장음표시 사용
11쪽
aut berberorusta 3c similibus. Pau- operibus sufficiet acetosa, & nastu tium aquaticum. Potus sit cere-visia probe delacata vel vinum citratum, pimpinellae, absinthites, enulatum modice sumptum. Hoc nomine & species quasdam praescripsimus vino infundendas, de quo in mensa, mane quoque prae mansa panis butyro illiti rutaeque soliis concitis aspersi buccella haustus sumi potest. Sapore quidem est amaro, non tamen injucundo me icamentum ', Ad praeservationem tamen praestantissi
secundum aetatem , temperamentum & complexionem. Senibus longior sit, quam juvenibus, frigida humidaque complexione prae ditis brevior, quam calidis & siccis,&c. Meridianus quoq; somnus, di qui statim a sumpto cibo capitur, noxius est, ubi tamen consuetudini aliquid dandum est. Cavendum praeterea, ne laboribus alii scpie commotionibus nimis incalescat corpus. Admodum enim calefacta corpora facillime venenum suscipiunt, dum aerem avidissime attrahunt porisque pilentibus liberrimum ei aditum praebent. Imprimis vero abstinendum est .ab ira vehementiore , tristitia & vacerore unore, &pavore inclan cholicisque imaginationibus, quibus aliqui non infecti tantum sunt, sed& erecti. Erectus& imperterritus animus in pestilentia medicinae loco est. Plutarchus & Leonhardus Vastus lib. r. de fascino cap. i I. scribu't: Thaletem quendam Cretensem dulci artificiosique musica multis depulisse postem. Nos cum Psalte regio Psabnaum modulemure inii habitati adiutorio altissimi, &c. Nec si per trepidas luctifica manu Intentet tenebras mors mihi vul
Formidem, duce te, pergere; mepe do
Securum facies tuo. Omnibus his, ut par es obse vasis, ad alexi teria tuto commodeque fit transitus, quorum cum
internorum tutare externorum larga seges cst. Interna quod attinet, expedisebat quidem hominum hic e temporibus omni abstineta consonio: Verum quia non permittit sua cubque professio, officium, vitaeque genus, observandum, ut nemo Jejunus prodeat in publicum; Jeiunus enim homo, cui vacuitate cibi laxatae sunt lactes, acten halitum de vaporem venenatum facile M trahit. Domo igitur exeuiuibus proderit particulam rad. angelic. Ze-
doviae, dictamni, pimpineil. v
12쪽
lerianae,r malae, conicum mali cpetrii,&c. ore tenere & commandere. Qui plusculum habent in facultatibus, rotulas sublinguales in pharmacopolio prostantes sub lingua teneant unam iterumque alteram. Sunt & aliae nonnullae anti pestilentiales rotulae, ut liberantis, de Zedoaria, angelica & de balsamo Sulphuris. Morsutos quoque praeservativos praeparandos iussi mus quorum dimidius vel integer unus mane consumi poterit. Si cui aquae destillatae arrideant,is aquae nostrae beEoardicae cochlear unum vel duo mane ieiuno stomacho hauriat. Neque inconveniens erit haustum vini absinthiaci, enulati aut corticum citri mane bibere. Extat in meo de dysenteria tractatu descriptio vini ex insusione herbarum quarundam, cuius usus ad praeservationem a peste plurimum quoque confert. Omnibus vero alexi pharmacis merito praesertur suo Theriaca, modo ad praescriptum Andromachi fideliter ea sit composita. Hanc sequitur mithridatium ; quae duo sunt antiqua probataque multa experientia medicamenta, pauidquidem calidiora, sed quae frigidis mile possunt corrigi, si praesertim
haustus aquae acetosae vel aceti rosarum superbibatur,aut secco citri, limonum, granatorum, ribium aut berberorum attempetrentur, 'uxo Ia calido temperamento prae
ditis N ad febrim pronis apprimEconvcisiunt. Praeter enumerata compluria
