장음표시 사용
71쪽
ritate Pontificis, corrumpi posse videbantur, S Franciscum Regem, sipri
mos eius impetus egregie sustineret, facile per condiciones concesturum adiparebat,quod armis recuperare nequiuisset,ei praesertim cui matris ipsius Bror nuper in matrimonium esset collocata. Nec Carolus Allobrogum prino ceps vlli occasioni in eam rem multis de causis erat defuturus. Veneti quo que niodo Cremona in societatis&belli praemium eis obueniret, existimari Poterant egregie conquieturi, utpote qui nouum S insititium accolam haberern allent, quam praepotentem,& flagrantis ingenii Regem, cuius amicitia ab leui momento plane fi agilis, recenti exemploLudovici singulare inconi modum afferre posse videretur. Ad haec etiam consilia Cardonius Hispanus imperator, egregiam Voluntatem atque opem attulisset: nam vir suopte ingenio perhumanus δί facilis, ac ubi praemia proserrentur, enixe officiosus, Leo ingentia pollicenti, praestantique, haud dubie erat obsequuturus. eadem Oictaviano Liguri placi tura intelligebant,uti prscipuo Ssortianorum hosti.&Iuliano vetere amicitia coniunctio.sed dum lisc expensa,& deliberata, ini tis rationibus explicantur, illudente Fortuna Iulianus febre non tam valida quam pertinaci, sed quae ei demum suprema extitit, Florentiae corripitur. eo decumbente exigua cuin spe maturae certaeque salutis, imperium militare ad Laurentium transfertur. Is tum Placentiae castra habebat, A in proximo urbi pago Cardonius e Venetia accitus,exercitum continebat. Interim Prosperi in quo summa erat authoritas gerendi belli, cum equitatu valido, ac Helue tiis legionibus ad alpes contendit Nam persuasum habebant, praecludi posse claustra alpitim, si Coctiis S Poeninis saltibus insessis,aequiores transitus o cuparent.Sed Franciscus authore duceque Triuultio, qui assidue per id tem
pus omnes aditus per inaccessas montium crepidines fuerat contemplatus, in v fitatu miter cu rrulibus tormentis aperuit: ad dextram inter maritimas et Coctias alpes per imas valles Argen tarii fiuntinis insinuando agmina, atque euadendo in p raeruptos vertices excelsisisina orum montium, adeo ut tormenta sepe ductariis praetentis funibus suspensa per trocleas legionum manibus traducerentur,quum profundisii inae valles interciderent: nec tantae molis apparatus iugis aut militum humeris educi posset, quinque dierum labore per haec itinera plena rerutri omnium dissicultatibus, nullibi tamen praepodi ente uiue nam Augusto mense liquata erat deceptis Helvetiis in Italiam est peruentum, eo laetiore laboris atque periculi exitu, quod dum inaccessos saltus viis pensilibus ad latera cautium exaggeratis, ad iter patefaciunt, Pa licia cum quatuor alis equitum ad distinendos fallendosque hostes superi ra a Perosae montis iuga, ductantibus alpinis agrestibus transgressus, Pro Oriam Columnam inopinato aduentu oppressit. Eratis Villasranchae ino rido prosectioni intentus, ut eodem die cum Helueths iungeretur.Capto autem ab hostibus tantae opinionis duce,nihil idcirco Helvetia animos demis runt,regressique Mediolanum authore Matthaeo Sedunense Cardinale, tui rarunt sequum primum hostis Gallus appropinquaret, regia east,a agoressi ros, ut de possessione Mediolanensis imperii aperto in campo,& vera virtutate dimicarent. Franciscus Prospero benigne & comiter appellato,atqueeo
sub custodia in Galliam transmisso,ad quintum lapidem at Mediolano Laudenti via castra muniuit, ut inde Livianum cum exercitu Veneto commo
72쪽
dissime exciperet,ac subinde expeditu& vacuu ab omni metu iter Comensi via redituro donisi Helvetio praeberetur. Erat Placentis cum pontificio exercitu Laureutius Medices,& in proximo ad Trebia Cardonius Hispanoruiri castra habeabt,inter ambiguas deliberationes admodum suspensi, atq; inter se contendentes,quinam primi ponte Padum transire deberent: nam utrisq; supeIta erat Helvetiorum fides: siquidem Albertus Petra dux nobilis,ut credi par erat, Gallica pecunia corruptus, cum multis Ueragrorum Seduno rumque cohortibus domum abierat,adeo ut qui Mediolani erant, in fide nutare&dissentire inconsili js nunciarentur. Interceptus quoque cum pontita eris literis Cynthius Tiburs, qui ad regem properabat, dum Hispani equites Padi ripam obseruarent,Laurentium Cardonio suspectum reddiderat, quasi Leonis studia magna ex