장음표시 사용
11쪽
tebat diligenter expressa. Ab hoc uno rei criticae sundamento in editions
Pithoeana ita discessum est, ut ne Sagacissimus quidem criticus sola eius ope verborum contextum ad integritatem revocare possit. Nam haud paucae optimae lectiones temere mutatae, multae corruptae inscienter correctae, verba denique complura atque etiam tota commata plane omissa sunt es.
ad p. 3l6, 32. 320, 3. 326, 3 l. 335, 7. 34l, 4. 6), sive neglegentia operarum sive quod Banconetus leviter depravata eorrigere neSciens quae non intelluxerat abicere quam aliis emendanda relinquere maluerat. Multa utique in hoc scriptore coniectura sananda, sed via ac ratione agenti non ingentes difficultates superandae erant: quo in negotio laudabilem mihi operam praestitit Iosephus Stanger, quondam sodalis seminarii philologici Monacensis, cui ingenii exercendi causa scriptorem admodum corruptum emendandum tradideram. Atque complura scite emendavit quae
in meo exemplo nondum correcta erant.
In compendio artis rhetoricae, quod Iulii Severiani nomen fert, hoc singulare accidit, ut is qui a. 1584 id primum sibi in lucem edere visus est, Lucas Fruterius, nesciret eundem libellum iam bis lypis exscriptum fuisse. Quod secundus editor, Sixtus a Popma, idem ignoraverat, eo nomine excusandum erat, quod libellum in codice suo non integro alio nomine, Cornelii Celsi, inscriptum invenerat. Habemus igitur huius scriptoris, aeque ac Rutilii Lupi et Aquilae Romani v. Ruhnhenii praes. p. XIX), tres editiones principes, quae ex tribus inter se multum diversis codicibus expressae sunt. Horum optiminia praesto fuisse Caelio Secundo Curioni, editori vero primo, deterrimum Fruterio, ex cuius editione Pithoeana sere expressa est, facile cognovimus duobus codicibus Monacen si bus adhibitis, quorum longe melior a Petro Crinito exeunte saeculo quinto decimo ex codice aliquo Italico descriptus est. Sed casu felici contigit, ut postea copia fieret codicis vetustissimi adhuc plane ignoti. Cum enim a nutando, bibliothecae Virreburgensis praesecto, peterem ut codicem Isidori ab Deggio in chorographia Wirgeburgensi Vol. I, p. 472 descriptum mihi mitteret, is mihi rescripsit in codice nullas partes Isidori,
cuius salsum nomen tegumentum solum prae se serret, exstare, Sed alia scripta maximam partem rhetorica et dialectica, in cuius rei fidem novam codicis descriptionem a se iam multis ante annis factam mecum communicavit. Gratiora erant quae nova adserebantur quam quae frustra quaesiveram. Continet enim eodex vetustate sua conspicuus - nam eius aetas ad Saeculum Octavum accedit - Cassi odorii rerum humanarum institutiones, praecepta artis rhetoricaeo Iulio Severiano collecta, denique
particulam de dialecticis locis, quae excerpta est ex libro secundo Boetii de differentiis topicis p. 866-870 ed. Basileensis. IIis subsidiis instructis nobis res lacilis erat Severiani compendium ab omnibus sere vitiis quibus laborabat perpurgare. Iulii Victoris artem rhetoricam Angelo Mai ex eodice Vaticano 0ttoboniano saeculo XII scripto a. 1823 primum Romae in lucem edidit.
