Spicilegia autographorum illustrantium rationem, quae intercessit Erasmo Roterodamo cum aulis et hominibus aevi sui praecipuis ominque republica

2쪽

D. IOANNIs a poTEHEIM,' Canonici Constantiensis, Epistolae septem, A A. II29. U3O. U3I. et Im4- ad Erasmum datae,

3 n epistola prima, quam dedit ad Erasinum . Me I perlingo d. 8. nartii A. Ι529., v. Index h. a. n. 7. loquitur de Viennouio quodam ; de meliori Erasini commorationis loco; de Benedicto quodam, VP netiis reduce; de Erasmi apologiis et rixis; de rebus Basileensibus4urbatis; de se ipso, etc. De

Vtenhonio et Benedicto vida adnot. 2. et 4. iud hanc epistolam. S. P. Nusquam apparuit Gandauus ille, de quo scribis, Vien-houius,' cuius amicitiam, tua commendatione iucundiorem, cuis A a piebanti in Do hoc Viro, quem magni se- 2 Carolus Vecvhouius, cuius pa-cit Erasmus , vid. Spicit. XIX., ibi ter Nicolaus Vteuhouius, mense Febr. octo eius epistolae ex autogr. editae a. I 27. Gandaui mortuus, ab legi possunt, quas scripsit annis Erasmo admodum laudatus atque Is 23. IS 24. I a S. IS 26. et IS 27. Epitaphio latino et graeco ornatus, Cur omnes reliquae, nune primum principali totius Flandriae concilio eX autogr. publicandae, epistolae, praesederat, Caroli V. Imp. iussu et datae sibi ex Vbertinga, vid. adnot. auctoritate. Vid. Erasini opistolae ad primam epistolam. T. III. Opp,SNeeriti Athenae belgi.

3쪽

piebam auide. Vtinam tibi contingat Ioens, ubiubi vel migrauiaris,' vel manseris, salutaris, et ineolumitati tuae, et studiis tuta commodissimust Benedictus ') rediit a Venetiis, quem de ludo Carnispriuiali ) Venetiis habito, pervestiga. Per hunc, si venerit ad te, promissas apologias exspecto. Crucior ego, te cruciari rixis huiusmodi, et grauiora negligere. De Episcopis et caeteris, quibus me certiorem putabas reddi a Gandauo, nihil intellexi. Sed cuperem aliquid eiusmodi scire, quod per Benedictum q) secure poteris, si voles, significare, nam is recta a Basilea me adibit. De rebus Basileensibus turbatis ' diu sperabam me tamen aliquid certi intellecturum; sed hactenus non licuit, nec te puto de smilibus libenter scribere. De perseuerantia meae in te amicitiae id tibi persuade , quantum ad me attinet, ut priua Optem mortem mihi propinquam , quam obseruantiam sinceram in te meam abiicere, seu potius frigide custodire. Ego hic haereo, rebus nostris ad interiis

tum eae , Andreae bibliotheea belgica,

etc. Carolus Vtenhouius, de quo Botethemus loquitur in hac epistola, erat iuuenis domestico conuictu eoque diutino cognitus penitusque pexspectus Erasmo , qui eum in Italiam iter facientem his verbis Petro Bembo d. II. Febr. a. IS 28. enm mendabat: ,, Nihil illo comperi mul-xis annis sincerius, modestius, aut amico amicius postea vero a. IS 33. in epistola ad Vignum Zuichemum voeabat istuuenem bene natum, ted parum eruditum, ac no studiosum quidem. id. Erasini epistolae T. IlI. Opp. editae. Doctior et celebrior euasit filius , Carolus 'enhouius, Gandaui a. Is 36. natus, Coloniae a. 16OD. mortuus, de quo vid. An drcae biblioth. belg. , S eertii Athenae bel g. etc. 3ὶ Migrauit Erasmus hoe Ipso arino IS 29. Friburgum, propter tumultum ciuium Basileensium, Icon clastarum. Vid. quae dicta sunt ad Herm. Comitis a Nuenare epistolam. a. IS 29. ad Erasmum datam, et in Spicit. XV. ex autogr. ediram, ad

in Benedictus suit bibliopola Basileensis, de quo vid. Bot2hemi epi. stola XI. Cal. Novembr. a t 26. ad Erasmum data, et in Spicit. XI . Ex auro gr. edita. Cons. Erasmi epist. 662. T. III. Opp. p. 77 s) Carnovale Itali vocant. 63 Vid, n. q.

