장음표시 사용
2쪽
Sac. Caesar. Maiestatis Consiliario primario, Dum delis hic recolitur memoria,
Theophrastaeorum Persyas Musas conuersorum ,
Literarii sui otii plus quam negotiosi symbolum
Devotaeobseruantiae dei perpetuae monimentum
3쪽
Partis Quartae Operum T heophrasti Paracelsi.
I. Liber Sextus in t Hicinis demessis orborum Tartareorum, hoc eis,de mnibus generibus calculorum o lapisiorum. Cuius partesd . Prima. hea rica de origine huiusmorbi. Secunda Pra Irca de Cura Tartari. In hoc ita comprimis decimantur origines securae Podagrae, Chiragrae, Schiaricae,oc. idea, arthritiab. II. Liber VII. in Mediaris de Morbis a-ntium: ct diuidisse induimeth
Methodus prima tractar de Originemorbi cataraci, cumpcubina exis. i.
De Origine Maniae,cumsuis consimilibus. De Origine morbi S. Viti, ut artibus. De Originesi orationis intellictus, ct cohaerentibus. De Orion riuationi enfῖum,in vesanis omelanchoticis. thodussicunda de Cura Caduci.
De Cura Virisia De Cura sit orationis. De Cura priuationis. De praeseruamentis. III. Liber nus in t eicinis de Contractis. Ei Hulitur in duos tractatus,scilicet Theoricam se Practicam. IV. Vndecim tracturus siue libri anonymi. De Origine catis AP V. Priores quinque tractatus,nempe defriori , Mura, meritias,olua,
poplexia,alio modo ab iis auritare descripti ct disso sei VI. De Podagricis se eius deciebus, o moidis annexis Uri aser t.
Liberalius de ducis disti Ius inquatuor para aphra. VII. De Caduco Murricis mulierum morbo proprio. I. Fragmenta a librumξuartum tertirientia.
murrha Caduci. Hermium Podagra
4쪽
Undenam morbi Tartareigenerentur
quid vero hic constituam ac definiam, cum
ulabundia ac ambiguit me faciant sensus partim,ppri', partim meoru in Medicinas decetaru tam obstinatus dissensus Z Dum enim possibilitatem sanationis lithiasis e podagret mecum pensito: vicissim priscorumChaldaeorum ac Arabum de hisce morbis nimis magnam desperationem meditor: cuinam tandem quaeso factioni adstipuler ac adhaeream Z Sententiamne meam sequar, quae ubiuis tam prosperum se tita euentum est: an veterum amplectar praescripta, quibus adhaerens nunquam ad metam optatam pertingere potui 3 Et licet quidem certum semper prudentiae consilium dictet, suadeatque,ut inuentis certioribus, ambiguis excussis suis agemur: veterum tamen approbe peritorum M dicorum auctoritas non potest non facere, quin cum terrore aliquo recerta trepidatione ad nostra edenda, annis adhuc minor, iam accedam. Nam x hoc milii sedulo attendendum esse,video, ne, tum mea neoteri- ea in publicum do, veterum Auctorum placitaexigam : sed per eosdem quasi vellicata aure commonefiam, ut in proferendis nostris scriptis iam uitiis prudentiam circumspectiorem, & fidem nauiorem impendam. Dum ergo de insanabilibus ex Tartaro morbis commentariinsu-Pars IV. a A
5쪽
tuimus; sundamento ac rationi solidae insistemus, &ambiguos tractatus u. .m omnes mittemus, illibatissimam & excultissimam virginem experientum nostris oculis proponentes,quae etiam sine addito virili sumine artiurn v-mitiis niuersarum mater &in uentrix est. Ea sola authentica di indubiae assertrix nostrorum omnium commentariorum clit : via qua sola etiam noscendorum istorum morborum origo dimanat: quam una etiam in curandisa 1. i... & fmandis illis auxiliatricem consulemus & amplectemur. Illum inte: b.- rim, qui sagacem ac ingeniosam hanc virginem experientiam creauit,a primo ad ultimum iugiter in animo versabimus, ac per ipsum istam imaginem intuebimur. Quae tam potens virgo orerientia uni fauore fingulari tam faustam se nobis opitulatricem osterat ac polliceatur psius auspicio intrepidi nostru institutum ordiemur, ae erroneis veterum an bagibus declinatis,vela recta quod aiunt ventis mandabimus. In fune
mento a. nostro ideo confidentius gloriabimur, quia veteres nostrorum cxperimentorum ne verbo quidem mentionem ullam faciunt: sicut nec nos ipsorum faciem us. Certo vero nobis gaudio est,hac ratione alterutrius nostrum omnino inscitia&imperitiain proditu iri. Nec possumus non impendio exsultare ob inuenta separatione novam, cuius veteres,quan
tum videre est, notitiam nullam habuerunt, sed monoculi sores & adyta experientiae ingressi sunt. Interim adeo usqua inuidi non sumit quin im- penitus subtilia eorum inpenia admirem ur, quod tanto studio & aslectu, fraternitatis & humanae fidei memores,inuenta sua omnia illi ad filii tem .s, . ω commodum publicum impenderint A elaborarint. Ipsorum ergo du-
