Tractatus novi de potu caphé; de Chinensium thé; et de chocolata. Parisiis apud Petrum Muguet, 1685

211쪽

ex aquis convenientibus propinatur .

aegris, Haec autem Atolla sola exhibita temperata est , ut ex dulci & grato sapore conjicere est, qui ab Amygdalis quarum temperies est moderata, non admodum differt. Unde Hispaniae novae Μedici utiliter illam cum saccharotegris suis praescribunt. modo viscerum fervore non laborent,quo in casu juxta Hippocratis & Galeni doctrinam, pa- natis, ptisana & hordeatis, ut in Hispania fieri assolet, utuntur. At Choeolatae usus ita urget in omnibus Occidentalibus Indiis, ut platea nulla sit, forumve nullum, ubi non reperias Nigram aut Americanam mu- Iierem cum suo tentorio, suo sagiles seu vase huic parandae, ligno denticuislato instar fusi quo in Hispania filum

contorquetur , de refrigeratorio quo aerem excipiunt ad spumam refrigerandam. Accipiunt primb istae muli res placentae Choeolatae portionem

quam aqua diluunt, spumamque sepa-34nt, quae optim μpraecipua ejus est

212쪽

substantia, immittuntque in cratereST comates dictos quibus illet circumdan- itur, adstantibusque Americanis &Hispanis distribuunt cum Atolla calida, quam in ollis juxta se habent, cuique magnas tribuunt vires , mirosque effectus. Quidam hunc potum tinctum&Coloratum volunt Achiota , quae nihil

aliud est quam pulvis sive pastillus ex

fructu quodam paratus, quem aiunt incolica praestantissimum esse remedium. Sunt enim Americani ma ni imposto res, qui plantis IuIS magna nomIna Imponunt , ut famae laudem acquirant. Haec de Chocolata quae in nundinis εο foris vulgatissima venditur. Fit enim alias & varii coloris quam Xοί tole dc illarole nuncupant. Quae quidem Chocolatae fit nuncupatio ex diversae Atollae permixtione , aliasque multas ejus species refert du Laet lib. 7. e. 3'. Xθcoatois nomine intelligunt aquam acidam ex frumento Indico in aqua maceratam, & per noctem aeri expositam. Chulatote ex hac aqua cum Chilles

213쪽

Quod spectat ad Chocolatam quae

domi sit, amicis, vicinisque offertur, praecipue in Monialium aedibus; quae in tabellas efformatur quaS Pinolen Vocitant,quaeque frigide Vesperi bibitur, fit si iisdem constet ingredientibus, nomine tamen & qualitate differt,majorique habetur pretio. Ecce usitatam Receptam inter politiures populos, &praecisam ad hanc compositionem si gulorum ingredientium dos . Recipe Cacaos, oo. sicchari albi mi g. cimamomi, Pil. illes seu piperis Mexicani, Pimiento etiam dici carana XIV. I

achiora quantum ad colorem ei fommunicam-

dum satis erit, quod forte avellana molem aquatit. Aliqui Amracias ue aut avellanas 'addunt. Ex his torrefactis est v. lapide metate Ditis cum saccharo potast, qua pyxidibus includitur, cui addunt nonnulli aquae napha guttas aliquot, vel moschi aut ambari Irsei granum, velfolvendria pulperem. Quod ad utendi modum sive in potus, sive in cibi forma , sumitur quotidie

214쪽

DE CHO COLATA. , I9'eluotidie mane Chocolata cu Macareine aut Biscocto: sicuti in Hispania sumere solet.Amygdalatum,Avellanatu, Ovum,seminum frigidoru pastum,aut Amylum. Hos autem ex hordeo, farina, saccharo compositos cremores ex calefactis & emaciatis dari non abso num est. Sed Chocolatam omni tempore, & hora exhiberi, & cuivis sexui, aetative propinari, hoc sane & reprehendendum-vituperandum est. Americanus. Horum testis esse possum. Quam plures enim vidi ita Clio colatae assuetos, ut ab ea nunquam abstinere possent. Imo in quodam maris Littore, quo aquae hauriendae cauSaappulimus , Presbyterum vidi Mil-sam celebrantem , qui cum esset admodum pinguis & fatigatus , necesse habuit sedere ante gratiarum actio nem post communionem, &Te coma-ten Chocolata plenum ab ancilla oblatum eXhaurire,quo Deo juvante missam absolvere potuit. Medicus. Excusari merebatur ob

infirmitatem. Sed qui sani sunt

215쪽

extra necessitatem, nihil consuetudini dare debent. Hoc enim praecipue Religiosos, quorum Virtus exemplo nobis esse debet, minime decet. Ciris. Et quidem ego ab eo tempore quo in Americam veni, id observavi,sc meismet oculis usurpari, Choco, latae craterem durante ossicio divino in Ecclesiis adstantes multos haurirea

