Belli Dithmarsici ab inclyto Daniæ rege Friderico II. et illustrissimis Holsatiæ Ducibus, Iohanne et Adolpho fratribus, gesti anno post Christum natum 1559 vera descriptio, duobus líbris comprehensa, Christianus Cilicius Cimber [i.e.: Henr. Rantzau]

101쪽

suffragnis statuere, di quae aliae usu belli com/modoque irent, proi picere onmia administrare, ne toties principes interpellandi essent. Hi fuerunt nobilium honoratissimi qui , cautoritate atque ortati dignitatisque praero nativam aYimc insignc viri , ipse imprimisio hannes Ranzouius eius belli delectus dux, eius filius Henricus, Breda, Christophorus, Mauritius RanzOuil, Rcrtramus S mcne di γcctius ab Aleuelde Heigerus Rose iaci azius,Berint ramus Scstedius Ahillis postea in consiliuni euntibus tres legionum p rs secti adhibiti sunt, Voliis angus Schon uesius, hi licimus ab therthumbius, Reimarus valde, 'e ei Sintiae itile militum p rffectus Christophorus Vrisber nitis, qui proelio Dracen burgens quanquam

sus a tus inclaruit. De commeatu dcc rerum fa, ctum, quando copias numerosas satis&validas haberent, ne praebendo eo supportando que oppidani S incolae ditionum suarum ul/rra,quam necesse foret gratiarentur. Id autem propterea fuit constitutum,quod metuerent, ne foric voluntarii plures, quam uellent,ad c ius belli famam excitati conuolarent: quorum

postea tamen supra quingentos etiam ad exitu via belli, Iacobo Blanchenburgo si Ascanio ab Holle ductoribus,castra secuti sunt. Praeter haec placuit etiam incolae& coloni Holiati in Dithmarsiam ut ne abducercia cur, sed, in Oni

102쪽

ncincinae fortunae&dubr Martis euentum, ad sine ditionis Obsidendos seruando scuere linquerentur Nicola VS itaqtie RanzODIUS, In arceri te in burgo praesed is regius, vir sane taugusta senili facie canis i decentibus suspici

eridus, ita cXimia consili4 grauitate, inuetera

racs,su longo prudentia rogata, patrios imprimis salutaris , 8 disciplinae militaris artisque haudquaquam imperitus, quod Di ros in talia annos ordinibus ducendis prefeci us Caro liquitati stipcndia fecerat, cum rem per marsisS Uilficina arsis, qui sub prefectura ei tres si ni, ad Albim fluuium eius loci custodiam a cretussus est Henrico autem Ran Oui,scniori, qui potiorem aetati Virili Partem in armis contriuerat, bello leo, quod Christianus Da Diereκ cum Lube censibus gestit, ab Oiden bursico comite captiuus aetUS,Posteam vertente labelli fortuna dimissus fuerat, ad Occupandas

custodiendas in E idoro fluminis ripa Phristi 5 Eidei sita denses , ali)que ducatus Stesiuic R

Hol satiae incolae pleriqu attributi sunt. a. ucs insuper a P p ratu omni nauali carina me iis militariter instructas, ad eam expeditionem

se collaturum reX designatus Promisit, quae eπDania soluentes in Albim tra iacerent, ab ea quoque parte securitatem soci j praestantes, hostibus omnem nauigandi eius fluminis, maris o alluentis Dithmarsam recipi e dies in por.

