D. Georgii Franck de Franckenau, Satyræ medicæ 20. quibus accedunt dissertationes 6. varii simulque rarioris argumenti una cum oratione de studiorum noxa, editæ ab autoris filio Georgio Friderico Franck de Franckenau

발행: 1722년

분량: 730페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

71쪽

s A TYRA TERTIA.

S M prius itidem Antecessor pridem meus Uvin Miseeli pag. 3l. Bernb. Smalve in Veri trie. Qiteret Sopprobr- pag. 2 8. Mecbiter. Hom. oecid se, i os. Theod. Craaneri Prax Med. resor m. cap. 33. pag. 18.. y l. Cesa trach. pecul. de purgatione i688 in Ia. F. Melmann disp. de hypereat harsi Jenae i68I cap.3. Arbitror certe agere varia varie, alia emolliendo sive laxando, aliastimulando sive irritando, sive hoe per phantasiam seri per subtilem fiat vaporem reo. alia fermentando, alia aliter. Sit euique aurea sentiendi libertas. sed pace aegri .

I. DisCEPTANT MEDICI J Disceptant certe, ceu

ex antiquis jam suse deduxit se. Nie. Pectimus Exere. depurg. in prOem. praecipue' p. 4. seq. de B Conr Diet rich, qui in Iair. Hippoerat. n. 4l9. P sTI. ita : o De me

ridicarItentorum purgantium natura & usu, a Graeeis & Α- orabibus quae scripta perveneruntad nos, ea esse eonfu- ,,sa, Obscura & erroribus multis eorrupta, docet Guil. ,, Puteanus Tract. de medic. purgant. facult. c. l. seq. de

medicamentis purgantibus librum conscripsit Hippo- rates, qui periit. Galenus scripsit de hae materia impli- a te ct spinose juxta Puteav. e. a. p. I. seq. Medici Ga- ,,leno posteriores varie & pugnanter, quod docet idem

, e. I P. s. ct 6. Q Ut eo minus mirer verba CL mi Facopii de ui orb. Gall. e. 23. dicentis : MTria sunt, quae valde isturbant mentem meam: Primum Magnes; seeundum ,,medicamentum expurgans ἷ tertium hydrargyrum, in quo observo miracula naturae.

hirius Coron r. ad Disp. de Constipat alvi Argent. 1664. D. Me. Neusserus Verbi Div. Min. medicamento admo dum abhorrebat: Eidem vero D. Christoph. miseerus ad postulatum praescripsit portionem purgantem, quam eum pharmacopcei famulus afferret, ejusque per domesticos fieret mentio, tune illo audito, non viso medicamento, adeo sufficienter aliquoties evaeuebatur, ae si illud per os assumsisset. D. Sim. Schulatus in Ann. III.

Eph. Germ.Cur.ObsIset. Qui parilem ibi enematis in pueri

72쪽

eri moventit historiam addit. cons. Fr. H manui M. M. lib. 1. c. g. p. 74. In Actis Philoc Anglie. Collegii Regii p. sso refert Nobilis . Dn. oldenburgius de quadam

foemina,eui, cum tonitru audiretur, semper laxata alvus, crebraeque suerint vomitiones, quales nec a fortissimis

e mei medicamentis possint. Rationes vide apud CL.Mo, hos in Epist. de scypho vitreo personum rupto Lit. E. h. Vomitum ex auditu solo, si de abominabilibus meis xit sermo, aliquando contigisse, scribit Joh. Prohne Dis de Vomitu. F. 9. Lips I688. in Ato. 4. Aos P Rcru J Exemplum exhibet Marc. Douaistus Hist. Med. mirab. lib. a. e. r. p. 9 I. Ex viro fide digno habeo, Dominae cuipiam praescriptas fuisse pillulas, eam inqMe a serva petiisse promita pretio, ut illas deglutiret, id quod ct serva fecit. Hera prope,adstans,visis pitulis horrescit, nauseat Et satis purgatur, ait II. Salmutb Cent. III. obsi4. D. Mach. Lebit uxor toties, quoties pater ejus cato Ptia assumsit, nausea concitata, purgabatur pluribus vicibus. Idem ibid. prius exemplum allegat quoque C. V. Sobneide, res de osse cribriformi p. ao9. qui haec duo e- Templa potius ad odoratum refert. Studiosus Halaiensis melancholicus, viso infuso Antimonii dictum faminina rasea orta, rogavit ut amoveretur medieamentum, statimque tanta humorum colluvies ανου κρη κατω expurgatur,ut brevi post sanus salvusque Medico suo gratias hilari vultu ct exporrecta fronte ageret. Thom. Lar-τholin.Cent.V. obs. 64. Rationem addit idem. ib. Saepe ad medieamentorum praesentiam aegris alvus eoncitatur si-Ve atomis per aerem diffusis, eorpusque irritantibus hoe terrore S medicaminis aversione. Novi viri magni Hei-delbergae filiolum, qui ad aspestiun, dum alii purpantia sumunt, nauseat J: feliciter purgatur. Alia quoque RX empla novit B. Dan. Horstius in literis ad me datis d. 3. Dec. I674 ct Olans Borrictius in Act. Haia. Vol. V.

