Oratio solemnis De Lutheri eloquentia repurgandae religionis praecipuo adminicu

11쪽

ferat, quum tamen alio loco, uti mox audiuimus, de epis Naruadam sentis, cuinctis eam artibus scriptam e , quae docet ominem vera eloquentia δ Quid est, quod tui obliviscaris,

quod ea, quae modo dixeras, rursus retractes 3 Dicis fortasi se, te tum, quum ita iudicares, opistolam illam nondum is nisse. Sed num LuTHERVS eo saltim tempore, quo epist

. Iam illam conscripsitῖ, tanta dicendi vi polluit, et ante id

. tempus eloquentiae rudis Plane ac expers fuit, et postmpenitus iterum oblitus cstp Num hoc cuidam, qui recte sis cum putat, persiladebis 3 Fallis, Pallassicine, fallis, et cum

cloicas perpetuam malevolentiae notam InulmtI. Et tamdem, si ita esset, ut mentiris, quare tot eloquentes unicum rudem et agrestem hominem dicendo vincere haud potuerunt p. Quomoclo fieri potuit, ut res, cui nullum unquam tempus parem vidit, quae ardentissimis quidem votis, per multa retro faecula expetita, sed ob magnitudinem ac difficultatem vix sperari poterat, tam mediocri ex tua sintentia, vel potins nulla dicendi vi, tamquam praecipuo adminiculo, effecta sit pSane, etiamsi ignoraremus, quam omnibus ad dicendum vel doctrinae, vel artis praesidiis abundauerit GTHERus, neque, tot aduersariorum, quae illud planum faciunt, testimoma prostarent: tamen ex eo, cuius adminiculum fuit, eam non exiguam, sed summam omnino suisse, poterit existimari. Cogitate igitur, si placet, Au D I T O R E s , quae tum sacrae reipublicae fuerit sucies, atque veram ipsius imaginem oculis a que animo proponite, et num absque summa dicendi vi, ad eum, quo quidem perducta est, locum, evehi potuerit sacrorum emendatio, vosmet ipsi iudicare Z Fuit, eheu, fuit, ii Zam, tristissimum tempus, quo diuina oracula, non ad ino randam veram, qua ad salutem itur, Viam Populo propon hantur, sed ad firmandam unius hominis Potentiam et a elaritatem vulgabantur. Fuit, quum sanctissimi libri, qui nobis scripti sunt diuinitus, fallaci interpretatione, uiuere inhania

12쪽

hanc partem detorquerentur, et, quod omnem fidem superat, inter ipsa peccata numeraretur, hos diligenter versare, hos usui. ab auctore praescripto adcommodare ; procul d hio, non ob aliam caussam, quam,ut eo tutius mentiri liceret.

Non homo igitur amplius, sed Deus iactabatur romanus l3raesul. Huius vox pro oraculo, nutus pro ratione, iussa pro egibus habebantur, hunc sanctissimum ac beatissmum cile, hunc diuino quodam auxilio regi, et numine actari, hunc m

-Ea caussa, quae de religione est, nunquam aberrare posse credebatur. Non itaque sanctissimorum veritatis diuinae doctorum scripta euoluebantur, sed pontificum sarrctiones atque decreta inspiciebant, si de robus maximis, atque ob sublimitarem suam rationi humanae non peruiiS, statuendum erat. Neque vero apud illos modo, quorum intererat, tantum pontificis volebat auctoritas, ne9ue in vulgus modo imperitorum inueterauerat haec opinio sed reges quoque ac Ca

' seres, velut pestilenti quodam sidere, adilauerat, ut crimen morte expiandum omnibus videretur, si quis aliter, quam quidem Deus ille creditus, sentiret, vel statueret. Iam apud vosmetipsos cogitate, AvDITORES, an hoc aliud quidquam

in oculis omnium fuerit, quam coelum, terramque miscere, totumque omem maximiS motibus Concutere, quum L - THERus hisce postibus remedium adlatums, romano pra

sicli obnuntiare primum auderet ' Quid putatis, quanta rubito exorta sit animomm commotio, et quam diuersiae, diuer rum circa hanc rem affectiones fuerint 3 Alii cum pontificis Potentia et auctoritate, suam quoque in discrimen vocari Iraeuidebant, et nequitiam suam, simul et ignorantiam inuce poni. Alii, quorum mens istis praestricta erat praestigiis, religionem, rem omnium carissimam, sibi eripi crodebant. Alii, quum excusso qtias somno oculos aperire imCiperent, et quam male secum actum sit, tandem aliquando intelligerent, ad alterum extremum delapsi, rem omnem

lacum esse sibi persuadebant. Qua i mr re istorum saeuutia refrenari, horum exulcerati animi emolliri, et, qui omnia

13쪽

. pro nihilo ducebant, in viam reducendi erant Nulla re, neque usus est veri cultus diuini instaurator, nequo alia plusi proficere potuisset, quam sumina, qua pollebat, eloquentia. Non vi quadam externa cogendi sunt animi, qua sint illata

non alliter, ut equi aduerius frenum Contumaces . sessore .habenas rursus adducente, magis, atque magis efferantur. Multi e contrario oratione conficiuntur, qui ferro conficii nunquam Possunt. Redarguebat itaque ac confutabat publice et scriptis, et e suggestu, dogmata, quaecun9ue deprehcndebat pestifera, suaque, vel potius diuina confirmabat, a constituebat. Quae, quum singulari dicendi vi ac grauitate condiret, hostium acerrimoriun impetus atque insultus, ita profligabat, ut de suis magis defendendis, quam alienis oppugnandis consilia capere cogerentur. Emolliendi quoque

erant cxacerbati errore animi, et ad sanitatem perducendi.