Bone Deus ue quaenam erga divinum cultum irreverentia 'dc quae civilitas & honos erga alios praetentes. Id certe nequaquam fieri deberet. Caeterum inter alia incommoda quae hic potus affert , existimo praecipuam causam obstructionum, pallidi virginum coloris, & hydropis, quorum in America proventus est maximus, Chocolat. 8c Caras tribui debere: cum terrestris & frigidae sint naturae. Domicellae instar Amygdalarum comedunt, sicque abutentes sexcentos sibi accersunt morbos praecipue Ca Ghexiam, pravumque faciei colorem.

Ciris. Probe mihi noti iunt hi po-

- , tus,

216쪽

DE CHO COLAΤA. 2o Itus, sed mihi justulum acceptius est. Bonae fidei eorum qui bene inde se

habent Chocolatam relinquo. NumenΙm sanis aeque place: comestus, ac pernae aut botuli frustum, vel persicorum, & curtipenditorum pastam , liasve quae hic parantur conservas:

num verb epotus aeque palato arridet, ac vinum S. Martinc Clutari autroximenes , seu Patris almenes Andalu-siensis. Ac sane quicunque sobrie de

temperate vivunt, absolute negabunt potum hunc sustentando corpori esse idoneum, nectarique toties decantato somparandum, quippe qui caput tentet, dc alia pariat incommoda, cum econtra infinitos videamus aquam crudam aut coctum cinnamomi momento, aniso, aliisve cognitis aromatibus bibentes diutissime sanos& vegetos absque vino Vivere. Medicu's. Variis Medicinalibus vinos uti possemus a Dioscoride des.criptis, aut a Uechero ex aliis authoribus allatis, quibus , ingredientibus& eorum dosi cognitis, felicem inmor-

217쪽

bis successum experimur. Americanus. Coronidem imponam Chocolatae facultatibus , ubi dixero frequentiorem ejus usum inopiam Hispaniae novae causari , eum alias omnes idomesticas superet impensas,&saccharum quod additur ad librarum duodecim milliones & semis accedat , Nec omittendum huncce potum mulieribus familiarem vindicandae zelotipiae occasionem dedisse, venenisque viros intoxicandi, quae ab Americanis Deminis artium harum periti stimis-a Daemone edoctis, didicerunt.Ideoq; harum frequentationem sapiens quisque vitare debet, obsertilegij suspicionem. Scandala sit ho & homicidia mihi Mesulta in urbe

Mexico praedicante narrata, ac hujus ope patrata. Unde omissis aliis quae a fert incommodis, Chocolata abstitiere deberemus, vitandae familiaritatis &frequentationis causa , cum natione

veneficij & pravarum artium adeo sus,pecta.

FINIS.

218쪽

Capitum Tractatus

locis germinaι Caia , ct quantum illius quotannis ad nos perfertur. p. scap. ΙΙΙ A quo te bre potio Case nobis. O Orientalibus in usu sit. Cap. I V. Ommodo Case fuerit detectum'

Cap. V. observationes pro deligendo Case; modin convenienter ipsum torrefaciendi; ct quibus cautionibus in farinam redastum

Cap. IV. Quomado ad potum farina Cassi si Coquenda j qua quanutate O quo pacto si in enda' - 27 Cap. VII. Deprimis Case qualitatibus. 33

219쪽

fui qualitates fecunda. Cap. IX. De Hems Case, imprimis adsumachi assectus Cap. X. . De Hentris in simi, se mulierum morbis quibus Caia inserpit, de Calculo di podagra. Cap. X L De usis Case in pectoris mors . de Lacte misereo; ct de efficacia Caia ad febres sanandas. 73Cap. XII. De utilitate Case in levandis Capitis dolorisus ; numque homines instannes teneat. 7

Cap. XIII. De temperamentis ct morbis quibus Caia ntimus idoneum est. 8s

INDEX

220쪽

Capitum Tractatus de Chi

Cap. I. E natura Ther,de nomine ejus,

e I locis e quibus assertur Ousus ejus antiquitate. pag. i o Cap. II. De The eligenda ; de Regionibus' ubi in usi non est, de modoque in praepserandi. p. II Cap. III. De herba The viribus ad fugan dumsomnum Cap. IV. De virtute Thἡ ad anodos pilis dolores. IasCap. V. De vinatibus The in morbis 'machi, in podagra, Calculo, dolore Colico, morbis lienis , Rheumati s , morbi uetiliis O de Tho cum lacte. .. 13