Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

391쪽

ouula parit parma, ex quibus mox erumpunt Ia vae hiemantes in boletis, proxima aestate magnitudinem persectam attingunt et metamorphosin subeunt. Phalaenam his omnino similem copii in sylva initio Iulii, sed maiorem, et alis superioribus magis flavescentibus. Forte quas ipse educauerat, minus creuerunt in boletis socioribus. Monet Εntomologos, non saltim capienda et colligenda esse animalcula, sed inprimis oeconomiam illorum et metamorphoses

obseruandas. VI. CAR. ANUL ARRHENI Us, subcenturio le- p. 61gionis tormentariae, agit de investigavisa quanti intefiitis communis nitro admixti. Soluit nitrum in aqua destillata, et instillat solutionem argenti, calx a genti, unita cido salis, praecipitatur in lunam corneam est vero praecipitati pondus proportionale

ponderi salis, quoniam, ut BERUM AN Us docuit Opino. Mem mi L. p. Io I, I 34, partes constituentes salis et lunae corneae semper in eadem ratione sunt. Paululum lunae corneae soluitur ab aqua

solutioni adhibita, circiter pars millesim ut a lis

ponderis 'ius aquae, unde parum erroris nasci potest. VII. ARVID PANE enarras, quibus morbis labo- p. 68.

rarint recepti in nos comium cse egiae, et quo modo morbi isti se habuerint, decennio i77 'I783. Nautis in Suecta ossici sua in nauibus obeun- p. 7Stibus morbi maxime communes sunt primo anni

trimestri , febres pectorales sust leber et tussis

catarrhalis, Aprili rheumatismi, Maio scorbutum et febris vernalis, Iunio febres catari hales, etsi hae quolibet mense grassantur, Iulio febres inflammatoriae, Augusto Diarrhoeae, Septembri febres autumnales et intermittentes usque ad finem anni.

392쪽

Trimestre secundum. p. 8 I. ARWID FAXE Pergit referre de morbir in no- P. M. f/comio nautico. Intrarunt illud I782, mense Febr. intra ocliduum, 33 viri, quibus tumor sub mento, interdum ab una aure ad alteram extendebatur, is rion durus erat, sedes eius erat in pinguedine, non multum incommodi creabar, in pinguioribus mai0rerat. Sub morbi initium sentiebatur horror aliquis, quem sequebatur febricula, plerumque cum die prima desinens. Iam tumor nascebatur ad collum, die S aut 7 paulatim altius adscendebat, et

sis liter decrescendo evanescebat. Ab aeris influxu nasum hunc tumorem maxillarem certum est, memoratu tamen dignum, nee ante hoc tempuS, nec

post 'vel aeris vim ad hunc emenum producendum fuisse, vel corporum ad hunc morbum dispositionem. Plura de s Corbulo nautico, eiusque cum sebre putrida neXU. P. 94. II. Z ACH. NORDΜANK exhibet unitatis radices imaginarias usque ad gradum Io, inclusine. P. II S. III. I. A 'RET ZIUS describit Tetrodontem nolam

prope Landis cronam Sueciae captum. Rarius est amphibium in mari Suestico, ubi tria saltim eius exemplaria noster nouit. Imaginem exhibes, et eam, quae ex Monti delineatione exhibetur iis Ham- burg. Magazine Tona. I S, non satis exactam esse contendit. Breuis descriptio animalis est: T. M. inermis, asper, compressus, rotundatur, cauda breuiss-ma 1 stundata, pinnis, dorsali anulique annexa, Ipseratulis ovalibus

P. Iar. III. FAGRAEUS de agrorum, quo culturae nomissi

mi nt, ni gnitudine, figura, stu traftat, inprimis

geometria adhibita. Superficiem agrorum in D mam cylindricam rotundari vult, ut et aqua melius

defluat, et convexa superficies plantarum radicibus

393쪽

bus spatium magis praebeat, quam subiecta basis

plana. IT CLAUD. PR. HORNsΤΕn describit et depin- p. 23 2 git Lacertum Lauanensem inprimis pinna radiata su- per caudam erecta notabilem, dorso carinato demtato, dentibus lanceolatis circiter Zo.

