장음표시 사용
11쪽
aqua salsa marina sive potui, sive culinae, aut parandis aliis potulentis inserviat alia tandem potulenta uti vinum acescens, non debite fermentatum, cere visi substantiis acribus, narcoticis adbaugendam vim inebriantem, impraegnata.d Demetus egetabilium mi a nonnullis Pro Unica et sola scorhuti causa habebatur Etsi sub usu vegetabilium morbi cura multo facilius absolvatur ex eorum tamen desecta origo ipsius nequaquam repeti potest. In regionibus enim plu- imis rigidissimis uti Lappilandia, America septemtrionali, per sex sere menses quotannis vegetabilia deficiunt seorbutus nihilominus et demicus nota est. Simili ratione plures nautae longiori tempore navi vecti, sub de ctu vegetabilium a seorbulo intacti mansere ex alia parto quaedam Italiae regiones vegetabilibus divites
o Abusus salium. Usus salium absque sufficienti ratione, causa insignis seorbuti accusabatur. Scorbutus saepissime inter Pauperes, in urbibus
obsessis, ubi eum aliis substantiis salis quoque
desectus adest, observatur immunes autem man
sere, qui usui salis copioso adsueti fuerunt. Sieces Frank puer per annum consumsit salem culinarem quotidie ad aliquot uncias, quin corbuto correptus suisset. Cel Liti essectum obse vavit abusus salis marini, sed nec sanatos inde scorbuticos vidit, nec in graviora discrimina lapsos imo aquam marinam aliis remediis unetam cum fructu adllibuit. Fodor carnem bovi, Et -
12쪽
lias carnis species sale conditas, moderato sub usu, in regionibus humidis, depressis, paludosis, egregium vidit esse remedium prophylaetieum. Si
sal solus producere valeret seorbutum, inter operarios in odinis salis endemieus esset, eincto continuo aere substantiis et particulis salinis gravi, quod experientiae repugnat. 5. Neglecta eo poris ultura Spurcities corporis, vestimentorum, domicilii te eum reliquis causis multum ad morbum hunc generandum
. Defeetus, vel nimium motus muscularis eae citium .motus muscularis certe necessarius est ad energiam corporis sustinendam quare, si ne
gligatur, corpus ad varias disponit cachexias, inte quas scorbutus eminet; liinc otiosi, ad motum instituendum pigri, per longius tempus lecto adfixi, incarcerati, obsidione inclusi, scorbutie saeile fiunt. muti autem neglectus corporis motus, ita nimia virium intentio exhaustionem
provocat, et ad ortum scorbuti multum confert. 5. Animi pathemata deprimentia. Haec insignem habent in corpus humanum influxum, et causam multorum et diversorum morborum, labrilium et alabrilium coustituunt. Ex qua ratione moeror, timor, tristitia, anxietas, taedium, nostalgia, atrae omnis generis curae gravissimis adnumerantur scoctuti causis. Quare etiam pauperes, incareerati, curis gravibus e ali de meliore sorte desperantes, nimio desiderio redeundi ad Lares patrios, melancholici, Morbulo requenter corri-
13쪽
piuntur. A Willisius nonnullos timore percussos extemplo vidit in morbum huncce incidis es; de altero narratur qui itit a Dychthemerum, objacturam honorum ineendi causa, confertissimis obsessus est maculis Cel. alterus dicit, scor-hulleos nautas multo pejus se habere, spe patriam revisendi amissa imo multi perieulo liberati in eundem incidunt morhum. 6. Morbi dis si, et quidem tam lenti febriles, quam Uebriae caehoeties. Inisi gunt enim vigorem sanguineationis et reproductionis, secretionis et absorptionis opus turbant. Pertinent hue ebres lentae, intermittentes, pertinaces, insaret iunctae, haemorrhagiae, scabies, Iepra etc. Sennertus ait, febrim quartaciam prae aliis in corbutum degenerare, sed tertianas quoque diuturnas, praecipue illas quae tempore verno incipiunt, et post septimum paroxysmum quotidie accedunt, eo citius, si viseerum ah domitialium debilitas, obstr etio itala retus adsint indiei testantur, inter mi-