sunt & alia ad praeservationem a-Pta, quorum usus in constitutione pestilenti non semel salutaris exutit,ut Eleet uarium de ovo,dia scordium Fracastorei, Prophylacticum Ferdinandi Imperatoris , pulvis bero ardicus aureus,Confectio Al- Iermes, dehia cyntho, elexir proprietatis Paracelsi , mistura simplex, Antidotus iuniperina Quercetani,elexir pestilentiale Crolly, alexiterium regale Angeli salae,rubinus sulphuris, aqua stapediana,
Omnia haec nobilissima sunt prophylactica hoc fine hic consignata,ut liberum sit cuivis eligere, quo eorum uti velit. Variare enim auxilia ista convenit, ne uni assuescat natura. Non tamen omnia in parato habere opus est; Satis erit, si ad sui suorumque curam unum atque alterum domi suae asservet
Paterfamilias , quibus hac sorte methodo uti licebit: i. Prima die electuarii praeservativi sumat tantum, quantum numcis moschatae aequat magnitudi
a. Altera de pulvere antipestia lentiali, quantum cultri cuspidebis vel ter sumendo ceperit,uel sic- cum, vel vino absinthiaco, acetorolacem
13쪽
xolaceo, aquae acetosae fcc. fini
tum, assum t. Tertia magnitudine avellanae utatur Theriaca veneta. q. Quarta cochleare unum vel
duo bibat de aqua anti pestilentiali. Sic nempe variari quotidie medicamenta debent,ne quotidinoo unius usu natura fatigetur,vel nauseam inde sentiat,aut ex assi e-sactione vires eius contemnat. Praegnantibus Theriacam, Ovum aureum, pilulas pestilentiales, rutam, baccas lauri, castoreum omniaque aperientia & expel-lρntia exhibere noxium est. Utantur ergo una quidem die rotulis liberantis , altera electuario pro gravidis praescripto : Tςrtia consectione corticum vel aurantiorum, sique calidiore fiunt temperamento, succo ribium, ber berorum, granatorum & citri. Exstat etiam singularis aqua pro gravidis de qu mane cochlearia duo assumi possiant. Et quandoq; tali tempore frequentes ascidunt abortus, diligenter sibi cavebunt ab ira, pavore , timore , rarius in publicum prodibunt, studebunt munditiei. vita buot omnem foetorem, eum maxinad qu; ab extinctis candelis sebaceis similibusq; emanat. Utantur interdii balsamo pueroria,
vel tinctura coralloru rubrorum.
plastrum vero Comitissae lumbis apponant & radicem planta
sinis, quam singularis secreti loco nonnulli habent, ex collo spensam gestent. Lactentibus dis ulter dant
medicamenta. Igitur mater in obstetrix tanto diligentius valetudinem suam curabit, suspecta loca personasque caute vitabit, sobrie & temperanter vivet, stindebit munditiei de quotidie ut, tur mediis prophylacticis supra
allegati , cum corum virtus uuicum lacte hoc modo parvulis qua si instilletur. Expediet quoque do Unicornu, Cornu Cervi, coriam dro praeparato, succino albo, co ralliis praeparatis,margaritis & imilibus aliquid miscero lacti vel pulticulis, quae parvulis offerun tur. Si lumbricorum signa praesto sint, pitulis pestilentialibus ve
balsamo aloetico frequenter utatur nutrix. Extra vero perungat infantis ventrem unguento, quod contra vermes praescripsimus. A
dultiores paulo, ne solito huic πιtati more, per vicos urbis discurrant prohibendi, debito vitae regimine coercendi & ab horariorum fructuum similiumque pravorum eduliorum esti abstinendi sunt. Mane esitent panem bun ro illitum recenti, par ficuum, vel fructulum recentis mali citrii sac- charo respersum. Conferunt iisdem,quos praescripsimus,morsiilia istulae
14쪽
rorulae item liberantis; de redo
ria,&aqua destillata praeservativa cochlearis unius mensura manEhalista. Lumbricorum si metus sit,cum horum ratione hoc tempore facilὰ infici possint pueri, seminis sanionici sit charo incrustati pauxillum, vel succi Cardui- benedicti aut cibi cochlear unum una vice saepius degustent; purgentur Rhabarbero vel clystere ex lacte & allio.