12쪽
In qua compilatione cum maior pars ex Ciceronis et 0uintiliani libris petita sit, scriptor vix dignus videretur qui e tenebris erueretur . nisi aliquot capita haberet ex artigraphis hausta, quorum scripta intereiderunt. Liber ad intellegendum non adeo dissicilis multis adhuc vitiis laedatus fuerat: nam Angelo Mai emendationem contextus verborum valde corrupti vix attigit, nec multo diligentior erat Io. Casp. 0relli, cum scriptorem praeprOpere in scholiastis Tullianis typis repetendum curaret: quamquam in eo emendando non tam ingenio opus erat quam accurata sontium inspectione, ex quibus rhetor sua hauserat. Sed optime de scriptore meruit Leon hardus Spengel, artis rhetoricae in paucis peritus, qui in Actorum Societatis Graecae volumine priore complures locos ad sanitatem suam restituit, nonnullos Meisterias quoque in quaestionibus Quintilianeis a. 1860 editis attigit. Qui loci corrupti relicti erant, eos ipsi quantum potuimus
emendare conati sumus ac tantum nobis profecisse videmur, ut iam non
supersint nisi pauci loci magnis dimicultatibus impediti. Ceterum cum Victoris liber ad crisin Quintiliani recto instituendam magnae sit auctoritatis, in locis, quorum scriptura in 0uintiliano dubia est, lectiones primae
manus codicis primarii Bambergensis in adnotationibus subiciendas oxistimavimus. Cur autem duos Boetii tractatus rhetoricos, quos idem Ang. Mai primum, ut sibi videbatur, in Classicorum auctorum e Vaticanis codd. editorum tomo III, p. 3l7 sqq. vulgavit, in nostrum corpus non receperimus, ex eo cognoscas quod nuper in Muset rhenani philol. vol. XVIII. p. 463 monuimus. In Martiano Capella recensendo duo homines docti operam collo Carunt, alter, quamquam adulescentulus ad scriptorem tumido dicendi genere intellectu admodum dissicilem accessit, et ingenio et doctrina ad talem operam satis instructus, sed bonorum librorum copia destitutus, alter in conquirendis codicibus mss. haud indiligens, sed, cum philologus non esset, copiis a se paratis nescius utendi. Si Hugo Grotius, a quo septimo decimo aetatis suae anno Capellam editum esse paene miraculi instar videtur, librorum ab U. F. Koppio nostra aetate congestorum Popiam
habuisset, hodie Capellae libri non tot difficultatibus impediti legerentur:
nunc vero verborum recensio quasi ab initio instituenda est. Cum tamen nostri muneris non esset nisi unum ilhrum ad codicum fidem recensere, non id egimus ut largiorem apparatum criticum compararemus, contenti in parte a nobis edenda verborum contextum pristinae sormae magis adpropii quare quam adhuc factum erat. Qua in re nos egregie adiuvit F. Εyssen-hard tii liberalitas, qui exemplum suum editionis KOppianae, ad cuius margines lectiones codicum Caris miliensis, olim Reichenaiiensis, et Darm stadii ensis descripserat et aliquot suas emendationes praeclaras adnotaverat, mecum communicavit. Ipse codicem natis bonens ena Emmeramum, antiquum illum quidem, sed iam valde interpolationibus corruptum, et Bambergensem, Reichenaiiensis simillimum omniumque, qui adhuc cogniti sunt, longe optimum, excussimus. Ex hoc uno complures quinti libri
13쪽
locos allis tenebris obrutos nobis certe emendare licuit. libere tamen prositemur nobis non contigisse, ut omnes huius libri nodos expediremus. Brevissimum Cassi odorii compendium artis rhetoricae, quod partem conficit eius institution uin rerum humanarum, ad fidem duorum librorum antiquissimorum, Uirgeburgensis, de quo iant supra pag. X dictum
est, et Bambergensis religiose redegimus. Bambergensem accurate descripsit Frid. IIa a se in libello sic inscripto: S. Coorgii Florentii Gregorii Τuronensis opiscopi liber ineditus de cursu stellarum s Vratistaviae 1853. 4ρὶ. Insunt in codice praeter hunc libellum Cassiodorii institutionum divinarum et humanarum rerum libri duo, addito in sine epilogo, quem Angelo Mai in Class. aiici. tomo III, p. 350 sqq. primum ex codice Vaticano publicavit, Isidori liber de natura rerum cs. Gustavi Beckeri editionem , denique carmen de eclipsi lunae, quod exstat in appendico Isidori ah Λro vallo editi vol. VII, p. lS3 sil l. In duobus codicibus pervetustis.
