Collegium politicum, in quo de societatibus, magistratibus, juribus majestatis, et legibus fundamentalibus. Item de universa ac summa repub. Romana, vtpote, de imperatore, ... praeside & auctore Christiano Liebanthal ... Giessae Hessorum typis Nicola

341쪽

Exr Rc ITA Tio IX. UnPrincipum duntaxat exceptis de illis quae vulgogasn sit vocantur, quorum investitura collatio soli Imperatori reservata est V q. ita

iX. ΣόiiῖPernab de An. is M.ob incl)sas 38. Ultimum inter Electores locum habet archio ran-deburgensis, S. Rona Imp. Archicamerarius cisci praesectus, cuius insigne est sceptrum, quod in argumentum gubernationis Impe

ratori, quando coronatur, praescit.

I9. Prχterea di hoc annotandum, quod P. EE. Ecclesiasticis&seculatabu ea lata lit praerogativa, ut in actibus ad ipsam curiam pectantibu Rus alm princeps, cujuscunq; etiam status, ignitatis, vel conditionis sit, ipsis ullatenus ante sera tui addito de hoc quod Rex Bohemiae quemcunq; alium Regem indictis actibus

2o. Porro concessum est Electoribus& hoc ut absq; specialis veniar impetratione pro salute de incolumitate Imperii insulis annis conventum agere possint t. ir. Id quod in hodiernum us', diem jugiter servatu extitit. Llemq PP. Eleel. in eapitulationes bi ab Impp. stipulari, Imperatoresq. hisce formalibus promittere solent :

Gadi lut in no vn verivet illici alien solstia Nind delicitias. Quod autem post mortem Caesarisin vacante Imperio Electori Moguntino electionem intimandi Comitia indicendi

potestas constitutione Carolina data sit, minime ambigitur, an vero idem quoq; liceat superstite Imperator , ut alitania On br. Pa . de comit.tit. 7 graviter patrum no storum memoria in electione Fer dinandi Imp. controversum suit. Et quod non liceat, arguit interlocutioJoan Electoris MDucis Saxoniae, qui misso filio Ioanne Fri de-rico ad conrentum Coloniensem, Moguntino Electori, antequam rem cum iis communicasset, integrum non 'asse contendebat quae

342쪽

1s COLLEGI POLI Ticites transactione Spirensi dii is tandem sopita est ela in triste atq; funestum bellum abiit. Arum.Comm. s.f. i. H. Et tantum ιν ima es priri. Secunda classis continet Principes Imperii. Sunt autem duplices ccviasticio Potitui. Antequam ergo ad Principes Politicos

transitum instituamus, praeterire non pollumus, magnam veterum

Impp.devotionem, qua tanta fuit, ut sine Sacerdotibus: Episcnihil magnum feliciter se absolvere sperarent, ita demum rei omnia processura crederent, si religionis Antistites suis considiis prisentes,&tanquam directores haberent. Hinc magna Classis Episcoporum cinonicorum etiamnum in Imperio nostro conspicitur. 23. Et quia domus Romula septena in collibus templa habuit ita in Germania septem aedes sacras primarias seu, Metr politanas, ut vocant, prisci Impp.constituerunt. Sunt erg praeter Electores Ecclesiasticos adhuc IV. Archiepiscopi, utpote: Madebargum, Salisburgui Brema, Riga, velut quidam volunt, Vesontinum. rue Moguntia subiecti Episcopatus ceu Ecclesiae suifraga nea numerantur hae i. . um ibullum alia Herbipolis. a. o vi 3 vita. q. Argentina. F. Augusta. 6. Aic adium. . Curia. 8 C santia. . Hild a. o. merdis. . adeborna. Q. alis adium. Σ6 Coloniae subiecti Episcopatus i. Monasteriam a Trajectum. 3. Leodinum . . Minda. naburga. a 7. Treveri subjecti Episcopatus. I. Metis a Tullum . . Ve

ra unam.

