Henr. Ioh. Nepom. Crantz ... Materiae medicae et chirurgicae iuxta systema naturae digestae

51쪽

AD STRINGENTI AETERRAE.

BOLUS OPP. Mineralogiae. Classis Naturalia

Terrarum. ordo terrarum pinguium. Germ.

Fett-thon. Gallis Bolus. Anglis Bole. BOLUS, Terra sigillata, eadem historiae naturalis seriptoribus signiticant, dc est argilla pinguis, Ora liquescens. PROPRIETATI S quod spectat. est ad atraebui mollis, attenuata, pinguis, igne lapidescens, in vitrum redigenda, aculis vitriolico, di substantia pingui minerali constans, terra martialis: Ita sere omnes dixere: nuper vero, quod hae terrae nec den illatione, nee decoctione cum aqua, acidi vestigium praeberent, neque eum lixivio alcatino coctae, aut cum siccis salibus at catinis mixtae, & per aliquod tempus in cruciburi igni tae , elixiviaiae , tartarum vitriolatum exhiberent, an coloratae terrae bolares acidum vitriolicum continerent.

dubitatum suit, Comment. varii Argumenti germ. I 739. Addi adhue posset adsti iesionis sensum, quem in os assumpiae saeere solent, vi absorbenti potius terrae, quain adstringenti alteri acido principio deberi. Caeteriim huius multa: species sunt, ut bolus alba,

qualis moravi ca , rubra , qualis ariNena , boliemica, tarnea, ut terra lemnia Sc. cinerea, sava, quae ιχ axungiae lunae, & solis dicuntur. Veteribus aestinatissima fuit terra lemnia; hodie dubi

tari merito potest, an nostra terra lemnia sit terra lemnia veterum, cum lemnia sphragis impense ruseseere debeat GALEM testimonio, nosti a tantum carnea sit. Estne bolus Dis tiroci by Cooste

52쪽

EX MINER A L. TERRAE.

lus armena. quae nobis hodie inaxime laudatur, terralemnia veterum 3

VIRES MEDICAE boli aranenae vel terrae sigillatae rubrae , exsiccantes sunt, planicae, in diarrhoeis. dysenteriis putridis, plithili pulmonali, hinnorum dissolutionibus , catarrho sis defluxionibus, admodum utiles. Corpus, medicamentum hoe, non turbat, unde serupulose dolis definiri non debet, in pulvere drach. inae senus, unius, pondere, unius, vel duarum in mi tura, unciae etiam unius aqtiae libra una emulsae, addito syrupo cochleatim exhiberii potest. Non minor existernus eius usus est: locis excoriatis, ulceribus humidis manantibus aspergitur, adhaec additur unguentis, emplastris o c.

CRETA OT IIIlnerat oram Classis Natura.

lis Terrarum. ordo Terrarum Macrarum.

Germ. Κreiden. Gallis c. raye. Anglis Chath. CRETΛ eohaerens solida R Farinosa , & scea subsantia , calx fossili; & nativa fere, cum s le amismoniaco trita , & desillata , calcis vivae proprietates habet; cum tartaro, qui vix, ct in aqua ebulliente tantum solubilis, coeta, illi saliuin aleatinoriim solubili tatem conciliat. Λdhaec inflammabile quoddam in se prine ipium habet, quod etiam borarem colore flavo tingat, ct ex vitro Antimonii & Plumbi. Antimonium. ct Plumbum reducat, POT T. Lishog. sed di urinosi nou

Caeterum Creta acido vitriolico non solvitur. sed ab hoc in aliis acidis soluta praecipitatur, valida igne cal. cinata in calcem redigitur, cum vii restibili fluxu fusi in vitriun cogitur. Ope crotae aquam marinam potabilem Cranta M. M. T. L. D redde.

53쪽

reddere. docuit in Comment. Societ. scient. Harliment. P. t I. CL Ai. LEM AN n. quatitor piratis aquae marinae, cretae unciam unam addendo, obtinuit quatitor quintas aquae rotabilis, melioris ea, quae calce pararetu Us Us MEDICUS ereiae interianq, quod in pa-sam irre soli ibilem cum tenaci ventriculi muco conci scat, vix multus, tamen ubi acidum peccat cortus, in xime vero in nysen tria acida. quam domat, dum alvum sinua ad armgit, utilis et ei sorma pulveris vel mi turae, vel demum de dii. Externus vero maior est, in ulceribus laxis, humi. dis, quae siccat, stringit absumpto luunido, puncta contactutun fibrarum solidarum augendo.