Iites illos imprimis seorbuto graviter affligi, quibus corpus febribus et recidivis spequentibus emaciatum
est nautas ex febribus convalescentes in scoria hutum statim adere imo Plures scorbulo sana ti numeratitur sublato in rctu et obstructione
viscerum abdominalium. Inter reliquo morbos syphilidem ausam seorbuti esse, multi sunt qui contendunt. Potest quidem syphilis corbutum Producere, αatenus debilitatem processus vitalis inducit, aut sola, aut per usum remediorum me curialium largiori manu et Iongiori tempore ad
14쪽
hihitorum, nec tamen alia assinitas inter morbum utrumque intercedit, ut nonnulli demonstrare e nantur Signa enim quae adducuntur utrique o ho convenientia, morbis reproductionis omnibus hane vegetationis indolem praeseserentibus co veniunt. Quae tandem docent iuvantia et nocentia Z Contrarium certe, scorbutum nempe per Sum mercurialium exasperari. 7. Abusus remediorum omnia huc pertinent durecte et indirecte pharmac debilitantia, antiphlogisti ea nimis diu in usum tracta, remedia purgantia, corpus extenuantia aut hemice compagem solidorum solventia, salina potissimum nam colle nonnulla modo singulari nervorum energiam infringentia, succosque animales solaetitiauit optum, aqua laurocerasi, acidum orassicum hydrosulphurotum ammoniae, et quorumdam amphthiorum venena, mercurialia tandem, quae usu protracto humorum dissolutionem, Iaxitatem
et debilitatem solidorum inducunt, et facillimo georbutum alliciunt. Simili ratione arsenicum et
cuprum agunt. Nonnulli tandem Proprium assumps runt contagium, experientia tamen docet scorbutum nequaquam morbis adnumerandam os se contagiosis. Quae adducta sunt, communes constituunt seorbuti causas, nequaquam tamen una, alteravo sola morbum producit, plures plerumque ad eum generandum concurrunt. Ohservamus id, ubicumque scorbutus frequentius occurrit, et epidemico grassatur, uti in oris maritimis septemtrionalibus
15쪽
Europae et Americae, in itineribus maritimis longius durantibus, in urbibus diu hsessis, in e stris, in arceribus, in habitaculis depressis, humidis, imperviis etc., ubi plures conspirant causae ad morbum producendum C ditio pathologies. Hisce praemissis, quaenam est conditio pathologica consistit hae in lenta angioitide, ut putat Versari Seorbutus est dispositio ad putridam dissolutionem, aut morbus rea Pse pendens a processu dissolutionis, id quod
in scorbuticorum sanguine patet, ut recte anim
advertit Busalini considerando solida semper mollia et laxa esset Morbus itaque pertinere videretur ad solidorum et fluidorum vitium. An ne satis aliunde patet alimenta pravae indolis dimellisque
digestionis, exercitii corporis desectum actionem
aeris rigidi humidique nebulosi, palustris, an,
mi Pathemata deprimentia corbutum evolvera atque emeero Iuxta Raimanti sententiam cor huius pertinet ad ea hexias eum praepoIlente morbos haemopoesi et vitio erasis spontaneae; nec sane immerito Froiter, Atisheim, ollo, Μa- Carthy, Hanes oriri scorbutum putarunt a viti
ta haemopoesi et proclivitate sanguinis ad solutionem et o genii desectum. Insuper non immerito in seorbutum tribuit solidorum debilitati ex sanguinis proelivitate ad eorruptionem ob deficientem chylum et retentam perspirationem 3Prino tribuit putridae alimentorum degenerati ni et passiva haemorrhagiae Pandrum vero cuidam conditioni angio-asthenicae Mimanti com
16쪽
sideravit, scorbulo virium vitalium dele etionem
