Marcelli Virgilii De militiae laudibus oratio, Florentiæ dicta

1쪽

Nvs IOANNIIACOBO A LILIO LUCERNATI S. D.

i Rationem hac Marcelli Vergilii uiri doctissimc

communicauit mihi nuper magnae eruditionisi di acerrimi iudiri uir Franciscus Iulius Caluus

Novocomensis, quam sub tui nominis auspi/, cio nunc inuulgaui, ut redamare me rester anismum istum tuum amore mei tantopcre succensum. Comple ehitur autem militiae re militaris impoli lavdcs, cxplicas unde nata militia quo paeta creucrit quibus honoribus ornata de nim quam sit mortalibus utilis re expetenda. Quam ancm Huciij rcbus domi forism egregie gestis clarissimi tanta sempodcxteritate re sortitudine excreuerunt,& hodie cu laude pol sdent,ut cum hiis Lacedaemones illi uctora comissi patriam ac olim pcculiarem sibi belli gloria obscurari sentia ni,& sua is hos uirtutem uesut cotissimos succcsseres transtulam falcia cogantur . Tam est uirilis huius inuidiae Unus constantia. Quanqua nuper, postquam disputatrici illi theologiae, Chrillum ad Aristotelem non pcssimum forsan philosophum sed tamen gentilem,tam impudenter torqvcnti, pci sona detrahi coepit pacis studium probantibus cunetis amplecti uisi sunt. llum ut rem pestiferam & Christianis indignam excavati,cohortantibus ad hanc rem Huld cho Suin io, Thoma uittetibacchi Corado Fabro, Gregorio Binizlio, Nicolao, Bauaro Ioanne Frygio, Hoerico Lupulo, re aliis Euan irce doctrinae cit non humanarum traditionum doctoribus. Bene Vale.Basilcar,postridie conceptionis diuae Maria D. XVIII. l

2쪽

ORATIO MAR

rentinae Reipublicae militaribus imperatori js signis magnifico Laurentio de Medicis. VAE SOLENT EXCELSI DOΜΙ-ni. dc a ades Floretinae militiae taphide :dcsgnatus impator& dux: cotrarios in noua re corporis animio sensus,de habitus in nobis excitare, ignorantia Ignoratia caudaciam & inconsultam perficiendi spem:consyderatio uero trepidationem: &in ali tra Consyde. parum firmus costansq; sibi ipsi in agendo dicendo animustomnes hoc tempore graui aci dicendum impe costantia. dimento mihi sunt.Nec minus rut sentio desyderiris uestris etia ossiciet.Facit 3 efficiet altera ne possim altera ne ausim qi dignitati Respublicae & cxpcetationi ue strae respondeat apud uos dicere. Infeliciter enim iacta/tur quod praestari no potest: dc ingratum inutile fiat necesse est, quod magnitudine nouitatet rei attoniture anxium,sib censuram uestra descendit. Quid enim ego eloquariaut ausim in aperto hoc coelo tam frequenti ciuium uestrorum confestu,in tanta Florentini sena tus luce coram duce exercitus, de militia studioq; eius

agens urbanus homo, dc in studiqvacis sempcr hacte A i nus

3쪽

MARCELLI VIRGILI 1nus occupatus, aut quam feliciter ante curiam hanc ue stram inter Togatos de in umbra doceri poterunt,quae

sub sole de puluere in castris de acie sortiter agenda sunt. Nec est ql secretis Floretini ciues ut in natura plerulfit noui impetus primi conatus bucius fine oc euentu speciosus sore aliquod principium hoe nostrum. Non

enim sic animo ut corpore laboramus.nel artis cadem Natura. quae naturae uis cst:quarum altera laborum operumq;

suorum primordia firmius auspicatur: Maera longiore usu assiduaq; tractatione sapietius absoluit.Haec a prinru Epio rudis N hebes persectiore fine Iutatur. Illa quom deferbuit primus ille noui caloris impctus, desceta iaccita languet.Eom minus confididum mihi est.& in cun. chis trepidandum quod in militiae laudibus de nessitate eius,quae paulo minus quam diuina est:de antiquitate quae generi animantium aequama &pene aetema:de utilitate,quae omnium maxima:& de honore,qui com