V. SCHEni R de ferrophos oryto et fate Vertato. P. I 3 PConfirmat Meyeri et Klaprothii experimenta, e theoriam illis innixam, serrum frigidum fragile id habere ab acido phosphori admixto. Sali perlato, acidumphosphori inesse negarat Cl. PRO Usae. SCHERI MISVCro repetens PRO Usaeo experimenta nihil aliud

ostendere, quam id: acetum aliquid alcati mineralis superflui demere sali perlato.

obtinsndi regulam, et id fusionis ope cum aliis metallis mi scendi. Methodum ex magnesio obtinendi regulum motallicum, ante decem ηnnos Cl. GAAN cum ami is communicauerat, sed exteristentantibus non successit, quod modum reduinonis non satis inteli igerent, et fluoribus vitrescent, bus uterentur, qui non apti sunt metallo huic tam Deile in vitrum abeunti. Processum igitur perspicuo explicat noster. Non coit Magnesium cum me curio, dissiculter cum tinco, ceterum satis bene cum aliis metallis, quae tentauit. VII. CLAUD. BI ERRANDRΗ phalaenas duas de-P scribit, quarum laruae floribus cerasorum et pomorum nocent. I) Ph. prunella, quo nomine in Rauno Suecim appellatur, non reperiunda in Syst. Nat. et FANRICII Spee. IV. Lar 'a metamorphosia

sub terra subitura filo ex arbore descendit, ita pen dens destrui potest a Ph.rectangulata.

394쪽

Trimestre tertium. 'P. IS9. I. LEIIoNΜARK pergit disserere de radicibus a quationum cubicurum. p. I7i. II. fCHEEr. K de terra rhabarbari in pluribus vegetabilibus reperiunda. Alphabetico ordine enarrat vegetabilia, alia, in quibuS repererit eam terram, alia, in quibus non repererit. Conam inutis vegetabilibus infusum acidum salis digestioni exposuit, deinde id alcati volatili caustico saturauit. Terra illa soluitur ab acido, et praecipitatur ab aleati.

p. Irr. III IDEM quaedam monet circa praeparationem magnoiue albae. Duplicem tunc contingere

decompositionem, acidum vitrioli salis angi ita uniri alcati vegetabili, ipsius autem alcati acidum aereum iam liberum, Magnesiae. Sal neutrum, quod simul oritur, alcati vegetabile vitriolatum, reiicitur. Similis decompositio fit, magnesia, loco acidi. vitrioli soluta in acido salis, rusi quod tamen oriatur alculi vegetabile salitum, etiam reiectaneum. Igitur sale angit eo, et sale vulgari separatim in aqua solutis, et mixtis solutionibus, acidum vitrioli salis anglici, iungitur alcati minerali salis vulgaris, et acidum salis , magnesiae. Ita habetur mixtura, continens alcati minerale vitriolatum, siue sal G au. beri et magnesiam salitam Antequam praecipite tur magnesia, separari potest sal Glauberi crystallisatione. Id vero non succedit ni si hieme, thermo- metro aliquot gradus infra punctum glaciale constituto. Modum procedendi uberius describit.

tis obstetriciae Holiniae, Monstrum humanum describit

et depinctum tradit. Carebat cerebro, neruis, corde et visceribus nobilioribus, aderant vero caluaria, alia osia, genitalia, pedes et alia. Suspicatur, massam hanc insormem productam a duobus ouulis

395쪽

im praegnatis, quae commixta se mutuo destruxerint. Si pro mola habeatur, ad maxime organicas pertinet, cum Cutem habuerit, caua pectoris et labdominis. bene formata quaedam intestina, Uxtre- . mitates inseri 0res, et alia.

sis, describit vermem habitantem in h*ate mei Lotae Lohe Suecies). Nominatur illi Taenin Lotne 1

inter taenias viscerales referendus, proximus Hydatigenae, cui simillimus est. Figuras hepatis et vermis exhibentur.

x xx. Sueci S Adria, eiusque oeconomiam. VII. GUATAVPAriRULL describit Laruam, quae P

abiit in phalaenam Noctus Parthenias dictam. Est 16p0da, pilis rarioribus , viridis, albo tenue lineata, pedibus intermediis inaequalibus. Quas educavit illae nullis foliis nisi beluiae vesci voluerunt, etsi

theoriam machinae hydraulicae spiralis Imrzinnae. IX. CAR. N. HELLEN ius describit miselam p. ziz-Nialem 1.1NN. exanimali, quod felis morsu occisum habuit, et duabus pellibus. Differentiam specificam statuit, quod sit M. niualis, cauda truncato - abbro viata corpori concolore. Est vero gris ea aestate, tunc in sylvis habitat, animalculis minoribus inprimis auiculis et ouis infesta. Hieme alba fit, domus rusticas frequentat, mures capiens, hin Q rusticis superstitio nata selices reddere apud quos habitat. Feles eFugit sub nive cuniculos effodiens, in quos fetis sequi nequit. Pellis emitur usui , cui adhibetur pellis M. ermineae, et hac praestat, retinet enim colorem suum et non flavescit.