RURRICA FABRILIS. vide Venera. TERRA SIGILLATA Olba OS. quae plerum.

que inelit ensis, turciea, licet forte mora vica nolira huiuii alid inferior sit, etiam holus alba vocatur.

Cubsantiae terreae, lapideae, sale, sulptrui e , semime. tallo, vel metallo impraegnatae, M lNERT dicuntur: unde etiam in quartior lias classes: primo Salia, secundo Sulphura, tertio Semimetalla, quarto Metalla, vere distribituntur. Quibus uni is quam alterius principii plus iii est, ea ad gassem potioris relegantur. ALU

54쪽

sa admodum apud veteres aluminum historia nostro L. tis evidens aevo est, quod a Vitriolis repurgata. Alumen. quo utimur in communi usu, duplex est, idque, vel album penitus, vel colore rosaceo conspicuum, utrumque Actitium, artificiis Actis Gallicis, ct Anglicis rite descriptis; hoc alumen crudum, illud alumen Romanum, rochae, rupeum, quod ex marmore rubicundo factum, Vocatur.

Primum aluminis principium manifestum, vitriolo, sulphuri, idem acidum vagum esse, quotidiana in finis glia experimenta docent, chenaica confirmant, ct Sueis cicae minerae demonstrant: Ita ex uno & eodem lapide Sueciae, alumen, vitriolum, sulphur, minium, ex alio Angliae, alumen, vitriolum, sulphur, Philosoph. Dans NrO. ai. Quomodo vero facili experimento terra aluis minis, in vitriolum converti possit, docet Mem. δει Acad. des Scientes II 44. GE OFFROY. Alterum obseurum magis, adhuc hodie disceptatum, cur quod simplex, ct unicum velint ; quo fundamento 3 ipsi igno

rant. Non esse pure calcareum, nec creta eum NEU

M AN Nus, bolo sinite BOERHAAVE, ex fistulis ta- bacariis, ut di lapide calaminari BERRI alumen fieri GE OFFRo v Iunior, ex schillo marmore rubicundo L. Terram hanc nec cretaeeam, nec calcaream, post longos labores ΜεRGGRAF Acad. de Berlin II sq. pronunciavit. Sed specificam alca linam argillaceam. Scripsiciem. Germ. edita Berolini I 76 I.

55쪽

AD STRINGENTI R

Ut in ossicinis est alumen informis mata. crystallos suas non exhibet, quas octo edras nonnulli dicunt, duinalii aliter inveniunt: alumen crystallos albas ad liune modum figuratas L Is Tasto ct aliis dedit; nimirum bis figura paululum compressa est, ex altera parte, quasi vertice dicas, planum sexangulum habet, ex altera dc opposita parte, sive basi, plano similiter sexangulo inissidet; cuius autem latera claudunt tria sexangula plana, quibus alternati in bina plana quadrangula interponuntur; ita quaelibet integra aluminis clystallus, ex undecim planis conficitur , quinque sexangulis, ct senis quadrangulis. Alias aluminis proprietates quod spectat, si peculi

res quorundam locorum excipias, Romanum mi in plus de sale marino, Suecicum, finglicum plus de vitriolo participant. Acad. des Scient. adstringentissimum alumen, gustu glaciale, in aere aperto siccum manet, deis cies quater aquae pondus, ut solvatur, requirit, solii. tum terram in dissolubilem relinquit, igne liquescit, spumat ut nitrum, lac, sanguinem, coagulat, sed syru

pum violarum non mutat.

USUS in vita humana multifarius: marmor . sim brias aureas, argenteas. dealbat, colores lanarum, sericorum firmat, Morvas pisces durat, Chartariis, scriniariis, anatomicis, historiae naturalis studiosis, multum in usu, adhibetur etiam pigmentis, magisteriis, clari4

1ieandi seopo in ossicinis; est etiam ex alumine pyro phorus pulvis. Us Us MEDICUS non spemendus, ubi a maiori humorum assi u debilitatae partes contrahendae; ita

in initio inflammationis oculorum, cum album ine ovi probe agitatum , addito aquae rosarum momento lauia datura Dissiliam by Coral

56쪽

EX MINERA L. MINER. 33

datur, confirmato malo proscribendum: tum & ad pii-trescentia ulcera, tenui ichore madida, ulcera alia ma4la carne luxuriantia. vi stypteria prodest. Sic ct in detur vulneribus sanguinein fundentibus copiosius. Maximus externus usus est , isque in dentifriciis adhue malus. Interne alumen draconisatum, aluminis unciis duabus. sanguinis draconis subtilissime pulverisiti ii cia una , aqua cardui benedicti solutis, erystallisatum . scrupuli unius pondere ad omnia sanguinis profluvia, maxime muliebria, exhibuit feliciter ΜYN-