4쪽

tuna proesi uibus; ni tandem tumultus illi redigantur in ordinem,' actum est de nobis. Christus sua solita elementia dignetur afflictis succurrere rebus. Vale. Ex Vbertinga, 2. Martii, I say. Tuus, si quisquam alius,

Ioannes BotZhemus. Dubitabat Benedictus, an Basleam esset nunc venturus. si nundinae Francsordenses satisfacient, non veniet. Modo tum perasium certum nuntium, utcunque oblatum, scribes. Omnibus numeris absoluto Theologo, eidemque bonarum litterarum Vindici primario, Domino Erasino Roterodamo, patrono et praeceptori obseruand istimo, Basleae.

Sigillum integrum.9 In epistola secunda, data ex Vbertingen, exilii specu, d. 2O. Avulsi A. 1529, v. Index h. a. n. IS.) dicit Lot Themus de litteris nullis Friburgo acceptis, fidem suam Erasino probans contra suspicionem; de rebus Caroli V. Caesaris, Re

gumque Galliae et Angliae; de sua spe, de litteris futuris.

S. Verisimile est, Amplissime Patrone, Botethemi memoria am apud te prorsus euanuisse, qui nihil litterarum a te receperim e Friburgo, quam diu illic egeris. ' Λn vero nonnihil malevolen-

reformatione ecclesiae Constantiensis coniunctos, Episcopus Hugo I. cle Laiadenberg et Capitulares, relicta Consantia, contulerant se Ger- Iingam anno I 27, quam ob eaussim epistolam hanc et sequentes omnes Bothhemus seripsit Vberliniae; quae est libera Imperii R. Germ. ciuitas, ad lacum Constantiensem seu Poda

culo Sueuico.

5쪽

tiae in me eonceperis, scire non possum. certus, me milii eon, scium non esse alicuius occasonis praestitae. Nihil enim vel gra. tius, vel antiquius apud me, vel Erasini nomine; nec inde me di. vellent, quotquot sunt, et Suffraganeorum, et Monachorum, et Sophistarum, legiones amusae. Hic cohibeo calami libertatem. Nouus rumor heri ad nos aduolauit e Tridento, ex Apollinis oraculo depromptus, certo certius esse, Caesarem Carolum septinas

die Augusti in Italia portum contigisse Monaci, et proximo inde die Genuam ingressum esse, plus quam Caesareo comitatu, telumque pacis foedus quod saustum felixque si tib inter Caesarem Carolum, Franciscum Gallum '' et Henricum Anglum' ' Reges, quinto Augusti die denuo proclamatum esse. Id si nescias, cupio te scire; nam spes est, inde Germaniae salutem imminere. Reseribo, si Botahemum tuum agnoscas, causam silentii erga me tui. Parochus Friburgensis, si alioqui non possis, in singulos sere diescid me mittere poterit. Bene Vale. LX Vbertingen, exilii specu,' ao. Augusti, Anno . IJῖ9.

Tibi deditissimus

Ioannes BotIhemu .

Verae Theologiae et bonarum litterarum Vindici incomparabili, D. Erasmo Roteis rodamo, praeceptori et patrono suo, Oxanimo dilectissimo, Friburgi Britoici. Sigillam integrum.

Ioa Franciscum I. I. Vid. n. 8, iij Hemicum VIII.