parte refrixissentiquum Prosper imperator captus partium spes vehementissime debilitasse l. Legatos quoque Florentinos na tura Gallicis rebus studere cogebat. ii iuuenem circunsistebant, suadebant que ne se temere infidis barbaris committere vellet, sed in tuto alienae in a niae exitum spectaret : non esse eo progrediendum, Unde nullus omnino re gressus sine periculosi Limi prael in alea praeberetur. satis enim recite ipsum omnia facturum, si cumstando Leoni aliquem ad regis amicitiam receptuni re linqueret: id vero in omnem belli casum facile posse impetrari, si rex iam plane vicitor, tantis Ligurum Venetorumque auxilijs adiutus, nulla ulterius a cerbiore iniuria laederetur. Iam enim ex Pontificijs Mutius Columna&Luidovicus Petilianus cum aliquot utriusquae armaturae equitum turmis ad Helvetios missi suerant. Iacobusque Gambara Leonis legatus cum pecunia Mediolani aderat,mirifica voluntate Helvetiis S sortianoque nomini deditus. Unus vero Gorius fide & prudentia insignis, frustra iuuenem est adhortatatus, ut praeclarissimae occasioni in s imma spe ingentis victoriae deesse nolis let : neque enim de euentu dubitandum, si duo in Unum sincera fide coniun, dii exercitus, ad inuidii roboris summaeque virtutis gentem e propensissima&copiosistima urbe hostibus imminentem auxilio ire maturarent. Ipsi enim tanta indolis iuueni, postquam essedius esset imperator, non iam fortunis sed gloria & laude opus esse: non enim grauissimi muneris nomen inanibus titulis, sed veris virtutis operibus sustentare: proinde vanis vel suspicionis vel timoris offendiculis animum liberaret: praestaret Leoni libique dignam
Italico duce operam, memoriaque teneret,Mediceos Florentia pullos Gallorum armis,seque in primis infamem puerum, Perpetuis ab ea gente intu rijs acceptis decem & octo annos exulasse.Caeterum praeter Florentinos letagatos Ursini duces quos sibi Laurentius despediis Columniis asciuerat,qui cis quid generosi spiritus ad praeclare audendum in iuuene elucebat, magnis rerum omnium propositis difficultatibus facile restinguebant. Interim Helvetii, tametsi diuersis inter se studi js in partes scindebantur, Sedunensis tamen Cardinalis flagrantissimis concionibus incitati, ad tuendam publicae dignitatis existimationem praelio decertare statuerunt. Nec mo ra , inclinante sole Romana porta erumpunt, prima Gallorum agmina profligant, non fossa, non munitione, non denique tormentorum, quae in frontem directa erant, periculo deterrentur, quin in castra perrum 'Pant. Is impetus uti repentinus nec expectatus , sicut primas Galos
73쪽
Gallorum acies oppressit, ita medias ultimasque atque ipsum maxime rege ad arma excivit. Dimicatum est in multam noctem nullo ordine, quum ino pinati hostes. 8c nox ipsa conturbatis castris omnem consili &disciplins r tionem penitus eriperet, adeo ut Heluet a selici audacia progressi, strato e quitatu, nobilissimisque ducibus aliquot intersectiis, ipsoque etiam Franci sco Rege, qui impigre perturbatam suorum aciem reparare contenderat,multis hastarum ictibus pene oppresso,intra castra hostium consistere quiester que minime dubitarim. Itaque veluti impetratis utrinque induciis quas Iassitudo vulneraque,& ab dento puluere enata litis attuleran t ab armis temperatu, donec oriens Luna, certis ictibus lucem adferret. Eo spacio Rostius Helvetiorum dux seminus, quod is Tigurini pagi erat magister, & Sedunensis
cohortator egregius, aduecto ab Urbe commeatu, largissime suos recrearunt,
terribiliquae huccinae signo silentibus tympanis renouandi prsiri isignum dederunt. Nec regi abolendar ignominiae auido,& per se impigro bellatori,
quanquam acerbissinio pugnae discrimine perculso, animus consiliumque defuit. per idoneos namque duces circumductis cooptatisque tormentis, ordinibusque Germanorum &Vastonum intra sollas constitutis,ac expan se in recuruas alas equitatu ita irruentes hostes est complexus,ut illi temere atque insolenter congressi, parturi confixi Vasconum sagittis, partim toris mentorum pilis discerpti, inuadente etiam consertisiimo equitatu, a fronte, Scalateribus sternerentur. Peropportune etiam eorum terga caecIdit Liui nus,qui cum expedita parte Veneti exercitus adcurrerat, compulsasque in Villam cohortes duas,coniectisque in eam facibus sere integras concremarat.