.Quid autem ad haec ossicienda orationis vi adcommodatius . Hac eiiciebat exanimis eorum falsistimam, et sibi maxime noxiam opinionem, quasi omnem religionem sunditus to 1 lare velit, quum a Corruptelis ac inquinamentis cam pur- . saret. Hac errorum, quos reiiciebat, foeditatem ita viuidelis ob oculos ponebat, ut ipsi illos detestari ac exsecrari inciperent. Quemadmodum vero, qui grauiter acgrotarint, etiamsi pristinam valetudinem recuperasse videntur, . nihilominus medici ope ac consilio indigent, ut ad firmi- .

talesn quoque Perueruant: ita quoque necessarium crat, ut imbecillitate vacillantes ac deficientes confirmaret, adue sariorum potentia deiectos crigeret, malis artibus abalienatosi reuocaret, quae Omnia eXcellenti orationis flumine, cloquem tiaeque Vigore praestitit atque perfecit. Et quot his alia ad- . dere possem argumenta, si mihi copia orationis magis conqui- renda esset, quam VESTRA satietas rufugienda. Nolo itaque hic copiosius enarrare, quam grauiter nugatorem isthun E

cium disputatione, Lipsiae instituta, viribus cloquontiae fie- gerit, et quam multos CX audientibus ad partes suas adlexerit. Omitto recensere, quam sortiter ac animose in Comitiis

14쪽

wormationsibus coram Caesare ac proceribus crusum suam orauerit, et quanta dicendi grauitate ac libertate ostenderieri solis ipsius Dei oraculis, confutandos esse, si quos foueret, errores. Non dicam de perniciosissimis turbis, ab Anabaptistis, quos vocant, et Wittebergae a Carolostadio Excitatis , quas facundia sua sedauit, cui enim haec et multa alia, aut cui potius inter vos ignota esse possunt. Videtis

igitur, opinor, AUDITORES, Vt inter ignes luna minores promicat, DC prae reliquis eminere Ytilitates, quas ad purgas das a superstitione ac ignorantia hominum mentes, diuin que luce eas collustranda. , eloquentia GTHERI praestitita Praeluserunt tantae tamque salutari rei clegantiores litterae, linguaeque eruditae, hebraea quippe, aeque ac graeca, eclatina. His ipse in I RERus probe excultus, his instructus atque succinctis, immensum illud, ac prope incredibile opus adgressus est. Nulli harum parti suae utilitates, sua comm da, sua adiumenta deneganda sunt. Ipsa eloquentia, cui tantum tribuendum csse ostendimus, ex reliquis collectum quiddam est atque conflatum. Quodsi vero hic bonarum litterarum, atque inprimis cloquentiae ope, diuiniores doctrinas a thrdidus ac corruptelis vindicatas esse dicimus, nolite existimare, AvDITO Eas, quas nihil diuinae gratiae et auxilio, nihil verbo Dei, eiusque vi ac efficaciae tribuamus. Quoquo enim nos vertimus, aut quocumque intuemur, si gularis, minimeque obscura diuinae benignitatis vestigia .d prehendimus, ct si umquam animaduersum est, acerrima vi praedita esse oracula diuina, hoc certe tempore luculentissime illud adparuit. Non excluditur diuinum auxilium, neque instinetitur verbi diuini ossicacia, si maniheliores litteras uasta ranciae Ueritatis adiumenta, atquo eloquentiam praecipuum inter humanas artes adminiculum suille dicimus. Quid enim impedit,. quo miniis illud diuinae benignitatis esse 1udicemus, non modo, quod paullo ante reuocatae sint litterae, bonaeque artes, sed citam quod iis incredibilia prope effecta sint Z Quid obstat, quo minus LuTHERI eloquentiam,

15쪽

maximum pondus ac grauitatem a verbi diuini virtute accepiste fateamur, quum nonnisii diuina oracula eloqueretur, his solum pugnaret, atque hostes profligaret. Ita enim diuino auxilio, ac verbi Dei enicaciae omitia tribuimus, et uihilominus honestis artibus, et inprimis LuTHERI eloquentiae, sua constat ad instauranda sacra utilitas. Eat igitur in

Omne aeuum, Omluumque getatium praedicatione celebretur, unius hominis eloquentia, tot homi es a Urannide romani praesulis liberatos, atque e tenebris in lucem adsertos esse. Admirentur posteri, incredibilcm istam facundiam, qua tot tamque potentes hostes stacti, prostrati, ac deleti uint. Denique intelligant omnes, quantum praesidii in ii turis bonisque artibus positum sit, ad integritatem diuinae veritati, et restituendam, et CC nsentandam, ut, qui eas huciusque adlpernati sunt, adamare incipiant, qui negligentius luerunt, vehementius in eas incumba ut, et his tamquam axmis sortiter diuimorem doctrinam propugnent.

Tu autem, aeterne Deus, suinine omnium rerum arbiter, serua, academiam nostram, litterarum honestarumque artium sedem, ad debellendam tyrannidem, ct emendatiorem doctrinam conseruandam institutam. Serva, societatem latinam,

mansuetiorum litterarum caetricem ac barbariet profligatri-Cem, eique maioris inposterum splendoris incrementa coim cede, quibus ampliora esse non poterunt quam, si num- 'quam non ex ea prodeant in s ERI similes, hoc est, cloquentissimi.