장음표시 사용
2쪽
Uspicia Disputationi facturus, quae
Tu aeteme DEUS secunda ac fausta mihi velis concedere, meritii primo loco rem a definitione aggredior. Est autem ill a vel realis vel nominalis. Prima vice de nominati dicendum est, quod non tam dignitate sui, quam ratione ordinis factum oportuit, exemplo Ulpiani, qui etiam ita solet ordiri titulos suos, I. i. t delus. Θ Iur. l. i. pr. D. deposit. & Pauli Di I. I. pr. desuri. Ouando-i quidem operam daturum rei alicuitis tractationi, antξ omnia nosset decet unde elus nomen descendat arg. l. i. pr. de Inst. θ Iur. Quare&hoc in loco sequimur lubentius veterum monita, qui Elymon &ussim vocis cognoscendum esse dictitant prius, quibus Ope provehamur in rei ipsus perceptionem. νid. ADgvis ac Nobilis. Dn. D. Tab. ICtum longe late Clarisi. Patronum ait Praeceptorem meum unice charum ac vencrandum Iuri lita flem. part. a.
ILItaque quod ad Esnitalogiam vocabuli Edendi attinet, satis pi,diei iapparet illud compositum esse ex praepositione e S verbo dare qua- Eum. si dicas ex vel extra dare , praepositione e augente dationem &emphasin quandam atque vim, conciliante dictioni cum qua derivationei pli Graeci quoquὸ consentiunt quibus titulus de Edendo .Ecleg. ig. eodem modo inscribitur: περι- , primitivo verbo
δόω addita particula augmentativa ia) exemplo depositi I. 1. depositi. nec non exhibitionis 38. de homin. lib. exbibend. ibi: exhibere es extra secretum habere. Quanquam haec posterior derivatio non trina 'mere Grammatica qu metiam Juridica sit, ita ut rei quandam defi- Traitionem una continere videatur. Quae derivandi ratio ali s JCtis . valdὰ familiaris est dc subinde usurpata in Jure. Sic peculium ipsis . dicitur,quas pusilla pecunia pecul. Sic Testamentum, Quasi
mentis testatio pr. Inst. de Testament. ino nomine tamen reprehen-
3쪽
logia hae derivationes subnatae sunt, quam per allusionem quandani se
qua prim, statim fronte rei ipsius quam tinctaturi erant cognitionem nobis insinuarent juxta atque ostendenseat confer Histii Doner. Enucl. tit. A.fn. Ampli siatque Excellent . Du. D.Biccium rerum quotidian. tr. sed . lli. θ. 69. Quanquam de Gedius d. L eodem pene modo JCtos excuset. Caeterum non abs re miratur Francisci S lpius
quae sit opinio hujus aetatis hominum vel doctissimorum ut aedere l, cum dyphthongo prima syllaba scribant, cum praepositio Gunde id
verbum compositum est, neque in compositioise , neque extr, hanc dyphthongum recipiat. Iacob- Diges. 2 Calpin. in Lexic. Iurid. mis Edcre. lIII. la/πιρυ . Tanta autem vocabuli hujus generalitas est, ut de plurimis etiam di versissimisspeciebus soleat praedicari. Hinc patrimonium
l. s. F. T. de ossic. praefect. Art. l. 2. D. de tutel. Censum Plin. libr. Q. Di i. nomen L un. f. t. de ossic. Cons/l. l. a G. qui pet. tui . mandatorem l. a. f. s. de Iur. c. edere dicimur. Sic exemplum in aliquem edere Gest. 6. noct. Attic, I 4. ederecrimina Paul. s.futent. 8. partum, progeniem ederet. Io C. deuat liber. l. 12. C. de legit. haeredib. edere munual, 36. de condit. θ demanser an operast. 9. g. r. de operis liber
rum dici consuevit, & quae eiusmodi exemplae alia produci possent,