Extra inungatur venter unguento contra vermes, vel aloe, oleo
absinthii& taurino AIle. Ne quoque inopes & Amuli
pestilenti hoc tempore relin quantur auxilii inopes, paratum iis proliat in pharmacopolio electuarium, cujus quantitatem nucem moschatam aequantem mane devorent. Quoniam vero parum iuvat aeque istos ac alios unum idemque medicamentum multoties usurpatum, varia rionis
gratia sequentibus uti poterunt ad libitum; nempe absin: hio vel ruta cum butyro recenti, baccis lauri vel iuniperi in cere visa cali da, foliis acetosae aut verbenacae, quae ab his, quae insectis opcram suam locarunt, non semel proba- siunt, Enula, angelica, Valeriana, pimpinella, radicib. levi sic , allio, quod Galenus rusticorum vocat Theriacam. Zedoaria, gentiana, &c
verem ex cerevisia calidΞ butyro recenti condita, mand jejuno sumere stomacho: R. baccar. lavr. iuniper. Enulae, pimpinei l. folior. verbenaci de millefol. aa q. d. pulveris su tiliss detur tantum , quantum
cusipide ter capi potest ex iustulo calido. Mithridatis Regis secretum, quod tanti fecit, ut nemini communicatum voluerit, donec eo devicto Pompeius in sanctu riis eius propria descriptum manu reperit, vile quidem videtur, sed praestantissimum est, componitur ex ficu bus no.ii totidem num cibus iuglantibus, soliis rutae XX. adiecto pauxillo salis. Ieiuno ventre assiam pium xxiiii. horis immunem a venenorum vi praestare
Externis praesidiis, quibus sa- vente Deo ab insectione pestilenti aliquo modo tutari se homo potest, seqvcnti modo utendum est. Initio ad manus esse contente
acetum rosaceum bonum, aut antipestilentiale aliud, quo lectum
egressos colluant manusque ac faciem lavent. Si quis vero aceti acorem sormidet, admistrid bet aqua rosar. lavendul. rutae,
Cortices quoque citri& aura tiorum per noctem in aqua insundi, mane aceti aut vini momento
15쪽
mento adiecto, modo dicto usurpari p6ssunt.
Hinc nares balsamo rutae, citri, Zedoariae, succini, vel alio an i pestilentiali perungendae , facitque huic plurimum balsamus Ruffi, qui in pharmacopolio prostat.
Pertinent huc odorati noduli, poma ambrae, aliaque bene olentia, quorum quaedam semper gestanda& naribus identidem, tum praesertim, cum foras itur, admovenda olfaciendaque sunt. Praestant caeteris noduli ex ligno iuniperino perforati, quorum sinu reposita spongiola aceto rutaceo
aut pestilentiali quotidie persunditur.
Cordis quoque merito habetur custodia: Eius ergo regio inungatur oleo scorpionum vel hyperici, aut i=rae scri pio unguento cordiali. Exstant in hunc ipsuin finem in pharmacopolio amuleta peculiari modo praeparata, quae supra regione cordis dies noctesque gellare expediet, sic,ut nudam contingant cutem. Sunt,qui pellem taxi pilosam collo gestant, Sunt,qui avellanae corticem argento vivo re
plent ostiolo cera hispanica obserato, eumque vel serico vel corio insutum collo appensum circumserunt. Hoc genere remedii multos usos esse ajunt Anno is r. in
obsidione Metensi ibique statim atque insectus luit aliquis, dissili- isse putamen. petrus Drbelius
consilio de peste cap. I. Magnifaciunt non pauci amuleta ex arsenico, auripigmento , bu sonum pulvere & aliis venenatio Maximi tamen nominis,ledici ea
dem reiiciunt, quod facile possit
feri, ut venena haec calefacta no xium emittant effluvium, quod ad cordis penetralia reptans vitae asserat periculum. Hieronymus Capivaccius cel
berrimus Medicus Patavii pestj-
lenti tempore talia amuleta arsenicalia multis praescripsit, at refuerentibus Herculς Saxonia & Co nelio Gemma exigua cum laude. Theophrastus Zenecliton suum praedicat, vicennas simaragdum; Topasium, Servion, Cardanus Sapphirum; ldanardus hyacin thum: Sunt, qui radicem plantagi nis maioris ex collo suspensani pro certo iactitant experimento adseverantes multis locis libitin rios ea se a pestis contagio praeservasse. Certissima veto juxta opem divinam praeservandi ratio consistit in aleriteriis sive medicamentis iis, quae singulari virtute &proprietate venenis resistendi sunt praedita, quorum ingςns numeri supra adductus. ςst, pluraque stibCurationis titulo recensebuntur: Quae pestem curantiab eadem