Tum Hostius, aperiente suorum clade non dubia luce, quam Sol occidente
Luna statim inuexerat, receptui canere coepit, ne Universus exercitus absque ulla spe victoriae deliretur. tantaque constantia conglobari ordines,& ver
ii signa iussit, ut saucii & continenti quindecim horarum labore fatigati, to menta quae ipsi Mediolano adduxerant,ne insolitum dedecus admitteretur, humeris reportarent: nec quisquam hostium pedites sub signis abeunti est persecutus. admirabili etenim sortitudine S patientia per squa pariter ac D niqua depugnaram, ut nequaquam lacessendi viderentur : temeritatem nitri Virtus aequauit, quando uti praeclare spediatum est nemo scrociam animi vel inclinata praelii sortuna prorsus amiserit. Cecidere supra septem nulla Helvetiorum,& ex hiscenturion uni signiferorumque promptissi.Nec inulta Gallis victoria cessit: nam Franciscus Caroli Borbonii frater.& Himber- curtius, itemque Saraserrius,&Talamontius ipsius Tramul a filius, ct Bussu uius Motusque domesticae regiae turmae vexillifer primo praelio ceciderunt. Postridie Helvetii vix se praelio Uictos fatentes. in area quae est ante arcem amPlissima,in concionem progressi suadente Rostio,Comensi via domum abierunt, atque ita Franciscus dedentibus se ciuibus, Mediolano est potitus. Nec multo post Maximilianus S sortia, per se etiam ob conceptum ab atrabile morbum mente commotus in ea rerum iniquitate animum despondit, cessitque per tabulas paterni imperiss iuribus parum nobili,& Ssortiano nomine indigna conditione, paetus stilicet,quasi alibi desperatis, vel ad de
formem vitae habitum mediocribus alimentis, ut in Gallia transalpita a luci
lenter aleretur. At LE o Pontifex qui ad nuncium primae pugnae in qua ex
74쪽
inermium maxime Gallorum fuga, regiorumque castrorum tumultuostili-
ma conturbatione victor Heluetius erat renunciatus, Uultu sermoneque nodubiam animi laetitiam expresserat: ad conuersam demum famam de Hel laetiorum clade, di Issimulato dolore vultum composuit, adeo ut non inepte risum palam accerseret plurimum, iocatus in Helvetios prstorianos. qui ad primum victoriae nuncium exultantes, prspropera gratulatione legati Me diolanensis cellam vinariam viro epulo perquam lailariter hausissent. Caete rum quum Gallica arma plurimum tarnaidaret, parere praesenti Fortuna',&cum victore amicitiam ii reconstituit. Audiebat enim renem iuuenem ab excelso ingenio bellicae laudis appetentem, insignique ea victoria, SI LiguruVenetorumque societate ac auxit is subnixum, omnium suorum&Liuia ni
maxime horta tu concitari ad promouenda arma.Dictitabantemni eum cuncita quae concupisset facillime consecuturum,S quas vellet impoliturum loges Italiae Principibus, si perterritis omnibus victoria uti vellet, traiecto inprimis Pado Placentiam Parmamque repeteret: Hispanos abeuntes apola tisici jsque disiunctos persequeretur eos facile in itinere opprimi poste, ab irrimani auaritia colonis omnibus inuisose quibus deletis, Neapolitanos ad veteris atque legitimi imperii nomen, infestae gentis sublata tyrannide, reditu ros. His de cautis Ponti tex per Ludovicum Canolium legatum pacem petui. amicitiam 4 obtulit, iniectia spe ineundi foederis, ita ut iudicaret Urbes matu re restituendas, si aliter pax impetrari minime potulisset. nolebat enim vi CalIica armoruinque impetu sibi eripi Parmam atque Placentiam quasi rgi id iotueri commode nequiret,ne semel coepto bello I hegiuin etiam Mutinaciue ac demum ipsa Hononia in idem belli discrimen periculosa contentione tra herentur.Nam Benti uolt exules amicorum & clientium studioso pius euocati:& Alphonsus Ferrariae Princeps diligenter in eam maxime curam excuba Lat, ut suas urbes aliqua noui belli exorta occasione recuperarct. Providebat etiam Ponti sex summa prudentia res Hetruscas non mediocre periculum a dituras, si transeunte Padum armato rege. Hispanos de se Mediceaque do mo benemeritos ab infensi sim is laostibus csdi pateretur: no ignarus a Florentinis Gallicum nomen impense coli, qui nihil magis tacito quodam uniuers sciuitatis voto peroptarent, quam Italiam conturbari Gallorum armis, Ut eo rum beneficio. sicuti