munis amplissimust illi ubiq; habitus est. 5e habetur

si diξω- dicere cogimur. Et in ornando duce hoc militiae uestraupcticulum subire ne minus semper dixisse uideamur,si perstati diccnda continue plura quam longissima cita oratioc a medieta fuc inditam multa corporis animi uirtutum semina hic in se uno coltcgit tali ii in excolendis his natura smul& fortuna certaucrunt:non alio ruinos credimus in diuino costio:& optimo Reipublicae uestrae fato ut esset qui colunctis Ecdesae uiribus ec con

4쪽

Πrjs, publicam 5 prigatam rem uestram hoc tempore meretur & ornaret )icam tamen ut polcro, dabitistumiam uos excelsi domini quibus no paruisse alios, in solens de contumax fuerit, mihi ucro p tacta contuma ciam, scelus ctiam dc neptias. Eritq; principium nobis aeommuni uitio labet illa. qua bruta primum animalia omnia,mox ipsi ctiam hominoe a puerperio statim na/talibusq; nostris nobis 6c naturae blandientes parito laboramuS quae bonorum omnium ambitiosa dc in cum res plus meliusq; habendi appetens. lubrico iocudo sensu oc decliui tramite ad iniustitia nos deuehit.Quo ius cin quisl ex nobis cst nisi coherceat motus & moderetur sapientia cui fortuna sita satis siti cui non sordeant domestica dc propria qui alima omnia meliora non putet: quici; in appetitu boni praeteritae uoluptatis fasti dium,& in suga mali uarictate mutationcini, causam re finem sbi adesse sentiarequi tandem no multum sem se falso teste de corruptissimo iudire, ratione uero paruaut nihiI utaturet Quo fit ne ualeamus iustu ab iniusto natura hac magistra & duce scoemere:quae doloriS uo luptatis* sua mec minus boni & mali fidem a sensit ac

cipiens facileomnes moncti ad incolumitarem uolupta' tenal suam iacccssarium omnibus propriam tueri rem, eande augem occupare quae in medio iaccant aliena ra/ per ut auferre,doto circumuenire, quaestum pcriurio facere aede si aliter non liceat rerum potiri, oinfici aliud A , iniuria

5쪽

s Μ ARCELLI VIRGILII iniuriae gentixercere.ut quo plura dc meliora sibi coacet uauerit aliquis,co longiore, tutiore, iocundioreque uita Bruta, fi LQuo sensu dc habitu bruta omnia sunt. sibi ipsis ualcntia tantum S umentia, dc quae cubilia.cibos,conia Homines. giat una hac ui sibi quarunt dc seruant. Nos etias naeturae impetus in nobis contemplemur. non docti sed facta nec instituti sed imbuti ad eande hanc uim ab ea dem natura,videbimur. Eami ob causam factum est. ut alternis diu homines inrer se nunc inseretes,mox pa uentes iniuriam,rursusq; uinceres alios,mox ab alqs in didicerint tantim quoniam cotraria sibi inuicem reo pugnant,si in illata iniuria uoluptas de bonum sit,in a cepta necessario malum id dolorem esse: Et in comparatione eorum intcr se boni maliue,maior in alterutro co/pia esset longe plus mali in accepta quam boni in illata iniuria esse,Et ex quo nativus hic plus meliusq; habemdi appetitus nos urget,dic tam infeliciter naturali hoc imiuriae studio oenae,satius fore inter homines sic aliquari do constitui ne possit quom uelit inserta quisq3,nec cogatur inuitus 5c aliquis iniuria pati, Idin trifariam,exi gente sic triplicePrimum discordia 6c bello institutum est,primasq; partes cotra propriae mentis animorumq; nostroru tumultus & domesticam in nobis seditionem sapientis, sapietia occupauit. Quae cognito deo relligione, de quae relligione dc fide stant omnia consecrauit.innumeras ex infinita dei potestate numinis appellationes aras,tem