16쪽
nandum pestis malum, ut etiam imi erterriti alias animi homines, aliquando id horre ant A exitiali hoc tempore ad inu. sculi strepitum pavescant; unde
Augurium tibi triste dabit. , Hinc est, quod ex levi capitis
dolore, horrore cutis vel calore volatico multi putant haec se insectos lue, itaque alexipharmacorum calidiorum usu intempestivo in febres aliosque morbos calidos semet praecipitant. Quare summopere necessarium est , ut dia-gnostica mali huius signa diligen
Qiaisquis ergo lue hac inficitur, horrorem initio sentit & gelu quasi totius corporis. Mox calor in- gens sequitur, vertigo, cephalalma,anxietas circa praecordia nau-heade vomitus,laterum punctiones
dorsi dolor, artuum lassitudo, ut contusi sibi videantur, perpetua in Enanum propensio, cordis palpitatio, spirandi difficultas, ariditas & amaror oris, animi deliquicum stetido frigidoque sudo- Ocali concidunt & aquescunt,
frigescunt aures, nasus acuitur totumque languescit corpus. Forisia dem quoque venenum se pro-
dit tumoribus retro aures sub allain inguinibus ac genibus aliisque locis, maculis fit scis, bubonibus, carbunculis & his similibus; tanquam hoc non sit perpetu una,& pIerisque die demum altero aut tertio contingat ,1 Quare externa haec signa non sunt expectanda; Sed quamprimum supra enarratorum signorum aliqua apparuerint, sive plura ea sint, sive pauciora, ad curationem debitam festinandum, foretque sane ex usu, si domi sua diu noctuque probata alexiteria quivis servaret, quibus ingruente necessitate, si vel ipse vel suorum aliquis Deo permittente lue hac pestifera corripiatur, uti possit,nec tum demu ad pharmacopolium recurrere opus habeat; Acutissimus enim iste mo bus est, unde in sacris literis sagittae volantis- nomine insignitur,
quod ex improviso lethalis 6gittae modo interficiat, nisi subito si-lutaria adserantur remedia. Postquam enim totum corpus pervasit 'venenum & cor vitae arcent de pro-
pugnaculum occupavit, nihil fere possunt humana auxilia. Alexipharmacorum multa sent, pluraque indies adinvenit medicorum solertia. Horum autem optima merito censentur, ouae lon-
ga experientia probata sunt, ut
17쪽
dromachi rud praeparata dosi si adultis,u'mediae aetatisdi pondere parvulis data. , r. Mitridatium cuius idem est, qui Theriacae usus, nisi quod au-bior potest esse dosis. 3. Diascordium adultis ponde
re sit iunioribus buti. parvulis bii
vel Udandum. . Ovum aureum : Cuius eadem est cum diastordio dolis. Eaehibenda sitiat modb enum rata medicamenta quae merito omnes domi suae in promptu habere debent)ex aqua acetos.Card. ben melissae aut i impinellae, ace'to rutaceo vel scordii invicem missis, vel aceto solo aut citri succo, si praesertim calor intensus adsit. Pulveres quoque nonnulli probati sunt, ut species liberantes, de hiacyntho, pulvis saxonicus, Imretatoris rubens & gristus, animpestilentialis Hispanicus, sudoriter Florentinorum & similes. Horum adultus sumat Sisi mediae aetatis homo Si, parvulus bi vel agrro aetatis & virium ratione in aceto rutaceo vel huc facientibus aquis destillatis. Si facultates utentis sciant,quatuor aut quinque grana lapidis Bezoar adjiciat. in destillatarum aquarum censu sim laudatae aqua TheriacalisAndemach aqua pestilentialisRulandi, Matthioli, aqua nucum Cra-Vmis, diante omnes nobilis aqua antipessilentialis Henrici stapedii Assumi possunt pro una vi e dictarum aquarum cochlearia iiiiiij, v. miscerique extractis , spiritibus, essentiis, magisteriis huc spectantibus.