ρον etu exemploque nos quoque leueros nostros annos ac animum suscit a s nius, ac alacres sex h. ec capita condamus & constituamus, tractatibus
nempe geminis: quorum unus de caussis & origine agens, Leoticus est: alter de cura practicus. Simul a ac una ex experientia multa produntur ἐς morbis pluribus eorum, qui Tartato laborant de affecti sunt. Huc ergo Ocyus animis aduertite Chiragrici vos Magnates,& Principes podagrici, & exscriptis nostris i promimus, propius cognoscite, qcaussa sit, quod vos doloribus istis multomagis quam plebeii tentemini de obteramini. Ac arduu quid hoc vobis non immerito videatur, Planationis possibilitatem assera ego aduersiis tot pristos auctores & eoru asse- as altu contra vociferantes. Qi dv. in hoc tu, stro prooemio vobis pollicemur, plena fiducia ita accipue S credite : ac membra vestra Tartar se id persuadete,ut spem certa in nostra haec seripta iactent ponantq; , nostrisq; pceptis ac consiliis plane obsecundent, ne fors aliquando in cruentas imperitorum sectorum manus incidant. Sed prominio hic pciib, iam ipsum Medicinae nostrae librum sextum uicocinus, dc u vobis ex vita
6쪽
tradituris apprime conuenit,tiuo necessariu est, ut horum morborucaussas ortum cognoscam' Caussiarii ratio duplex est: Caussian .alia in iis, Ira est, i morbos istius inodi nobis inligurri; alia in ipsa natura est,morbum taliter formante. De Origine autem prima hoc discursu disseremus. μὴ ...t aa: cquid extra corpus nostrum politum, in corpus nostruin inge- zz: rimus a ex tribus materialibus rebus tormatur,&mvnonnitur, sicut de , , oenerationibus dicemus. Tres istae res,ab ipsa naturae productione quasi pudes ac crati e sant, nec unquam citra aliquas tecos progignuntur,icu --. in semper serinum quid Malienum in substantia tua reconditum proferunt, ex quo demum morbi Tartarei oriuntur. Sic sumus ab igne inseparabilis videtur quidem: ec in is init se iubstantiam quandam habet lapidib. seu Tartarosimilent; hac de caussa,quia corpus leue habet,q cum igne unum non est, sicut de transmutationibus explicatius constituemus. Fum ille, si quandoq; interius in corpus penetret, tunc in aquam resoluitur,& aut . D vesicam excernitur, aut morbos alios gigni t. Si v.fiimi ea ratio ac natura non est,ut resolui queat, sicut de proprietate fumi trademus: tunc is in metis ac rinionibus stomachi,venarum ;&intcstinorum, aut concauitatibus aliis,mcmbrisq; corporis adhaerescit tamdiu, donec tandem coa
guletur, licui ex sequentibus capitibus clarius patebit. Sic etiam dc hoc α. tiarao iudicandum est, ut qui sua naturavarius, varios diuerses'; morbos ID Tartareos signit. Hi enim alii in locis fiunt ut quorum fumus ex ligno
est: alii inexcoctoribus salis, quorum fumus vapore saliis pcrmixtus cit:
alii in minerarum foubribus, qui inter excoquendum fumum metallicum hauriunt Et peculiariter horum morbiTartarei multiplices sunt,ac
infiniti, hac ex caussa, haustus fumus est interdum ex sulphure, interdum ex Antimonio, nonnunquiex Arsenico,&sic deinceps Simo ..., liter sua quoque metallis diuersitas inest: sic alius est sumus auri,alius penti ilius M. rcutit,alius cupri,alius plumbi,alius serta lius stanni : sed iste tamen fumus metallorum distretoribus, labrisq; serrariis, actis, qui serrum igne domant,propter cadmiam peculiariter noxius exsistit. Pi Pterea Tartarei morbi genus aliud adduc grauius fit a destillationi b. quib. Alchimi stet,aucitabit,ieparatores,moneta rii ac similas,tandeq; ipsi quoque Medici utuntur atq; occupantur. Horum cituri varia genera varios morbos Tartareos gignunt. Quidam sublimationibus infliguntur,qui multi sunt. Alii enim a Mercurii, alii a salis Amimoniaci, alii ab Aricnici, Realgaris, Auripigmonti &c. sublimatione producuntur. Quidam δε - o Rcucrbcrii inguriantur. H c ciuin duo concurrunt: num abgno, LA L
7쪽
o. r. alterum ipse materia, luetiam multiplex exsistit sic destillationis quo , --. que sumus diuersus defluit ab Aquisfortibus, a Bal amis, aboleis teri entinisque&similibus, quorum omnium vapor subcilis est,ac modis variis τὸ rimis incidit penetratque. Quin etiam morbi ingenerantur ab aere, qui fumo - . caret quidem: sed tres tamen primas naturas per inspirationem inuehit: unde postea modis variis multiplices Tartarei morbi ingenerantur, per
puluerem,perque ventum,qui in interioribus conclusus coagulatur. xis .inis Multo autem magis ac potentius an utrimentis Tartarei morbi in ι- anu generantur. Nec enim ullum uspiam, quo fruimur utimur, nascens est.
