장음표시 사용
21쪽
sormare potest Z Ut taceam de motu animali , quod valide alligatum I
ternis valvarum parietibus ultra se extendere nequit, ct fine lege movetur ris . .. adia Porro subitantiam testaceam ad lapideam proxime accedere non Q- Obstamiam tum omnes serine tam Veteres quam Recentiores Philosophi asserunt,imo
, --. '' plures opinantur eandem esse, sed insuper ipsa subistantia testacea id sua e duris. Cere videtur, etenim est lapidum instar dura, gravis, in aqua landum petens, nec ductilis, nec in aqua λlubilis, nec per se liquabilis: genera tur etiam rei tacea cum aliis lapidibus in terra, aqua , limo, arenis &ipsis saxis. siles itidem continent calcarios & ex iis ustis calx praesta tissima candidissima & ad aedificandum perquam utilis conficitur. Qui autem de hac materia pluna legere & scire desiderat , consulat meum tractatum de Origine Lap. Fig. pag. Ss. di sublequentibus, ubi sebsta
tia testacea latis dissesse exponitur.
mponiων praesens Methodus, ejusque utendae modus. PRAEMISSIS breviter iis, quae ad cognitionem testaceorum internam pertinere videntur, nimirum de eorum generatione, accretione & i terna testarum structura, ad ea exponenda progredimur, quae ad intelligentiam praesentis methodi ejusque opportunum usum necessaria videntur ; cum autem in illa praecipue agatur de tellaceis marinis in Q-as debitas classes , genera & species distribuendis & quidem per certam suaenam' quandam & sensibilem notam claaracteristicam, ante omnia oportebit sci-- Gem i. re, quid proprie sit nota characteristica, qualesque proprietates habered
isti ' ' beat, dein quid intelligatur per species, quid per genera , quid tandem
revorte . per classes , quibus rite intellectis reliqua omnia longe facilioris erunt negotii. ἰοιa .hisiae. Nota igitur charaeteristica in genere est signum quoddam certum Jcierastica quid peculiare sensibusque nostris perceptibile corporibus naturalibus exte
ne inhaerens S adnatum, per quod ea, quae sibi similia sunt, & sibi im. vicem annumerari debent, clare cognoucuntur, & a reliquis corporibus
omnibus, ad quae non pertinent, manifeste distinguuntur. Si talis nota characte istica adhuc plura genera itidem aliis notis characteri ilicis in ter se distincta sub se contineat, tunc erit nota chara isteriistica classica, si autem solummodo sub se comprehendat species quasdam eadem nota charactetistica insignitas & tantum ob accidentia quaedam communia dc specifica id est aliis quoque generibus eorumque speciebus indiflerenter applicabilia sine immutatione generis &c. inter se diversas, tunc talis nota charaeteristica generita nuncupabitur. Ε qui-
22쪽
E quibus patet, classem esse congeriem plurium generum ob eandem notam characte isticam classicam inter se similium, qua etiam ab aliis elac ς ν sibus 8c generibus manifeste & ὶfficienter distinguuntur, δc sie genera '
respectu statum classium naturam quasi specierum induunt. genus VCro et fido, esse congeriem plurium specierum eadem nota charactetistica generi cst insignitarum, propter quam etiam a speciebus omnium aliorum geramitim clare & distincte disserunt. Species demum cujuscunque generi avid pretia. solummodo inter se disserre certis accidentibus in peculiari earum afleo
tione vel structura sitis, quae etiam omnibus speciebus aliorum generum communia sunt vel esse pollunt sine immutatione notae chara steristicae hinc neque classis neque generis. - Adeoque ad constituendam veram notam characteristicam requiritur v=ψHesis , primo, ut illa sit communis omnibus ejusdem generis vel classis sipe'eia visa notabus, & in iis omnibus similis deprehendatur. Secundo, ut in aliis spe ciebus ad alia genera vel classes pertinentibus nunquam observetur, tertio demum, ut sensibus nostris sine alio adjumento perceptibilis seu sensibilis sit, di ab illis clare cognosti queati iHis stippositis notandum eii pri mo, Testacea, ut in suas debitas Hac rusticia bis. sis, genera & species rite distribuantur, considerari debere, ac si essetit Dinari δε- plantae floribus & fructibus destitutae , adeoque etiam sicilii istas secun dum diversiis structuras dc figuras tam totius corporis quam quarundam rim ,, partium in diverias quoque classes & genera distingui debere. tibus visi- Notandum secundo, hinc milia alia certa posse flabiliti principia circa