antea secillent, occasionem recuperanctae libertatis arri perent. Itaque Ponti sex ut animum grauissimi periculi metu liberaret, necaesitati cessit matureq; magistratus decedere urbibus iussit, Vt nequaquam eas de manu tradidisse, sed deditionis arbitrium ipsarii ciuibus reliquisse videretur,non obscure diiudicans eam infamiae notam, quam tum summo cum dolore animi subibat, aliquando in meliore rerum fortuna pol se resarciri, si vim imminentis tempestatis non omnino oppressus est igisset. Nec multo post deposcente colloquium Francisco, Ponti sex brumali tempore Bononiam est profectus eoque etiam biduo post ipse Franciscus venit cum octo milibus e qui tum ornatissimis omnium fere principum, & liberarum ciuitatum te stationibus comitatus, rex ipse praecellenti corporis atque oris speci e conia spicuus, Sc triumphali laude in lignis, non occulos modo, sed omnium e tiani studia in se conuertit. Neque Leo vel naturae suae vel osticio ulla in parte splendoris Sc benignae mansuetudinis cleeste est visus. Urbsq; ipsa reruin
75쪽
omnium copias resertissima utrique aulae facile sussecit, quum Galli procero
cum sacerdotibus conuiuiorum luxu,ornatusque elegantia dispari varietate contenderent.In summa totius colloquin postulabat rex Gallus, utpontifex
arctiore sibi foedere iungeretur ad depellendos Italia Hispanos, quando iura
Neapolitani regni ad ipsum maxime pertinerent, ita ut amplissimas itidem offerret conditiones. At Leo,qui hisdem de causis quas supra retulimus,Gal. tum maximae partis Italiae imperio potiri nolebat,ne ipse demum intermis ras promissorum ludificationes sorte deceptus,atque subactus, seruire coge retur, omnia alia petenti regi liberali voluntate concedere, hoc vero unum in praesens sese iacturum negare,non dubio tamen oris nutu propensum ad id animum polliceri: quoniam tum non esset sibi integrum discedere ab amicitia Ferdinandi regis,cum quo incertum tempus publico laedere esset con iunctus : quod si sexdecim serme menses effluxissent, finiri eius foederis spacium, ac tum sibi sore arbitrium expeditae libertatis ad commutanda consilia
ineundaque nouas edera, quae sine ignominia violatae fidei opportune per euti posse Uiderentur. Itaque Franciscus exclusus etiam anni tempore, quod
pluuia brumales dies inciderant, quit in sententiam gerendi belli Leonem Pertrahere nequiuisset,lionorem purpurei galeri Hadriano Boisiuio, qui Areturi regiae samiliae magistri frater erat, facile impetrauit,atque inde Medi Ianum,& mox in Galliam est reuersius.Redissi& Leo subinde Florentiam. hi laeto ad id populo complura liberalitatis atque munificentiae monumendita publice priuatimque reliquit.inde Uere nouo Romam est profectius.Nee multo post Iulianus frater diuturnis atque tabificis febribus conflictatusFlorentie moritu benigno elegantique ingenio virimodestia in primis & ciui
si comitate Florentinis omnibus longe gratissimus. Hic nullam ex Philiberta uxore,Francisci regis amita prolem suscepit. steteran t Leoni eae nuptiae cenae tum& quinquaginta milibus aureis,cum eam sine dote penitus nobilitan issamiliae causa plurimum apetisset.Nec multo post ea cum omni mundo mu Iiebri preciosissinaisque insigniuria gemmarum monilibus, in Galliam ad Ludovicam sororem transmisia est. Mortuo Iuliano,Laurentius statris filius Hetruscarum rerum imperium suscepit, ita constituta Republica, quae ami cissimorum ciuium industria regebatur, ut summa consiliorum omnium e senatu ad eum Vnum omnino respiceret. Aderat Laurentio mater Alsonii. na,virili certe prudentia, sed auara& nunquam sine querela mulier.haec es serre filium,augere item opibus accessioneque maxime alieni principatus m ambitione cupiebat. Iungebatur finibus Hetruris Franciscus Maria Vrbi nas regulus, e uouerea familia in Fel triam adoptatus, quibusdam de causis suspectus,etinuisus Potifici graues enim aliquot offensiones intercellerat. nam eo tepore quo Felirius sub Iulio patruo pontificiis copi js Bononis puerat,Hetruscam expedit: onem suscipientibus Mediceis, eos iteque milite neaque yllo denique alacri studio,vel suppliciter orantes adiuuit, quod his redi sibi opus esse diceret, adeo ut nequaquam occulte Soderino studere videre tur. Proxime Uero ingruente in Italiam Francisco Rege,quum legatum Iuli nosse iturum accepta pecunia promisisset, eo demusebre apud Florentia in iistinere correpto, totum id munus recusauit neq; equitatum quem duetabat