i quod in se coagulationem quanda non habeat. Qia e quide etsi ad conspectum nostru perfecta non appareat; tandem ina Corpore ad id disposito, i isti perficitur. Sic cuiusuis leguminis suae congelationes peculiares exsistunt,m -- velut fabarum, pilorum, lentium, pyrorum, pomorum, similium ali orum. Quorum coagulatio si ante oculos conspectumque nostrum fiat ac praeparetur, sicut de transmutationibus commentabimur, iam Tot .. . . . reorum morborum caussae nobis conspicuae crunt. Eodem enim modomitu c. idem in ipsa quoque natura fieri intelligendum est. Sua quaedam etiam ac peculiaris durities si in iliter in carnibus condita est, quae ingestae ad morbos Tartareos facile disponuntur. Multo autem magis ex aromatis illi fiunt, ex quibus admodum duri acutique morbi Tartarei infliguntur. Idem fieri iudiciu etiam debet de vinis, cereuisiis, melicratis, aquis' , exquib. singulis Tartarei morbi pro nascuntur. Vnumquodlibet Ii vinum&Tartarum&Tartareos morbos gignit, naturae duplicis. Alius enim Ta tarus ad naturam Tartari vini accedit: alius se cibus quadantenus sinitiis est. Sic&cereuisa arenosum ac friabilemTartarum,di sic podagra gene- ram rat ex coagulatione aquae, lupuli, & leguminu,ex quibus cereuisa par tur. Cum n. horum cuilibet sua leor si in coagulatio sit: si tandem uniuersi iungantur,peculiarem eumq; grauemTartarum,morborum Varioru genitorem procreant. Ipsa quoq; aqua singulare Tartarii generat, sed eum tamen minoris doloris,nisi fors aluminosa ea, aut sulphurea, aut vitriolaris 4 c. exsistat. Varii et tart. ex lacticiniis ori itur. Hi tenaces sunt & mu-
, -- cos,acidi, expulsu difficiles, multi & satis crassi. Simili ratione de ex in α ι . dicinis acribus peculiaris proprietatis naturaeque Tartarus prouenit. Tales sunt, quaecunque sublimationem sustinent,aut destillatae feces po-
- - nunt, aut alio modo assectae sunt. Saccharum ipsum quoque multis tormis in corpore coagulatur, velut dc mel, & species acres aliae, quae caliditate sua coagulant,quicquid ipsis incorporatur.
Sic ergo multis modis, ac e reb. plurimis Tartarei morbi oriri ponsunt, inimirum in corpore seipsa coagulent, ira, ut remanentia quaedam fiat
8쪽
fiat in illis locis,in quibus latebant ac condebantur.Sed haec eadem, ipsi quoque Natur substantia coagulare potet , modis omnibus,nulla ratione habita proprietatis ingestorum, per quae, ut recen sivimus, Tartarei tam orbi gignuntur,informa coagulationis,quae propter accidens aliud in- ita ducatur. Id autem fit in duplici generatione MilicetAlsumti, o Interni. Sed praeter hanc alia origo est, ex qua morbi quoque Tartarei nascuntur. Ea nimirum in sola natura viget, nec ab extraneo quopiam conge--m o nito profluit. Ita scilicet ipsi Humores Qualitates,complexiones,mem- bra, ossa, arteriae, c. ex naturae suae peruersitate δ: malitia fiat, stantiam propriam tentant dc coagulant. Et si Tartarei moibi omnium pessimitum, adeoque propter caussas varias curari minime pollunt. In ipsam n.