statuenda notam characteristicam tam Hailium quam generum,cum quam Iii. Hi 'doque δc quidem plerumque derivari debeat ab integra structura & Sripia ad sta-gura totius corporis testacei, quandoque tantum ab aliqua eorum parte principaliore uti sunt v. g. orificia &c. in cochleis, umbones &c. in conchis. Quandoque etiam ab aliqua minima nota externa tamen clare perceptibili, uti sunt sulculi, canaliculi, fimbriae &ci quandoque etiam solummodo ex horum diversa figura & situ recta , incurvata, ex Gsum, introrsum , dextrorsum sinittrorsum &c. vergente. Et demum stabiliuntur quoque notae characte isticae per simplicem ablentiam ceriatae testaceorum structurae , quae alias omnibus aliis communis est, uti V. g. nota characteristica classis primae est, ut omnia Huldem genera & ecies sint univcivia nec turbinata nec in se contorta &c. Hic autem difficultates δc diversitates omnes in statuenda nota characte istica test
cirum unice dependent ab innumerabili illa Jc quasi indicibili structu
rarum varietate, quibus tota testaceorum familia inire exomata ac comdecorata observatur. Notam
23쪽
tandum tertio. His tamen non obstantibus e praesenti methodo luculenter manisellari, Deum secundum infinitam suam sapientiam &omnipotentiam in efformandis testaceis marinis regularem quandam no mam seu methodum observasse non miniis ac in omnibus aliis rebus naturalibus creatis, propter quam facillimo modo poterunt in suas clallesci geneta distribui suisque debitis notis characteristicis insigniri. Notandum quarto. Verum nec hic acquiestendum eise, sed ulterius perquirendum , ad quosnam usus tam varia di mirabilis testaceorum structura statim in prima creatione a summo Creatore fuerit efform ta , quae structura prosecto ingenui cujus tam Philosephi sedula & diligenti attentione merito dignillima est, ut ejus usus proprius S dete minatus in adjuvandis S cultodiendis piscibus rei eis detegeretur, que admodum paucis ab hinc annis partes plantuum tam internae quam externae seliciter fuerunt examinatae, earumque ossicia & usus tam ορο portune detecti, ut indo clare patini, Deum & Naturam nihil frustra
Notandum quinto. In statuenda nota characteristica semper diligenter, quantum licet, eo collimandum elle, ut illa a structura magis insigni totius corporis testacei praesertim ab ea, a qua hoc denominationem suam acquirit, derivetur, vel saltem a principalioris & insignioris ejus partis, nam sic semper erit sensibilior & subjecto magis proportionata. Si at tem hoc non pollet fieri, tunc quaelibet nota sensibilis, sive in certa stru
tura sive in certo structurae situ consistat, apta nata est notam Characteristicam constituere , modo praedictas proprietates possideat, pluribusque speciebus communis sit, quas a reliquis omnibus hanc notam characte rillicam non habentibus susscienter clistinguit. Reliquae autem assectiones itructurae testaceorum , quae promiscue in pluribus diversarum classium aut generum spe ebus observantur , naturam notae characterii coeinduere nζqueunt, adeoque ab illa constituenda prorsiis excluduntur. Notandum sexto. Nos ad faciliorem & commodiorem hujus methodi intelligentiam & usum statim in principio dividere totam testaceorum familia in tres distinctas partes seu supremos ordines nimirum in test cea univalvia non turbinata, in cochleas seu univalvia turbinata,& in conchas seu in testacea hi valvia, qualia vero testacea per quamlibet partem seu ordinem intelligantur, statim in principio cujuslibet partis clare e posita deprehendentur. Interim hic unice notandum venit, quod perto turbinatum non intelligamus omne testaceum, quod e bali latiore rotundata in acumsia rotundatum pyri instar abit, nam in t si sensi etiam Disitigod by Cooste
24쪽
am Porcellanarum species ad turbinata pertinerent, sed tantummodo talia testacea, quae e spiris manifestis & lensibilibus constant, quae e basilatiore paulatim cochlearum in modum sensibiliter intorquentur, & obluqua sua circumvolutione paulatim contrahuntur, ac in acumen seu m cronem quendam acuminatum desinunt, quemadmodum videmus turbunes tam aeris quam aquarum formari, a quibus turbinibus verbum turbinatum originem suam traxisse volunt.