quorum bene multa Brison. de V. S. ct Aem L Ferretus ad tit. Codo de edent congesIere. Quanquam hae omnes species modb proJuctae de quibus verbum edere praedicatur non esim declarandae aequivoc tioni ejusdem quam generalitati vocis ostendendae inserviant; Quoeratione quoque non ad aequi voca uoi voca potius reserenda sunt.. iQuae quantiim disserant post Aristotelem i. 9 L Categor. Dialectici docere solent. vid. Philippesu Trieu Dialeel. Tractari s parci i. c. r.arri' Caeter im verae acgenuinae aequivocationis exemplum circa hanc no- stram materiam nobis occurrit in primitivo edere prima correpta hoc est,quatenus pro comedere sea vesci accipitur. Quae sanE aequivocatio Accursum ipsum quoque' in errorem induxit , qui verbum editas in ιs s.f. s.de tiegat. r. pro eo q1iod ab armentis editur Le. egeritur maluit ab edea prima correpta L. e . vescensi deducere . cum
potius illud ab edendo prim, producta deduxisse' debebat , isquod
ἐκ να Graeci maneupant. Ut sic editu, si nascentur reliquiae cibi quas natura dejicit acres L Lex. hinc editus bovis, pro excremento dicituri Anto Nursus. μηθα Dions Gotiis , At si M. ἐς legat. 3. literat. lv.ScL
4쪽
IV sciendum tamen est hoc Edendi vocabulum per ICtos aliquare eulum , sensu suo vulgari & quo multis alijs subjectis commune est ἀeclinasse, & in dativum quendam significatum pertransivisse ita ut ἐξ oκυς de praesenti nostra materia praedicetur, id quod ex utrisque Di p. ct Codo Rubrici apparet, quae propterea simpliciter de Edendo inscribuntur. consento Budavi 2 Gddeus in ι8. n. a. de C. S. ea iam Aem Ferret Uententia es qui Commentar. C. de edend. mo. Sic ait: in autem 'Edere proprium vocabultam Iuris nostri quod propositionem istam significat actionis in actione o Instrumentis, ct ais pel dationem , per ostensionem ex qualitate rei dcc. Itaque vocabulum edendi si solum ponatur ne ueex circumstantijs aliud appareat, in eminenti, sua dativa sensuque Iuridico accipiendum erit quatenus nempe editionem actionis vel Instrumentoriam Rationumve denotat quemadmodum de hac tri-pri cr Editione in tit. D. de Edend. agi postglus ad rubric γ. docet Per
0mvmiam quadamtenus ostendimus 1 a. dum circi LMn .. Etymologiam vocis hujus occupabamur , quatenus nempe ederσi notet quod extradere, extra dare&c. item in publicum prosem re enunciare,vel profiteri in. de Edeud. n. 9. talantius illud Sinonymon est adedque prae caeteris notandum quo' edere Sc exhibere nonnunquampronii scue usurpantur; Licet, alias accurrate loquendo disserant io ratione objecti: quod Editio saltem circa Instrumenta & actiones versetur . Exhibitio vero latior sit omnesqlae res . biles puta mancipia equos, boves, dcc ambitu suo, complectatura . ratione sinis: quo sedere sibi quis petat sal tem ad elia in geliberandi vel probandi exhibere autem ad effectum potissimum vindicandi. l. I. Ο 3. 3. D. M exbibend. dixi potissinatam, quia actio ad exhabendum non. semper ad vindicandum datur d. l. Imas VI
Etliactenus quidem de prae aio dicta sunto: Ressat ut de subiecti.
rubea quoquae dispi amus. Neque enim de qua iscunoe Edi- EI'- itionis syMenunc agendi ocium in ; sed eam saltem speciem mihi id maevi γα Editione strimentorum absolvitur. Id quod semesmonitum voliti. Veris,ne diutiu s huic' inhae-
5쪽
sitemus, seposita Etymologia unde nempe Instrumenta dicantur, quae peti potest exl. I. de si . instruim ibi: Instrui &c. Vocabulum mrati potissimum ambiguitate liberabimus. Ubi prima statim vice hinc removenda est vulgata illa nimis ac generalis acceptio quae intit. de Instruct. vel Instr. legat. occurrit: Altera Iuridica eaque dativa magis tignificatio, quatenus nempξ circ1 probationum materiam versatur, quatuor potissimum modis accipitur si late, pro quocunque documento causam & Judicem instruente ita ut non solumi cripturam sed Sc personas testium complectatur l. i. desid. In b.
