Quinti Septimi Florentis Tertulliani opera

691쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. V 11.

captauit sic legend0: in quibus deus aeui huius, ut creat0rem 0stendens deum huius aeui, alium suggerat deum alterius aeui. n08 00ntra sie distinguendum dissimus: in quibus deus, dehinc: aeui huius excaecauit mentes infidelium. 5 in quibus: Iudaeis infidelibus, in quibus 0 pertum est aliquibus euangelium adhuc sub uelamine M0ysei. illis enim deus, labiis diligentibus eum, c0rde autem l0nge absistentibus ab eo, minatus fuerat: aure audietis et 110n audietis, oculis uidebitis et n0n uidebitis, et: nisi er0dideritis n0ci0 intellegetis, et: auferam sapientiam sapientium et prudentiam prudentium inritam faciam. haec autem n0n utique d0 euangeli0 dei ign0ti abse0ndendo minabatur. ita etsi huius aeui deus, sed infidelium huius aeui excaecatc0r, qu0d Christum eius n0n ultr0 rec0gn0uerint de scripturis 15 intellegendum. et p0situm in ambiguitate disti eti0nis hactenus

simplissi0ri resp0nsu prae manu erit esse huius aeui deum diab0lum interpretari; qui dixerit pr0pheta reserente: er0 20 similis altissimi, p0nam in nubibus thr0num meum, sicut et t0ta huius aeui superstiti0 illi mancipata est, qui excaecet infidelium c0rda et inprimis ap08tatae Marci0nis. denique n0n uidit 0ccurrentem sibi clausulam Sensus: qu0niam deus, qui dixit ex tenebris lucem lucescere,25 reluxit in c0rdibus n0stris ad inluminati 0 ne magniti0nis gl0riae suae in pers0na Christi. quis dixit:

3 alterius M in ras.) 13 etsi huius non huius Pam excaecat Rexcaeca M 16 contentus uictoriae uulgo prob. Eng) ne se, nae Ruulgo 12 ultra Erig. non statuens lacunam lacunam signaui: obsim siue quid detraham intercidisse uidetur uel simile aliquid 18 simpliciori

scit. homini responsu scripsi: resp0nSo m esse se licere om.

692쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

fiat lux γ 0t de, inluminati0ne mundi quis Christ0 ait: p0 sui

te in lumen nati0num, sedentium scilicet in tenebris et in umbra m0rtis 3 cui resp0ndent Spiritus in psalm0 ex pr0uidentia futuri: significatum est inquit super nos lumen

personae tuae. d0mine. pers0na autem dei Christus d0- sminus, unde et ap08t0lu8 8upra, qui est imag0. inquit, dei.

igitur si Christus pers0na creat0ris dicentis: fiat lux, et Christus feti ap08t0li et euangelium et uelamen et M0yses et

t0ta series se eundum testim0nium clausulae creat0ris est, dei huius aeui, certe n0n eius, qui numquam dixit: fiat lux. 16 praeter00 hie et de alia epist0la, quam n08 ad Ephesi0s praeseriptam habemus, haeretici uer0 ad La0 dicen08. ait enim meminisse nati0nes, qu0d ill0 in temp0re, cum essent sine Christ0, alieni ab Israhele, sine c0nuersati0ne et testamentis et spe pr0mi 88i0nis, etiam sine de0 essent in mund0, utique 15 etsi de creat0re. erg0 si nati0nes sine d00 dixit esse, deus autem illis diab0lus est, n0n creat0r, apparet deum aeui huius eum intellegendum, quem nati0nes pr0 de0 receperunt, n0ncreat 0rem, quem ign0rant.) quale est autem, ut n0n eiusdem habeatur thesaurus in fietilibus uasis id est in c0rp0ribus abn0stris, cuius et uasa sunt 3 iam si 'gl0ria' dei est, in fictilibus uasis tantum thesauri haberi, vasa autem fictilia creat0ris sunt, erg0 et gl0ria creat0ris est, cuius uaga eminentiam uirtutis dei sapiunt, et uirtus ipsa; quia pr0pterea in uasa

1 de add. Pam inluminatione Pam: inluminati0nem φ 3 resp0ndent MF, resp0ndet Ruulgo 4 inquit seclusi 8 et seclusi ut uelamen fort. 11 praetereo MR', praeterea R*, praetere und 0 fort. praescriptam Γ, proscriptam MF 12 haeretici I haeretice Ri15 deo Pam: domino πι essent, in mundo utique, etsi uulgo etsi de creatore 8cil. sit ille mundus 17 deum scripsi: dominum MN 20 id est in e0rporibus addidi 21 iam scripsi: nam MN gl0ria dei cf. 613, 26 24 quae pr0pterea susp. Eng, tenens infra sunt prosit 25 sit scripsi: sunt I

693쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. V 11 - 12.

alterius dei iam n0n serit gl0ria ide0que nee uirtus, - Sed magis dedecus et infirmitas cuius eminentium fictilia et quidem aliena ceperunt. Qu0dsi haec sunt setilia uasa, in quibus tantan0s pati dicit. in quibus etiam m0rtificati0nem circumferimus 5 d0mini, satis ingratus deus et iniustus, si n0n et . hanc substantiam resuscitaturus est, in qua pro fide eius tanta t0l0rantur, in qua et m0rs Christi cireumfertur. in qua et eminentia uirtutis c0nsecratur. Sed enim pr0p0nit: ut et uita Christi mani fustetur in c0rp0re n0stro, sellicet sicut 10 et m0rs eius circumfertur in corp0r0. de qua erg0 Christi uita

dicit 3 qua nunc uiuimus in ill03 0t qu0m0d0 in sequentibus n0n ad uisibilia nec ad tomp0ralia, sed ad inuisibilia et ad aeterna, id est n0n ad praesentia, sed ad futura exh0rtatur γqu0dsi d0 futura uita dicit Christi, in c0rp0re eam dicens

1 alterius dei iam non erit scripsi: iam non erit alterius dei MR5 domini Pam: dei MN 6 est om. RI 14 Christi Γ, Christus MF16 sed scripsi: et MN 21 ex R. et MF 22 lacunam signaui: Ita et dissoluto tabernacul0 suppleri uelim cf. II Cor. 5, I) n0n sic nichi in dem Sinne; coniunge cum quia in uersu insequenti 26 manifestus scit. est) scriῬ8i manifestus c. pari. cf. p. 69, Iri: manifestius MR

694쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

qu0d de cael0 est Superinduere cupientes: si quidem et do sp0liati n0n inueniemur nudi - id est: recipiemus qu0d desp0liati sumu8, id e8t 00rpus, et rursus: et enim qui sumus in ist0 tabernacul0 c0rp0ris in gemimu8, qu0d grauemur n0 lentes exui, sed superindui. hic enim expressit qu0d in prima epist0la strinxit: et m0rtui resurgent incorrupti, qui iam 0bierunt, et 1108 mutabimur, qui in carne fuerint reprehensi a d00 hic. ot illi enim resurgent inc0rrupti, recept0 8 cilicet e0rp0re et quidem integro, ut ex h00 8int inc0rrupti, et hi pr0pter temp0ris ultimum iam momentum et pr0pter merita uoxati0num antidhristic0mpendium m0rtis, Sed mutati, c0nsequentur, superinduti magis qu0d de cael0 est quam exuti corpus. ita si hi superc0rpus indu0nt ca0leste illud, utique et m0rtui reeipient c0rpus, super qu0d et ipsi induant ine0rruptelam de cael0, quia et de illis ait: necesse est corruptiuum istud induere inc0rruptelam et m0rtale istud inm0rtalitatem. illi induunt, cum receperint c0rpus, isti superinduunt, quia Π0nami Serint e0rpus, et ide0 n0Πὶ temere dixit: n0lentes exuie0rp0re, Sed superindui, id est n0lentes m0rtem experiri, sed uita praeueniri, uti deuoretur m 0rtale h00 a uita, dum eripitur m0rti per superindumst tum demutati0nis. id00 quia

II Cor. 5, 6.1 superinduere πι, superindui Pam 8 fuerint ' fuerunt F, fuerimus Ruulgo reprehensi mi, deprehensi R uulgo hic. et illi Eno: hi et illi φλ, et illi Ny uulgo 9 quidem R'. qui de Imi 10 ex Γ, et M sint R, sit M 12 sed R et smi superinduti R', superinduci MF, superindui Γι 13 exuti exui Ri 19 non add. R . om. πιι 25 pigneratos MF, pign0ratos Ruulgo

1015 20 25

695쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. V 12.