Notandum septimo. Quamlibet partem in suas classes dividi, qua- Qua liba erum cuilibet semper sit ungitur Tabula quaedam generim omnia genera ρ ρ in tali classi contenta unico quasi ictui oculi simul reptae entans. Notandum octavo. Usum praesentis methodi esse sequentem. Si alia usis, a quod testaceum obveniat, statim inquirendum erit, ad qualem hujus ει methodi partem pertineat, dein ad qualem classim, postea mediantibus sectionibus, quae sunt tanquam tot manuductiones, sicillime genus i dicabitur, ad quod reducendum erit, quo invento reliqua testacei accudentia specifica tam structurae quam coloris sedulo perpendenda erunt, quae si jam suerint descripta, nulla alia indigebunt indagi ne, si vero non fuerint descripta, de novo exponenda erunt, ct testaceum illi generi a numerandum , ad quod pertinere videtur , quo nova testaceorum spe cies constituetur hactenus non descripta neque inculcata.
Rarietates thructura temerari- pereleganter a Plinio pro nurum, . nobis ista varii colores Meussae in iis observati ordine alphabetico re Venetur. PLINIUS lib. 9. cap. 33. varietates structurae testaceorum sequentibus elegantissimis verbis exponit: Concharum genera, inquit, in qui- si surahus mira ludentis naturae varietas, tot colorum disserentiae, tot figurae, 'ceο- planis, concavis, longis, lunatis, in orbem circumactis, dimidio orbe caesis, in dorsum elatis, laevibus, rugatis, denticulatis, striatis, Vertice l. . Misis. muricatim intorto,margine in mucronem emisso oris effuso,intus replic to ; jam distinctione virgulata, crinita, crispa, canaliculatim, pecti iatim, imbricatim undata, cancellatim reticulata, in obliquum, in rectum expansa , praedensata , porrecta , sinuata: brevi nodo ligatis, toto latere connexis, ad plausum apertis, ad buccinum incurvis. De quo plura hic
addenda non judico, cum in subsequenti methodo in qualibet specie differentia structurae , qua ab aliis distinguitur, diligenter addatur. Longe plures autem varietates specificas in testaceis suppeditant ele- Pω riasi
25쪽
gantillimi & niuitivarii eorum colores, qui mire in iis ludunt, & ob multiplicem suam varietatem vix numerari di exprimi possunt, quod unice in causa fuit, quod in praetenti tractatu nullas teliaceorum sp chs colore diversas adducere voluerimus, optime praevidentes, earum nimis copiosa enarratione priElens opusculum priuiixum suum volumen longe superatum iri; ne tamen hac occasione pulcherrimas & r rissimas testaceorum phases, quae praecipue in elegantissimis eorum coloribus consistunt, studio praeteriille videamur, plerosque in illi, hucusq; observatos ordine alphabetico recensebimus, quod imposterum eorum defcriptionem longe faciliorem reddet, cum hucusque laepius in exprimendis tam multivariis coloribus necellarii di desiderati termini desum