I. ult. Abi Gosileus uum. 4. de C. S. Suh. in l. s. num. 2. C. de prob.tr.
a.) Anguste M proprie pro scriptura aliquid probante quae fidem
rei facit &causam instruit l. de l. i. C. de dilat. d. Ia. C. de contrah. empl. sartol. in l. Labeo. de suppellet t. legat. Feliv. Anton. de Fu-rrig. 9 multi rij in Rubrie. X. de sid. Instrum. La anc. in c. quoniam a verbum: lvstrumentorum pr. x. de probat. Unde cum in statutis verba sint propriε accipienda I. i licet 2 o. de Exercitor. act. l. s. ubi glosi Bald. 9Salyceri ci de noxal. actiov. θ c. porro de pr oleg. nomen Instrumenti in illis positum in hoc secundo significatu accipiendum esse post Bartol. in L 0'. g. ult. de T. S. o Lan ranc. in d. c. quoniam. ad verbum: In rumentorum n. i. ct a. docet Vesenb. in .. Id. Inserum. n. I. ad pro ea sola scriptura quae continet aliquam conven
pro publico instrumento l. I. C. dejurejurata. propi. calumn. L II. C. qui potior. in pign. hab. Clementiv. i. de procuratorib. Pacius in Isagoc. D. desid. Instrum . num. a. confer Ritterab. in novel7. pari. 9. c. 2 num. .
θ. a. de si s. Insiri Nobis hoc l. in secundo significatu accipitur Instrumentum it ut posteriores duas species una complectatur. VII. Circa Sinonmium illa notabilis est imprimis, qua Instriamenta etiam dicuntur, ut: Tabulae Testamenti rubrici ct Lult. stubb. testam. nust. extab. ct l. r'. debon. poss contr. labb. dotis l. 66. pr. de donat. inter vir, ct uxor. venditionis l. 2. C. si mancip. ita ven. Contra 'us ι C. quis alter. vel b. al. pec. em. Obligationis l. ac C. de si ejusurib. Huc corollarij vicem refero quoque schedulas item sch das sive scidas deo u0CWac. videatur ad Non ψ . ubi Hieronymi locum prosert ex libro adversus Rufinum. Schedulis, inquit, nondum emendatu, nondum a purum deest j. ιi7. est in r. quae latinius
6쪽
appellati solent a persaria, quo titulo doctissimum opus suum v
ri oue eruditione refertum inscripsit Hadrianus Turnebus, quem . 'postea secutus est nostro aevo Criticus celebris a πολ I; ορ, Casparsa thius in adversarijs suis. miser calciat ..istunction. c. ultior par Ic 7
His ita pro libatis ad definitionem realem transitum saciamus, De is, qua nobis Editio Instrumentorum hoc loc. spretitio documento
rum, quibuου quis in Iudicio adversarium suum conbicturus sic
arit. I. g. I. a. s. o l. c. f. 7. D. de fidens. Dixi Adversarium, ut cireum & actorem verbi hujus generalitate complecterer. LicEtenim regulariter Actor ipse dispicere debeat quomodo intentionem , sitam probet, adedque originem petitionis suae ex Instrumentis ejus qui convenitur fundare haud debeat l. i. ult. C. de Edend. id ipsum ramen aliquando ex causa ossicio Judicis impetrabit l. t. Q d.Lde quo inst. suo loco monebitur. Magis expedita res est ex parte rei, qui Instrumentorum Editionem semper petere potest, quibus
ac 'r latentionem suam probare conatur, cum alila actore non probante reus absolvatur l. 4. C. do Edend. l. 6. C. de testis. De cujus procardici productione ex limitatione vid. Barbos ibr. I. axiom. c. 24. axiom. 7. ampliat. In iudicio ) Futuro scit. licet enim; ut mox dia am, Editio initiumentorum etiam ad deliberandum petatur adeoq;
antὀJudicium adhuc ceptum, tamen illa ipsa deliberatio ad hoc coi parata est, ut si quis contendendum putet, ex Instrumentis Editis, adversarium situm convicturus sit. de quo inst. uberius dicendi lo- cus eriti Documentorum prolatio) sive jam cepto & existente Iudicio secta sive adhuc incipiendo. Cum enim ad duplicem finem editio I strumentorti peti soleat: vel ad deliberanda vel ad probanduis alterum horum antὶ, alterum post Iudicium acceptum fieri debere apparet Quemadmodum enim regulariter ab num esset probationes petere antequam Iudicium ceperis: Ita nimis set, deliberatio institueretur Iudicio semel cepto& peristum quasi contractum l.