Obs. 49. p. 136. Hine B. D. Meh. Dimitigerus in Physol. e. I.; 22. ait: , Nee ab extra tantum sed ab intra quoque

in imaginatione fortiter sigillatae ideae seu species non ,,

73쪽

6 SATYRA TERTIA.

, parvam in altera ado corpore obtinent poteritiam, ut ,,quiando v. g ex imaginatione rei horridae sequatur vo- , ni itus, aut ex visione pillularuni ab altero deglutitarum

sequitur purgatio , CL. Horderiis Apiar. obs 4o. in Seholio se novisse ait, qui ex solo medicamenti catharti- ei adspee u aliquoties vomant, apud B. Bobv. Dissi de Vomitu j. 9. Lipf. I 688. Mart. Memrichius de monstris e. 8. p. 6ς. ait: Fuit. qui solo adspectu medicamenti puris gantis, quoties opus erat, etsi ne odorem quidem accepisset sufficienter eX purgabatur. s. Gus Tri J Exempla ejus a legat Jo. Dan Horstius in literis eitati. Testatur idem H. Petraeus Agoni siti. Maris purg. Disp. z. q. Nec deest ratio; si enim odoratu, eo magis gustu pollunt purgari aliqui. Hinc medicamenta ore statim rejecta feliciter purgarunt, quale ex pillulis in momento rejectis in optima matre Barbara weineλhia p. ni. anno in . Vidi, ubi invisebam Rationem dedit

Cel. Brimo in Disp. de purg. modo ae viis β . ct HaserH. Med. lib. 8. c. a. p 37, . atque Bervb. SiPalve Disquis Ther. S a p. 33. 6. O D o R A Tu J Consentiunt Melch. Sutrius Corol. I. ad Disp. de Constipat alvi Argent. 1664. I. Dan. HO stius in liti. citi. & Sobmittius Comp prach. p. II. B. Melderus Disp. Inaug. de Hyperea tharsi Basil. I 62829. Antori. Si obre, Docior Mon speliensis Tr adi. devariolis & morbillis c. 9. p. Iio. Sic Monialis quaedam Coenobii D. Joannis hoe modo purgabatur. Marc. Donatus lib. 6. Hist. Med. mir. e. 3. D. Pse ii, Medicus Lipsiensis, quoties purgare eorpus vellet, pharna acopolia ingressus, quando nimirum electuaria elective purgantia recens parabantur, ct illa Olfecit tantum . deinde domum

reversus, intra eam se continuit, non aliter atque alius,

qui pharmaco usus sexies quoque vel septies excreuit, ait II. Salmutb Cent. III obs8. I 14. Esellii hoc exemplum allegat quoque C. V Schnoiderus de osse cribri formi p. aio. ct addit.se in semet ipsio quoque hoc observasse p. ali. ct causam rei dein annectit p. aia. p. vero zO9 it

inquit:

74쪽

inquit: , Usii eognitum est, alvum odore purgativi me dicamenti ductam fuisse, di p. p. Idem etiam me viden - e ct satis admirante Dessae eontigit nobili virgini Annae Rie deriame; dum enim haec ad iororis ex poculo fi purgante bibentis lectum propius accedens atque ad -- Haris, odorem medicamenti perciperet, sussicienter in μde purgabatur, ac felicius quidem ae ipla soror, luat me- dicamentum hauserat; quam historiam J recenset Sal- mure Cent. III. obc 14. Sie de purgatione ab odoribus plura habet Pech limis de purgant e. io. p. Is4. seq. ubi di

de em 'lastris, pilis, e pomphaliis purgantibus disserit

tmessierus in Colle g. ad Schi ceder. de vegetabit. tit. Laurus, ait: i, Sunt . qui dicunt, quod lauri baccae putrefa Elae, si destillentur, solo odore hausto sequatur purga

cio per alvum. -Laudatus modo C. V. Schneulerus lib. s. de Catham his c. I. p. Iog. ita: seMarc. Donatus, Henr. ab