6쪽

In tertia epistola, ex Vberlingen data d. I3. Aprilis A. I33O., V. Inde X h. a. n. 9.) dicit audior de Ebellis ab Erasinoaeceptis; de Era mi fautoribus et inimicis; de Theologis Parisinis , Erasini aduersariis, item de talpanis et Germanis, addita consolatione; de Episcopo nouo Constantiensi, Balthamsare; de Caesare, et spe in eo posita; de stio proposito visendi Erasmum; de Luscinio; de Erasimi in Hula aduersariis; de ει- cio, Electore Saxoniae, Laiadgrauio Bassae, aliisque Augu

sani Vindelicorum ad Comitia venientibus; de Michaeo, Con-esonatorum Augustensium ante signano; de Norimbergensibus

et Himensibus; de futuris rebus , additis precibus.

S. Recepi, charissime praeceptor, duos a te fasciculos litterarios. Primus habebat responsiones Erasmi ad collationes cuiusdam, iuncta epistola contra quosdam, qui se salso Euangelicos iactant, quam legi diligenter semel atque iterum, quaerens aconitum mixtum, quod a quibusdam tribuitur ei epistolae, facile coniectans, veritatis libertatem illud esse, quod offendit. Secundus habebat enarrationes in psalmum 22. Dauidis, diuinas ac plane Elasmicas, quas communicaui cuidam docto et tui studio stlimo, sincerique pectoris in bonas litteras homini. Qui, cum remisisset enarratio. nes tuas, respondit hac epistola, quam ad te mitto, ut videas, esse apud nos, qui te veherentur, ut dignus es. Hic. gagitat a me epistolam Erasmicam, ut aliqua ex parte mitigetur desiderium illius. Rursum sunt ex his , qui publice pro concionibus auocent studiosos a lectione tralationis tuae in Testamentum Nouum, sumta proxima occasione in solemni Annunciationis Mariae, dum angelica salutatio fuerat enarranda populo. Illic quantum detestatus fuerit 'Τ) interpretationem elua n0 minis, Aue gratiosa Dominus tecum, vix

credas,

et ad Nescio quis.

7쪽

eredas, admonens subinde, cauendum esse a nouis tralationibus, peruertentibus et corrumpentibus uniueisam Scripturam Sacram. Seholia Nouiomagi ' ) in Epistolam tuam non vidi. Liuinus tuus 'seripserat tuo nomine, se mittere, quae non misit. Errorem ae. eidiae, coniicio. Misi epistolam tuam sinceram Friburgi excusam, sed absque scholiis, quam antea a te receperam. Proximis tuis seripseras, Theologos Parisinos mitescere; nunc scribis, eos quiddam x Gerardus seldenhaurius) No

otomagus, Historicus et Theologus, Novio magi in Belgio natus, auctor opusculorum aliquot ad historiam belgicam pertinentium, aliorumve, teste Erasmi epistola 484. T. III. Opp. P. 33. R. , data Louan. A. 1 I9, erat laοe tempore Episcopi Vt traiectini a sacris. Variae ad illum Erasmi editae sunt epistolae, ut et duae ipsius ad Erasmum; qui tandem P. I 747. CP. 3 9. duobus Adolescentibus hon nominatis d. 3I. Jul. A. 3sgo. scripsit: ADies aliquot oblectauit Canius) Argentorati, apud Gerardum Mutomagum, qui mihi ex

amicissimo factus es hostis capitalis.

Totum Argentoratum et Omues Ecclesiastas coiicitauit in me. Luintus iam Liber prouolauit is caput meum, etc.

Posthac Marburgi historiam docuit, et Vitembergam iter Deiens d ro. Ianuarii A. Is a. a latronibus, fisso securi eapite, misere periit. Vid. Frane. Sweertii Athenae belg.