pecul DF. Maria Novari in prax. elisino variar. fori quaestion-ao. n. s.
pii. a. y. 18 s. utroque litigantium in necessitate ejusdem persequemdi constituto, ita ut neuter altera parie invii. a lite semel cepta resi-hre Iudici uix que possit deserere Indeque nuti iis amplius in nececsitati bus deliberandi locus resistus sit per jur: νusgat. c. ia xtae renuti ciat. I. ct 8. C. de obl ct act. Li ., commodari L. 39. C. de transeς x. i. s. D. D. de Iudicji ι aron. D. mandati. IX. Hinc
7쪽
Hincresultat Divi asine petit irae in Ericti tione potosma est atque imprimisi egnat, quod nempὸ Editio instrvinentoruni et ad finem deliberandi ves ad finem probaudi sit comparaita, quorum illa ante haec post litem contestatam petenda venit. Dpr. θ intecetio.
Cui divisioni 5e hae superaddi possunt r. ratione Causa essicientur quod Editio uel ex iurecivili vel ex JCtione Praetoris proficiscatur a. ratione subjecti: quod fiat vel persena privata vel publita
s. ratione quod sit vel Instrumentorum publicorum vel vel privatorum; privatorum tursus vel alienorum vel propriorum: propriorum vel in totum vel in tantuni, hoc est, communium.
Descendimus ad tractationem causarum: quae est vel Exteriri vel interna. Extona vel finalis vel essiciens: essiciens rursus vel verE talis eaque vel remota vel propinqua; vel minuatalis, ut procaearctica. Interna est vel materialis vel formalis. Materialis vel
sibjectio subjecti tum agentis tum patientis, vel objectiva. De quibus sit lis ordine erit dispiciendia XL prima cause essicientu consideratio est, quae ut in aliis quosi fieri assolet spe,atur vel absolute vel reiau. illo modb Editio causam ericientem remotiorem habet ipsum Gentium. Cum enim ea aequitate summa nitatur arg. r. ibi: aquissmum kid tur D. L alti ibi juru ct aequitatu rationibus. congruit oc. C. de edend. quae propria juris Gentium est Quintic libr. i. c. Curac. in commentariis r. Hud. I. negari certe haud potest prima ejus incunabida ex Jile Gemtium repetenda esse. Hoc autem modo quatenus MenapE relate consideratur, causa essiciens remota est Ius Civiis, id e vel Pr
ptiὰ sic dictum vel Praetorium. Diffitendum enim non est etiam ana hoc Edictum praetoris . de quo in tit. deEdendo agitur , editionem Instrumentorum vel Rationum, quando nempe per factum seu negotium aliquod Civile obligatio valida introducta esset , a,ione Cibvili ex contractu, puta societatis, mandati , negociorum gestorum Tutelae &c. peti potuissis , ut constat ex L pr. D. de Edend. confer Aron. insummG.h t. ubi plures textus Sc exempla allegat.At longela tius processit Praetor, qui cum utilitatem a que necessitatem Editi nis animadverteret, eiusque rationem tantoperὶ in aequitate natu rau
8쪽
fundatam esse sentiret ; Cujus eundem alias quoque studiosum pervetub fuisse constat tot Julis Civilis locis, εο vel ibia docti na de donorum poli Ionicius documento esse potest i 6 6 i iis bon. ρί.