pios in verbis recensendis secuti sumus, Cassiodorii liber de rhetorica ab his verbis incipit: Rhetorica dicitur απο του ὐητορευειν, id est copia cedit me locutionis influere. Ars autem rhetorica est, Sicut mastistri tradunt saecularium Merarum, bene dicendi scientia in civilibus quaestionibus. Diversum est principium libelli in editionibus vulgatis: nam praeposita sunt tredecim brevia capita, quorum extremum est de amphibologia. de qua scilicet rhetor aliquis priuS tractaturus erat, quam quid esset ars
rhetorica exposuisset: deinde cum duae partes conglutinarentur, verum exordium, quod modo adscripsimus, paulo aliter verbis comprehensum est.
εἰ aretius in praelatione Cassio dorii a se editi codices, in quibus illa capita
insunt, reliquis pleniores esse iudicavit, Sed graviter in ea re salsus est. ut omnes editores, qui illum centonem Cassiodorii rhetoricae praeposuerunt. Nemo enim SenSiSse videtur, unde haec particula inculcata sit. Niliti est aliud nisi gnoinologia locorum rhetoricorum, qui omnes praeter duos, qui unde desumpti essent indagando non invenimus, ad verbum ex 0uintiliani institutione oratoria exscripti itaque excerpti sunt, ut ordo librorum Quintilianorum servaretur. IIanc partem ad Cassiodorium non pertinere ex ipsa sorma externa intellegas, qua haec excerpta in codice Bernensi num. 2l2 saec. X scripto, cuius notitiam debeo Useneri ossiciositati, leguntur. In hoc enim post grammaticam Cassiodorii, quae iii haec verba desinit: quas recte tantum aristotelis orationis adseruit sic, qui finis est capitis I p. 529 ex tr. ed. Garet. , haec scripta sunt: Reliqua qui u luerit in alio quaerat uolumine. Nam esto descriptor ad potiora discur-
rems reliquorum oblitus sum aut fors neyleaei. Tum Sequuntur nomitilla schemata grammatica, deinde excerpta nostra rhetorica nullo litulo praemiSSo, ut partem grammaticae praecedentis explere videantur, sed tribus initio aucta, ipiac nunc primum ad calcem veri Cassio dorii, ad quam haec excerpta in cura nostra relegavimus, in lucem prodeunt. Haec eadem in
aliis quoque libris exstare nobis quidem verisimillimum videtur, sed ob eam causam ab editoribus abiecta sunt, quod absurdum videbatur compendium
14쪽
artis rhetoricae a talibus sententiis incipere. In sine i lenique lioria in excerptorum haec in Bernensi litteris granilioribus scripta sunt: Incipit in nomine patris et filii et spiritus sancti. Nunc ad artis rhetoricae diuisiones diranitionesque ueniamus quae sicut MIensa atque copiosa est ita a multis et claris scriptoribus tractata dilutatur. De rhetorica . Rhetorica dicitur etc. Seclusimus hanc particulam ab excerptis: nam satis apliaret haec adiecta esse. ut transitus a parto addita ad veram Cassiodorii rhetoricam pararetur. In editionibus prioribus cf. ed. Capper. p. 369) praeter haec quaedam de genere demoli strativo adiecta exstant. quae iam εἰarelitis ex melioribus suis libris sustulit. IIoc praeterea monendum est ne i sidorum quidem, qui totum sere librum Classiodorii in secundum Originii narecepit, partis salso praepositae ullam notitiam habuisse. Isidori opus encyclopaedicum a Faustino Areualo Romano D codicibus vetustis optimae notae editum eMe inter harum rerum peritos satis conStat. Eandem operam adgressus Fr. ul. Otto, eum nesciret haud paucos Isidori codices exstare vetustissimos et paene ad auctoris aulai Em accedentes cs. Areual. I. p. 139) et iam decimo saeculo scriptos vehementer interpolatos esse . ex receiilissimis libris olsenbutielanis novam videlicet verborum recensionem parare conatus Optimas lectiones ab Areualo restitutas rursus abierit totumque verborum coutextum mirum in modum depravavit. Nos, cum tantum exigua pars ampli operis repetenda esset, satis habuimus vel rein Fris ingensem nono saeculo si riptum et . in flua parte hic deest, Benedicto buranum, aetate paulo inferiorem. Excus sisse: quorum librorum auctoritate cum plerae lite Areuali lectiones confirmarentur, in paucis locis ab eius recensione nobis discedendum erat.
