Aromatum, fructuum, et simplicium aliquot medicamentorum ex India utraque, et Orientali et Occidentali, in Europam delatorum, quorum jam est usus plurimus, historia brevis ... Conscripta primum Hispanice ... nunc Latine edita opera et ac studio Israe

161쪽

ΗIsTORIA: το&Michaelisserunt f eolunt Indi quasdam radices de Yuca, quibus utiliter Americoαγtuntur ad conficiendum panem s potum,mbi δειet Musa m. cypDe Chyna radice. CAP. XXXIII. vocata vulgo chna nocitur in cbinas illa regione s Continenti Indiae, quam Gynenses inhabitant, apud quos dicitur Lampata. Incoepit cognosci in Histania anno is 3 so adferentibus eam in Lusitaniam incolis eius provincia, qua sibi interea dum bἰc negotiarentur, mederentur. Et tanquam res noῬa, licet cara s magni

pretij , evit magna in existimatione se, cui rei accedebat, quod Cardus V. Imp. ea frequenter uteretur. Et quoni

radix haec non tantum ualet contra mulam illud It dicum,veram etiam aduersuspodagra scuticam,memsra, horrore ac frigore correpta, expetitam

deo acumis v. caesare.J Nascitur trigm σης Deseripsi. quatuor palmorum altitudine, eauliculis ebinaronibus, foliis raris, s similibuι Mali Mn medica selijs. dix o 'palmi longitudine, aliquando erasia, aliquando tenuis, ενος

162쪽

MED IC IND. recens eruta tam tenera est,ut s cruda et prebatio coctapsit comedi, ais ita coquunt eam chius, cum carne, ibi e BDpos. s rapa Melior habetur recens, ponderosa et dema, merose a tines, s quae alba Ex quibia colligitur, non esie bonam illam, qua attulerunt quidam ex nova Histania in Calli. Iiam,quia colorem tam rubrum habet, γt pauca quantitate reddat aquam rubram,

ne P eims est efflicaciae, ut illa alia. Propterea istius libra Ῥendebatur decem nummἡ regalibus, est frientalis quin y s sexti Decocti catis. Decoctum huius radicis, ultra inius facμ latcn utilitatem in qualicun . fusticione morbi

Gallici, malet adparalysin, icemorem, amrbritidem , ischialem, tumores phlegmatis eos s melancholicos, medetur Ῥentriculi debilitare, sanat dolores capitis antiquos, curat lapides et ulcera vesicae,adnt etiamen aqua eius curari ulcera vetusta, tumos res antiquos, omne genin rheumatum, οἷ'

fructiones,s hydropem. Meritiam leuat, ct corrigit malam complexionem hepatis. Sanat melaneboliam, resoluit flatus, s reperist. depellitfebresantiruas.Eius temperame

163쪽

tum est siccum in gradu secundo cum exiguo

calore aut nullo, quod colligere licet ex eius odore et sapore,quibus caret. Debet infundi 'enii uncia γna Uius radiciis incisa minutim in motas duabu4 mensuris aquae, perstatium bο- rarum, quibus elapsis coquitur U ad conssumptionem medietatu. Accipitur miadium quarti mane,s alterum Pesteri, -riando decoctum secundum Vri s morbi natura. Vs est dolor capitis aut partium nerῬοfarn,injciatur rosmarinω vel 1 se:

si obstructio hepatis,apium ; si ardor adsit,

cichorium ulcus vesicae aut renum aceus liquiritiae: interdu admiscetur eqssatipon-dm hordei. Antequeam autem huius radicis decoctumsumatur,danturorupi et ps a-tiones magis con enientes, i quod si non fluae aluus,fiunt clysteres cum decocto huius rao dic, s s accbaro nigriore,aut mellerofato, cum oleo violato, et canna utari. Diata

ordinaria asto, comedere pullum gallina'

reum aut gallinam, perdicem, carnem vervecinam coctam cum pauco sale,ut in prin-eipio ; parum sumatur iuris, ant uuae passe