A. Achatinus color. Acu pictu opus. AEneus color. IEris color. JEris rubigo. Alabastricus.iAlbescens. Albescens cum quodam rubore. Albeccens ex Caeruleo. Albitans. Λlbidus, subalbidus. Albus, subalbus. Altius o caeruleo. Amaracinus. Amethistinus. Λnthracinus. Aqueus. A busculas repricsentans. Argenteus. Argenteus splendor. Argento stimilis. A gento obrieto limilis. Λter. Attalicaiveitis auro argento & multicolorioloserico texta. Drap d'argent: Argenteum textile latine dicta. Λ a tius. Auret . B. Badius. Balaustinus. Baliolus. Burrus. C. Caeruleus. Caeruleus ex argenteo. Caesius. Calteus. Cattulus. Cania didus. Candidissimus. Candot margaritarum argenteus. Cam luS. Camneus. Castaneus. Cenasinus. Greus. Certillatus, ChriQliticus. Cianeus. Cinnabarinus. Cinereus, subcinereus. Cinereus ex livido. Colores aqua, diluti. Conchyliatus. Coracinus. Corallinus. CUrneus. Croceus, suta
E. Eburneus. Eliotropitini gemma. F. Ferrugineus. Figulinus. Nammeus. Flavedo vitrea. Flavescens. Π vescens ex albo. Flavescens pallide. Flavi Cans. Flavidus. Flavus, sub. flavus. Foliosum opus. Fulvus, subsulvus. Furvus. Fuscus, subfuscus. F scus ad nigredinem accedens. Fuscus ex viridi. o. Gipseus. Glasteus. Glasticus. Gummi Sinensi obvelatus. H. Helvaccus. Helvetas. Helvus. I. Ianthineus. Igneus. Immaculatus. In status ex summa Viriditate. L. Lacteus. Laneus. Lentiginosus. Donatus. Leu phaeus. Lienaris. Ligneus. Lividus. Luridus. Luteus. 2L Maculatus. Maculosus. Malacus. Margaritarum albedo purpurisia velata.
26쪽
σelata. rurgaritae sublucidae colori rurgaritis similis. Μarmoreus. Μου mor candidum. Drepitanum. Tiburtinum. Μulinus. mniatus. Sub nius. Μolochiucus. Murinus. Μnsivum opus. Μustelinus. N. Niger. Niger ex caeruleo. Nigricans. Nigricans e caeruleo. Suia niger. Nigerrimus. Nitens. Niveus. O. Oleacinus. Ut oliva viridis condita. olosericum nigrum. Olo rietum villosum. Onichinus. Opacus. Opsinus. Oileus. Olirinus. P. Palearis. Pallidus. Papyrus turcim. Parius lapis. Pellucidus. Perl tus. Phrygium opus. Pice . Pictus undati m. Pinguis. Plumbeus. Po
cellana. Porraceus. Pramnius. Pullus. Puniceus. Purpurescens. Purpurescens ex albo. Purpurescens ex viola. Purpureus.