28. ad eburgi, cui primatus, suprema utis dictio in

si Archiepiscopis annumeratur Magister ordinis Teutonici, qui in dignitate major est Episcopo in Comitiis Imperi Episcor

343쪽

Exs Rci TATI, IX. 11sseopos praecedit. i. d. ii Zirgstiirg. 128. in Catalogo ub criptorum. Simili ratione Papeberga sive Bamberga, quae olim Mo- untiae subjecta, hodie ab omni jurisdictione libera, em fret,sar isertus, nisi omnes alios Episcopos indignitate praecedit. , Praeterea est&Archiepiscopatus Pragae,cui Olumunciactriathiam ii est, sed ad Comitia non vocantur, neq; loctim habent in matricu

Sic Episcopis Germaniae annumerantur Basilea, Camaracum Sed unum Lusanan,&c. 36. Verum quorum hoc tempore in Comitiis locum habent iocordine a Patar meis .ela aliis , recensentur. i. amburgensis. r. uatiba regis. s. c. ormatiensis. q. Spirensis. s. ι .labis densiti. 6. Ait , adterilib. I. Augustanus. . Constantilensis. . bermensis. o. P. Ensis. r. ager densis is monasteriensis i . O naburgensii is P. Aviensis. 6. Dei si eos. I . . lienses. 8. Rarisbonenses. 9. Misi restis. 2 o. Lubecensis. I. Veris sis. 22. Camerarensis. i. M tensis. q. Tulliet is 23. Leo licvj . 6. Tractvlin:ις. a P. frixenstri. Hisce ex veteri praelatorum ordine adscripti sunt. t. Magi e ordinis Eputum Teutonicorum a Marianorum . Abbas idensis Augusti Arch ance missi Germania primas. 3. Abbas Ilar Edensis 4. AD GMurbacensis. c. abbis Campi onenses. 6. Magisteror inti Equitum Divo Io- armi sacrorum Prapi gensis. 4. PGpostm ct inhipras itiBerchielsIU Us,abbita olim o .rt: s decreto virens An. is 29. 9. Abbas belen s. o. Abbas Prumensis. i. Abb.M Stubalensis.

S. Vocabulum Principis quod attinet, quamvis olim Imperatori tantum hoc nomen competebat, uti hic tantum in legibus Romanis ea appellatione denotatur, mi de . I. .dae Cons. Princ. . sed quodct Principi, Inst. ΔI.N.G9C.cum it M. Sic in libris laudorum, c. I.de natur.sevd.c. I.quis dic Dux, M. tamen tandem eo ventum eri ut Archiduces, Duces Marchiones Landgravit, uimilem maiorem regalem dignitatem habentes, generaliter principes vocentur, idq; ut expresse a Friderico primo in jure seudati,c. r. inpran verb. a primip. Italicis. e prohib.seud alienper Di Iopa ima Caro I:.in A.B. In specie tamen alius alio titulo, vel Electoris, vel Archi duos, vel Ducis, alius

Marchionis, alius Comitis provincialis, alius Bartaravi insignitur.

344쪽

: O COLLEGI Potirici Sunt tame qui alterius specialis dignitatis nome lion habent, sed tantum P tincipes iantacupantur, ut iuri Anh.: .ni, qui neq; Duces, neq; Comite eq; Marchiones , sed tantum principes alia limi, i in sten vota subalinu:icupantur. Sunt praeterea ela alia in Imperio P tua cipes, qui ratione Principatus sive Jihil lubumbs titulum habent, eoq; etiam inter DucHus aliarum mitatum regalium titulos, Utunt tu , ut apparet ex titulis Illustristimorum de Principum Marchioniam Brande burgentium Ducu Pomm craniae&Megapolitanorum. Sic Dux Sabaudiae respectu Pede montanae regionis est. c dicitur princeps Pede montium. Sic Dux errariae Princeps Carpi, c.