164쪽

eum anisse s feniculo , s panis bene eoa resista, biscoctum*e,po frenio con*enit ty doniatum,piratum, sconfectio coriandri Dentur quoi passe et amygdalasaccbara. MVinum relinquitur,nisi magna esset γανium debilitas, s ventriculifrigiditas, ii quibus casibus debet adaequari eum di θ, decocto. haec potus ordinarius est i ι. met aqua cum aliqua conserva. Et qνοι uiam qui hoc decocto γtuntur, inflamman. rur ad libidinem t tonsulunt aliqui, ut et totum id tempus, quo eius Uus es, nullae ni aegrotos admittantur mulieres: qui ρψεν duabus horis suda*erint,surgere poterunt, algins Ῥsire, calido in loco manere, aseomedere iΗορο csumptum cibum boriri redeat ad decumbendu s bibendum potunsuum ordinarium. Haec victus ratio tremta diebus observanda,nulla alia purgatisne adhibita quam principio, aut ad minus

NR; quando inorbus e sic, cum doloribus, communitεr in crescunt usque ad quindecim feo

165쪽

et quos mitescunt paulatim. Similiter notari boe debet, quod maiores vires habet baec radix in passionibus antiquu, ct mbi r. Iuni magni tumores s ulcera, quam in no- ,s. ανο triginta dierum θσαρ ,bρηα tie cap.ε. victus ratio erῬandaee, perquadraginta dies. Potussit aqua simplex eiusdem ebnae, quaesit ,si crudae eius aecipiantur mensurae tres s infuniantur facibus primi decocti, ad consumptionem tertiae partis. coqui debet aqua quotidie , aut ad minus tertio quoi die,quia alias acescit,s perdit vires. Dubitant aliqui, quare huius radiese Latur tam pauca quantitas ad tanta aquam, cum verum fit , coqui libram unam ligni Guaiaci, o Saryae parillae quatuor aut quini unciarimaxime cum Gyna sit in pida,et temperara insuis qualitatibus.7,

tam bane consuetudine esse pro certo existiamo, ex eiusdem caritate,quia,Ῥt notat λ- saltus,statuentam e quod si coqueremus duas aut tres Ῥneias huius raditas esset maioris utilitatώ.

st Nimadmodum aurempostquam radix sarsam ista innotuit in regno aisa, cessa*it Uus ritu,

166쪽

Igni, quod attulerant Lusiitaui: Ita idὸm accidit apud nos Chinae, cum allata set Increbuit Sarsa ex India occidentali: quam*is col- cute S se ligitur etiam in stania, quae tantum Afpurita v - , advehitur ex ηυὶrta In-

stantia s bonitate , ab orientali. Hoc Sarsa paralla tam Witata apud istum ρο- scriptio; et pi l m, sorbustum quod producit multifansit siniis radices longas ais altas in profunditati laxaspera. terra. vltra bicubitalem longitudinem. In quast Emittit ramos ligninos et plenos nodH. Hastentia est teri, pro Smilace sera Graecorum,

carat.io. s examinaῬimss, ars in Continenti, quia in omnibus eic valdes miles cum illo no a Hssaniae, si re cupiente acere experimentum de ina quae nascitur in nostra temra, dedimus ipsam aliquibus aegrotis, stu- dabant cui si e s cum maxima utilistate. Contra autem aliqui dicunt me magnam differentiam in radicibus, quia Striis lacissunt nodosia, s Indiaesunt laeγes s

167쪽

equalis. Sed, uti Theophra, scribit o- Lib. a. de μι τη- distere ab altero, os enumero

proper varietatem elimatum, caeli, ολ disserunt radices nonso in odore σώ-

ροre,sed etiam in figura. si Vi Sarsapa- rilla nostra non est illa Indiae,dieamus batitem me plantam eiusAm generis, s mi-

