장음표시 사용
11쪽
emni cum lisentiaviuere. Itaq; ni patres hac in re prudenti mi,aηκα diligenti mi sint,pegme se res babet, actum en prorsus de doctrina σmorιbus ciuitatis, est orbis; auod an Papiae fiat, vestam, haud meum. Itatuo inquirere,videre,iudicare,consulere.Sed iam eo rectat,unde huc longius fortasse, quam decuit,es oratio no Ira digressa;constat inquam hac ars ex tribus artibus ingenuis omnibus atq; nobilibus. Itaq; licet quis purus, Ni aiunt, Gramaticus sit, tamen in fordida arte, ut pleniq; istinant, non νersatur, nam cur alioqui sunt ingenuae a feruilibussordidisq; discreta, s νno loco ingenuas edi sordidas habent e An νemo nones his temporibus eadem utilitas,qua olim fuit, ex arte Grammaticae non ita nunc, ut olim, eIt necessariae An vero hac aetate sine Gramm tica ad alias artes, scientias aditus patet, cum minime quondam pateret ' Quod se non patet, se ars eadem eIt, talis, quae olim, oequalis fuit, cur propter hominum impudentissimorum, atque stultorum in rantiam , oe improbitatem sua dignitate priuatur e ctimq; non modo libera,sed ingenua quoq; si atq; ita,ri Ga nulla me bac hypog .cim seruam ostinatis animis esse asserunt' quae illos stultitia, quae ue iniqui tas ducitὰ At quid abiectius,dixerisIortasse qui*iam, quam munera quasi lictoris alienos pueros virgula caedendo dejuno e Os duram,atq;
adeo importunum,s' ab hominum genere exterminandum, si quis op ram adeo beneuolam,adeo paternam,adeo humaria societati νtilem, necessariam vitio vertat, probro. Pro Deum Immortalem num liactor,num carnifex uobis institutor uidetur,dum ferula inpueros utiturptam peccatapunite dum vitia exterminat' dum i norantiam pellit ex animis' Cur non potius iudex benevolus, cur nonρotius pater ama
tissimus existimatur' Ecquid, obsecro vos, id aliud est, quam quod ex mi, statuaris, teri, fummi opifices e*ciunt, dum qua opera istac rudia vel ipsi, vel alii fecerant, vitimo loco perficiunt, siquid inest vitutollunt, ad tinguem,ri dicitur, expoli ut, antequam ea popula pubi ιὰ spectanda exhibeant φ An non id in hominibus est faciendum, vecorrigantur, dum teneri sunt, est vitiis depulsis ita ad ciuilem , O ν humanam morum compositionem reducantur, ut, cum in publicum prodeant,nullam reprehensionem inueniant e Valeant, sece sunt ab hominum catu, insiluis oe solitudine vitam degant, qui vocem tam in portunam,ne dicam immanem, ferinam,essultant. Alius vero rilem Grammaticam dixerit, quod quasi mercede conducti ad docendu Gram viatici veniant;quem, si quis sit, ita reprimam,ut fores id a lius Pr ferre non audeat: P a siue tu mercedem, siue stipendium appelles h
aurarium illud, quod praeceptoribus impenditur ,siue id si publice. De
12쪽
priuete impensam,disas m ἰ vel , quis tandem sit in Elterumum
nere, qMIine mercede, vel mercedis spe tibi ullo in genere laboret e uis ex iuris peritis , vi ab iis poti mum exordiar, qui summo in honore versantur ), siue magistratus, siue causarum patronus aut semientiam me collybo O sportulis promulgat, aut ea am agit sime pretio p Quis tandem vel in hoc celeberrimo scientiarum emporio, vel in alio de arrectu scientia quapiam me praemio vel fauem sine spe prae-mν legit ἰ diceremgrauiora, se liceret , sed reticenda reticeo: Quod si
nullus en, qui artem suam me praemio velit exercere, quae haec iniuria est, quaeue iniquitas, ne dicam amentia, ut Grammaticos labores co tinuos, ingentes, molestos me ullo premio nos velis subirep sed aden Pri. OE Cic. qui apertissimis verbis fordidas,oeseruiles artes ab bone tis, Eb ratibusq; secernit,ita dicens. Illiberales autem o sordidi quaestus mer