Gandauus , ad quem edita legitur Erasmi epistola, T. III. OpP. P. 46. Antuerp. I . April. o. IS eo. , fuit iuuenis honesto loco natus, sed Inre tenui, Erasmi famulus, in filii Vicem adoptatus. istud me, inquit Erasmus, p. 8 Ita in epistola ad Thomam Card. Eboracensem, Basil. 2. Sept. A. I et . sesar feliciter proces,,sit in utraque literatura. - Natus,est ad liberales disciplinas Et p. 9O2. ep. ad Petr. Barbirium, Basil. A. IS 2S. Sic profecis inreutraque lingua, in bonis literis ac disciplinis,hur me praecurrat Alius Liuinus,

ad quem superest Erasmi epistola, T. IlI Opp p. 648. ep. SSO. eX An

der lac o II. Iun. . Isa I. data, suit Abbas Monasterii S. Bavonis, Gandaui. Inter Scriptores belgicos retulit Franc. eertius Laevinum ADgoet , Gandensem Mathematicum, auctorem descriptionis terrarum septentrionalium, Antuerpiae typis Gerardi Iudaei .editae; et Laeuisum Panagasium, Gandensem, virum utriusque linguae doctissimum, Orationum ac Poematum scriptorem. Vinaae A. Is 7. mortuum. Videtur S eertius ex Erasmi Liuino Algoris, seu Aloet, Panuarbo, iconLT. III.

Opp. Erasini in iecisse binos suos Lae.

8쪽

dana contra te enssisse. Inuida mens nunquam quiescit. Dulcora. tiones nascuntur in Hispania, nec di similia in Gallia; peiora etiam in Germania. Sed hoc reficit animum meum, cum recordor, virtutem, quanto sit laudabilior, tanto plus a malis impeti, idque cer-.tissimi in esse verae virtutis indicium, quo magis sit iniquorum calumniis exposita. Solet etiam virtus post multos arietes clarescere potentius ac triumphare. Episcopum nostrum , Balthasarem , 'q)electum et confirmatum exspectamus indies. Caesarem ' aiunt esse in Oeni ponte, a quo pendemus omnes, exspeei tes redemtionem Israel, utinaria non si ustral Certo decreui me auulsuium a pistrino meo, sui visendi gratia, nisi me fallat omnis industria. Lusei si iuni ' ) miror esse talem , qualem non putaram. Cupio aliquando scire causas, si quas divines. In Aula non quiescunt aduersarii tui. Eccius ' vocavit omnes Lutheranos in consilium principum Augustam, illic propugnaturus articulos fidei et Ecclesiam catholi

cam.

363 A. I 29. propter reformatio-m m Constantiae urbis, Hugo I. de Lan delibet g sponte se abdicauit episcopatu Constiantiensi, eo; praefuerat per 38. anno S. Successiit ei Baltha fur Mercklinus, siue Merchel, Caioli V. Cae saris Amicus et Lesatus, Imperii Procancellarius , Episcopus Noliten sis , Episcopatus Hildeshem ensis Administrator , Canonicus Constantiensis, Episcopus ad annum usque i 3l, quo Obiit Treuiris aet. set. Vid. de hoc viro Spici leg. IV. ubi exstat eX autogr. edita eius ad Erasinum epistola a. I 29. scripta.

18) Ottomar v m Lusciuium, de quo vid. IDdox Epistolarum ad Erasis uni Autogr. A. IS 3 I. u. S. et plura suo

loco.

a laeo l. et Procancellarius Acad. In-go ista diensis, Canonicus Alchflad en- sis, aduersarius Lutheri et Protestantium notissimus, inuitus veritatis testis, nominis Lutheranorum primus auctor et inuentor, natus a. I 86. mortuus a. Is q. de quo vid. in primis Seckendor iit hist. Lutheran.

