Principia elementaria, iuuenibus maxime accommoda quibus Naturae verborum subnectutur

2쪽

vo T MODIS DUbemus incipere mare oriam Quatuor mos dis. Quibus sNominastiuo Vocativo,ablativo posito absolute , & ver, bo impersonali. Vnde versus. Incipe materiam primo casu,quoque quinto: Impersonali verbo,sext6l libenter. Quando debemus incipere per nominatiuu cassum Quado in gallico est unum nomen substanatiuum: vel unum pronome primitivum:& postea sequitur unum verbum modi finiti talis personae. Unde versus. Incipitur recto,si personale sequatur Fixum cui sit suppositum,sicut,legit ille. Quando debemus incipere per vocativum eQuando nos diligimus sermone nostrum ad ali quem praecipiendo vel deprecando.

Vnde versuS.

Incipe per quintum si tu direxeris ad quem, Sermones p tuos:vt,dic homo:vel,lege Petre. Quando debemus incipere per ablatim casum positum absolute Quado in gallico est unum nomen substantiuit,vel unu pronome primitiuu etivno participio posito vel subintellecto: & postea

sequitur aliquod verbu a quo illud nome 'el P

3쪽

men possit regi.

Vnde versus. Quum verbum non sit cui suppositu dare possit Rectus: tune sextum debes anumere casum. Huc etia appositum dicas, quia nil regit ipsum. Quot requiruntur ad ablatiuum absolute po, situm Quinque . Primo, nomen substantivum, vel pronomen primitivum.Secundo,participium positum vel subintellectum. Tertio dc quarto , una oratio de qua ablativus sit causa, vel ut cau, sa consequentiae denotetur. Quinto, quod res buatur per dictiones cosecutivas,qus sunt,si,quia,

dum,donec. Vnde versus.

Per dum,vel per si,vel per quia saepe resolui

Ablativus habet,quando regente caret. Vtrum unus solus ablativus possit poni abs luteo 'Non:nisi descendat a verbo impersonali. Vnde versuS.

Ab,nunquam solum ponis,ni procreat illum Impersonale,velut haec dico similεsque. CVtru ablatiu' possit poni absolute sine particis pios Non: sed debet poni aliquid loco participi,

Unde versus.

Absolui non vult ablativus,nisi iungas Participe,aut aliud quid sub vice participantis. Quando debemus incipere per verbum ima personalesinando in gallico est unum verbum, S postea non sequitur aliquod nomen vel prosnomen quod possitis suppositum i vel etia m

4쪽

quando In gallico dicitur len, ,ves it. Unde versus. Si sine supposito certo fiat tibi sermo, Impersenali verbo tunc nos decet uti. Verbum impersonale cognoscitur, quando in principio sui significati dicitur gallice len, on,velit.ut legituralen list. Quot modis impeditur constructios Quatuor, scilicet quaestione: usiquem librum audis Diuisione:vt,literarum aliae sunt vocales, aliae sunt conasonantes.relatione:vt,patrem sequitur sua proles. negatione:vt,nulli homini obuiaui. Vnde versus. . Qu cerere,diuidere,patitfrque referre,negare: Bis duo sunt per qus constructio no datur aeque. si Per quot articulos declinantur nomina subastantiva s Per unum, vel per duos: dc non perplures. Vnde versus. Articulum geminum dant substativa,vel unum. Per quot articulos declinantur nomina adiectiua s Per tres articulos,vel per tres diuersas terminationes. Vnde versus.

Tres adiectiva dant,vel tres sunt tibi fines. Quot modis debet adiectivum assimilari suo substantivo Ttibus,scilicet in genere,casu,& nu

mero.

Vnde versus.

5쪽

la simili genere,casu pariter numessique EQuid est antecede, Est dictio quae ponitur an

te suum relativum.

Quid est relatiuum s Est rei ante satae recor.

dativum.

Quot modis debet relatiuum assimilati suo antecedenti s In duobus, in genere, & numerorde aliquando in tribus: scilicet genere , numero,& casu. Vnde versus. Eiusdem generis dic cum praeeunte relatum. Et numeri casum quandoque licet variati. Quot modis debent conuenire suppositum &appositums Duobus: scilicet numero,& persona.

Vnde versus. Persona numero sint nomina eonsona Verbo.

CQuot requiruntur in supposito verbi personastis Quatuor.Primo,quod sit substantivum.Sectis do,quod sit nominatiui casus.Tertio,qubd sit talis numeri,qualis est verbum.Quarto,quod sit talis personae. Unde versus. Suppositum verbi vult quod sint quattuor in se. Stet per se primum,recti casusque secundum. Denuo personae concordia silinumerique. Quando duo substantiva simul veniunt unum post aliud sine coniunctione media , in quo casu debet poni secundum In genitivo.

Unde versus.

Dum substantiva veniunt patiter duo per stas :

6쪽

Dum sint diuersa,velut bre sunt,eappa magistri: Extremum poni debet casu genitivo. gQuando sensus genitivi venit post proprium nomenoel post verbum vel participium,que cassum debemus poneres Ablativum casum.

Vnde versus.

Post proprio nomen,post verbum,participans pSi veniat sensus genitivi,iungito sextum. In reliquis sextum non iungas, sed genitivum. Quando duo verba simul veniunt sine coniunactione media,& sunt sine motu, cuius modi deabet esse secundum Infinitivi modi.