cenariorum omnium,quorum opera, non quorum artes emunium, umq;
res sordidas dixit Abac de ingenuis dicit. Quibus autem artibus cur prudentia maior inest, aut non mediocris utilitas quaeritur, ut Mediciana,Architectura, aut doctrina rerum bonestarum, basint iis, quorum Pol. I. s.ci, ordini conueniunt, bonesta. Arinoteles quoq; nobis est naeno dicens, - exercitia,artes, disciplinas illas viles esse putandas, qua corpus,aut animum, aut mentem liberi hominis ad Uum, O opera virtutis inutilem reddant. qum Grammatica una ex iis est,quae homines inutiles reddas', An non potius una O sola, qua bomines ad omnes artes, O exercita
menta homine digna domisori ; apti imos escit e ct me qua omnes, vel artes,vel scientias necesse sit ignorarie: quamquam haec videripossunt, os verissma sunt,fortasse cuipiam leuiora,cum me auctoritate
Imperatorum, 2 quibus omnis dignitas petebatur, dicta exilius video tur. Adene animis ergo,oe qua de Grammatica sanxerint Imperat I. Proto- res, attendite. Const. IN. AuguR. l. 6.C. deprofesso Med. ita sanxie physicos . Medicos, O maxime Archiatros,oe Exarchiatros, Grammaticos, O professores, alios liberatium artium Doctores una cum uxoribus, Crflijs, nec non O rebus, quas in ciuitatibus suis sent, ab omni functione, ab omnibus muneribus ciuilibus, vel publicis immunes esse praecipimus, O neq; in prouinc's hospites recipere, neq; ullo munere fungi, nec ad iudicιum deduci,nec exbiberi, vel iniuriam pati, ut, siquis eos vexaverit, poena arbis io Iudicis ectatur; mercedes etiam eorum, falaria reddi iubemus,quo facilius liberalibusRu s, o memoratis artibus multos instituant Videte mater ea. l. 6. de e . tui. O temp. At
Gramatici RJetoribus, sopbi is datur immunitas. L . ad finem f. de mun. cir bon. Maximarum de excus inun a i . . de decr.Dec. xi de
13쪽
prosis O Med. quae omnes, aliae leges complures, priuilegia, tam
nitates, honores continent Grammaticis, γυ etoribusper Imperatores traditos, concessos . Taceant iam ergo taceant, Openitus o mutescant,quicunq; Grammaticam ιnter sordidas, O illiberales artes numerandam aluerant; omnesq; tum ingenuam, tum nobilisimam,
tam hominum generi νtilissimam esse fateantur. Sed num isti otio
insectatore, quod de Grammatica dicere nequeunt, betorica dicere audebunt, aut de Pbilosopbias Equidem hominem adeo temerarium, qui artes, oe facultates tam nobiles,tam insigner,tam inclytas deprime
re audeat,arbitror neminem, o siquis tamen sit, eum certe non magis, quam aut cuculam, aut eorunm audiendum existimo e Nam earum a
tera est, qua eo uno , quo homines bestys praestant, isses nos hominibus praesamus,qua bominum mentes unde Nesimus dedκcimus, O qno -- p. de in limus impellimus, quae talis est, ut eam Cic. parte praecipuam ciuilis v v xψ scientiae appelierit, tam di cilis, νt idem rem unam omnium asscilli- o , mam dixerit;ranti momenti,ut eam semper in urbanit pacatisque rebus D. Oe. t primas tenuisse Girmet, fecundo iuris scientiam: tam late patens, νt De Or.x. ex plurimis artibus Iu sq; collectam esse asserat, neges; in ea ullum De Or. Imqnam sine omnisapientia floruisse, ut clamet se mirari, cur ex omni
memoria aetatnm,temporum, esuitarum tam exiguus oratorum num rus extiterit. Altera Ne o est,qua rationem excolamis,o mentem,qui