61 7

quamdiu in carne sumus, ac propterea debere b0ni ducere abesse p0tius a corp0re et esse cum d0min0, ut et m0rtem libenter excipiamus. atque ade0 0mnes ait n08 090rtere manifestari ant0 tribunal Christi, ut recipiat unu8 qui8que quae

5 per c0rpus admisit siue bonum siue malum. Si enim tunc retributio merit0rum, qu0m0d0 iam aliqui cum d0 min0 p0terunt deputari 3 ut tribunal autem n0 minando et dispuncti0nem b0niae mali 0peris utriusque sententiae iudicem 0stendit et c0r-p0ralem 0mnium repraesentati0nem c0nfirmauit. n0n enim p0teritio qu0d 00rp0re admissum est 110n c0rp0re iudieari. iniquus enim deus, Si n0n per id punitur quis aut inuatur, per qu0d 0peratus est. Si qua erg0 00ndit i 0 110ua in Christ0, uetera tran Si erunt, 'ecce n0ua fautu sunt 0mnia: impleta est Esaiae pr0phetia. si etiam iubet, ut mundemus n08 ab inquias Bament0 carnis et sanguinis, n0n Substantiam visest capere

regnum dei. si et uirginem sanctam destinat ecclesiam adsignare Chri8t0, utique ut 8p0nsam 8p0B80, 110n p0test imag0c0niungi inimic0 ueritatis rei ipsius. si et pseud0ap08t0J08 dicit operari0s d0J0s0s transfigurat0res sui, per hyp00riSina' Scilicet, e0nuersati0nis, 110n praedicati0nis adulteratae re0s taxat. ad 00 de disciplina, n0n de diuinitate dissidebatur. si satanas transfiguratur in angelum lucis, n0n p0te Sth00 dirigi in creat0rem. deus enim, n0n angelus, creat 0r in deum lucis, 110n in angelum, transfigurare se dictus e8set, Si

3 libenter om. Ri 6 domino scripsi: de0 MR 8 corporalem scripsi: temporalium MNI, corporum R' uulgo 10 iniquos M 11 per id punitur A, periit punitur F, perdit punit M 15 substantium ed. Mi-yniana probat Eng) lacunam signaui: n0n substantiam cnegat, sed opera substantiae 8upplendum puto cf. 608, 26 sqq. et 623, I 6) 16 regnum R, regno MF dei, si uulgo I 8 pseud0apostolos se, pseudap0stolos R uulgo 22 satanas transfiguratur M, transfiguratur satanas R

696쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

110uimus. 'De paradis0' suus Stilu8 est ad 0mnem quam patitur quaesti0nem. hic illud Di te mirab0r, si pr0prium p0tuit habere paradisum deus nullius terrenae disp0siti0nis; nisi si etiam

paradis0 dreat0ris precario usus est, sicut et mund0. et tamen h0minem t0llere ad caelum creat0ris exemplum est in Helia. 5 magis uero mirab0r deum 0ptimum, percutiendi et saeuiendi alienum, nec pr0prium Saltem, sed creat0ris angelum satanae c0laphigand0 ap08t0l0 8110 adplicuisse et ter ab 000b8ecratum non e0ncessi880. emendat igitur et deus Marci0nis Secundum creat0rem, elat08 aemulantem et dep0nentem scilicet 10

de s0li0 dynastas. aut numquid ipse est, qui et in c0rpus I0bdedit satanae p0testatem, ut uirtus in infirmitate c0mpr0baretur 3 Quid et Drmam legis adhuc tenet Galaturum castigat0r, in tribus testibus praefiniens staturum 0mne uerbum 3 quid et 110n parsurum Se peccat0ribus c0mminatur lenissimi dei is praedicat0r, imm0 et ipsam durius agendi in praesentia p0testatem a d0min0 datum sibi adfirmat 3 nega nunc, haeretice,

timeri deum tuum, cuius ap08t0lus timebatur. Ad utro I3. Quant0 0pusculum pr0ssigatur, breuiter iam retrac-mμ οβ tanda sunt quae rursus 0ccurrunt, quaedam Uer0 et tramit- 20 tenda, quae Saepiu8 0ccurrerunt. piget de lege adhuc c0ngredi, qui t0tiens pr0bauerim c0ncessi0nem eius nullum

argumentum praestare diuersi dei in Christ0, praedicatam selli det et repromissam in Christum apud creat0rem, quatenu8 et ipsa ista epist0la legem plurimum uidetur excludere. Sed et 2biudicem deum ab ap0st0l0 circumferri saepe iam 08tendimus

1 stilus se liber 2 mirab0r intra in lit.) M 6 deum scripsi: dominum MN 10 et seripsi: ut ΜΓ, ut Eng 17 adfrmat. nega uulgo

19 AD CORINTHIOS SECUNDA EXPLICIT: INCIPIT AD CORINTHIOS M, De epist0la ad Roman0s LP sed omissa uoce de) quanto scit. magis) MR , quando R) uulgo 20 et tramittenda M. extra mittenda Ri, tramittenda R uulgo 22 qui totiens R , quotiens Imi22 pr0bauerim Rδ probat uera I x 25 ista addidi

697쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. V 12 13.

et in iudice ult0rem et cr0at0rem in ult0re. itaque et hic, cum dicit: n0n enim me pudet euangelii; uirtus enim dei est in salut0m 0mni credenti, Iuda00 et Graec0 quia iustitia dei in 00 reuelatur ex fide in fidem 5 sin se dubio et euangelium et salutem iust0 d00 deputat, n0nb0110, - ut ita dixerim secundum haeretisti distineti0 em translarenti ex fide legis in fid0m euangelii, suae utique legis et

sui euangelii, qu0niam et iram dei dicit reuelari d0 qael0 super impietatem et iniustitiam h0minum, qui u0ritatem in iniustitia

10 detin0ant. cuius dei ira 3 utique creat0ris. erg0 et ueritas eius erit, cuius et ira, quae reu0lari habet in ulti0Π0m ustritatis. etiam adiciens: scimus autem iudicium dei sequndum ueritatem esse et iram ipsam pr0bauit, ex qua uenit iudicium pr0 ueritate, 0t ueritatem rursus eiusdem dei c0n-15 firmauit, cuius iram pr0bauii pr0band0 iudicium. aliud est, si ueritatum dei althrius in iniustitia d0te tam creat ir iratus uleiscitur. quantas autem laneas in ista uel maxime epist0la Marci011 Deerit auferend0 qua se u0luit, de n0stri instrumenti integritate parebit. mihi sum dit, quae proinde eradenda 110nao uidit quasi neglegentias set casessitatus eius accipere. Si enim iudicabit deus 0cculta hominum, tam 00rum qui in lege deliquerunt quam e0rum qui sine lege. - quia es hi etsi legem ign0rant, at natura saviunt quae sunt legis - utique is deus iudieabit, cuius sunt et lex et ipsa natura, quae legis ab est instar ignorantibus J0g0m. iudicabit autem qu0m0d03 8e- eundum euangelium, inquit, per Chri Stum. erg0 et

rantes inaceonius sint M

698쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

euangelium et Christus illius sunt, cuius et lex et natura, quae per euangelium et Christum uindicabuntur a de0 illo iudici0, de qu0 et supra: Secundum ueritatem. erg0 qua adὶ defendenda 09ὶ reveletur de ea0l0 ira n0n nisi a de0 irae, ita et hic sensus, pristin0 c0haerens, in qu0 iudicium creat0ris edicitur, n0n p0test in alium deum referri, qui nec iudicat nec irascitur, sed in illum, cuius dum haec sunt, iudicium die0 et iram, etiam illa ipsius sint necesse est, per quae haec habent transigi, euangelium et Christus. et id00 uehitur in transgres80res legis d0eentes n0n furari et furantes, ut h0m0 dei legis, n0n ut creat0rem ipsum his m0dis tangens, qui et furari u0tans fraudem mandauerit in Aegypti0s auri et argenti,

quemadm0dum et cetera in illum ret0rquent. scilicet ap08t0lus uerebatur c0nuicium de0 palam facere, a quo n0n uerebatur diuertisse. ad00 autem Iudae0s incesserat, ut ingesserit pr0pheticam increpati0nem: pr0ptur u0s n0men dei blasphematur. quam erg0 peruersum, ut ipse blasphemaret eum, cuius blasphemandi causa mal0s expr0brati Praefert et circum-0i8i0nem c 0rdis praeputi. atenim apud deum legis est facta circumcisi 0 c0rdis, n0n carnis, spiritu, n0n littera. qu0dsi haec est ei reum cisi0 Hieremiae et circumcidemini praeputia c0rdis sicut et M0ysei - et circumcidemini durist 0rdiam uestram , eius erit spiritus circumciden S 00r, cuius et littera metens carnem, eius et Iudaeus, qui in 0ccult0, cuius et Iudaeus in apert0, quia nec Iudaeum

defendenda cea scit. legem et naturam, cf. l. 2 et infra I. 9 sqq.) 8cripsi: defendenda φ, defendenda cea scit. ueritate) Eng 5 hic sensus Scit. Rom. 2, I 6 pristino scit. supra 6I9, Ict commemorato 8 iram II, ira R quae Lαt: quem 2 R 15 incesserat a uerbo incessendi deductum) R , ingesserat I x 19 praeputi praeputii). atenim scripsi: praeputiationim apud deum legis id est: non apud Marcionis deum 22 M0ysei scripsi: m0yses MN et Om. R uulgo 24 carnem eius, et uulgo 25 in aperto om. M