butum adseripsit peculiari uidorum solidorumque conditioni ab imperseeta adsimilatione. Ubi-Dam vero excitantes et phlogisticae causae sunt quae corbuli sthenieam indolem Evolvant ξπommasini vero magis prudenter morbum hunc tamquam esse tum curae antiscorbulicae designavit, nec essentiam morbi statuere judicavit Rossici moti tot scriptis jure ac merito illustris, et a Bononiensi Academia praemio donatus, scorbutum
in tria stadia divisit, idest in seorbutum adiath
sicum diathesi cum cum processu Iecito inflammatorio, et scorbutum diathesicum cum proces
s acuto inflammatorio. Sed pace illustris hujus medici quomodo potest scorbutus imitibus simplicis diathesis excedentis aut deficientis coerceri λ mi undo eue plures causae reapse hyposthenicae totique mundo notissimae et tam in sensus incurrentes, ab illustri auctore praetermittuntur pCausae nonne pertinent ad temperamentum iners, flaccidum, ad laxum orporis habitum, ad victus nutrientis defectum, aerem humidum nebulosum, palustrem, animi pathemata gravia otiosum vita genus, itinera diuturna tot alamitatibus plena Nonne adest in sanguinis circuIatione inertia satis manifesta quae physiologica erte non est, torpor in facultate motrici, haemopoeseos atque 1dsimilationis organicae defeetus 3 Quomodo explicantur frequentes othrmiae moeror, tristitiu generalis orporis lassitudo, faciles haemo
17쪽
5 rhagiae et gravia Phaenomena consequentia' istimulantia aut excitantia quaedam pharmae nocent in scorbuticis, et potius Prosunt tonie et nutrientia, consequitur ne antiphlogistiea cura indigere seorbuticos Remediorum tolerantia aut aversio criterium saepe sallacissimum est pro dia- tues et morbi essentia statuenda observamus enim feminas quasdam vel debiliores atque irritabiles ex ignota diosynerasia non perferre vel sim-Hieiora atque innocua pharmaca, et contra validiora tonie atque excitantia tolerare. Feminae magis delicatulae et summopere debi Ies impune serunt vel altiores castorei et assae foetidae doses, dum aliae rohustiori praeditae
temperamento assam laetidam et Castoreum c
ferre nequeunt. Ita dicam de latro ejusdemque Praeparatis Cortex peruvianus vel leviori quantitate administratus turbas ventriculi atque intestinorum, cardialgiam parit in nonnullis, o in aliis major dosis innocua est. Quidam aeger oriatae satis manifesto nevrysmate laborans, toties
quoties digitali purpurea vel eviori dos utebatur, in poclus ruebat: pulsus magis duri, irritati
eum pectoris rigore tiebant, graviori accedente cardiopalma contra aqua Oh ohata laurocerasi
Phaenomen organici morbi mitigabantur. Ecquis aliunde negare audeat scorbuticos, ut multiiu harunt, nutrientibus alimentis, cortice Peruviano, serro, aquis mineralibus, aere puro rusticano vi no meraco, laete qui nutrienti facultate pollet, exercitio corporis modico convaluisse Quo gra-
18쪽
ves et copiosae haemorrhagiae atque ulcera in scorbutieis nutrienti victu, ferro, cortice peruviano, raphano rusticano, praetermissis Phlehoto-miis et antiphlogistica cura et plantis antis ombuti eis prospero cesserunt An ne milites scorbulo correpti in diuturna oppidorum obsidiono durissima humiditati, frigori, vigiliis obnoxii pravoque victu, aqua coenos diu utentes, rerum
inde mutata saete, obsidione dempta, meliori aIimentorum genere ruentes, ad magis salutare tae Ium translati sanitati fuerunt restituti Quomodo et quanam remediorum ratione debellata est phlogistica conditio phlehitis et processus lentus inflammatorius Prata dicendum est da autis qui diuturnum et procellosum iter perfecerunt timore Perculsi, pravo victu utentes et aqua Plerumque coenosa. In praesidio Collis Iani tot milites Paucis abhinc annis corbulo laborantes, et in parum salubri et humido hospitio otiosam vitam degentes, convaluerunt motu et ad salubriorem