naturam Infixa iuri velut cx eadem penitus etiam nascuntur. Ad hos n. cum natura ipsa obstinate propendeat, vis ac cursus eius tu hiberi mini
me potest. Nec enim in potestate Medici id situm est,ut naturae dii positionem, profundius implantatam auferat dc aboleat. Ipsa siquidem no se ad bonum saltem malumue sed ad morbos quoque ac ianitatem di recta ac propcnsa est. Haecinsita de implantata naturae dispositio abrogari rati-vne nulla porcst. Ipsos quidem eius exitus, ex quibus Tartarei morbi fi- ta. 'unt, ex parto aliqua minuere de silere licet: caussam vero ipsam mutare postibile est: led quamdiu corpus vivit ac superstes c it, hanc in sese totare dc circumferre contaminationem cogitur, niti sors quinta aliqua EG sentia ex auro aut similibus exhibeatur, quae corpus totum quasi conue tat, idque restauret de ita renouet, ut recens nato intimi simile reddatur. Et hanc quidem renouationem, vel naturae clarii hic iacci inputamus, nec derogamus, sed tamen eam eo modo qui duci sentia quinta traditur, possibilem esse ducimus. Ceterum cum hactenus de Tartareorum morborum ortu caussisque disseruerimus: deinceps quidna morbi Tartaret,indecnati,sint, planius definiemus. Minime vero concedimus, morbos Tartareos tantum eX isecibus ac coagulationibus,quae in rebus omnibus insunt,emergere: sed ex iisdem alii quoque morbi,minimeTartaret,enasci possunt. Tartareos Tariaris enim vocamus morbos illos,qui velutTartarus in corpore nascuntur. Sic
in Podagra Tartarus est instar lapilli ,rotundus, fluxus, angularis dc modissormisque aliis multis conspicuus de sensibilis. Similis etiam in chiragra. i. Ex horum censu arenulae quoq; sunt, in renibus dc vesca, locisq; aliis G r. natae. Huc quoque spectant calculi seu lapides, emoti,dc fixi,in vesica de 3. renibus, in quibus duobus locis solis illi generantur. Postea huc etiam η referenda sunt coagulata,quet in intestinis de locis cocauis aliis,in quet ali- smenia dc excrementa diuertunt, subsistunt. Porro etiam congelataliis c
9쪽
annumerantur,quae in poris cutis cir carnis & ossum haerent. Tandem et indurata huc pertinent,quae in venis,arteriis & neruis morantur,ex quibus occulti morbi multi,abditis a caussis producti, emergunt. Per huiusmodi enim calculos & Tartara venae nutrimentales obstriiuntur 5 oppilantur,ut ex alimenti desectu emoriantur. Interdum etiam intestinumani seu rectum insercitur, ita, ut a sordibus, exi tum naturae praeeludentibus&obstipantibus mors inuehatur. Aliquando spcimaticae quo i, venae praecluduntur,quam oppilationem dein excipit impotentia,& emis. sonis seu stratio, & his similia plura. Tulli & qui incute haerent Tartari. sibtiles sunt&exiles, e sudore enati, quorum signum est,scabies,pruritus & punctus cutis. Et sic de ceteris. - .sis Porro autem vobis etiam explicabimus, qua ratione,qua formatam s ex assumtis, quam ex ipsa natura huiusmodi Tartarci morbi gignamur, di quibus ex causis isti calculi fiant. Principio au tem de morbisTartareis in exiuino aut vaporibus generatis hic generationis modus tenendus est. , Quando fumus vaporque corpus attingit, vias Tartari sationis duas ha-M ,: bet: unam exterius,alxcram intrinsecus. Qui extrinsecus co 'attingit, velut exempli caulsa oculos: is hos primam facit humidos & ifillantes; - postea fumus id in permis crur lacrymis , 5 poros oculorum penetiat, ac canthos cauitatesq; corii occupat. Tande consumta α resiccata aqua,