Ne in Albino quidem - nam hoc nomen ex nostris libris restituendum putavianus - Priorum laboribus contenti esse pol eramus, quamquam abbati Frobenio, qui Alcvini opera a. 1777 natishouae edidit, eius rei otium nobis sacere licuerat. Is enim eosdem tres codices perbono3 Saeculo IIII scriptos, quorum nobis copia erat, iam lisurpaverat. Sed Pauca ex iis emendare ausus est. plura haud dubie emendaturus, si unde Albinus artis suae praecepta hauserat cognitum habuisseti Nunc vero vel prae- Mantissutias lectiones, quas tres Monacenses cum optimis libris Tullianisco pirantes exhibent, aut plane neglexit aut in marginos relegavit. En
insigne documentum, quam utilitatem praebeant libri vel emendatissime scripti, si in manus hominum artis criticae factitandae plane ignarorum inciderint. Non nititur autem Albini compilatio nisi duobus veterum scriptis, Ciceronis libris de inventione et Iulii Victoris rhetorica aut eius rhetoris arte, ex quo Victor, qui nihil proprii habet, capita de reliquis oratoris ossicii partibus descripsit. Ex uno tamen loco Victoris, brevi capite is de dispositione ses. Alb. c. 36 nosti ae edit. , conicias non alium auctorem Albino ob oculos suisse quam ipsum victorem. Technicis, qui totam artem Oratoriam exposuerunt. Subiunximus eos scriptores, qui in singulis artis partibus tractandis versati sunt. Ac primo
15쪽
quidem loco posuimus Prisci alii praeexercitamma sive potius Hermo ingenis a Prisciatio versa: quae cum nuper Benricus Keil in secundo volumine I risciani edidisset, satis habuimus uuius libri prunarii, Parisininum. 7530, lectiones adserre, quas ex diligentissima Ποelssi iiii collatione paulo accuratius reddere licuit quam factum est a Keilio. Ne autem fides nostris relationibus denegaretur, tu omnibus locis, in quibuS propter silentium alterius collatoris de vera Ι'arisini scriptura aliqua dubitatio nobis suborta est, codicem iterum inspiciendum curavimus. In partibus ab Emporio tractatis verborum contextus in edit. Pithoeana et Capperonnerialia ex Basileensi a. 152l sive secundum codicem Spireusein deperditum expressus. sed in hoc quoque Scriptore compluribus locis neglegentia editoris Parisini corruptus est. Nobis ope codicis Paris in i n. 7530 plane novam recensionem dare licuit, in quo cum alii permulti loci recte seriliti, tum lacuna luilio praecepti de genere deliberativo plene expleta est. Quae sequuntur excerpta Ilusini de numeris oratoriis parum emendata apud Gaissordium in Scriptoribus lat. rei metricae Oxonii lS3Tὶ p. 388 sqq. leguntur, quam tuam Io. Sp. Orelli iam quattuor ante anuis illam nulini partem, quae ad rem rhetoricam spectat, ex antiquo codice Elii siediensi in Scholiastarum Ciceronis vol. I, p. 183 sqq. bene emendaverat. Eaudem verborum recensionem exhibent duo Parisini num. 7496 et 750 l. quarum lectiones lieni icus Keil exscripsit mecumque qua est hi me familiaritate communicavit, et vetus codex TegernseenSis num. 37b, nunc Monacensis Ial. n. lS3Tb, quem ipsi excussimus. Sed cum Keilius totum Rufinum in graminaticoruni Latinorum corpore editurus sit, lectionum
diversitates textui Stibicere noluimus. Breves tractatus incerti auctoris sive potius incertorum - nam non unius videntur - , quos in capitu XX coniunximus, uno excepto, quem
iam Ecksteinus iii auecdotis Parisinis edidit, nos primi ex eodice Parisino n. 7530 publicavimus. Ilis subiecimus perparvum libellum ex vetere Bernensi num. 363 ab his enero descriptum, qui hunc titulum prae se fert speciosiorem: Ars rhetorica Clodiani de statibus , nec tamen ea habet, quae ex hac praescriptione exspectes. Nam de statibus ipsis perpauca tradita sunt: maiorem libelli partem conficit expositio de loco in Aristotelis praedicamentis: quam ubi primum legi, ex Boetii tu eundem librum commentario expreMum conieceram, sed libro evoluto ibi res aliter expositas inueui. Sequitur denique in opusculo Bernensi brevis disputatio moralis. Quas partes diversas si respexeris, varia esse excerpta ex diversis scriptoribus facile conicias iis iue ob eam causam Clodiani nomen praepositum,
quod prima particula ex Clodiani, quisquis ille fuit, de statibus libro desumta erat.