pratii id. ii

103쪽

risti as idc a sile liti a m da uat iii arallia magii tanto illo tai dat Muta ossis latis i , LIBER EcVNDVS. 7tus amicas finitimorum puppes , facultatem eriperent ideo enim tam prouidco caute haec instituebatur, ut inclusi undiquacis Dithmarsic rumpere nulli hi S cuadere, aut auxi Ilia ab ex teris submitti pollcnt, commeatus Q S aha bello gerendo necessaria importari. Deinde, si for topi a te spem omnem expectationem, ut sunt belli vari s cincipitcs casus, ab aduersari. te fortuna, incommodum acciperetur, i ad limites circum qua a dispositi subsidio ut sient, quo ab ingruente Vi hostium protegere sese,ibi Osua repellere, & praelium renouatis denuo viribus i. staurare valerent. Ad eundem usum 5 per Eloniam lutiam nobilibus, ut instruin frum Paratum Q equitatum ad quemlibet belli dubia euentum haberent, quo in OX, Vbi ac cerserentur, ad edictum eiu Sconuolarent, abs rege designato imperatum est. Per commode quoque Hater Hispanum Gallum o reges pace facta, ex praefecti nonnulli, qui soluto eo bel lo mittebantur, in eam conditionem principuiussu condia dii sunt, si hi pera eorum uti hoc hello necesse habcrent, de eo literis certiores facti cum turmis cohortibu Sin, qua S ducerent, statim transii rei accedere a de OS maturarent, praesidio es, ubi cura ipsi vellent, adessent. Sic Iohanni etiam Barnero, quem supra memora iiiiNUS,argentum numeratum, quo equites

quingento conscriberct, dc alii item equitum

104쪽

prefecto , quo totidem. Timebatur enim

si alias thim maxime, ne, ipsis in Dithmarsa su higenda occupatis, motu Saliquis ab externis ducibus repentc excitaretur, quod essent, quilio si item in drincipes animum gererela aud sal so existimarentur urbesci, praeterea sinitimae suspicione non carerent,quasi, ut Dithmarsis commodarent,per Hol satiam tumultum mo, turres ent. tiapropter haec omnia ira curiose Providebantur,vi,siquis siue motus siue belluaticunde ingrueret, iustas in promptu co I ias liaberent, qua Opponerent conatuc, omne Scvim hostile validis obiectis armis retunderent atque reprim erce: ita ut in trita parati confirmati effer, Rin Dithmarsi a belltigerere, Rilla tua liciide propulsare Arces item omnes per

Holsatiam impositis impraesidiis munire sunt, tornactast aenea bellica post tergia tot relictat, quot iusto Xercitui,si opus foret,sufficere possent in omnem belli euentum abunde pro spe. xisse Q, sapienter consuluisse sibi viderentur. Ex eodem quoc, principum conuentu ad coinmiten Oldenburgicum iterae perscribeban tur,c si id commodissime facere posset, cohora res militum tredecim siue quindecim Albim traiiceret.Cons itutum quoque communi suis fragio, ut singuli e principibus tormenta sena campestria&bina muralia pluribus enim in digere se non arbitrabantur,cum apparatu Scinstruin

105쪽

instrumento omni necessario in aciem adduce retarii temo plaustra Oct O. Ostores praeterea mille conducti , ponte Sonauale SPlures com Parati, S commemus ei OS 4 subue ictio astatim Procurata: nem Pe v e singuli arcium per Hobsatiam praesedit,certum 6 praefinitum an non smilitaris numerum, tu Ptidie ad exercitum in castra mitterent. Verebantur enim principes, ut ciuitates, haud aequis animis id bellum moueri ferentes, permirture sui essent,ut comme a tum adueherent. Postremo Omnia,quo ruinbello usus est, queo in tanta celeritate confici Potuerunt, prore S cmpore diligenter sunt comparata. Nam longiorem interponeremo ram minime Omnium consultum videbatur,

cum niichs crebris Scrumoribus quotidie ad ferretur, agrestes magno studio Sc labore persetinaci,undique sese communire, fossas valloso in dies perducere. Neque enim consilia principum ita prorsus occultaria tegi poterat, quin haud obscure intelligeretur, quid mo. lirentur,ct quo tenderent, Scipsi prs terea principes sibi persuadebant, omnes hostium cona tus 6 vim celeritate praeueniendam Sc oppri. mendam esse Atqui potuisset bellum, cum cura consilio decrerum omnium administratio/rie expeditiore, tum impensi multo leuiori/hus in serri ac geri, nisi tanta Adolphi festina .cio interuenissetas enim,sive lus,sive iunctis,

LIBER SECUNDUS.