amplissinium,in Galliam Cisalpinam misit,quum diceret, non esseaequis,ut
76쪽
Laurentio imperito elatoque iuueni pare rei, quando ipse antea imperatoris titulos esset consecutus: demisisse enim se libenter cum aliqua dignitatis existimationisque laetura, sed dedisse id veteri amicitiae Iuliani, cum quo propter mite ingenium facilemque naturam se imperium ex aequo partiturum sperasset. Horatius quoque eius scriba ad famam regis bellum parantis in Galliam prosectus sub id tempus sorte redierat. Quae res non exiguam suspicio. nem animo Leonis iniecerat, quod timeret eum in medio belli apparatu a Gallis fuisse corruptum,quorum amicitiam atque stipendia superiore tem pore vel contra Iulium patruum appetisset: missio scilicet in Galliam ulteriorem Bal thassare Casteli ioni sub id fere tempus quo ad Rauennam est dimicatum ut cum Ludovico rege certa annui stipendη conditione iunperetur: quo tempore etiam nec satis tutum iter praebuiss t per Vrbinatium fines quibusdam pontifichs ducibus Rauennam contendentibus, nec demum euade tes e sun esto praelio Hispanos satis benigne recepisset. Is erat inserendae in tu riae praetextus. Caeterum principatus Hetruriae finitimus,quo Laurentius honestari posset, vel pulso insonte domino quaerebatur: tanta enim libido parandi imperiss Alson sinae matris animum inuaserat,vt Leo, quanquam in
sanitae ac orientis inuidiae metu sollicitus, essi agitantium preces atque conuitia sustinere non posset, expugnatusque manus daret. Peropportuna autem
Iuliani mors omnes conficiendi eius decreti, inserendique belli moras sustulit: siquidem nihil ante a Leone impetrari potuerat, Iuliano impediente, de id facinus libera voce detestante : erat enim Fel triae domui vehementisti me deditus,in qua ipse diris exiiij flvcstibus iactatus, tanquam in portu beni gnitatis atque munificentis aliquandiu cum Guidone principe quieuisset. I taque Laurentius misso cum copi js Rentio Cerite Urbino, caeterisque eius ditionis oppidis atque viribus sine vulnere est potitus. Ipse vero Felirius uti nimis opportunus iniuriae,quod Piceni Vmbriaeque finibus inclusus deseratusque ab omnibus erat, cum uxore&liberis,ne benemeritas de se urbes hostζdiripiendas euastandasque praeberesimature excedens Mantuam se rece pit. Pulso Felirio, nequaquam line grui inuidia, Borghesium etiam fra tremque eius Alsonium cardinalem Pandulfi Petrucci j Senensium tyranniplios domo expulit, translato ciuitatis imperio ad Raphaelem Petruccium, qui quondam exilii comes extitisset. Is tum arci Romanae praeerat, vir stabili fide, sed ignarus literarum,S probris omnibus coopertus.Id faxstum quan quam beneficentiae laudem ferre videretur quod Leo veteris amici officia nequaquam memoria deposui siet, ipsum tamen ingrati animi nota conspersit: quoniam incomitiis Alsonsus mirificus susTragator viai Leoni cadidato semper assuerat. Eiusdem anni vere primo, Helueti j qui nil de pristina animoruferocia, vel insigni ad bdelennianum accepta clade,remiserant,cum Maximaliano Caesare foedus percusserunt, ut consociatis viribus Italia Gallos exturisbarent. Enimuero Caesar Mediolanense imperium Augustali suo iure deposcebat: ob id validas Germanoru copias exciverat.Studebantq; Cesari Sigii mundus&Uladistatis Sarmatiae Pannonisq; reges, cit quibus celeberrimo cor uentu habito apud Vienna Noricam superiore Mate fuerat collocutus. Ipsi Helvetii magnopere Gallis insensi, ad vindicados fratres& cognatos:qui
receti proto cecidissent, triginta cohortesCssari miserati His cognitis p5tis ex
77쪽
Agidium cardinalem, qui singulari eloquentia ac omnibus Christianae pistatis praeceptis instruetiis Caesiarem retardaret atque molliret, in Germaniami sic Sed Cssar omnibus ad bellum intentis, audiendis de pace legationibus minime vacadum existimans, Veronam est prosectus. At Galli Triuul tio at.