Ι roximum caput de attributis personis et negotiis aegre ab animo impetravimus, ut post i ithoeum et Capyerout iterum iterum uiprimendum curaremus; haec enim particula sere ad verbum e Ciceronis primo de ita
16쪽
XV ventione libro excerpta est. In corpus rhetorum Latinorum ex editione Basileensi a nobis supra descripta recepta est. Praeterea in schedis meis amplum commentarium Grillii ad Ciceronis de inventione libros ex codice Bambergen Si Saec. M descriptum habebam. cuius partem p tea in codice quoquo FriSingensi. Iium. 206, nunc Monacensi lati n. 6406, Bambergensi, ut videtur, vetustiore, in quo tamen nomen auctoris non indicatum est, inveni. Eiusdem colinnentarii pars exigua exstat etiam in codice Bruxellensi num. 5350, ut ex initio. quod in catalogo r. Dixen mire aes Ma scripta ce I ancienne biblioth que vale des dura ae Iourymne p. l07ὶ adlatum est. facile erat cognitu, et cum partem milii describendam curassem, plano confirmatum est. In codi-ee Frisingensi. in quo varii libelli diversis temporibus scripti uno volumine comprehensi sunt, unus fasciculus solus sedecim soliis constans tantum Grillii habet, quantum in codicis Bambergensis solio primo usque ad vigesimum nonum legitur: quae hic praeterea in tredecim soliis sequentibus habet, in eo solo servata sunt. Sed ne ipse quidem Bambergensis integer est: immo si totum commenlarium ab auctore ad sinum perductum esse statuas, non superest uisi pars exigua. ut quae tantum usque ad paragraphiiiii 22 primi libri Ciceronis pertineat. Ne hanc quidem sustinui tolam publicare, cum Grillius loquacitate cum Victorino certet et plane aliena commentario suo immiscuerit, sed satis habui paucos locos ceteris memorabiliores elegisse, extremam tamen partem, in qua auctor de orationis exordio agit, totam repetivi. quoniam iii hac multi loci ex Ciceronis Orationibus citati sunt. Cum autem Grillius eas quoque orationes Tullianas, quae temporum iniuria interciderunt. habuisse videatur, utique magno opere dolendum est, quod nondum integrum eius cum menti exemplum inventum est. Fortunatianiim ob oculos habuisse videtur, sed quos alios artium scriptores secutus sit, ex parte superStile non cognoscitur: nam eos sere veterum scriptorum locos in exemplis adfert, qui a nullo alio rhetore
Agmen claudit in nostra editione Bedae liber de scii ematibus et tropis sacrae scripturae, quem nisi operis suscepti ratio flagitasset, ut ne quid, quod semel in corpus rhetorum receptum erat. liraetermitteretur, libenter abiecissem. Operae tamen pretium Visum est, aeque atque in Albino secimus, alio exemplo luculento ostendere, quot vitiis foedati permulti libri patrum quos vocant ecclesiae adhuc circumserantur. Ne Giles quidem Anglus, qui duodecim voluminibus . ingenti pretio quo constant non dignis, omnia Bedae scripta edidit . ullum codicem manu scriptum ad nostrum libellum adhibuit, sed veteres eius interpolationes propagavit, quamquam labor purgandi non ita dissicilis erat, si quis quid in libris mss. scriptum exstaret scrutari vellet. Mihi in eo recensendo ad manus erant duo codices pervetusti Monacenses et Bambergensis ille, in quo scripti sunt Prisciani institutionum sedecim libri priores: v. IIerluit praes. ad. Prisc.