106쪽

so BELLI DITHMARSI cI cum aliis viribus hostes aggrederetur, in celerirate una maximam victorio spem c fiducis

in colloquium sibi ueniendu statueret, haud facile potuerat adduci.Idextranei quidam prsfecti,per omnem etatem armis assueti, militi- sed animis inquietis dediti,effecerant, cum porhomines ad id subornatos merum regi incute rent,rem periculi Plenam esse diei itantes, in i r mem ad hoste armatum ire Astercbant enim, de machinationibus, quae in regis eXitium aperte fierent,se compertum habere, quod prae sectis quibusdam scirent potestatem literis a Ram,contra regem copia conscribendi. quae tamen literae postea interceptae eo vanitatis coarguerilias. Huiu S gregis hominum in principum auli magnus est numerus , c Uberri, mus semper Prouentus , qui peruersis Sc mali onis praedit ingeniis, viri I SQ ad Obruti, cum virtute Vera emergere non possint, prauis ini/xi studiis Sc versutia scelerata audaces, calum

iiijs,&delationibus aliorum in principum fa/uorem malitiose sese insinuant,fi liis snuidiam conflando,illos in suspicionem vocando,odiaque Sc discordias pastili miscendo,ex aliorum iniurias 5c oppressione ad Ope ingentes anhelant. Et saepenumero improbis eorum votis improbior multo fortuna aspirat, apud principes etiam vigilantes de non malos, quando ferentia sitIs P. Id unsilia za

107쪽

istos vosi LIBER SECUNDVx in rc fit, ut falso sed calide consteta, S ad rem p rs

sente accomm Offata, si suspicionem paulo e risimilem mouent, profunde animis aculeos figant, haereant v, fc aegre evellantur, ut Veris locum relinquant. Eisdem artibus foveterato res illi imponere regi, iam tum primum regni habenas excipienti, in animum sibi induxerat, inur spem veniebant, si succedentibus dotis in ter principcS sanguine coniunctissimos simul talem discordiam ct accendissent, fore, ut belluliarere OS diuturniam contraheretur, quod illi

pro animi sui libidine administrantes ducen tesque, ut fideles 5 indusii r ministri, ex eo honores gratiamque regi aucupari S locupletari nimium possent. Sed lis quanquam astute 5 perfidiose concepta techna, unius viri soler ti industria Sc cura ac tecta, Si planc subuersa si . Henricus enim Ranzouius iunior quem sub inde , icarium regium appellanati S mire tem perato dextro fingenio, canimo nunquam intermisso praeditus, studiose regem edocuit, propterea fieri laetarique haec ab illis, ut dissise diu bellum Halerent, thiod quo diuturnius es set, edampliore fortunas . Opesse consecuturos sperarent. Es enim homines alienigenas 5 aduenas, qui ut suum nihil& proprium spe regrina in terra possiderent, ita planissimae sci rent, se laeturam nullam facere posse, sed poti,

usu bortis certamininibus intestinis 5 discor

108쪽

si BELLI DITHMARSI cIdus,exqualibet rerum Perturbario ne,noto ar tificio honores Sc diuitias immensas captare,

quo rebus quietis Scit aquillis aspirare nequa quam possent. Etenim sicuti anguilis, nisi aqua