39. Non autem haec nomina Ducum Marchionum. Comitum, lac sunt nomina muneris&administrationis, ut olim, sed Patrimonii. Sunt enim Principes e status Imperii, investiti de Ducatibus, Marchionatibus, Laiadstaviatibus, cum omnibus pertinentiis,

nec non juribus superioritatis, nut alteri Midtgfui illichenil scit nitidio inlicit. Et hinc est, quod vulgo dicitur Principes in uis ter ritoriis tantum polle, luantum Imp. in imperio,&c. o. Velum serentismi potentissimi Archi duces Austriae ex privilegio concello, primas post Electores tenent proximam

a dextra eorum sessionem habent.

i. Originem haec dignitas sumpsit a Rudolpho I. H. pia gensi. Is enim Austria legitimo herede destituta, eandem ilio suo Alberi, quidem sub titulo Archidiacatus contulit.

a. Et quamvis fuerbiat, qui suum Ducatum in Archul cotum evehiela Archi duces nominari voluerint tamen hoc apud Im per obtinere non potuerunt.Clia de glor mundi par s.con P.aaia Tt alios Hoc ergb nomen tantii in in Germania usurpatur, nec ulli alii, quam Austriae Duees, antea ita appellati fuerunt, nec postea tales

3. Sunt autem Archi ducum Austriae hodie duae familiae, una a lardinando, quae propriZAustrica Altera i Carol. V.quareturgundica appellatur&aqua hodierni Reges Hispaniatu ortu habent. 4. Varia proinde privilegia Archi duces Austriae ab Impp. obtinuerunt. Nam partim Electoribus in privilegiis pares sunt, partim eos long superant. Na nova vectigalia propria auctoritate insti

tueres

345쪽

Ex EReITATI, IX. urtuere , non solum Nobiles, verum etiam Comites larones creare, iisq; insignia dare possunt. Item famae restituere, spurio legitimare, omnesq; concessis dignitatibus abutentes rursum private possunt.Et quod maximum est, ni intenentur extra Provinciam investituta petere,& eu alii quam humiliter ωdevote nudato capite, deis positis calearibus,& flexis genibus,investituram petant,illi tecto capite, insidentes Equo investituram accipiunt Privileg hoc extat verboleianus in Co ov.Sebastian.Munsieribb. .cap. 9ol. novi edit. 974. O 97s. o expineniann apud Gumo' in Camodicatib.Ldecise A.,9. s. Ducis vocabulum ab exercitus Romani Ducibus origi nem sumpsit Za e stud.p. s.n. 6. Unde etiam J ergo et quali Domini &Duces exercitus tin ederem uasg.Postera vero Duces appellati sunt, qui de Ducatu a Principib. Rom. Imp.sunt investiti.In Anglia adhue tituli Duratus Gomitatus etiam sine locorum possessione dara consueverunt, ita tamen, ut quotannis ex vectigalinus regiis certa pecuniae summa iis eonstituatur Tholas I 6 de Repub. 7. Et hodie in Hispania dignitas Dueatis ad heredes non transi, nisi denuo per Re

s. Comites Palatini a Palatio seu sede Imperatorum diem-tur. Sunt enim Palatia aedes Imperatori consecratae, L . Catinis. vel nuneupatur Palatium Aula Caesari s .ex aula, C.de pririlegeorum qin insalist. ni .l.ab omnibus,C.Theodoseodem A Palatio ideoq; Imperatoris, Comites Palatini appellationem suam habent. In Germania Comites Palatini, qui ad Rhenum sunt, non tantum sunt Princi pes,verdin etiam Electores quidem excepto Rege Bohemiae priamas inter Politicos Electores tenent. Longe alia ratio est eoru Comitum Palatinorum,quibus data estpotestas creandi notarios, timet honoribus restituendi,vel etiam spurio legitimandi, plura alia. quae non sunt huius loci. Quibus omnibus improprie Mabus vel Oenomen competit. 7. Marchiones ex eo dicuntur quod finibus Romani Impe

ri tuendis prςfecti essent. Mareta enim idiomate Teutonico nihil est aliud,quam limes,unde Germanicu Ucaret almariunge varitillamvis artistheideli Inde Marchio in arctaras' Dux limitan us.olim dicti fiunt Marchenses ex quo Itali Marchese,& Galli Mao'uis suum fecerunt, Cluun. I. Ll 48. Latagr