in eius loco remanet sex & quaedam substantiae reliquiae , quς alias caminis adhaesisset ceu fuligo. Sic pariter si corpus sudat ac q. ci uinat, permixtio quaedam fit,quae in poros sese insinuans, ibi instar priorum coagula- , 3.... tur, dein sinus cutis deponitur. Et haec exteriorum ratio est. In interiora . . vero si fumus penetrat,tunc,ubicunq; adhaeret attigiturq;,ibirmanet. Sic sin stomachum irruat humor stomachi et hermiscetur,unaq; q. miscestast. Quamprimum autem humores censumuntur, arena istu lapis ibi remanet, regioni seimmicis stomachi an natus&affixus, qui postmoduz: multorum morborum auctor ac caussa fi t, sic ut deinceps dicetur. Acci--. . dii etiam, ut materiae huiusmodi persaepe ab hepate ex stomacho attrahantur & eliciantur : sicut etiam a membris aliis. Illorum autem humoribus consumtis, ex superstitibus reliquiis lapides arcnulaeque nascuntur in hepato,in venis,in intestinis, in spiciae: quemadmodum etiam in selle non hominis tantum verum, etiam pecorum, lapides nascuntur rationexio loque praedicto. Idem eodem modo etiam de renibus divesica,membrisq; reliquis omina milibus intelligi debet: nonare quod Tar rus cum ipsis nutrimentis adta ea loca attrahatur : in quibus si diutius obhaerescat ac morctu operata O-nem suam Perficit. Podagra est attractio huiusce coagulationis,cum n
10쪽
trimentis ad articulos facta, in quibus illa resti tat, nec torsi iis proferri
potest, propterea quod viae insta arti culos politae cauae non sin unde nec in iis materia Tartari relidere potest. Et licet quidem in poros ac mzatus efferretur, ab abundanti tamen calore corporis consumeretur, nec is , a ita ut in articulis coaceruari potici. Vbi enam in membris calor & virvus L.
imbecillis est: ibi aggerio aceruari materia porcst. Tum & humorum
multo plus in articulis consumitur, uam carne. Vbi ergo multa consuri, tio, ibi copiosiores etiam reliqui . Idem similiter etiam de cibis omnibus ς Ο acacre, utque assumimus ac haurimus, intelligendum est,quod nimirum in nobis,intra nos coagulentur iis locis ac finibus, sicut praecens uimus. Qui vero Tartari ex ipsi iis naturae vitio gignuntur,vcluti horum non risi is, nulli in sanguine 1 omnibus venis oriuntur,iuae generationis hanc caui- mo
iam habent, quod sit in sanguine latens, ex ea troprietat e,quam habet, a languine secedat, ita, ut i illedo seorsim iam sit, &seorsim ipse etia san- - - .guis. Quo diuortio ac separatione facta,sua sanguini pristina integritas ac virtus minime supcreth,utpote cuius vita&bonitas persta conteruQ- tur&sustineatur. Quando ergo, ut dictum est, i a sanguine separatum est, tunc coit & coagulatur in duritiam quandam, instar granus serum 'f' lapillorum,aut sabisos arenulae. Podagricus autem morbus 5 iste est: a quem quidem in monumentis nullis i nuenimus descriptum Ad per so- 'ulam experientiam, ad similitudinem podagrae, curauinius. Separationis --. huius caussa est aciditas sanguinis. Sicut n. si acetu in lac infundatur,hoc natura sitiam mutat, ac substantiam ipsam a sero ita separat, ut lac amplius 'no sit: sic idem similiter in saliguine acescente quoq; iit,veluti docui in Eodem plane modo per separationem istiust nodi explite mate quoque tales lapides ac Tartari generantur iis in locis,in quibus phlegma iacet,veluti in cannis pulmonum, hepatis,&c. Continet enim phlegma in se sit mortuum. Ouod si instar lactis&sanguinis separatur,tunc ibi quo- θ' que podagricus morbus fit,sicut de sanguine dei iniuimus. Similiter & ex cholera in locis definitis omnibus lapides arenulaeq;&sic podagra, gigni possunt iis de omnino de caussis,quaspraecensuimu Idem aeque & de melancholia intelligi debet. Nam in istis complexio- ,. nibus omnibus falia inexsistunt. Hi ubicunq; locorum sint, ut primum acetositas quaedam admiscetur, separatio talis illico fit in locis conuenientibus. Proconsideratione ergo uisarum istarum in omnibus totius
corporis membris, velut in hepate cerebri cauitate, pulmone, ventriculo, nullo excepto,Tartareus huiusmodi morbus quidem produci Potest- r H Et sic similiter in ipsis quoque humoribus Tartarei morbi generari que- . iri uiat, Vclut etiam in omnibus aliis ,in quibus su est,prout per corpus agitur repellituri