Iem in virtutibω. Inter Sarsas Indicas me sdUe tiatior habetur illa, qtua est ex Hondura, sue usi eo Oficitur, sit, olorisfladicet,et erasitor quam illa no vae Histania, quae Naide tenuis est, s jubalbicans. Qualiscunt autem fit, debet esse retensionderose,cr non ero a carie vel 3ermibus, quod consticitar ,sii a Midatur ι siquidem ex antiqua quan ilum itur,emittitur puisse, ut ex earier recens lent imam flexibilis is caret isto mitio.Temperamentum eius qui dicunt Nperies se calidum s secum in secundo, sprο- circa quampterea calefacere hepar manifestissimεισὰφ qμi Ggis nituntur opinione mulari istiusgentiis, quam ratione vera. quia si iudiciumsumatur eris tu, qui magnum probet indicium de qualitate, non habet saporem acutum,

168쪽

Μ E D I c. I N D. aliquem odorem ; s ita non potes dici, quod transeat primum gradum : data etiam , quod eou iciantur e jectiu ealρ-ru, qμι etiam deprehenduntur in Gisa, quQ m G temperata habetur. si is quis interroget, quomodo ergo operetur, quandoquidem non habet qualitates muti. festas, non a)mittens proprietatem occulta, quam non pocuit Galenus negare in multis medicamentis. R estondemus, qgὸ ποη. fectu facit mediantesubtilitate partiam, qua Gyna radicem lignum Guaiacis juperat, s propterea copiosim seudorennio)et, er ita Ῥidemus utilem me maxime morbiis, qui sunt in circuitu totius corporpher non pollim medetur morbo Gallico sHis auo , Jed etiam doloribus arthriticis, ulceribM malignis,'tumoribu riguis ex humore pituitψο. Sed sciendum

utendira quod cum Ῥu in tanto teneatur rerumtio,p πσε novarum desiderio atque amore , s simi VR .s gustus hominum tam differentes : βεβη nosios, Sarsa multa, Taris fercula , iuxta diversos modos sumenti

169쪽

ΗIsTORIA. νη macerabantieu infundebant, et mea a uandiu tundebant in mortario, si e-bat mutilago , ex qua bene colata cyathum satu capacem accipiebant singulo mane ad

accipere duas, res,quatuor, aut qui πη-

eius Sarsae parilia sprout volumus ipsam a1uam fortis essectus) s abluta frangiturae dimiditur in minuta fragmenta, sponi. tur in ollam novam cum tribus mensuris aquae, in qua debet macerari*iginti qua tuor bork; quibus elapsis operta olla coquis tur igne lento ad conflumptionem duarum mensurarum , s una quae restat capitur

quatuor diebus. Fit quoi in modum6ruprad easdem affectiomes abus ullo metu vel nimiae caliditatk vel cetratῶ, capiendo duas Ῥncias Sarsa, quatuor ligni Santisi praeparati. iubas Octodecim, pruna passa viginti quatuor, florum borrag. et Ῥiocana Ῥnciam metam , er aliquot grana ιοndei mundati. Coquitur in tribus mensaris

aquae, adnec remaneat una, qua tolata m

170쪽

MEDIta I ND. vim lati. Sumitur calidas ut aqua, deteragenduμὸρr7,si proῬοωtmfuerit. Pullum comedunt gallinaceum cu altera diffa dia ta,et aquam bibunt simplicem. Potest etiam alio modo feri, ut nempe accipiatur libra dimigia huim Sarsa, s discissa coquatur in quatuor mensur 1 aquae donec consumantur tres, s reliqua sit una, in quam injci untur quatuor librae sacchari, s coquitur in more Fruρὶ Huius debent sumi tres unciae man Exhibetur quoi radix hoc tu forma puHert Accipiunt corticem Sarsa parillae exiccatum et minutim contusum,et traiiciunt per eribrum seraceum , or fit pultas. Huiuε accipitur ponilus Ῥnius regatu mane, s alterum noctu, quanta itur dormitum, libentes cum ipso a)uam plucem sarcae, s alias etiam ordinarie loco vini, comedentes cibos bonos. quOg tames

intelligitur, spurgatum a principio corpus ausi fuerit. Reliquum e ic, ut exponatur ulnia. Sarsae prae mus modus utendi hae radice, qui erimpara, raeforma pitulari ,3uas ita conficiunt. Acciapiunt libram unam Sarsae paralia, eam mam μωρο-duab' aquis bene conmuta si