Alumen eum sanguine draconis in cochleari serreo fusum, in pilulas redaelum, in iisdem casibus MEL. v ETiu Μ non sesellit: in pulverem redegit ultimo THOMsON, R in maximis haemorrhagiis omni hora drachmam semis exhibuit, quin etiam in fluore albo enixe laudat. Soties of Mimburgh T. IV. Cur hodie abstinetur 3 nauseas molestas fecit, quas exigua cinis nabaris portio medicamento addita compescit , Μ ALO UIN, anodyna ipse HELVETIus miscuit. In c Iica picioniun. ubi motus intesinorum perissaltieus adis modum debilis est, vel etiam deficit, expertus laudat Cl. G R A s H u i s. Serum lactis aluminosum in haemo rhagia uteri S in diabete valet. Alumen usum dissiata per ignem parte aquea acrius, ad erodendam luxuriantem carnem ehirurgis utile.

VITRIOLUM DF. Mineralogorem. Classis

Minerarum. ordo salinarum. Germ. Vitriol.

s seria efforescentia, atramentum sutorium, quod e

D s nigro

57쪽

s4 AUSTRINGENTIAE

nigro colore coria inficeremur, latinis dictum, duuiri praecipue generum eli, Ferii, id viride, Cupri, scid .caerulemia, lieet etiam a Cupro vitrioli serri color sit 'RUNC HEL: datur tamen & album, ct id utrumque metallum, saepe ct plumbum, Zincum, & terram calcariam continet. Quod ex minera plumbi montis Rammelli habetur album, utrumque metallum, copiosam terram Zinci, plumbi nihil, habet G. po T T. MyceILBerosin. T. Vi I. Sunt adhuc aliae ratione colorum, Iulius disserentiae: Ferri viride, cubitam, Cupri carutium, doricaedrum LINNAEO, album oblongum definitur. De alumine, vitriolo , sulphure, vide experimenta Transact. Philosoph. Nro. Iz3. - Primum Vitriolorum principium acidum vagum, se- eundum glebam metallicam , tertium aquam , omnia experimenta, ut sint notissi ina, evincunt; diversa tamen horum in diversis proportio deprehenditur, maxima semper aquae, & quae ut videtur absque destructione ipsius vitrioli minui non possit; vitriolum serri, hypocausto calido expositum , calcinatur, suamque deinstructionem, subtilissimo acido totum replente locum. etiam experimenti ignaro, indieat. Quin quasi sitiens aquam , hac orbatum corpus, salium alcatinorum iamorem attrahit, ct bibit. Caput mortuum, destillatum oleum vitrioli, aquae vel maxime bibula sunt. Exeoleotliare siccissimo , aeri exposito , rursus pli legina, spiritus obtinentur: iterum oleum vitrioli concentra tissimum, ut in crustallos conerescat priori sali sinites, in aere brevi liquescit, L ΕΜ ERY, vulgare aeri expostum libero, triplo plus quam ante ponderat, HOFF-MANNus. Sed & id acidum omnium cognitorum ponderosissimum . licet etiam in siau terrae; ct in aera alii fluidum reperiatur tum omnium efficacissimum,

58쪽

EX MINER AL. MINER.

licet aqua non dilutum non agat: oleum graciale vitriOi, serrum non solvit. Sed cur ex calet nato, calore istis, vel cubiculi vitriolo, spiritus longe subtilior GELLERT: cur aqua in col cottiar ex aere rapitur 3 cur hac oleum per surtum imprargnatur 3 Hodie ratio inventa est, ct caussico debetur. Et nune quidem, Iioc invento, merito quaeritur, an vitrioli acidum, quod & acidum vagum. lixiversale, carioticum, primigenivm lit . de quo recentiorum nenio dubium iniecit. donec ad arcana natura . natus em e sits Vir ΜEYERs quaestione ni detesta acidi pinguis, mi caustici natura proponeret, inque contrariam seu- tertiam, argumentis non paueis, nec debilibus linpulsus inclinaret.

I qui sena copiam Midi vitrioltei, aut sulphurei non

sussicere. II oleum tartari aeri expositum etiam causicum ex

aere attrahere.