que Borbonio ducibus,quantas maxime copias possiunt ex proximis Urbibus
deductas Mediolani cogunt: accersuntur ab certis pagis Helvetiorem et Voragrorum ij etenim Gallis fauebant auxilia plurium cohortium,quae cohortante & conscribente Alberto Petra,per Uerbanum lacum ducerentur. Orant etiam Pontificem, ut iure recentis amicitiae auxilia suppeditet. Ipsi veror Veneti Gallis non desunt: mittiturque Mediolanum cum iusto exercitu Andreas Grillus legatus, cui mortuo Liviano, minores duces parebant. Decer nitur in concilio defendendam es la urbem imperii caput, abstinendumque a pugna,quum se omnibus rebus hosti impares esse iudicarent: erat enim in ipso Caesaris nomine summa existimatio cum bellicae laudis, tum aequitatis atque iustitiae: aderantque illi copiae numero virtuteque maxime formidan dae sequebantur etiam aliquot exulum manus appellandis ciuibus monstradisque itineribus opportunae,&Marcus item Antonius Columna cum Italicorum equitum alis. Qubus Romam nunciatis, Pontifex, ne eius belli cauisss intem pastiue misceretur,auxilia suppresiit,veluti dissidens Gallicis rebus,& ex tuto Germanici impetus euentum expectans misitque Bibiennam legatum ad Cispadanas urbes, ut si opus seret Caesaris victoriae potius quam Gallorum infelicitati adesset. Sed mox incredibili rerum commutatione subsecuta faetum est ut Caesaris arma, quae maxime repentinum vehementemq; in petum habuerant, in medio conatu deficerent .Exercitu enim Veronaedu dio, quum Asulam Cremonensium ignobile oppidum admotis etiam tor
mentis frustra oppugnasset,& dignitatis aliquid amisisse est visus, S quod
pluris interfuit, imparatis adhuc sele confirmandi muniendique spatium de dii. I riuul lius erit in atque Borbonius eiecit is aut custodiae traditis Gibelli nae laetionis principibus ne quid intestini tumultus oriretur,egregie caue rant, adhortanteque Gritto Veneto, necessaria: sed miserabili ratione suburabana aedificia incenderant, ne his adponenda castra uteretur Caesar, S pro pius & tutius tegentibus tectis muro succederet.Caesar ab Asela Olium, Ab duamque transgressus ad tertium lapidem Lambrato in vico posuit castra caduceatoresque ad portas praemsit,qui omnia hostilia Gallis denuntiarentini propere Mediolano excederent : ciuibus Pero sese dedentibus omnia salua& laeta pollicerentur. Hos armata Gallorum statio contena psit Sc exclusit, nec populus ex Caesaris aduentu studium paulo alacrius ostendit, quoniam Vulgatum erat,nequaquam Francisco Ssortis, cuius ellet vere legitimum Mediolani imperium quaeri, sed Ferdinando Austrio, qui ipsius Maximiliani Caesaris nepos esset,&Caroli frater. Hic paucis an id diebus Ferdinando Hispaniae rege auo materno Uita saneto, His antae, Neapolis, atque Siciliae re gna haereditate suerat consecutus. Ita ut nemo Italorum ellet qui non ad Ssortianum nomen voluntate deserretur:& non magis Germanos ac Hispanos, quam Gallos, si id imperium arriperent, timendos existimaret. Has non in
nes popularium Sc procerum animis suspiciones iniecerat ipse Triuul lius spPe ad ciues opportune concionatus, uti erat apud eos summa authoritate virtutis
78쪽
virtutis atque prudentiae militaris. At dum Caesar perplexa spe,quod ad primam sui aduentu amam non esset receptus, de oppugnanda urbe conlium init: interim aduentare cum auxiliis Albertus Petra nunciatur. Ea res Cae sarem suspicacis ingeni l hominem perturbat:veterem etenim Helvetiae gen iis erga se odiorum memoriam,&Ludovici S sortiae calamitatem in animuinducit. haec omnia eo prudentius cauenda arbitrabatur, quoniam sub Al
berti Petrae aduentum, Iacobus Stassius Helvetiorum ducum princeps si ipe dia postulare arroganti habita oratione coeperat, quasi seditioni materiam
quaereret non obscura arte exercendae perfidiae,ni pecunia, cuius Caesar erat