. insine principj U. eod hoc quoque loco curam istam non praeter- 'misit ad ebque proposuit: ut licet quis proprie ex nullo negotio Civili hocin actione ex contractu descendente obligaretur a. i. '. pr. D. Edendo. L8. pr. D. M at. tamen ex summa aequitate de Edicti hujus Praetorii per metum actionis insactum, ut loquitur L s. pr. D. de competentis in id quod interest editum non esse l. s. f. q. D. d. t. ad edendum certis speciebus hoc Edicto propositis L i pr. 9. a. θ'. ct passim D. h. d. cogi posset. l. I. per tot. l. pr. 9. 2. 3, ibi: cogendum, compestendum compestitur OG. item l. c. per. tot. D. de Edend. Propinquam causam cum Mesens. m . b. t. nam. II. in Iussu Iudico constituo qui Editionem fieri oportere decernit l. r. in xerb. adusseaeium Iudiasti ubi gloss. 9 DI. C. de Eden . l. 8. in verbo decerneretur a Praetore D. eod Iasion in L quadam ii. 4 D. ha a. in verb. u apud quem Agitur jubebit. c. eo . aut ex ossicio suo mercenario quando in judi- dicio propter actionem institutam potissimum editio postulatur vid. sus tu L i. adt. s. C. de Hend. aut ossici robili, quando extra Judi eium Scitne circumstanti, actionis ejusque contemplatione ea peti. ta est. l. i. quemadmθdum te . aperia. L 3. ubiguus ad rei b. decerner
iv a 'ροκῶ ἡ,κη potissimum petitione partu ordinata
absolvitur, sine iuri Judex Editionem regulariter non decernit. Iasu in L quadam. n. 4. D. de edeis. Cum Magistratus ossicium suum non inpertiat sicilε nisi imploratus. q. f. s. dedam'. in 2- Fit autem haec petitio duobus modis vel I, Iure actionu quando propcta aliqua ac singularis actio, puta pro socio, mandati , negociorum g storum, tutela: dcc. nobis ad edendum competit. l. '. pr. ibi: quia id
consequi possumus Dc. D. de Eden . i- δ. pri mandat. Vel a. 6 ici Iudicu, quod poscitur vel principaliter & per se implorato scis of - ,eso Judicis nobili Innoc. c. v n. 3. dς probat. fac. . o 8. D. de edend.
puta quando extra Judicium de sine contemplatione alterius alici ius activnis editio petita est uisupri θ. ant ed. in n. Em. vel incidei ter. Bartol. in L IJ. V. n. 3. de tute orat. diser. ouando in Judicio
propteractionem institutam ex ossicio Iudicis p
9쪽
stulatur,e. gr. si per modum exceptionis dilatoriae, ut ait Uenb. α , , de edend. n. II. intentio actoris impediatur, usque dum In strumenta a me desiderata edantur producantur pr. l. 4. s. sui. C. de edend. Bartes.