346쪽

g. iandgra vii olim erant judices totius alicui ius pro vincia, Inde eciam provinciarum comites dicti. s. Et quamvis olim Marchionesin Landgravit ex numero Comitum fuerint, hodie tamen Marchionatus & Landgraviatus diagnitas non minor, quam Ducatus, ΗΟ . Mit . I .FF. 36.

o. Duodevipnti Principum Germ.familiae hodie ennmeiaxantur e . Est Archi ducum Austriae quorum, ut dictum est duae sunt lineae Austriacavi Burgundica a Ducum Bavariat,in duas itidem lineas disti iusta, quarum una eommuni nomine Bavarica, alte Palatina nuncupatur. 3. Est Ducum Saxoniae, Marchionum Milai di Landgraviorum Thitringiae, culus lineae lunt hodie, Electoralis Coburgica Issiacentis Aldenburg j ca& in ariens s. . Est Marisellionum Mande burgensium , quae constat Electorsi, Ans pacenti Culmbacensi s. Est Ducum Bruns.lcen fiumis Lunei urgensium, Guamm haec alia Cellenna, alia Dannebergica, alia Harburgi- . . Ducum Juliacensium nuper extincta. . Ducum Pomer niae. . Ducum Megapolitanorum. s. Ducum mirienbergem sum. Io Landgraviorum Hassiae, CaITellana marm stadiana m Marchionum Badentam. r. Ducum inferioris Saxoniae seu La-Venburgensium. 3. Ducum Hossiatiae,a quibus Reges Daniae,&est Regia Gottorpica&Iunde iborgica I . Landgraviorum Leuch tenuergensium. s. Ducum Sabaudiae I 6. Prineipum Anhaltinorum. II. Ducurri Lotharingiae IS. Comitum Arn bergiorum a D.

Max. II.inter Imperii Principes susceptorum .inibus hodie. Rama ivilii adduntur, ne non ii Comites , qui principali dignitate gradu sunt decorari,ut sunt Habspurgensis, Tirotensis, Hennebergensis, Mompelgaidicus, Gottaensis, Mansfeldensis, &α de qui b.N.ae

347쪽

contules iraesides in provinciam euntes&legatos Caesaris , tan quam publicorum negotior inconsortes de admum stri, comitabantor,

L atinconsultassio praefid.cti id mi me Et quia aliis etiam ossiciis& muneribus hoc nomen accommodatum. Factum est,nt pro dive sitate demandrii ossicit,nomen Comitis,qu: ssortitus sit. Unde alii Comites sacri Consistorii, alii factarum la gitionum, alii rerum privatarum,alii sacri Palatii, alii lacri patrimonii. CIM. Ll. Fueruntvi Comites etia iudices ordinarii, qui in pace dc otio

V . Inde in quibusda Germaniae locis vocabulu si rasse fudice notat. Sic Dei grasen pro pressorib iudicioru occultoru meliphalicorum. de quikZasad INJdeiuri .cti resem. HMII14ugrane piri An i εα tis ridem helm limi geridit. Sic Saxones etiam rasen pro judicibus acceperunt; hinc si iudices data sint illis hominibus,qui inlut mitibus Imp. Rom. habitarunt, tune a Maread leti sunt qRargara f-fin. Hinc eanbigrasci qui provinciis intermediis jus dixerunt. Hinc ipsastarasenis qui jus dixerunt bello partis pacatisq; provinciis.Hinc Eurearaim iami ruerunt1udices in terris, quae Imper torum donationibus Ecclesiis accesserunt. Hine gemas affinis e