agitata xlim turbata, haud capiuntur,itati li,nis statum Rei interturbent consi tris suis, cpillis solis 6c voluptati Eccommodo est, in suos casses praedam cupitam pessicere non possunt. prsterea habere se apud Adolphum c fratrem tuum, callos plerosque propinquitates ne cessitudine sibi deuinctissimos, tametsi priri. ceps quid inopinatum Malienum a fide mori huso suis quod uti crederet haud posset per/suaderi)animo secum agitaret, illos tamen neutiquam,VteXequeretur,eise permis uros. Deseritque Italico aut Hispanico more agere, Scalse odi ingendo simulando ii, aliud animo occultare,malum in exiti una alteri subdola amici liccipecie machinari, inter coniunctos inpri/mis arcto cognationis sanguinis vinculo, hisce in Cimbricis oris minime omnium statum esse. Qilib.reae persuasus fidem habuit,seo in viam dedit. Vsque adeo tamen fraudulenta di insidiosa illorum fabrica profecitavi maior intenti Oroa rege cunctis inret, cura adhiberetur, Scis quingentis stipatu Sequitib. Nortor pam Veniret.Adolphus autem duobus saltem leuibus vehiculis, quibus iumenta excisis ge nitalibus celeritati insuefacta iugulatur, adue ctu S

m sacco

109쪽

LIBER SECUNDUS dius est, vici post vulgatum, non minu quam rex, sibi metuit. Sed hunc vanum timorem csuspicionem in se ipse mox redarguens verbis

confutauit. Nam scipsum allocutus, Non sum inqui ignarus generis S sanguinis nostri, nos Inter nos ne cogitam HS quidem illa tacebo, Psaciamus: At si si Italia ali j Sueterris, quibus id fretu ensic vulgare est, esse nati Procreati fortassis alter alteri minimc confideret Equidem

si illi maligno iuxta focalido hoc ausu obtinuissent, in colloquium mutuum a principibus nec me ventum potuisset grauior inde motus eκ urgere 6 forte conatu eorum successu noli caruisset . qui hoc modo irritus sust. Soluto G Uciatu duces illinc Uterque discedunt hic Ren desburgum,ille in arcem Otto ana belloc se ambo parant isthac omnino spe Ropinione quod coram intcreis vellent. Rex autem de si nnatus Sege bergam cum RanzOui vicario suo, qui iam tum arcem eam presecturae nomi ne tenebat, sese contulit, Ubi cum diena unum

atque alterum substitisset, relidio illic comita tui en conani, Coldingam Iutis oppidum cur ribus, quos singulos cantheristerni ob celerita

tem traheban propere contendit. ibi namque

ex Elonia Iulia omni nobiles equis viri similitariter instructi, Ut mille S quingentos numero exaequarent, ad omnem belli casum literis regiis euocati,coluerant. Quibus lustratis,

110쪽

84 BELLI DITHMARSI cI quod exciti paruissent, re gratias egit S quia

eorum opera, nisi opus foret, hoc bello uti no cogitabat, statim demisit. Caeterum in regno, ut post tergum pacata Sc tranquilla ibi relin/queret Omnia, quae OPUS erant, constituit, a P Paratuque casi rensem dc suppellectile, nec noomnia, quibus ad iter&bellum indigere posse videretur, prolixe sibi comparauit: perscriptis ante ad Henricii Ranzouium literis, uti se pro, Pere certiorem faceret, quando copia pro pressurae essent. Eo deinde die, qui fessam Pen/thecosten antecessiit, Sege bergam prscipitante vespera rediit, fueratque eadem hebdomada magnae partis militum equitumque dele ictus habitus,&sii pendia praebita. Supererant autequi sub praefectis, Oli gango Schonues o&Reimaro a Ualde merebant,r Um uersi per dies festos lustrati sunt. Ex itinere cum Preter arcem Gottorpam reXiter faceret, inter principes fuerat constitutia, vidic Mercurri insequenti Pen/thecosten in pago Hohen uestede conuentum ageret. Et vi commodi US rex interesse posset,

triduo ante Notio monasterium se recepit, cpostridie eius diei turmam praetoriam tuam recensuit, di munera distribui. Vexillia Georgio Rauterio, praecipuae in Dania nobilitatis viro, ferendum tradidit.&Iohannem Trusium Daintaiae praetorio praefecti una quem Marescallum vocant eius turnas equitum magistrum cre,