R. Ravus. Reticulatum opus. Roseus. Rubedo. Rubedo cuprea. Sub sandracca pellucida latitans. Ruber,sbbruber.Rubescens.Rubescens ex argento. Rubeus. Rubidus ignaviter. Rubiginosus. Rusescens. Rusescens ex albido. Subrusescens ex albido. Rusescens ex susco. Rusescens ex nigro. Rusescens ex rubigine. Rusescens leviter. Rusescens pallide. Rusus. RuLseus. Rutilus. S. Sandi chinus. Sandraeca velatus. Sanguineus. Srimentatum opus. Subuculis &. monilibus ornatum opus. Sulphureus. T. Terreus. TMelatus. Thalassinus. Tophaceus. Tophinus. Tyrius. V. Variegatus. Venetus. Veprium acumina repraesentans. Vermic latus. Vinatus. Vinosus. Violaceus. Ad nigrum vergens. Virescens cum argenteo splendore. Virescens e caeruleo. Virescens leviter. Viridis, se viridis. Viridescens ex flavo. Subviridis ex albo. Vividus. Unctuosus. Volturinus, s Volturinus. X. XerampelinuS. Z. Ziriphinus. Circia hucusque enarratos testaceorum colores integre conservandos, caloris ut
in quibus praecipuum eorum ornamentum , pulchritudo & praetium ub βconsistunt, & propter quos quandoq; etiam cum ipsis unionibus aut margaritis aequiparari solent, insuper bene animadvertendum est, dilige ter & non sine magno labore testacea debere ab omni inquinamento istsordibus expurgari, certoque modo praeparari, dum pisces testacei adhuc in illis vivi delitescunt, nam post eorum mortem statim colores duminuuntur, & naturalem sitam vivacitatem amittunt. Μodum autem requisitum testacea debite praeparandi & expurgandi eorumque --
lores illaesos conservandi sincere tradit Clarissimus Rumphius in suo pulcherrimo Mino seboinico, in quo fuse expositus invenietur.
27쪽
Lumdo ct quaenam novi nomina testaceis imponenda sis, quibusque Minoribus potissimum in us in concinnandi hac novi methodo.
l te nobis non est animus peculiares testaceorum Ethymologias e pliciandi, cum haec expolitio in calce cujuslibet generis, si necessarium judicabatur, apposita deprehendetur, sed agemus tantum in genere de modo & regula observanda, quando & quaenam nomina testaceis
Circa quod notandum est primo , Nomina quaecunque ab Antiquis Gographis testaceis imposita & hucusque usurpata quoad possibile sem
et conservanda & retinenda esse, nisi isne postea aliis quoque generit i hu, vel speciebus applicata fuerint, quo in casu in unico tam taen genere vel sipecie contervanda erunt, & reliquis nova nomina ab his clare distincta imponenda, ut omnis terminorum confusio evitetur. . Notandum secundo , Nomina nova testaceis de novo imponenda semper eorum isma: S figurae, quantum fieri potest, accommodari proportionari debere, nam liceo facilius retineri poterunt,& ipsa -- structura ac Hrma testacei nos proprii sui nominis memores quodamiae si isitis modo reddet. Sic habemus testacea a similitudine cum vegetabiIibus rine V eorumque partibus denominata, uti stat:Tubuli radici mes,historta Gmes &c. Balani Tuli paesormes, Porcellanae Pyriis es, Cochleae lon stae pyriis es, Buccina parva pruniBrmia &c. a similitudine testaceo cum sacε--Cochleae muricitarmes, callidi Hrmes , trochi Hrmes &c. a simi ' . litudine rum figuris mathematicis: Cochleae Iongae cylindroidaeae, Conchae quadratae, trapeziales Sc. a similitudine Cum animalibus eo ςM. rumque partibus. Tubuli vermiculares, Dentales, Cornua Ammonis, Conchae cordi semes Sta . Tu . Λut res quod attinet, quibus in conci nnanda hac nova methodo pstissimum usi sumus , illi sunt sequentes : Ex Antiquioribus saepius cita 3 γ' i' in Gislielmi Rondeletii Doctoris Medici Medicinae in schoia Monsipeliensi
ς 'p'' ' risti Rissi uniisse Aquatilium Historia pars astera cum Ueris i orum
brachi. Setructi tui Sahr olf mon ὲeli I s63. Inter Recentiores potissimum prae manibus habui Martini Liser . Societate regia Londini ista