Excellentia quoque alexiteria sint Elexir pestilentiale Crol &alexiterium regium Angeli salae. dosis horum est Uaut bii ex vino
vel aceto scordii,&c. Haec veneno Potentes resistunt, s ritusque vitales adeb adversus id muniunt, ut accedente divino auxilio paucis horis venenum expellant. Pauperiores utantur pulvere carduiben. baccar. lauri & succiui ex aceto, aut sumant bonam pa tem radicis chelidoniae coctaequE in aceto addant parum theriacae idque haurianti vel IL Herb. carduiben. Fol. rutae, petasilidis redoar.&pimpii I.
In colatura dissolve mi rid si Ebibatur calide. scribit praestantissimus quidam Medicus , in Viennensi hospitali multos curatos sulphure cum ovo sorbili assumpto. Pulvis quoque sequens papplaribus bono cedit R. Zingiber. Si camphor. 5i. sacch. Sili. M. dolis adulto sis mediae aetatisi. parvulo V. Imperatorium quidem eui .
18쪽
- ventum pride is II. quod tamen nihilominus paupercAis quoque
conveniet. Gravidis acparvinis prae omisibus diascordijuliis con-aucit , si ex aqua scabiosae, angelicae,acetola vel florum calthae su
Praeter enumerata prostant in . officina variae potiones sudoriserae accommodatae diversarum aetatum hominibus, adultis, medi cribus, parvulis , gravidis, famulis, & paupcribus. Electuaria quoque nonnulla pro hominum diversitate concinnata sent, quorum usum modum & rationem ementibus Pharmacopaeus ostendet. Ex dictis medicamentis in hoc malo probatissimis nonnulla semper in promptu habere oportet omnes, quibus vita sua curae est, ut sibi suisque necessitate urgente succurrere possint.
Curatio autem sequenti modo institui poterit: Principio Deo ter optimo MMximo tanquam summo animae comporisque medico confidenti animo sese commendet aeger, sanorum se continercio subducat secedatque cum necessariis sibi ad-.
stantibus in conclave seorsim ibi-.que decumbat capite & scapulis sonnihil elevatis, quomodo situs facilius effugiet lipothvmiam. Hinc nulla interiecta mora vel potiunculam sudoriseram in pharmacopollo nostro prostantem vel
aliud aliquod ex commemoratis supra alexiteriis assumat, sique asesumptum retinere non possit, os eluat aceto vel aqua acetosae it rumque vel etiam tertia vice idem medicamentum repetat, donec id tandem retineat. Postquam oblatum pharmacum accepit, & retinuit ventriculus, contectus pro'
bd aeger duas vel tres horas sudet; si vero virium debilitas id non permittat etiam semihora sufficit. Quod si sudor non erumpat lateres calefacti linteisque aceto madefactis obducti ad pedum plantas apponantur, vel lagena stannea aqua servida plena ad latera collocetur. inibus lagenae non sunt, vesicis ad hanc rem uti possunt babulis tr Sudorem quoque potenter cient simulque vene num expellunt sequentia
Accipe panem siligineum a surno adhuc calentem , reseca crustam inferiorem , dein infunde Theriacam venetam optimam cum spiritu vini fortissimo vel malvatico mistam de Uplica supra umbilicum calide, sudet aeger. Peracta sudatione alte defodiendus est panis in terram, ne quis eo inficiatur. Quo etiam magis a corde abstrahatur veneoum , raphanum contritum sale mixtum plantis ρς' dum applicare proderit, aut elus
19쪽
ioco in regione pulses di super
halluce vesica excitanda cantharidibus aliisque vesicatoriis. Dum sudat aeger a somno sibi
caveat. Is enim in hac lue, praesertim sub initium admodum noxius est. Quod si nimis in somnum propeneat, confabulatione& alloquio grato prohibendus brachiaque & pedes panno aspero sub lodice fricandi naribusquea e aliquod acetum rutaceum,
scordii &c. admovendum omnibusq; aded modis arcendus som
non protenus nudandus. aefier,
quod externum frigus facile ad cor repellit venenum, sub stragulis ergo calidis linteaminibus detergendus , indusio mundo induendus inque alio puro prius excalfacto lecto collocandus; quod ipsum observandum est, quoties vel indusium vel lectus sudore permaduit. niam sedationibus admodum debilitantur vires, peractis iis cor labefactatum corroborantibus statim refocillandum & e tra quidem particula panis vino
malvatico veI acoto rutaceo intii cta naribus admovenda, ut odorem attrahat aeger, facies aqua rosarum lavanda, cordis&pulsuum regiones oblinendae unguento
ordiali in hune usum parato, v appiliandusti epithema ex aquis cordialibus, & aer conclaris suis migiis jucundis perpurgandus. .