X. GABRIEL DONSDOR P auget Lucam genus p. 22ο

396쪽

ramisi esis descriptus a L . S. N. XII. p. S6I n. 6. tanquam insectum germanicum, altera nondum P. a et a. descripta: Piceus ater, glaber, striatus, antennis, abdomine et pedibus piceis. Exhibetur figura. Grui varietatem s3. ONN. asserit sexu differre, nassi saepius in coitu reperit, et nullibi certius habetur, ubi non sit etiam illa varietas.

P. a14. XI GUSTA v. PAIM ULL describit nouam malaenam, cui nomen: Tinea Grandaevella. Laruam

8 Maii i 84 in quercu putri reperit, est: Isipodη, gris ea, sub pilosa, capite ferrugineo, primo vitimoque segmento corneo subfusco. Longitudine tunc erat linearum digiti Suecies decimalium s. Nutrivit frustulis putribu quercinis; ex magnitudine laruae collegit, vixisse non saltim hyeme, quae praecesserat, sed etiam parte aestatis anterioris. Perrexit autem vesci ligno, per totam hiemem sequentum, et initio Martii 178s longitudine erat 6 lineurum, ex quo incremento adeo lento coli, git , sorte annum et plus vixisse, antequam esset reporta. Die y. Maii abierat in pupam, conicam fuscam, nihil memorabilis ostendentem nisi quod vix dimidium repleret cavi, quod larua in frusto ligni effoderat; utrumque extremum adhaerebat' ligno paucis filis gris eis, ceterum nihil teXturae. Maii 29 exiit: Ρhalaena Tineae, alis superioribus

susco flavescentibus, linea curua, maeulaque ouata, sulphurea versus apicem, inserioribus cinereis. Grandaeuesiam vocat, quod tam diu larua vixerit. P. 2 28. XII. IOH, L. OD HEL 1 Us agit de sedi acris usu externo. Plantam recentem infra lapides comminutam, imposuit ulceribus scorbuticis, eo effectu, ut non ulterius se extenderent, et suppuratione ad sanationem praepararentur , idoneis remediis intemnis simul adhibiti si In primis hoc epithema sedia cris prosuit in tumoribus illis duris, ad genua, in

397쪽

cruribus et suris, qui scorbuli characterem principem constituunt huc usque dissic liter sanabiles. XIII. CAR. Μ, BLoΜ describit Tetraonem δὲ- p. 23 o. tricem feminam T. ., quae colore a vulgaribus differt. Est princeps color super totum corpus griseus in albidum sexus sich grau), fere ut columbarum svlvestrium, nisi quod magis albidus sidi XIV. A. IO. HAGSΤΗΟΜ describit eariem in p. a 33. maxilla inferiore quae seminae contigit sine dubio ab obstruthione mensium. l Separata est suppuratione, margo inserior maxillae inferioris cum eius labio interno et externo, ab Uno maxillae angulo

ad alterum, perimetro sἱ digiti, latitudine I dig.

crassitie partis decimae digiti. Vulnus sanatum est, residua cicatrice non adeo magna. Nec ulla hinc dissicultas, aperiendi os, attollendi Os hyoides, et deglutiendi. XU. A. BIANN MANN plurium annorum obser- p. 23 vationes edit, de tempore, qu0 glacies in mari soluitur, ad litora parochiae Ofvansio; item quando Cyprinus B ama propagati vi operam dat. Quod quidem his contingit, prima vice, cum glacies solvitur, altera, cum aqua puluere flavo tegitur, sine

dubio antherarum. Trimestre quartum. I. rκ11oNΜARK de radiCibus aequationum hi m. 239. quadrat starum. II. Eua C. PROSPERIN; I776 egerat de come p. 274.

tarum minima ab orbita terrast discntia, et theoriam cometis tum satis cognitis applicauerat. Iam pergit eadem definire pro cometis, qui decennio sequente apparuerunt, qu0rum ultimus est anni 178s, septuagesimus primus eorum, quorum orbitae definitae sunt. Simul agit de orbita eius, qui I 7o obseru tus est.

398쪽

P. 28 S. III. THoΜAs nucis κ ex obseruationibus, Ha niae Decembri 1783 institutis, Martis nodum asscρndentem desinit, et positum, quem obseruatione offendunt, cum tabulis consert. P. asto IT IO. CAR. XVII KE Presterum osseMoysen, gentine) phaenomona quomodo imitetur aqua

intra vas cylindrum in vortices acta, 17so Osten 'derat. Haec autem cum non faciant ad ipsa moteora explicanda, de horum caussis iam agit, et tantum non ori, nes quos ediderunt scriptores, non lassicere ad ph enomena singula explicanda, pro lixius monstrat. Concludit, forte ad 'lectricam vim

recurrendum esse.