Vnde versus.

Si duo verba simul veniunt,& sint sine motu: Infinitiuum verbum vult esse secundum. Hune librum legere volo,quem desidero scire. At si primum verbum significet motu eudi ad locum,secundum debet poni in primo supino.

Unde versus.

Si primum verbum motum designet eundi: Extremum primi verbum vult esse supini. Sicut,eo lectum dicastvet,vado comestum. Si primum verbum significet motum redeuns di de loco: secundum verbum debet poni in vitismo supino. Vnde versus. Sed si designet primum motum redeundit Ponere postremu debes tunc praesto supinum. Dicis enim lectu venio,redebl eomestu.

Quot sunt tempora sormata a prαterito peraadisi.

7쪽

secto indicatiui modi s Sex isilicet praeteritum plusquamperfectum eiusdem modi, praeteritum perfectum & plusquamperfectum optatiui mos di, praeteritum perfectum, & praeteritum pluse quamperfectum, & futurum coniunmui modi, praeteritum perfectum & plusquamperfectum infinitivi modi.

de versus. Praeteritum de se sex format tempora , sem, set I mutando per Dram,rim,ro,postea iunge.

8쪽

NATURAE VERBOR v Μ.RO ALIQUALI IN.

structione iuuenum nota

dum est, quod ad debite

materiam componendu,

quinque principaliter res quiruntur . Primo, quod pueri bene intelligant gallicum suae materiae,& sciant ipsum deducere ad bonum sensum, si sit alis qua obscuritas. Secundo, requiritur , ut ipsi coagnoscant quot sunt orationes vel clausillae in suo gallico,& eas discernere abinuicem.Terti ut cognoscant verbum principale in qualibet oratio, ne vel clausula . Garto , ut sciant quid habent in latino pro quolibet vocabulo posito in gallico. Quinto, ut cognoscant naturam cuiuslibet di, Etionis positae in materia: & principaliter verbi cuiuslibet clausulae . Et ideo ad habendum natus ras verborum, sciendum est quod verborum alis ud est personale, aliud impersonale. Verbum personale, est illud quod habet certum nume, rum & certas determinatasque personas tam in singulari numero quam in plurali. Verborum

personalium aliud est substantivum , aliud adie, Guum . Verbum substantivum, est illud quod

est radix & fundamentum omnium aliorum veraborum i & includitur in quolibet alio verbor desunt tantummodo tria: scilicet,lamino,& existo.

9쪽

de versus. Sum,simul existo, ,nil amplius addo. Et habent talem naturam,quia volunt habere nominatiuum casum a parte ante pro suo supposito,& nominatiuum casum a parte post pro suo termino . Et similiter verba vocativa regunt nos minatiuum casum a parte post , dc ii parte ante, sicut verba substantiva:& sunt quinque.

Vnde versus.

Quint vocativa dicas tantummodo verba: Nominor peellor,nuncupor,Vocor,& dicor. Verbum aciectivum, est illud quod significat aliquem actum accidentalem inhqrentem alicui. Verborum adiectivorum quaedam sunt activa, quaedam passiua,quaedam neutra,quaedam deponetia,& quaedam communia.Verbum activum, est illud quod terminatur in o , & ex se format passivum terminatum in or , & habet talem nasturam generalem, quod regit nominatiuum ca, sum a parte ante de re agete pro suo suppositoi& a parte post regit accusativum significantem rem rationalem de re patiente pro suo terminor vhvideo Petrum. Et nota quod tres sunt res rationales et deus , hos mo,& angelus. Vnde versus. Amuum dicas,hominem si iungere possisi At neutrum teneas ungere si nequeas.

Eorum autem quatuor lat modi speciales eum generali natura, haedam enim regunt cum gra

10쪽

nerali regimine dativit vel ablativum ex vi ponsessionis vel causae:vt,subiicito te magistro.Et sis militer verba accusationem vel damnationem significantiaot accui te criminis vel crimine,sceleris vel scelere.Alia sunt quae cum generali natura similiter regunt dativum & ablatiuu sine praepositionet ut, refero tibi ieetionem bono corde. Alia sunt quae similiter cum generali natura rogunt alium accusativum & ablatiuum sine praespositione:vt peto te lectione intimo corde . Alia sunt quae similiter cum generali natura ultra aescusativum & ablativum cum prppositione regulatium ablatiuum sine praepositione: ut intelligo Iemonem a magistro magna diligentia.

CVerbum passivum , est illud quod terminatur

in or,descendens a verbo activo terminato in 'significans passionem et & habet talem naturam generalem,quod regit nominatiuu casum a pars te ante de re pariete pro suo supposito. & a pat. te post regit ablatiuum de re agente pro suo tersmin mediante ista prspositione a vel abivt,ego videor a Petro:diligor ab illo.

Unde versus.

Iste datur ea sus passivis,a praeeunte. Cernitur hic a me:quandoque videbor ab illo. Notadum est etiam quod verba passiua regulquandoque nominatiuum casum a parte post,si, cui verba substantiva: dum ille nominatiuus des notetur pertinere ad idem cum supposito verbi vhego videor vermis.