17쪽
In indice rorum et verborum, in quo conficiendo multum laboris con-Sumpsimus, hoc egimus, ut verba te linica, quae non ab ipsis artium scriptoribus suis quaeque locis, quos index indicat, illustrata sunt. quantum potuimus explicaremus, qua in operis Parte Capperonnerii commentario solidae doctrinae pleno egregie adiuti Sumus. Reliquum est ut bthliothecarum praesectis, iiiii codicibus suppeditandis de os ere longi laboris bene meruerunt, amicis doctis. qui libros manu scri- .ptos in usum meum aut totos contulerunt aut singulorum locorum causa inspexerunt. Praeter ceteros autem collegae conii inctiustitio, Gulielmo Christ. qui in plagulis corrigendis me adiuvans haud paucos locos obscurissimos, quos ipse emendare nequiveram. seliciter sanavit, debitas gratias agam quam maximas.
Scripsi Monachii ipsis Calendis Septembribus a. MDCCCLXIII.
18쪽
RUTILIUS LUΡUS. AQUILA ROMANUS. IULIUS RUFINIANUS. CARMEN INCERTl DE FIGURIS. AUCTOR INCERTUS DE SCHEMATIS DIANOEAS.
20쪽
A in eodox Medicens saee. XIV. B - eodox Mediceus saee. XV. Ri cod. meeardianus saec. XV eontinens lib. I H. I - 9. His eopiis usus est Rahnhenius, v. Prae . p. XIX. V - eodox Vindobonensis lat. 179 CCXVIII in catal. Endlichori).C eodices noti sive ABRiV. Eodem signo usi sumus, ubi editiones ab cum codd. manuscriptis conspirant. a - ed. Veneta Aldina a. 1523.b ossi Basileensis a. Ib2l. Has duas oditiones post Ruhnveniunx iterum ex
x lectiones in margine exempli ed. Basileensis adscriptae, quod Ruhnhenius ab Abr. Gronovio accepit. I Frid. Iacob. CL eius adit. Luboeaa 183T. R - Ruhuhonius. S ma Herm. Sauppe; e . Fragm. oratorum Atticorum ab eo eollecta in ed. Turicensi. ω - Robertus Stephanus.
l. Προσαποδοσις. Hoc schema duobus modis fieri et tractari potesti diam sententiis duabus aut pluribus propositis sua cuique ratio vel posterius reddetur vel Matim sub unaquaque sententia subiungetur. 0ui-
P. Rutilii Lupi sehemata dianoeas ex Graeeo voraa Gorgia C, sed Om. V dia- noeas; P. Rutilii Lupi de figuris sententiarum liber prior. Ex Graeco Gorgia uorsus b, Publii Rutilii Lupi de figuris sententiarum et elocutionum liber l. a. Rr rhenius auet rem ipse hune titutum libro suo ferisse eenseι: P. Rutilii Lupi schemata dia noeas ellexeos ex Graecis Gorgiae versa, quae sententia sis accipienda uidetur in libellum non integrum aetatem tulisse statvaa; etim enim in duobua gus supersunt libris non fere nisive horum Durae tractentur. hi quidem potima schemata lexeos' inscribendi sunt. . Gustavi Dria Iaa quaestiones Rutil. Vratiri. 186 p. 29 sqq. I Pro--osis e . re nu. At Graeea Durarinn nomina a Ruliato Praeacripta e e , - --rsis acripturae vitiis, quae ex V ameremus, facile repparebit. 3 reddatur U