6쪽

I ORATI o. et patuistimas,preces, expiationes, animoria nostrorum pugationes,& cx integra totius naturae cognitio te

stomacli doloris de uoluptatis mesura quae tota sapientiae' quales pro innocentia tranquillitate nostrairutra nos ipsos nos esse oporteret. Nec paruo discrimine labores contra ingenitam nobis huiuscemodi labem, sapientia animos nostros firmauimus. Aliciter tamen compositum aliquado totum hoc bestum est habuit ueluti militia quaeda hoc sapientiae studium sua castra, suos ueluti Imperatores, Academia porticum Lyciu: totam orbe sapientum exedras alias, dc in his docetes, ε puxa

PythagoraS,Parmcnides,nnono,Socrates, plurest alios quorum coniuncta sapicntiae tam late sanctitas Ninnocentia darct. Ucrum non erat id satis, pauci enim sapieter agimus, dc aestuas cogitatione iniuriae animus, quasi pestilcns morbus noxio ueneni sui halitu ad alios paulatim serpebat inherensi illis non minusquam sesero dc isne omnia populabatur,pcribatq; cum uulgo de plinc sapientia etiam contra potentiorum arma sentent placitisi suis male defensi. Vnalhax causa filii.

cur ad componendum alteru bcllum,quod in nobis ortum, Atra nos alioSuexaret, uiam tibi aperiret. Fit em mitimo societatis humanae ordine dc nccessaria in no his reriam omnium communicatione ex quo sociales ta .mia cclebratest coetus, consilia, studia labores, opes ramno nostras in comune conserimus, ut quom nobis

7쪽

s MARCELLI V GILI Iipsis sapiamus eandem sapientiam illos inam docea triu&Frustra enim tranquilla pax dc sapientia in nobis erit si aliude turbemur, dc in cotidiana belli pericula nolentes de inuiti trahamur. Nec tam presens ex tranquiblitate hac nostra iocundus aliquis sensus nobis esse po

teri ut non plus mali dolorisq; ex alieno scelere nos maciet qui ingenita charitate nos nostrat omnia amates. id praxipue quaerimus ut tuto dc iocunde agamus, seris uetur uita incolumis si familia augeantur opes,& quae

ex ris quaeritur εἰ sperae uoluptas maiore copia dc se uiore sensu ad nos illabasQuae ratio si tota precat no bis,nihil est cur uitam amemus aut paccm, sapietiamsillam domesticam colamus,quae propriins εἰ alienis ma-

Leges. lis admonita leges iura iudicia bonomini uirorum arbitria & ciuilis uitae instituta alia decreuit, quibus inter nos utentes nihil iniuriae inuicem sentiremus,propriam

tueremur rem aliena iuste uteremur communia aequaliter diuideremus,siam regeremus, bonitati oc innocetiae honorem uitio dc stescit poenam dec eremus, εἰ quae maxima est legum omnium finis, utilitas, & necessitas, vim atq; iniuriam omne arceremus. Nec defuerut liuiestudio etiam sua castra sui Imperatores, Pritaneum. AreopaguS; sorum, curia comitium, campus.& Rostra. N in his ad senatum populumq; reserentes Lycurgos, Solonoe Pompilios Scruios Deceuiros illos antiquos, Scaeuolas,Papinios,Vlpianos, mille alios, qui in tanta mole

