de animalib. Vari ana. Pem

dices commendat Almansor anates, S rap. Avicen. ius cochlearum, Plin. cancrorum fluuialium caudas, Atticen Insuper

conferre possunt panes tritici noui, pultes, alica, faba, faseoli, bulbi omnes species,S rap. pastinaca, Hali vitae passae, palmulae, castaneae, Galen Auellanae plus quam sit verisimile prosunt, Plin. Penidi per se, vel cum cibari s dantur consumptis,Platearius. Huc reser sussus impinguas Mesue,Aliudq; Alex. b. quod accipit farinae ordei partes duas avellanarum partem unam. In furno

pari

280쪽

o DE SALUBRITATI spariter torrefiant, si quotidie sumantu pultis modo corpora replent, Vel auellaint. per se commanducata a coena. Nuces Euboicae,inquit Ruellius,uescentes exhilarant sagina,strigososq; ad crassitiem reddunt. Sciendum autem est, quod macilentissimi parce cibandi sunt,& crebro riuoni: plurimo nutrimento indigent, nequean vero quod mediocre si concoquere, scribit Galenus . therap. Nempe conco

ctionem maxime picrocholi habent in becillam, vel primam vel secundam aut

tertiam.

De pilorum capillorum 'iti'. Duo quidem sunt vitia, videlicet, abolitio,S coloris immutatio. Canicies pilorum dealbatio, imbecillitasq; est Cani nanque imbecilli sunt alimenti conuenienti pe- .nuria. Albi vero propterea quod alimet tum quo aluntur,veluti situs est pituitae,quq spatio computruit. Vnde canicies veluti putredo u dam est,io probi.36. Estq; dupleX, naturalis, qua senio,& morbosa, quae mombo accidit, ut colligitur ab Aristotele .deg. animal. Rursus non morbosa, vel cmpe stiva aut intempestiua sunt enim a pueritia statim