bus non solum ainimatibus cunctis macellimus sed cu ipsis nos quodammodo Glenibus aquamus, quamq; meritissimo Cic.noster aratu omniam Orat. I i. procreaticem,o quasi parentem appellate Nec ulli non penitus indocto bium esse potes, quin i asit virtutum omnium tultrix, vitiorum expultrix, vita moderatrix. Quamobrem, tum minus sit dubitandum
quin o iuventutis moderatori he tres ciues νna cum rerum multarum ,
variarumq; cegnitione sintnecessariae O barum queuis honestisima sit, O nobili ma; iam illud videamus oportet ira duarum alteram dignia ratenaecellat,baec ne docendi, illa medendi acultasuram Medicina,visquidem spero,deuicta cum iuris prudentia congredi non dubitabimur. Jam erIo in campum H pocrates aliquis descenda Galenus, furemo, aut Avicenna ,sq; in me omnibus viribus suas hastas interqueat; num irae AHIIarchi, Demetri , Apollonis, nariue persona indutus fortissiame,quantum potero,conatus illivs pro Nabo :sed eccum illum, iam me districto gladio petit. iam,ni caveo, hi caput abtruncat. Nam super bissme,atq; potent Isime invadit dicens. Ecquid hominis es hic propugnatori Num Milo Crotoniates, qui Eo. um per nodium retento anhesitu Port it, eumq; pugno necarum σιe uno Iesus aeuorauit φ .is Trito P mus
14쪽
mus Buleipsa, iti taurum maximum furentem pede assumpto retinuis
Num Messenius Aristomenes, qui solas tercentum validis rimos mili-.tes Lacedaemonios intermure qum Theseus rum Hercules Sosint , L nos ita conicinnat . Pro pudor iam Elapbanti, atq; Leones muRelinas, muresque timebunt. Quid ergo nox felimus, in quo elaborauerunt eur atqui vigili nostraἰ Quid tandem Logicam pereipiendo sum tu eratuspquid Oelum cum philosophis tam arduo itinere peruagandon' 'Equid mihi Nellarum naturam, vim,ortus,motus satus , magniι-dinem;cognouisse prodestΘquid cometaru prodigiorum; reliquor 's- dictionest Quid pluuia,tempesatis,aestus 30 emis,Mundant senuriae, pestilentia tenere ea ast Quid animalium omnium naturas tam va rias mores,vises,ritam,mortemque nouis Quid anorum herbarum stirpiumque omnium νimseu bonam eumatame quid tantam morbo rum varietatem ἐ qiad eorum cauosi Mid eorum remedia, si vel Grammaticinobseumst conferre non dubitante Vectamen hoc tanto tanque lethali telo ingentis, ac prope mirs rerum omnium cognitionis in. meproiecto quies tota alia etiam ad armorum genera conjugii: nempe
nos sumus unquit qui homines a morbis ad . sanitatem, a doloribus, ad
voluptatem,ab indirmitate ad vis es,et robur, a morte tandem ad vitam irevocamus. Num tanta, aut etiam maiora Grammatici, velli, quo
se humanisas appellanta ominibus praestansHaec feresunt, quaperuos
Medici, nobis obiicisolent ad excril. uestram esserendam: Qua tamen, si sola essent, nimὸ nos commoueritvita quasi vos h sum cum ob- tinere non possitis,nismos proaetraueritis, etiam multa insuper additis, ad nostram facultatem deprimendam. Nys vide res eum pueris ignaris rem habere,*hil cum viris prudentibuλn cum doctis agere, qui possint de nostra seu doctrina. seu ignorantii iussicare, in arte tam coagnitu acili versari, tam simplici, tam demissa, qua veι sine doctore perci possit. Qua omnia, ct singula quemadmodum irae propulsem
obsecro vos,per quam diligenter attendite. Nihil est, o vos phthici , . cur tam elate, tanque magnifice de vobis, tam humiliter, tanque dem se de nobis seruiatis. Nam ipse nunc omnium quot orsunt,huiis artis causam agens umvosnasantissima in arte versari non infriar, . cum nihil in bomine Deo similius se confitear, quam salutem hominiabus dare, eum ea qua vos tractatis,mirabilior edi vendibiliora esse non inem quam ea,qua nos : Vihilominus concedendum vobis minimἐζ puto,ut Hlρ Ilantior,vel humana societatiistiliorve' quam n