pra. regat. loc. Unde porrb decidi potest quaestio inter Dd. satis dia
vexata: auo iure petenda sit editio: an ossicio Iudicis , an jure
a tioni, 8 Cujus quaestionis utilitas vel ex eo patere potest, quod is qui teneatur edere Ure actionis constituatur in mora ex sola in te pellatione extras udiciali de Obl. is verb qui teneatur ossicio Judicis edere non constituatur in mora nisi Iudiciali interpellatione ut probatur in I. cum postulassem . D damn. is et t. ct mtar Partol. in I. seu b n. io. vers. item ex praedi coa antepen χ de Im t. Alexand. in m versic. est utile. col pen. in stu. C . Edend. ct ibi Ripa num. II. Persic. utilitM col. 8. Purpurat. num. 26. res circa secundum coL 7. O . alias differentias vide apud Pacian. de probat tabr. r. c. cc. n. OseqQ
Pro hujus itaque quaestionis decisione dicendum est, quod Edicio modo Iure actionis petenda sit secundum tradita L anteced. α I. modo imploratione ossicij Iudicis yaxtri n. a. dict. Quanquam non desint qui etiam hoc posteriore casu num. 2. θ. anteced. e a resso, 'quando nempὶ Editis, ex Edictis D. de Edend. propositis descendit,' eandem iure actionis in factum ex hoc Edicto petendam existiment. od afferendum haud est. Distinguendum enim est probε inter actum primum de actum secundum, quod priore modo tantum perisecutione extraordinaria de imploratione ossicij Iudicijs sive nomiis
sive mercenarii, prout circumstantiarum exigit ratio, instrument rum vel rationum editio peratur, & a Praetore fieri decernatur. Cui decreto Praetoris interposito si non pareatur tunc demum actio in id quod interest tempore interpositi decreti eomputandum, sub nascitur. l. c. f. 4. I. g. s. cum decerneretur a Praetore θι. C. ιdens. unde etiam notanter dicitur in L . pr. D: de edend. aliquem
cogi ad edendum non actione in factum; sed metu actionu infactum,m nempe decreto Praetoris aut parere habeat necesse, aut si Iosinon pareat nec edat, tum demum actionem in Actum ad id quod terest editum non esse expecter M. 1 cujus sententiae quoque est glossius L c. 9 in vers actim tu I. expositione n. de Meuco alia R
10쪽
τ f. interdum petitur D. de Mend. 9 Dd. communiter. QuI rationereAε hactenus sensisse Oidendorpium conflat Dis r. action. Znum. 3. quando hanc actionem ex delicto contemnentisJudicem, qui decrevit editionem, nasci ait. Nam editiones exigunt ut ossicio Iudicis h. e. Iudex invocandus est , ut decernat & mandet exhibitionem . scripti, caus summatim cognita, & delato iuramento exigenti quia
non calumniae causa postulet&c. a. D. o edend. de qubmox
inst. dicturi sumus. Itaque si per dolum non obtemperet nec edat dversario: conceditur haec actio in factum Vlpian. in d. L 8. f. i. D. Mend. ibi: cum duerneretur a Pratore o c. Dissent, Hasin. ad Vesen ,
Haec autem petitio aequitate or justa aliqua causa niti debet
I. pr. v b. aquisiimum L . f. i. ibi: ratio aquisiima D. de Edend. 9 aliti pagim D 9 C. h. e. Ni mi ru in q uod petentis Intersit probabG liter editionem sibi fieri arg. L s. f. ex hoc edicto D. de edend. Q dinteresse varijs ex causis proficisci solet puta si vel i. Instrument
nobis edi debere asseranius ratione juris in re cum instrumenta nostra fiunt ratione dominii vel in si quando quis praetendat in--teresse circa dominium carthae in qua Instrumenta scripta sunt, qui ob id quis sua esse dicit in toto de ad ipsu in pertinete iure domi ij.
. qua ratione reus ea tenebitur edere & exhibere cum & ab eo possint
vindicari contra ipsum agi ad exhibendum I. r. l. s. d. l. 8.2ult. C. ad exhibend. vel quia Instrumentum aliquod nobis legatum est vel quovis denique cunque modo instrumenti dominium ad nos Iertinere in totum ceperit. Vel in tantum: puta si instrum entaxommunia nobis facta sunt Iure hereditario vel alijs modis quibui quoad dominium Instrumenta communia essiciuntur, quo casumo
do familiae erciscundae, modo communi dividundo Iudicio vel aliis . dis ipserum editio petetur adeoque hoc ipso interesse nostra satis itababitur l. s. D.fam. Ercissi L . C. de. end. Fulν. Pacian. de probat. . libri Possunt quidem etiam citra respectum domi iiij seu proprietatis Instrumenta communia dici , vertim in chio ista hujus loci non est, sed illam infra circa objectum latius exequemur. Personata quositae actionu jure vel ratione iuris ad rem, intereste' 'praetendi potest ex quibuscunque contractibus quorum occasione sive virtute Instrumentum coniect- est , ita ut jure amoni ex illo, B i i conta