28쪽
s riae Animalium Anglia tres tractatus: unus de Araneis, alter de cochleis sum terrestribus sum furiatilibus, tersius de cochleis marinis, quib- adjectus es quartus de lapidibus ejustam bouia ad cochlearum ροandam imaginem figmratis. Londini. I 678. Mustum Amboinicum Georgii Eis ardi R mphitonsiliarii Ambianici Plinii Indici dicti. Amselodami. Ims. Musamn MNcberianum sive Museum a P. Arianasio Mettiro in Collegio Romano Societatis IESU iam p)idem incaeptum, nunc resti tum , auctum, descriptum ct iconiabus sitastratum a P. Philippo Bonanes Societatis IESU. I MAE. I7o9. Musti
Maon. III S. tacendo reliquos celeberrimos Authormis vi hinc inde sed non tam fiequenter citantur, quorum non parvus est numerus, di apud quos semper intelligibilis occurret citatio. Interim nemini dubium sit, dari insuper quamplurimos alios Philosophos ac Mographos, qui summo cum applausu de materia testacea scripserunt, etiamsi in hoc opusculo nulla eorum facta suerit mentio, cujus rei autem praecipua haec est ratio, quod illos omnes ad manus non habuerim, neque in regione, in qua hujusmodi studia omnimode quasi exulant, mihi comparare ρο, tuerim, nam, prout superius jam diatrum est, hunc tractatum non ex instituto sed tantum casualiter conscripsi unico hoc fine, ut mihi su damentum quoddam regulare componerem, Μuseolum meum tam lapideum quam marinum in aliquem methodicum ordinem redigendi, debiteque in suas Classes, genera di species distribuendi. Haec sunt, Amice Lector, quae durante meo satu valetudinario in necessarium quoddam animi mei Elatium de testaceis marinis medita. tus sum, reliquum nunc est, quod unice ex toto corde Voveo ac e opto , ut nimirum hae meae qualescunque tenues exercitatiunculae de supellectili marina tibi totique Rei publicae literariae in aliquod si tem dant emolumentum ac util. tatem, vel ad minimum levissimo ciuiam &jucundo sed tamen non omnimode inutili sint ludicro, citius actus erunt clatses, di genera scenae, species autem personae, quemadmodum mihi quoque non exiguae suerunt voluptati, quod unica erit desiderata totius mei laboris merces & gratiosiusinae DEUS saxerit. Vala di fave, erroresque tam typographicos' quam orthographicos aliosque, qui hinc inde irrepserunt, pro tua innata humanitate a benevolentia benigne condonare di cinrigere non dedignare. Dissiliaco by Gorale
29쪽
Insignem & incomparabilem testaceorum marinorum pulchfitudine, . umque structuram nunquam sit admirandam in sequenti elegantisi mo aenigmate germanico assabre proposuit Dominus Olearius in suo Μuseo Gottorpiensi, quod hic ob ingeniolum ilium leporem pro si
30쪽
Elegantissimum hoc aenigma vulgare in sequentes latinos versus transtulit Λmicus quidam Charmimus & Doctissim o .
inarumnam Creaturarum nativitas & mors sit
muabilior, & quaenam naturalem suam pulchru, tudinem, quam Possederunt vivae, etiam
post mortem constanter retineant r
Floribus est similis, quos cita Pareae riecat. At nos exemplum cunctis vult esse creatis, i i Ut quid par nobis non sit in orbe, Deus. i i Nos, nudae cum sint, uterus quas procreat i mura, μParturit Indutas arma domumquet Parens. et i a Miris distinctae formis, & nullo ngusu, I 3 .V Z i Nascimur ornatae nulliuS artis ope. Ipsemet ut victus cogatur Leucre Muras, , . . A PNescius artifici pingςre tanta manu.
Haud dudum durant, quae Chloris jactat in hortis,
His eadem vitam datque rapitque dies. Principibus gratos solet ostentare decores, Flora quidem, sed quos Q or aura ruit. Nos nunquam Cadimus, nos tertius inter avitas, 'Miratur gagas ordine saepe Nepos.' h .lNos ornamentis fecit natura superbos, ae quoque post mortem non violata vigent.
Nostra latent si quem sors nomina tectaque, quid sit Dicat, quod noret, dum gravis horret Hyems