mast , aut se possis in nria: Nec ob id exis arevos velim cum Hermis , aut cum mutar smile aliquoirem habit Arar: Atqui neque
15쪽
Nascenti mi tres animos Feronia mater Horrendum diciu dederat, terna arma mouenda, ' Ter letho sternendus erat. Tres enim animas a Feronia,quam bis internator humanarum litter rum scientiam,hodierno dissum mutuatus. Itaque non in , cur νει pacto spolia vos mihi detracturos steretis, sed maxime eur in triumphum d iamiam ex Herito Victorio facto vos vinctos ductum iri time eis . Nam totum filiam telum is vobis omnibus neruis in me,primum illatum,ac u litus Uque demissum itapossem se vellem, reqcere, νι cumcis. vobis ostenderem Grammaticam vim 'ne Unitam artium con cinere,artemque nostram latissime patere, σquod est iam dictum iid-lisu facultatis expertem esse oportere eum, quit meras humanas docere velit,cum ara vestira, reliqussus ste sinibus teneant i sed tamen,νr dAM, vestrum gladium, neque in caput , neq; in latur, neque in simum excipis,none ullo modopropulissed agilis admodum gladiatoris tali vir paulum subito de lococedendo in terram prolat simo damhoseon vobis potius,quam mihi,ut vos utrilis,lubalem Concedo ιηquam vobis, o probibens fateor,vor in di uoiri,quam nos,arte versarni quod ob dis cultatem set ars vestra, quam nestra maestantior, id vero pernego, nee magis omnino id vobis concedendum existisno, quam si ex eadem aqua
cum liceret 8 radicibus montis hamire quantum velletis, vor tamen preruptum montem conscendentes aquam ex astomopureo hauriretis dementis enim nonsapientis est,mea quid sententia laborem non ne
cessarium quaerere; nec laboris ot periculi trutina sed fructus, atque tilitatis,utra duarum facultatum potior sit, censem per dendum; nec priuata artifici r nam si id es,viciniu sed publica populi; Euari namque est, pusillanimi, vereque vili inu labores Omnes suos, o opera ad propria commoda: Magnamimi vero,ingenui,vereque Isrtissimi ad c ranunem omnium salutem referre. Quare hoc praetermisso, quod nos ni- humorsus offendit,illudirdeamus oporte num alteria illud telum a v bis illatum climo a me excepta latus attigerit, sanguifiemque elicerit, quod ego non hemio et Dieitis enim vorsecundo loco, ea de causa laudem ingentem mereri, quod hominibus egris ρ sto suis, e re mi disia1M faciendo a morbo,a dolorcii morte liberetis; er vera dicis nectit
16쪽
rtie. LL duo e a vobis peto, ius num illud Aristothel uni vobis probetur-- i Omnis ars,omnisq; discendi via,actio item, atque electio bonum quo dam expetere videtur; Imo quidem non videtur, inquiris. ,sed vcre eo petit, hocque ob causam potissimum nox ceteris omnibus prefeTendos putamus quod ars nostra hunc finem expetitie o dirigitur , atque inte ditur omnis,νt homines salara Iaciat, quo nihil in operibus hominum
polyn ὰφ praestantius. Sit iras e. Sed quid ad iliud, quod a vobis secundo loco peto,praestantiora ne, an viliora praeferenda censetis e Homi nes: νussultissimi hoc intelligunt, inquitis praenantiora tum preferemda , tum eligenda censemus, O dicimus. Benesiit vobis. Sed num mois
Mus ero: , si te uom addam Quid istud e Animum ne praestantiorem