p 3O7. U. SA AHIEL ORDMANN describit oeconomiam Mergi Merganseris. Vulgare animal tamen non satis noscitur. Systematici Sexuum discrimina in species diuiserunt. OEDΜΑΝ has agnoscit:

besius cuius semina est M. Minutus cor N, Iam primae speciei hos edis characteres. nar cap. atrouiridi nitente, vix cristato, collo niueo, dorso cinereo, rectricibus niueis, remigibus anticis atris, pe ctore abdomineque flavescente, pedibus ruberrimi S. Hem. Cinerea, c. cristato rufescente, gula alba, alis speculo albo, linea nigra diuiso, pectore et abdomi- ne fibuescente, pedibus pallidis. Aliae harum auium oua in lapidibus ponunt, aliae in quercubus anno-ss cauis. Oua interdum I edunt, plura, si e ute liqua subtrahantur. Pullos vix exclusos, nocte ex nido in quercubus , ad litus maris satis remotum portant, quod fieri cum obseruatione constat, nemo t8men vidit, quomodo mater pullos teneros it prehendat, ut rostro dentibus armato non laedgi. Sapor, a pinguedine subculanea ingratissimus, nequidem ablata pinguedine corrigitur, itaque non

399쪽

nis plebs illis vescitur, lautioris conditionis homines integumento pennis ditissimo utuntur. Sapor sine dubio inde nascitur quod piscibus vescantur, inprimis mucosis, ut Blennio vivi paro LINN. In mare aliquando o EO MANΝ reperit anguillam i8 digitos longam. Sine dubio vincendis his piscibus dentes rostri destinantur Quae de usu auium ad piscaturam exercendam referuntur, ubi habitat noster comprobata non vidit, et aucta saltim narratione existimat.

Dissertationes medicae Edilaburgenses. Edin- burgi apud Balsour et academiae typographos. IT 8a, 1783, 178 q. 8 R rius in Germania inueniuntur dissertationes

Edilaburgenses singulae, eamque ob rem gratum fore putamus medicis, si quam fieri potest brevissime, certiores de iis saetamus, quae in manus

nostras peruenerunt. Sequemur orgo annorum seriem:

r. Dissertatio medica exhibens cogitationes phy-μ ogicar de vita et uiuisitione materiae sigmanum

E inburg. ν. m Dur et Smellie 178 a. Ii 3 pare. Absoluitur omne opusculum binis sectionibus, qua rum altera vitam et principiis hymivis Praemiso generalia exhibet, altera vero vitam humani corporis speciatim si stit. Utraque variis capitibus complexus auctor est. Cap. I. quaeritur ut se in genere consideratae notio di incta, et, praeuia explicatione nominum, quid sit vivens corpus, vita, mors et cada-

400쪽

p. 9. ver, trisa esse Creditur factistas exercendi illas actiones, quae ad Nnitatem j sematis unitatem appetentis P. I O. pertinent. Cap. a. Ostendit Noster, ad constituendum corpUS, praeter materiam, requiri quoddam

vinculum, quo cohaereat, i. e. anima moleculas p. 2 o. inter se copulanS, qtiae non tantum materiam mole-cidae seeundam coerceat, verum etiam pro sisentiali suo unitatis appetitu ita organice disponat, ut tota moleta δε quam perfectissimum virum con siluat; hanc vero perfectissimam unitatem adesse statuit, ubi partium vires ita fuerint determinatae, ut coniunctae essedistam si uolent, qu0, habita causarum externarum ratione, mai0r ί0nripi non pote s. Subiectum est P. 2 2. cap a. fc40lium, de demonistranda desnita materiae corporeae diui sibilitate in atomos sinplices et numero de sinitas, methodo mathematica, quae medicos

p. 2S. Non moratur. tarp. g. probatur contra materialistas, mentem esse rem a materie corporea diuersam, hominemque viventem consistere ex corpore

p. 3o, ac principio quodam, qu0d Uis motricis, qua corpus concitatur, est, et sensationum receptaculum. v. 3I. Cap. q. sistit triplex viventis hominis principium, P. 31. L e corpus, animam et animae vehiculum s. matertiam quandam corpoream, quae cum anima in sub-ypantiam multiformem, tre quidem viribus di Oobp. 33- Nendum, c0 rescit . Unde essicitur triplex vita tu P. 34- g e pr0Pria, et statuitur, hoc vehiculum esse sub dum subtilissimum et mobilissimum, vitam vero

animae esse essentialem, vehiculi substantialem, P. 3 S. corporis aecidentalem. Sic transitur ad sectionem fe-ctaudam , in qua vita humani corporis, ut effectus et astionis principium, consideratur, ut inde pateat; hos omnes deberi vitae huius virtuti. Explicat erap. 37. go Noster . v. s. causam corporis viventis, eamque p. r. . persectione repetiti cap. 6. vitam Corporis Omnena

P. 19. in irrit bilitate poniti cap. 7. ducet, materiei corpo