11. Verum cum veterum Imperatoru temporib non tantum ad singulas provincias , sed etiam ad amplas civitates ablegarentur C mites, factum est, ut jurisdictio&territorium, cui praen ciebantur comitatus appellari caeperint.Cluun. l. Qui postea homagis& fidei nexu, ita ut administratio fruenda etiam ad haeredes pertineret, qui

busdam tributa sum. Duar. in comm .stud.c. s. n. 8. donec tandem cum di

gnitate regaliri superioritate investiti sint. 13. Unde manifestum est non tantum Comitis appellationem esse vetustissimam omnium dignitatum primam; verum etiam , varia esse Comitum genera.s Sunt ergo, quidam Comites P cipes Imperii, qui cum

348쪽

t. Secundo sunt quidam Comites, qui prinespali digesta- te gradu sunt decorati. cfiirite si rascia de quibus similiter in

praecedentibus dictum.16. Tertio quidam sunt Comites, qui ab Imperio cum re galibus , jurisdictione ac iuribus aliis omnibus sunt investiti, &tantum pol unt, quantum principes in suis territoriis. Sed hoc locum non habet, quando vel expressa conventione&consen Iu, vel Ionga possestione&moribus, vicinis principibus, jurisdictio Ce-mitum vel ex investitura, privilegio vel praescriptione competens, vel quo ad partem territorii, vel causas ac personas,partes quoq; judicii,diminuta est. Nam tunc in iis urisdictio comitum cenat,&in

c . Quidam sunt Comites quibus comitatus ab inferiore aliquo principes, per sub in nudationem consertur Borch de stud. c. .na2.Schradσ.desevd.-. Iosect.2arum. 69anshαιomium diosenlthasisseti c. 2.conc I .n .ut.c. Hususmodi comitatus nihilominus regales dignitates manent. Nam subin nudatio sub eadem prorsus lege conditione fit, qua in seu datio ipsa, aller nos Dii ruit se,cinii ista

clanaen. Quando erg&Comites ab inferiore Hrii cipe per sit binisv-datioine investiuntur, uti saepe fit, mediante inferiore principe ab ipso Imperatore ejusmodi lauda consequuntur. Quando ver,a summo

principe comprobatio hujusmodi subinfe udationis fit, adjici solet haec clausula: Mitturbelial dero b rstbem Cereostat it. 8. Quidam Coni tessunt, qui ex singulari supremi principis privilegio, per inferiorem principem, qui tale privilegium haber, creantur.Quo spectat privilegium Serenissimorum Ducum Austri , de quo supra. 69. Quidam etiam Comites sunt,qui non sim in matriculam relati sine regalibus investiti, quales in aliqvibus Germaniae partibus inveniuntur,utpote, rub domo Austriaca rassen iis a dea. Et sub Electore Brandeburgensi orasseri lii Danstein terre 3ιii intraden.Item sub Ducibus Pomeraniae apiscopo Caminensi, rasen von liminestartem 6 o. Qui erg&Comites status Imperii sunt ad Cc mitia quidem vocantur; verum duo saltem votum sessionem in Comitiis

349쪽

EXERCITATI IX. tiis habent. Id ne totus ille ordo Comitum in Imperil C mitiis c uotantum sustram habet. Unum suffragium die Sitiva bi de alterum die QEAt arvis ias ratis in disten. Verum ad conliliu ti' cipum dum bursen That reliqui Comites, qui sunt status In perii