putatis, an corpus Animum multis partibus praestantiorem asser .mus, Dis non vidcr ῆ terrenum hoc enim, caducum, corriptibile, more tale ; ille Mero cubesis, firmus, incorruptibilis , immortalis; commune nobis corpua cum equo, cum mula, ct caeteris animalibus immundummis; Animus rim cum ae inguis, herubini et ceteris Spiritibus puru-simis . cedite lammictirideribus arma , phisci, praeite vincti triumnum , . quando, quidem ita sis nonrari, atque denim, ut amplius
certare nullo modo postis,huc enim: arx vestra. tendit, ad hociisum cuncta vestra referturi industriati, ut corpo hominum bona possint να- letudine Hi, 'quam diutissime viuere; nostra vero , manimos incor ruptismos seruet,νt vitiis omnibus declinatis virtutes amplectantur,
O colant , quo non diu modo ded perpetuo iuuant fama, ct mem ria ibri apud homines, vita autem Hra,ct aeterna in rariis apud Deum. . Itave quanto .es animus emcllentior corpore, tantos ars nostra, qua . vcstra praefantior.Sed iam est tempus, ut vobisnosti alis,me victor ad aciem iuris peritorum conuertam: es autem haec legio praetoria, quae coninructa phalange non patitur debellaria in adhuc quidem sie mira vir te seruat inuictam: Attamen ego recenti victoria elatus Herculis instar nullum quantumvis periculosim facinus extimesco I Pinimoi 'quanto perisuiosius es, tanto illud aggredior animosius; Nec enim μ. ne periculo fieri potest magnam, O memorabile facinus ; ut comicus. Teti. ait; Accedite iam erga iuris legum; periti, Accedite nec vos pudea viros fortissmox cum gente imbelle, becilla, inerme conflige, re i namque armis fortismis etiam nos pug namas, etsi nulla videtis, quod an HTum sit, νelex hoc ipso cognoscere potestis , quod tam facile inermes,ut ridebamur,pbi icorum aes alicet forti mam,profligavimus,mut dicitur,ad intereicionem deleuimus. Itaque non eri uam, curuos pudeat nobiscum Danare, tanquam cum hominibus nutrius.
17쪽
nullius gloriae, nullius nom&is,nullarum uinium I sed poti cur Grti . meatis, tanquamsorti imos tanquam uictores. Iam uideo quid agatis, nos penitus indignamini, penitus; dupicitis. tqui nos nata νnquam hostem , neq; timendam, utifortissimumineq; contennendum, uti vilis smi eaiat auimus: Meminimus L. ilium Martia fortissimum virum Romanum cum muris Scipioi u n militibus poenorum reliqui's duo fortiν, os atque victores hostium exercitus una nocte debellasse , O quod duo fortissimi , O summi nominis Imperatores integris viribus Ditinere non Potuerant, ipsum n Imperatorem , Adpriuatum; non Trincipem , sed equitem tum paucis ractis bominibus deleuisse . Vs nos sperenaris ergo: Nam nos non na nocte, si una hora nisicos ueor q; consultos profliga uros 'cramus, O alteris devictis eo vos auteros aggredimur audat ius, qua nos i r victoria facit alacitores. Diacimus nos, asserimus,afirmamur s aBRe nam monitos etiam non Iugnantes invadimus artem nostram majore dignam laude esie quam extram. mia vos e N amus, inquitis, at aliud expectare non poteram ista ιu iure,. iniuria dixerim ciam omnes attendite. Peto priamum a vobis utrum maiore laude dignum existimetis eum ne, qui plus,
an eum,qui minus Rerp. prodesse Qui plus faxἡ ; nam quis aliter dis
xit e At ἡ duobus medicis,quorum ester ρharmacis, octionibus,rin xum incisione, 'sq: remedrys, medicistia morbo taros vos, a dolo re , a morte liberaret; Alter vero antidotis ita vobis bonam, firmam; valitudinepraeseruaret, ut omnis agrotationis expertes senio consevieederetis d vita, Her vobis utilior uideretur λ-t taetra inest dissere