III acidum pingue de omnibus proprietatibus trium acidorum mineralium participare, aut potius ipsam acidi pinguis naturam tribus mineralibus acidia impressum esse; Que quidem omnia in ipso Aiu fore latius deducsta, legi merentur, dum ad demonstrationem secundi in vitriolo principii transeo. De existentia vero glebae metallicae in vitriolo, resa eo plana est, ut experimentum dici non debeat, quia in ipso vitrioli oleo claro tentamine HIERNE evicta sit; dum enim sumpsisset vitrioli venerei spiritum, huncque minio superfudisset, addidissetquo ultimo spiritum urinae, vidit vitrioli spiritum, caeruleum illico induere

59쪽

ADSTRINGENTIA.

colorem, ct smilis doloris sedit nentum supra minium d poni; in also experimento ferrum supra minii sit per sciem nigro colore praecipitatum. dum spiritum vitrio; li martis adlii buisset. Tellis quoque eit Cl. H E LL OTAcad. des Scientes I73δ. vitrioli glaciale oleum in aqu.i id es t illata solutum, septem. octove die in spataedisbstulit, sedimentum floccosum dimittere, quod magno calcinatii in igne a magnete demum traheretur, Squod cum cera vel inflammabili alia substantia recal. cinatum, purum exhiberet ferrum ΜΑc FER cirmis. An inde ditur ratio. cur longe sortiori igne vitricili oleum s lum obtineaturὶ cur id ponderosili-inum sit 3 cur spiritui vitrioli nunquam sub limi te-beat etiam aqua dilutum 3 hic enim, ut volatilior siepurius continet adidum leviori vi expulit inar an ii de quoque ratio patet, cur spiritui potius subsiluendi in

si vii rioli phlegma 3 quod & volatile sit, dc fugac D

sinam acidi porticinem, minime metallica vitiatam hibeat: an inde adeo celebratus recentis vitrioli phlegmttis in mania, Epilepsia usua NOEPPELio 3 spiritis vitrioli volatilis in morbo herculeo, PARACELs δ' debet vero odore esse volatili, nares instar spiritus salis ammoniaci ferire, non fixatus esse, qualis in osti cinis invenitur.

PROPRIETATES quod spectat. vitriola crustallos habent siccas, polyedras, ct quidem vitrioltim serri cubicamisypticam, cupri do dccaedram, rhomboidalem depressam isaporis horrendi: igne instar aquae funditur, calcinatur de natam vitriolum . Solutio syrupum violarum subviridi colore inficit, sublii nati corros vi solutionem non turbat, gallarum infusionem in atramentum commutat. Acidi eius etiam singulares dotes sunt; fluidorum ponderosissimum, aquae vel maxime bibulum, vicissiti diis nibus

60쪽

EX MINERA L. MINERI I

nibus aeris mobile ut spiritus vini, frigore condensatur, calore liquescit, ouuata alia acida ex aliis corporibus expellit, ct

USUS MEDICUS. vitrioli martis artificialis.

non naturalis, ne illi cuprum commixtum sit, interne rarus, ad vermes, tum ubi aullera roborans vis serrirequiritur, laudatus, drachmam dimidiam, unam, ialibra aquae dilutam, eavendo omnem acrimoniam alia calinam, aut alcatium. ct aditi ingentium assumptionem, imperat. Externus, ubi adstringendum, cohibendus pruritus, in pulvere, fomentis, linimentis. frequentior. Album ad compescendas vulnerum haemorrhagias utule . vel in globulos, qui vulneri in trudantur, fingitur. vel meraca solutione applicatur, repellentis scopo etiam collyriis parca dosi iungitur; interne draehinae semis pondere vomitorium eli certum, in casu assumpti veneni solum adminil trandum. Caeruleum etiam minima dosi esseax, ct s non ita contemperatum, ut nocere non possit, ventriculum rodit, est enim verus lapis infernalis, quo cancros venereos chirurgi etiam exurunt; ubi vero ita dilutum est, ut stimulo suo nocere non postit, in manu periti, heroicum contra epilepsias, manias dic. remeridium Illuser. L. B. van swi ET EN habetur, ct specificum tale antiepilepticum hac praescriptione conlicitur, in novis Actis Acad. N. C. T. I. vitriolum cupri aqua pluvia solvatur, fit trato adde spirituiti salis ain. Inoniaci aquosum, concentratum, cum sale tartari sa-ctuin . ad punehun situ rationis: post tempus adde spuritum vini rectificatis: crystalli siphirinae, mediante, D s charta