accedere 4ebberationibus interem non prohibentur. 6i Baronum origo varia est admodum controveria. Nobis autem illa placet, qua Germanico rcycn Barcnes, quali Frelones dicti sunt. Cι utendi. 61. Proinde& varia est appellatio Baronum. Dicuntur ei, imali semper ster, alii arciis erron alii stipent alii e delete lacn ilii Dcr-reulalii die Eliseirc. Hinc tria genera Barcilium aliqui ficiunt. VI pCres Semper liberorum. 2. Liberorum Baronum L lmphciter Bironum vertim quamvis Barones nominibus discrepent, digia tale tamen Mnob: litate omnino pares sunt. Quamobrem haec ioni in nihil aliud uiit, quam synon ima Familias Comi tun & Baro innua . Vide apud Patirm.lib. I.c. . de uri . N. Rom.fol. 48. Ubi : militer ordinem praelatorum, Abbatum, praepositorum abbatissarum invenies. Et tantum desecundo ordine. 63. In tertio ordine sun civitates liberae. Quod enim&liberae civitates sint status Imp. Rom. patet exinde, quod sint immediate sub Imperatore,imperii matriculae insertae,votum Sessissionem in comitiis habeant, Mnecessitate urgente contribuant. 64. Libera autem dicuntur non ratione Caesaris Imperii rete die frene Schreciter sed quod ab inferiorum principum, Praelatorum ac Comitum imperi sint liberae immunes, tantumq; possint, quantum Principes, Praelati ac Comites in suis terrirentis. Nam uti principes ratione status cum utibus territorialib.4 superioritate init de Di id g*rstsisten obriueit investiti, ita etiam liberae civitates die Mi fersiste 3rcipe viant Neistestes te cum juribus te Titorialibus desuperioritate,niit dereant, si lierunt Drersistitit investiti serit Jura igitur principum ratione rei, te ut errato ru, non Verbratione digii tatis personalis habent. Nam quemadmodum dignitas regalis ii ne iuribus regalibus consistere potest. Dat Vati deI r. cm p r. q. 8.nu. Sic etiam iura regalia sine titulo regali e sic cxeiceri possunt.

6s. Distinctionem aliqui esse putant, inter civitates I

350쪽

rialetae liberas Illas vocant simpliciterriti milite: Has ste taci g.

fletit. Distinctionem illam desumunt ex in lignibus diversis. Siquide imperiales illa se ise volunt, qui quonda potestati Principum, Pre latorum& Comitiim subjectae, postmodum vero libritate donatae Imperio Romano adactae die cincti ganteii die obtremas mithren Bapen avon fui ren: Contra liberas crvitates volunt esse ilialas, quae ab itutio liberae nunquam alterius iugo sublectae fuerunt.

Verum hane distinctionem nullam realitatem importare ex eo manifestum quod in Reeest Im in Catalogo statuum vel matricula Imp. nulla fiat distinctio civitatum Ili aperialiu, led appellationes proinmilcue usiurpenturvi ut plurimum conjungantur,atq; lic indistincte simul omnes appellentur, frene viand Teios flette & ne verbulo quidem in earum emimeratione itinuatur, quaeliberae tantum, vel quae Imperiales. Praeterea, quod omnes, quocunq; nomine appellentur. eadem libertate fruantur utilibus annumerentur. Illud tamentiis nitur largimur unam ratione privilegiorum magis esse liberam,

quam aliam,atq; exinde praecellentiam quandam habere. 66. Sunt praeterea&aliae civitates, quae omnem&plenam jurisdictionem a Caelare concessiam vel praescriptam non habent,sed in aliorum Principum Draelatorum vel Comitum territoriis, sitae&secundum quid a principum jurisdictione exemptae. Hae igitur magis provinciales civitates appellantur,&lalvulibertatibus,quas ab Imperatore habent, principibus siris ut Lan diasti merito parent. Distinguntur tamen a municipiis Principum,quod haec prorsus se ditavi nullo modo a jurisdictione principum exempta, illa vero secundum quid exemptae. 67. Dividuntur ciestates liberae Imperiales secundum sessio innem,quam habent in Comitiis in duo latera, videlicet in Rhenanu

68. Et tantum breviter de statibus membris Imp. Rom. dixi in iusticiat. Ubi notandum porrδ, quod alii hos status dividant mih te=nclo quarum prima est Elector utra. 2. Archiepiscoporum. 3. Episcoporum. 4. Principum. s. Praelatorum. . Comitum. T. civitatum Imperialium. 6 i Deniq; ut maior S. R. I. dignitas& Majestas effet,ex his supradictis Circulis, ordinib. Metallibus ειυς- nn constituti sunt. Et Di9jligo by Ooss