translati locum. Sy tomata seorbuti Sco huius nisi prius an ἀtur, tria percurrit stadia, qua totidem gradus morbi increscentis repraesentant. Stadium mmum .morbus lento saepissimo accedit, quare Prima symptomata minus characteristica, seriussaeile dignoscenda. Apparet initio insolita assit do, segnities ad motum muscularem, extremitatum inferiorum gravitas et stupor rigiditas genuum, respiratio dissicilis anhelosa, sero deficiens post exiguum motum, animi dejectio; mox aeger
19쪽
17 adeo delassatum se sentit, ut vix procedere possit, accedit visus debilitas, acies pallida, livida
inflata cum annulis caeruleo-viridibus circa oculos, cutis squallida, sicca, nonnunquam tu Sa, Nitens, squamulis sursuraceis tecta Citius aut tardius apparent maculae flavae, croceae, suScae, nigrae, magnit dinis diversa quae observantur
ab initio in extremitatibus inferioribus, speciatim et praecipue in suris, quae de die in diem et numero et magnitudine augentar, saepe conituunt, serius nigro cinguntur margine, faciem sere nunquam occupant, in reliquo corpore lacile propagandae. In regionibus calidis maculas descriptas doosse observatum est, sed loco carum tumores albescentes cum vesicalis et collectiones aquosae in tela cellulosa comparent. Oritur mox foetor in ore gingivae pratiunt, magis rubent, sunt laxae, ungosae, quasi sorde obductae, et sanguinem iacile suadunt sapor est ingratus, hisce adsociatur noroxia, appetitus iuacida et oleracea. Urinam aeger mittit turbidam, fuscam, in putredinem pronam. Sanguis quacumque ratione evacuatus nigricans est, multo sero mixtus, et placentam mollem formans, mox patrescens Pulsus est mollis, debilis, alabrilis. Stadium secundum. In hoc stadio, quod post aliquot hebdomadas aecedere solet symptomata
Peius numerata augentur, et sequentia nova ac redunt musculorum durities, articulorum, et
praecipue genuum, rigiditas, quae nonnunquam tumoris albi instar intumescunt, dolores oriuntur
20쪽
vehementes lancinantes, pungentes, Hieumatismum
aemulantes in artubus et ossibus in abdomine dolores eo lici cum umbilico retracto, et ano v sum tracto, atque obstipatio alvi . Gingiva a dentibus recedit, dentes ipsi denudantur, vacillant
nigrescunt et excidunt, nonnuinquam caries maxillarum insequitur. Vires magis decrescunt, aeger vix motu peragendo Par est, sub levissimo motu lipothymia eorripitur, imo extremitatum inferiorum Paralyses accedunt, quae nec sanitate restituta semper disparetit . ulsus sit debilior, Parvus, mollis, segnis in conspectum veniunt haemorrhagiae ex gingivis et reliquo oris cavo, enaribus, pulmonibus sub tussi praecipue et dyspnoea, o ventriculo sub vehementi emesi ex ano sub specie di arrhoea sanguinolentae, ex organis POPoeticis sanguis vacuatus niger et solutus est. Solent vulnera et ossium fracturae
diu sanatae de novo aperiri, ossa facile frangi. Adparent insuper in diversis corporis partibus Praecipue in suris et femoribus ulcera indolis propriae haec non raro e plagis sanguine sussusis
oriuntur, et sequentibus insigniuntur characteribus gaudent fundo laxo, Plano, plurima sunt subgosa, intra breve tempus insignem nonnunquam adipiscuntur magnitudinem, nascuntur ex Crescolitiae, et cinguntur margine tumente sun-goso caeruleo aut susco, ex quo et toto ulcere sub levissimo attactu ter profluit sanguis mini-ine coagulandus, unditur simul sanies sanguini inimixta, valde foetons, partes vicinas et ossa a