8쪽

, moleterum de ambitu, quas homines inter se tractant. iustum simul de aequu dc bonum decreuerui, quod licet inuentione diuinu sit. sapientia admirabile conscnsu comune experietia probatum.& utilitate receptum. nihili tamen aliquando est.frustiat a Iureconsultis interpre tantur.& a iudicibus leges exercentur, nisi ea quae uere militia est, dc armata sortitudine agit, publicam priua Militia. tamq; rem omnem tueatur. Saepecnim fit ut in leguminibus passim inueniuntur, quae difficilis cocturae igni bus repugnent, sic inter ciues alienosue exurgat aliquis. 'que acescente aut corrupto iam natiuae bonitatis di in hocetiae principio. auaritia traha cogat inuidia, urgeat ambitio,queml non pudor, no metus non commum bonu non quae maxima pacis re bencsciorum laus est. nulla fides nulla relligio nulla tandem legum sanctitas coherceat. Quo tempore ingrueteram graui hoc malo. non silent tantu sed iacmtinter arma leges. Nec qui tam Reipublicae inutile. tam inter homines discors atq; alienucs p si concurrant comittantur* simul sapie tia cum ui eges vi iniuria. pauci multis. togatus militi. de imperio licentia. Necgrauiore in rebus humanis bonorum omnium periculo negligitur aliquid Q rudis decvos militiae huius uita omnis haec nostra. qua nisi mi Ics cxcrrendam dc imperator regendam susccperit duo Bias. re quibus non habet sortuna grauiora alia, malis,

9쪽

Deus. Natura.

Μ A R C E L. L, I VIR GI LII na necessitate admoniti sapientcs, quom intelligeret is constitvcnda publica re lapicntiae N legibus uires & a ma coniunXerunt,ut utrui tempus beslom N pacis noe feliciter gubernari tantu,sed gloriose ornari etia posset, nec timcndu trcpidandumq; semper nobis esse ne spreta ratione, eiecta bonitate longe pulsastde pudore re igioneq; omni,ad inserendam uim cotra nos potenti hostis & armatus insurgeret perirenti nobis momer' temporis omnia ad alimos trassata. Licuit eo certis . laciliusq; perfugium hoc in malis humano generi costituere quo omnipotetis dci diuinum cius habemus emplum. Nam dc coelestem habet militia coelestest poststates. & cxercituu Deus Sabaoth appellari gaudet. Nec minus sagacisssimae in cunctis naturaeno contenera, dam ratione,quae semina fructiust, suas opoe, mirabili diligentia tutata caeAlia spinis aculeis alia quaedam itaculis. pleras siliquis, multa .umenata amaritudine ops' tiens dc defendes oenioribus adhuc in toto animantiugenere exemplis hisdem,quibus ingenita nobis N inserta animalibus naturalia arma ab cadcm natura senti mus, quic iracundia & ex accepta expectataue iniuri' dolorem ueluti cotem omnibus dedit in qua ad uindi

clam repugnandu iu animos N impetus nostros acuumus. dedit praxerea nativa arma, cornua, ungues, dentesin,quibus imminente hostem longe arceamus. N

10쪽

o R A l I o. I ii S gentes a quibus pnetcr naturalem N antiquissimust, illum usum teloru ctiam exempla disceremus, S ut est ingeniosa hominis uis. ut ingenio parct re accommodatas manuS a natura accepit,quibus artificiose omnia. fabricaret.& quae natura sibi negauit, artificiose quan ret, ex humili negligendo principio in eam artiu riam uenimus, ut in re nostra nihil aut ad uoluptatem speciosius. aut ad necessitate utilius inucniatur. Fuit lepus quonda. quom manastis sudibus & ex corticibus arborum compactis ocreis sne ordine,sine lege,snc si

gnis,sine imperio miles pugnaret. Noe pis rudi illo se culo aliena agere & ferre homines incepere. Φ naturalibus his N expositis ubi* esis p repellenda ui S arceda, longius iniuria lariter pugnauerunt. Crevit per tepora deinde in necessatim studii ratio N profectius. Id aetate hac nostra incrementu invenit, ut no ausim ego dicere, smaior ne bonis tutesar, in malis iniuriae ratio in eo cli linquimus uoletes sestinamus em ad alia per quos tota haec gerendi belli disciplina creuerit quoruml po paeoru sentiu, ducum, scriptorumq; ingenio. labore &opere absoluta sit. Cupimusti meminisse uos & repetere animo quae Palamedes in Troianae urbis oppugna tione,& ab eo deinceps innumerae gentes & duces in toto hoc genere inuenerint secerint,& docuerint. os cinnihil minus cp huiuscemodi historia hoc tempore agenies imperatoriae dignitatis, militarisi uirtutis exhono B x re