699쪽

VII. Aduersus Marci 0nem lib. V 13.

lex, nunc iustitia dei per fidem Christi. quae est ista distincti03 seruiuit deus tuus disp0 siti0ni creat0ris, dans ei

tempus et legi eius 3 an eius tunc, cuius et nunc8 eius lex euius et fides Christi γ distincti0 disp0 siti inum est, n0n de05 rum. M0net iustificat08 ex fide Christi. n0n ex lege, pacem ad deum habere. ad quem 3 cuius numquam fuimus h 08tes an cuius legi set naturae rebellauimus 3 nam si in eum c0mpetit pax eum qu0 fuit bellum. ei et iustifidabimur; ut 0ius erit Christus, ex cuius fide iustificabimur, ad cuius passem c0mpetitio redigi h0stes eius aliquand0. Lex autem, inquit, subintr0iuit, ut abundaret delictum. quare 3 ut superabundaret, inquit, gratia. cuius dei gratia, si n0n cuius et lex pnisi si creat0r id 00 legem intercalauit, ut neg0tium pr0 curaret gratiae dei alterius et quidem aemuli, ne dixerim ign0ti, ut, ab quemadm0 dum apud ipsum regnauerat peccatum in m0rtem, ita et gratia regnaret in iustitia in uitam per Iesum Christum apud aduersarium ip8ius. pr0pter h00 omnia c0ncluserat lex creat 0ris sub delictum et t0tum mundum deduxerat in reatum et 0mne 08 0b8truxerat,

80 ne qui gl0riaretur per illam, ut gratia seruar0tur in gl0riam Christi n0n creat0ris; sed Marci 0 nisi P0ssum et hic de substantia Christi praestruere ex pr0 spectu quaesti0nis Sub Se JU-turae. mortu08 enim Π0s inquit legi per c 0rpus Christi ergo e0rpus Christi est. 'p0test c0rpus c0ntendi, n0n statim car0 Sed β et quaecumque substantia sit, cum eiu8 110minat e0rpu S, quem subicit ex m0rtuis resurrexisse, n0n p0test aliud c0rpus intellegi quam carnis, in quam lex m0rtis est dicta. Ecce autem et testim0nium perhibet legi et causa dulicti 0am excusat:

corpus contendi scit. Christi esse

700쪽

Quinti Septimi Fl0rentis Tertulliani

imputare n0n audet 3 atquin et adcumulat: lex saneta et praeceptum eius iustum et b0num. Si taliter ueneratur legem creat0ris, qu0m0d0 ipsum de Struat nesci0. quis discernitdu08 d008, iustum alium b0num alium, cum is utrumque debeat credi, cuilis praeceptum et b0num et iustum est 3 si autem et spiritalem c0nfirmat legem, utique et pr0pheticam, utique et figuratam. deb00 enim et hinc c0nstituero Christum in lege figurate praedicatum, qu0 et a Iudaeis 0mnibus p0 tuerit agn08 ei. 11. Hunc si pat0r misit in similitudinem carnis peccati,n0n ide0 phantasma distetur car0, quae in ill0 uidebatur: peccatum enim carni supra adscripsit et illam fecit legem peccati habitantsem in mombris suis et aduersantem legi sensu S. 0bh0c igitur missum filium in similitudinem carnis peccati, ut peccati carnem simili substantia redimeret, id e8t carne, quae peccatrici carni similis esset, cum peceatrix ip8a n0n e S Set. nam et haed erit dei uirtus in substantia pari perficere salutem. B0n enim magnum, Si spiritus dei carnem remediaret, sed si ear0, 00nsimilis peceatrici, dum car0 e St, Sed n0n peccati. ita similitud0 ad titulum peccati pertinebit, n0n ad substantiae mendacium. nam nee addidisset 'pedeati', si substantiae similitudinem uellet intellegi, ut negaret ueritatem; tantum

1 parenthesin indicaui 2 absit seclusi erubescere cum dativo iunctum . Apol. c. 9: erubescat error uester Christianis abominanti apost0l0 M, ab0minati p0stul0 F, abominari p0stulo R ab0minatur ap0stolus Rδ' uulgo 4 non addidi licuit MN, liquuit Gel reliqui 5 latens Ciaeeonius 13 hinc scit. eae uerbis apo8toli 14 et scripsi: nec intellego autem: so das er also cluch von denJuden alien nichi nur non den glaubig geworderien cf. Rom. II, I- p) halte erkannt werden honnen 20 carne R , carni Imi, carnea Pamb1015 20 25