egentissimus, extemplo singulis cohortibus selueretur. Acciditque per eos dies Fortuna spes Caesaris eludente Ut pecuniam quae . Germania in eius ca stra deserebatur,Hispani qui in prstidio Brixiae relicti erant, in itinere uti sibi debitam latronum more diriperent. auibus de causis Caesar, ne coeuntibus in unum perfidiae decretum Stassio S Petra Gallis traderetur, vix cum Paucis communicato consilio retraxit castra,&per transiuerses calles cum turmaequitum intra Tridentinas alpes se recepit. Erat enim Caesar sicuti natura strenuus&maxime liberalis, ita in constitis diuersus & parum constans a deo ut in tota gerendi belli ratione, si primae spes eum deficerent, in secundis minime consisteret,& reliquas omnino repudiandas arbitraretur. Insiubria eo belli motu prope sine vulnere liberata, Francisicus incredibili laetitiae stas. sedius, quod Caesarem summae opinionis imperatorern validis stinis instructum copiis, ita per legatos sustinuis let, ut ille omni pristina exiitimatione spoliatus discessisse diceretur. Grauissime vero tulit, atqi id non omnino disiimulanter,quod Leo pontifex, uti ipse sperauerat, auxilia minime transmisit let, quasi ille obseruata fortuna, ad eum qui victor euaderet,inclinaturus este crederetur, Quae res non obscuro initio magna detrimenta Leoni peperit, ita ut omnem in eo postea viis iucunditatem perpetua malorum serie inuecta per
turbarit. Nec multo post Franciscus postillantibus Venetis, grato animo eis Odetium Lotrechium attribuit cum validis auxiliis magnoq; apparatu tor nictorum. Is coniuncto sibi cum Venetis copiis Andrea Gritto Brixiam op pugnare adortus, insigni cum laude Hispanos ad deditionem compulit. Reacepta Brixia exercitus Ueronam est ductius. Ea oppugnatio summas habuit difficultates, defendente urbem longesertissime M. Antonio Columna qui Iediissimas Germanorum ac Hispanorum cohortes, Italorumque& Graecos rum alas dimista reliquo exercitu ad urbis praesidium retinuerat.Sed is oppugnationis exitus suit, ut Uerona quae vi capi non poterat, numerata Caesari pecunia reciperetur. Ita Veneti post oestauum belli annum adiuuante Gallo,
qui antea acerrimus hostis extitisset, suas Urbes recuperarunt. Tum vero tres
exercitus consecta pace dimit si. Horum milites omnis generis Sc maxime Hi spanos Franciscus Maria Felirius exiguo oblatosti pendio conduxit, eo consilio ut Vrbinum repeteret, cum Laurentius omnibus rebus imparatus nequaquam satis mature occursurus esse videretur: quando nihil minus putaret, quam media hyeme bellum se gesturum aduersus eum, quem omnibus fortu
nis expoliatum Mantus exulantem,&desertum a regibus toro eo anno ma
gnopere contempsisset. Astuere Felirio inprimis supra quinque nralia Hispanorum peditum,qui Maldona to Viro impigro Sc duci maxime veterauo Pa-
79쪽
rebant: diuersiarum quoque nationum alae equitum spectatae virtutis seque bantur.Praeerat Elispanis Gaio Rus.Belgis Zucharus Heduus,Graecis auteni& Epirotis Andreas Bua, Sc Constan tinus Boccalus: inter Italos eminebat Federicus Gonzaga cognomento Bozolus, quem paulo ante Iulianus maximi vexilli honore dignum fecerat sed is demu succedente in imperio copiam
Laurentio, suerat repudiatus,ita ut alienato animo accepta iniuria ulcisci pro Peraret. Festrius itinere summa celeritate consecto, ubi primum intra diuo
nis fines sese ostendia, incredibili populorum omnium alacritate suscipitur. Iulius Vitellius cum Urbini triantillia peditum exactis ciuibus coegisset, dessensionemque pararet,concurrentibus ad arma seminis 5 paucis senibus Feltrianoque milite ad portas clamorem ex tot Iente foedissime sese atque urbem dedidit Laurentianis militibus vita impetrata, ita ut exuti armis extra fines pellerentur.Felirius Vrbino potitus,& paratis tormentis,quae Iulius Uitet lius in fossas priecipitarat,bellum circumtulit multaque oppida deiectis praesidiis in potestatem redegit. Haec ubi Romae sunt nunciata, Laurentius ad bellum proficistitiir, expedit Pecuniam Leo pontifex, cohortes ubique conscribuntur gerendi belli summa committitur uentio Ceriti,adiunctis Vitellio Tifernate, idoneque Rangono. Ii tanta infelicit te frequentibus assecti detrimentis id bcllum ges Ierunt,ut fatali quadam imperitia ac ignauia, ubi