tia,inquitis, intex baec duo genera Medicorum,H siquis borum,quos se eundo loco posuisti aliquem inuenireposit, aluus sit, ni pro uno illa a
teros omne conmmnat: Quid enim est illis opus cliudue suceixamaris, ubi quis si qui nox nullo isquam morbo vexari piariaIux s' Agite iam, ne vos diutius morer tri vox horum medicorum similes estis, utrinose Vos certe id agitis,ne morbi,ideri itia, quans mi sunt animi morbi, in grauescant in populo, dum sontes carcere, vinculis, compedιbusque coercitis dum pecunia, cruciatu, exilis, eruitute, decore,morte puniatis . Hosautem quid agimus e certe , H virtutibus, edi vitiis c nitis horumcluemuerriti turpitudine, et illam pulchritudine adem bene agere consuestant i Itaque si quod si praeci nus , homines praestarent ,
nulla onra vestra opus esset in mundo, nullo iudice, nullo aduocato, visis lictoribus, nullis carceribus, nisis vincadis, essentq;pevitulia
Donte in sine lege fidem, rectumq; colibant'
18쪽
ςtiς, me Cic. o latius A . dimostrauito Quod vero vos id agatis non viis deo; Nam quod homines per vos suinpticia metuentes non furentur pronvapiant,non interficiant oron adulteri,non sacrilegi sint ron denique Udo genere iriuriosi,idneutiquam amore virtutis contingit, sed formidiane 'ne,3uam si tollatis, nullum scrinis genus deerite Tam diu enim ir, quos mititatis,peccata deuitant, quam diu se bis a vobis puniendos e
horrent: Vos vero labores nostros eo referimus omnes,ut hanc animis
iententia adolascentes imbiban id omnino constituant bιqr proponant, nihil esse quaerendum praeter virtutem,nihilnater vitium fugiendum.
Nihil utile esse,quod honestum non sit,nullum in vita malum, nisi peccatum. Quae quidem qui sibi apud animam proponit, is sine dubio in re priuata, o publica omnibus per tuam utilis erit, is quoscunque pote
rit ,semper consilio, re, opera, vita iuuabit, neminemque villo pacta erit,is domi fori ue Pod iustrum est,cr honestum togatus, armatus semper massabit. Is non niuata Aa, sed pub. utilitati debit, nutila is ambitime, nulla cupiditate vexaebitur; Is tamdem rebus, O fometunis suis contentus ita felicem vitam traducet , ut ab hac ad felicissimam illam, aeternam, cs tem ascendat Ea re non rideo, viri nobilissimi Pap. cur non debeas hae nostra facultas, industria es teris omnibus retibia, fac alibi ;ρ ferri: Nam , si hac in eo, quo ma--xime dignam videtis, honore iuueret, si iuuenes Grammaticam, Mu--oricam,moralem; disciplinam perciperent , nullum es dubium, quin vita haec nostra, qua nunc est insar mortis, rita calem, atque diuina
persmilis ebet,quod quia non fit,
Vivitur ex rapto non hospes ab hospice tutus, Nec socera genero,fratrum quoque gratia rara est. Imminet exitio uir coniugis, illa maritia,Lurida terribiles miseent Aconita nouercae; Filius ante diem patrios inquirit in annos; icta iacet pietas; & virgo caede madentes Vltima calestum tetras Astrea reliquit. Demus ergo emnam, viri Pap. ut 'ea , id es, Inmtia, qua incerum propter bominum vitia remigrauis, aliquando propter nostras virtutes in terram rereertat, quia mibi credite, facile confiequemur, se
a pueritia ita homines in Mentur , ita viuere assuescant, H nutilatu
19쪽
iam putent ut talem at honestate seiunctam: ut paupertatem, IM
mtutem, eralium , cruciatum , mortem turpitudini, atque iniustitie anteponendam existiment. Hoc autem tune optime fiet, eum ercoctu probanseque --mbus liberos vestros erudiendos commiseritis;