9쪽

eam. Dux Saxoniae '' et Hetarum prἰnceps ' parauerunt sibi

hospitia Augustae magno aere, ut audio, adducturi omnes doctos suos. '') Antesignanum Concio natorum Augustensium . Micha lena, 'Τὰ dicunt profugisse Tigurum, metuentem aduentum Caesa ris. Nuerelabergenses atque Vlmenses, aiunt, iam tandem assensi Te, ac consignasse decretum imperiale, quod ante menses aliquot Spirae conceptum erat. Huiusmodi multa referuntur apud nos, quae tutum ne sit credere, an non, tu scis. Exitus acla probabit. Multi, et principes, et Ciuilates simulabunt ac disti, nutabunt, donec Caesar redeat in Hispaniam , grauioribus post se relictis periculis, quam ante suerant. Deus det gratiam et prudentiam Caesari et Principibus, ut Omnia circumspecte agant, pro gloria diuina et totius reipublicae christianae salute, Amen. Optime vale, chari L sine praeceptor, quem Christus nobis qua in diutissime conseruet incolumem. Ex Vbertingen, I 3. Aprilis, Anno i s 3 o. Cursim, in Apotheca aromataria, propter importunitatem abeuntis. Toto pectore tuus, Ioannes BOtZhemus. Verae Theologiae ac optimorum studioru in Vindici incomparabili, Domino D. Erasmo Roterodamo, praeceptori et patrono suo modis omnibus obseruando,

Friburgi Brisgoici.

o Icannes, eo gia Cousans, Dux et Elector Saxoniae , i ii deiici Sapientis frater et a. lsus. successor, pater Ioannis Frideriei Magnanimi, Electoris, qui mortuo a. ISSa. sue-eessit. eti) Pἷilippus, cogit. Magnanimus, Laiadgrauius Halsae. et in Dd Comitiis A. Is 3O. Augustae Vindel. celebratis, de Confes-

sono Augustana d. II. Iunii exhibita, de Principibus aliisque, Theologis etiam et doctis aliis, ii praesentibus, etc. ' vid, in primis Seckendor fit hist. Luther. et Georg. COPlestini hist. Comitior. Augustae A. 3 o. celebratorum, Franeos. ad oderam, i 97 fol.

23i Micbaelem Celtarium, de quo vid. Seckendois List. Luther.

10쪽

Epistola Daria, data ex Vbersiam, Is. Cal. Iunii, i. e.

die 18. mensis Maii, A. 15 O, Inde X h. a. n. II.) continet singularia de Loighemi cum Erysino colloquiis ; de iniqua a fini valetudine et animi moerore; de Bonifacio quodam ; de Cusare in Oeniponte, et rebus nouis; de Episcopo novo, Balthasare; de Bosthenii ipsius opinione de futuris.

S. Nescio prosecto, do 'isi me praeceptor, quinam contige

rit, ut, eum nunquam ardentius cupierim assatim colloqui tibi, id praeter solitum etiam parcissime, et non, quo solebam, animo libero, et vix mutire, datum sit. Tametsi mala valetudo tua, qua ψ laborabas, potissimum suerit impedimentum primo colloquio, quod sentiebam esse moles inimum tibi; dederat tamen Deus reualescentiain aliquo usque, dum iterum colloqueremur, ita tamen, ut haereret exspectationis soliti et iam assueti doloris propinqui metus, et lassiati corpusculi languor, cui glaue videbatur esse omne collo. quium, unde factum est, ut omnis loquacitas una cum animi liber. late collapsa sit. Volebam agere gratias pno epistolis accuratissimis. in epistolarum opere mihi adscriptis, atque alia pleraque tractare, praeter suaves confabulationes. Haec omnia sustulerat iniquitas malae valetudinis tuae, quae suggesserat animum moerore turba- tum. Non est itaque, cur suspiceiis alia. Id ipsuin Bonisadio nostro' ') contigit, quod priuato colloquio testati sumus inuicein. Caesar 'in) in Oeaiponte, stipatus inultis Reguin et Principum Le-

st Bonifacio Amerbacbio, Ioan- miam obiit a. Is62. aet. 67. Confinis Amerbachii, Typographi cel , SPicileg. VIII. P. I 3. I . adnot. Iq. filio, Imis Caesarei professori Basileensi , quem a. Isq6. Erasmus Carolus V. in itinere ex Ita- omnium lacultatum suaruin haere- lia, ad Cometa Augustae Vindel. dem instituit, et qui diem supre- habenda.