conserenda manus essent,Uti erant magna ex parte tirones subitariique milites, a paucis veteranis iacile vincerentur.Semel Laurentio oblata est occasio rei bene gerendae quum Felirio Metaurum amnem transeunte in aduersa rupa opportune instructa acie constreisset. Erant ei sexdecim milia peditum,inque is aliquor erant Vase una cohortes, itemque vexilla quatuor Germanorum &Hispanorum, quos Romae conscripserant.Aderat Paulus Baleonus cum auxiliaribus Perusinis, aliquanto caeteris usu mi Iitiae vigoreque animi praestantior,verum in eo nequaquam insignis vigebat authoritas, quoniam Rentio atque Vitellio quibus Unis indices se totum crediderat, ob simulta tegerat inuisus. Aderant tormenta aenea in castris supra viginti, quibus co pias in vado fluminis transeuntes superare atque proterere facile potuisse sinisi uentius atque Vitellius, imperitia an metu incertum, optima tamen fide, non in aduersos hostes,sed in collem proximum signa ferri continuo iussissent,quasi opportuniorem locum castris capturi,unde demum transeunti hosti expeditos equites magna detrimenta inferrentur. Id consilium tanquam inscitiae aut ignauiae plenum Felirius, qui pedes amnem conserta legione transierat plurimum irrisit: indeque uti plane victor recipiendis oppidis orpugnandisque praesidηs totam eam regionem est paruagatus. Nec multo poli Laurentius dum oppugnaret Mondulsum oppidum, selopello caput ictu extremum vitae periculum adhi. Caeteri duces,ipso Anconam lectica delato, pessimis artibus bellum gerere coeperunt,adeo ut multis transfugiis
distatutaque disciplina milites passim signa desererent, neque de victoriaco sciendique belli ratione,sed de diripiendis castellis, deque omni praedae genere cogitarent. Quibus de rebus dolore incensus pontifex,quum ignominiam animo ferre non posset,a Carolo Hispanorum rege, i ptaque Francisco auxilia petit,Casparem praetorianae cohortis praesectum ad Helvetios mercede conducendos mittit: copias ex Hetruriae delectu adauget : Hispanos du
80쪽
ces.&ante alios Maldonatum per idoneos homines aggreditur, pollicendo amplissima praemia, si Fel trium deseruissent. Erat in exercitu Felirin Carolus
Baleonus Perusia exul, quod multis ante annis Pauli Baleoni fratrem patruuque&alios eius consanguineos dira coniuratione inita trucidasset:hune Fel-trius reducendum existimauit,ut validissimae totius Vmbriae urbis opibus, pulsis Caroli hostibus uteretur. Sed dum ad Perusiam Promotis castris acce dit, fit certior plerosque Hispanorum duces pontificiis largitionibus corrum pi : quaeri tempus exercendae perfidiae: & sibi non obscure insidias parari. Nam ante didicerat ab Honorato Gaetano Minturnensium Traiecit ire io, qui Leoni affinitate erat coniunctus,pecussore sibi submissum Cavillanu Hi. spanum equitum praesectum : ad has quoque suspiciones accessit Hispanus viator cum literis interceptus,quibus monebatur Maldonatus, ut ea quae statuerat, perficere maturaret: hortaretur consilii socios, atque inde ingentia praemia ex liberali late optimi principis expectaret. Felirius tanto imminen te periculo perturbatus eorum quos fideles putabat,anὶ mos explorat queri tura paucis perfidiosis hominibus proditionis exercitum tentari, ut flagitio sissima desectione ipsum deserant, atque hostibus prodantur ecpraeclare conuinci literis quas in concione esset prolaturus, si pristinam fidem praestare, iterare sacramentum ea infamia & nota perfidiae sortissimani gentem verique deccoris auidam liberare vellent. Igitur centurionum & signiferorum fiditsi mo quoque sese grauiter&summa cum iracundia perpurgante, comininan teque condignam poenam his qui deliquissent, signo repente tympanis dato, armati coronam lato ambi tu in castris efficiunt: in medium citatur Maido natus. Nec mora, ipse&Maccius,& Plasola,Consaluusque Rius,& Suares Rustus centuriones literis conuicti, tumultuarioque succlamantis turbae iudicio damnati crudelissime trucidantur. Ea res exercitum in fide magis acina gis Felirio confirmauit,longiusque omnium opinione bellum protraxit. LIBRI TERTII
NTEREA Roms Alsonsi Petruccii cardinalis scelestum faciat nus insano animo meditantis consilia deteguntur. Secesseratis: in Latinum agrum patria pulsius,uti antea memorauimus cum in urbe esse nollet,& libero ore iuuenili que impaticntia,veluti commota mente quereretur,se persummam iniuriam a Leone cum Patria cum paterni etiam principatus possessione suisse exturbatum: duenim in Urbe esset mollissima tantum verba factis ipsis cotraria retulerat, a deo ut inde grauissimo concepto odio, exitiali percitus infama Leonem tot iere cogitaret. Fama est, eum non semel cum occulto pugione, instruetumo iuni impetu furoris in senatum venisse,ut nullo Protegente, opportunum i