Intus pro resectione sumat ali quot cochlearia sympi berberorum, ribium, vini granatorum, O mulsionis Periarum, conservam borraginis , violarum, rosarum cum pauxillo consectionis Allier- .mes. Ante alia hic celebrantur
mala citria, si orbiculus unus & ab ter acclivo perspersus ae ode
gustandus detur; non enim tanIunx corroborant, sed veneno quoque
resistunt. Scribit Theopompus Chius,Cliarchum insignem tyran num,qui pontum tenuit,multos si stulisse veneno, donec tandem de virtute mali citrii compertum est sunt praeter adductaalia quaedam in officina praestantia alexiteria, ut aqua cordialis nobilis: Iucundus& elegans sympus consortativus, pulvis corroborativus, Electuari
una cordiale: Horum cordialium
aliquid etiam inter sudandum, debilitatem sentiat,dandum aegro,
ut & alias, quoties usus exigit. . Post elapsima a sudationede comdialium uiu horae spactum cibis boni succi, multi nutrimenti & fa
cilis coctionis reficiendus aeger, ut sunt jura gallinarum. vel carnis bubulae cum macere coctae,inqui, bus vitellus ovi recentis dissolutus sit, ptisana hordeacea percolata Pula avenacea , emulso amygda latum
20쪽
larum, pulmentunaeq aco est viribus ager, lene aliquod prwdis&similia. gans exhiberi potest , quale sunt Carnes & pisces initio morbi pitulae pestilentiales Ru i&bal-
non conveniunt; obeat eorum vi- samus aloeticus si vel 3iiii pon-cem ius consummatum, ut verb cibi quoque aliqua ex parte venenis
resistant , acidis sere condiendi sunt. Qsi plusculum habent in
bonis, utantur succo citri, tibium, berberorum; Pauperiores contenti sint aceto. Parum autem pro una vice cibi dandum aegroto saepius repetitis vicibus , ut vires, quae admodum . deiiciunt, paulatim recreemur. Potus sit cere ista mediocris vel aqua hordei cocta. Si calor inseat, Julebus praescriptus vel tinctura rosarum in pharmacopolio comparari poterit. Prostat ibidem alia aqua de Cornu Cervino,malo
citrio dcc. confecta admodum grata, potio restigerans, cor rob rans & veneno res siens. Vinum primis diebus non conducit,quod venenum ad cor repelliti Pauperculi aquam suam aceto temperent
injecta particula tosti panis. Purgatio hoc in morbo plus damni affert, quam commodi. Si vero non respondeat alvus, suppositorio vel leni aliquo clystere primum sollicitanda. Postquam vero biduum vhi triduum antidotis & alexi pharmacis datum est, viresque veneni bona ex parte stactae suntatque mediocribus adhuc dere exhibitus , item pulvis benes dictus laxativus f electuarium de passulis, diaprunis dic. Valentiora purgantia hoc in malo, maxime in principio valdὰ sunt noxia, quinniam vehementer turbant corpuS, sanguinem iam fluctuantem magis commovent, vires admo inna deiiciunt,' venenum ad interiora rapiunt , nec raro diarrhoeam periculosam excitant.
plena ideoque omittenda est, utpote cuius in pestilenti lue nullus unquam eximius fiuctus perceptus , Saepissime autem observatum est, omnes sere, quibus vena
incisa est , subita morte periisse, cum alii quamplurimi solis antidotis conia si evaserint. Ambrosius Paraeus lib. de peste cap. et scribit quod Anno i is . grassante per totum Galliam peste , cum paulo post cum I Ne Carolo, lX. Bajonam iter fecisset, in omnibus civitatibus obviis ex Medicis &Chirurgis fide dignis acceperit, omnes eos, quibus vena secta se rit, mortem obiisse : Quod ipsum Mediolani di Brixiae, item Parisiis aliis que in locis evenit teste Ma saria lib. s. cap. item Anderna