Heer,Hooch stetierus, ct alii, quos lib. de osse cribris Δεε

de sensu odoratus nominavi, quosdam sola nausea dro dore alvum citatiorem habuisse proponunt. Fuerunt,

inquit Exe. Vir D. Casp. Sehottus, nonnulli, qui solo medicamentioliachi magis purgati sunt, quam si medicamentum intus suiniissent. De Matrona solo odore earnis bubulae juris alvum sibi movente vide Heur. ab merobs 29 p.32o.ubi addit: , Hic aliud quam idiosynerasan agnoscere, meo judicio esset hominis parum erudi- ε i. -Uomitum Olfactu irritari posse, statuit etiam Rh. Botae Diis de vomitu Lips i 688. . 9. Gerami Goris de Medietna contemta p. 62 haec habet: si Scribit Gua inerius se vidisse Dueis Sabaudiae Modicum eata patia e

pharniaeopolio domum ferentem, ab illis solo odore tam strenue purgatum, ac si illam et catapotia degluti Visset. Senex paedagogus atra bilarius Montispessuli Mx6si alvum habebat constipatam, ex praescripta potione emolliente & purgante ex senna per omnem vitam vero antea purgans non assumserat solo odore pluries purgabatur, de relicta medicina convaluit, teste P. N Isin

mini

75쪽

minicus Panarolus Pentecost. IV. Obs 28. vidit in ali. quibus&bis in semetipso expertus est, solo odore purgantium medicamentorum alvu In exonerari. Dupliciter experientiam habuit in manna, cum in jure se praesente dissoluta fuit. Idem ib eomprobat ex Schenchro inobservati. Aux. Brared. in lib. de peste. Harib. Maranta Method. cogi . simpl. lib. 3. c. I s. Eraso c. 6o. lib. de o cult. pharm.& M. Min observati. propriis. Cori f. Muneri. Prax. lib. 3. P. II. s. a. e. q. p. 288. Thom. Bartholin. Cent. v. hist. 64. De Matrona Odore pharmacorum purgata vid. Smelius Misceli. p. i63. Idem ib. p. 133. depurgatis per solum odorem purgantium aliquot historias proponit; qualia x exhibent Erastita l. all. dc MizaLdus Cent. IX. memorab. β. 9ς. Hune purgandi modum cum plerisque fere allegatis Aucioribus, e novis quoque

allegavit CL. Misi. Frie l. Lochner. Disi' de faciei promontorio, odoratus organo c. 8. β. 4. Altoris i 682. I. IN sori Ni Is J Exemplum in Consulis Hanovi. ensis filia, vidit CL. Dn. D. Maldschmid Ania 3. Ephem. Germ. Nat Cur. Obs 243. quae a matre increpata, Ut purgaris sumeret, cum sol ore lectu in petiit: Ibi post noctis meridiem expergefacta, conqueritur, insomniis sibi visam purgans assumsisse hine plus quam sexies purgabatur a sola phantasia, humores illos mobiles de fluctuanistes deturbante.

8. RETENTIONE IN M AN ii J Assirmant id Melch. Sebiaius Coroll. i. ad Disp. de Constipat. alvi, ' Schnii-etius Comp. pract. p. ii. Contestatur idem Petraeus in No log. harm. Diff. r. p. a. Nimirum ex variis fortioribus purgantibus interdum formatur massa instar pilae, quae aliquantisper manu detenta, sepe satis felle iter purgat. De tali pila purgante Mediet Sabaudi ex Erasto narratriculinus depurgant. p. o . O vis Borrichius iri Hodo porico suo MSC. haec notavit e se Anno I66I. d. 29. ,,Sept. narravit mihi Chirurgus meus, fuisse hie superi oribus annis grandaevum Angliam, qui globo quodam singulari,in manum patientis inserto,solvebat pro arbitrio

76쪽

s A TYRA TERTIA. 63

trio alvum , ct remoto iterum globo, alvus puerpera-

Him ct infantum rursus sistebatur , id sibi conspeetiim saepiustitisse: Anne globiis ille ex Euphorbio& aliis quibus solvitur alvus umbilico applicatis 'petraus l. e. Din . I. p. 22. quaerit: Pharmaca num foris admota φpurgent ' Assirin. At quomodol Resp. ut electrum fe- εstu eas trahit, inquit Avicona lib. de Vir. Cord. eum hyacintho, si nempe incaluerint. ,, Ira Aloe ct Coloia cynthis manibus detentae venπem solvunt lege cireuislationis, ait B. Sachylas Ocean. Micr. s. ijs. Quin solo attactu Colocynthidis quendam purgatum comitiemO rat Mi Idus inmorab. Cent. 9. 9s. ct TDom Burnen Thes prach lib. 3. s. I3. ex Ag ton. Musa Gerarae Goris in medie. contemta p. 62. qui addit aliud exemplum de Sacrificulo ex Rod. a Castro. 9. IN uNCTIONE J Variis corporisinterdum inunguntur partibus. Sic Ouercetantis habet aquam Ophthalmicam, tantae Virtutis, ut oculo admota, alvum solli.

citare possit, teste Petraeo I e. Theopbrotus apud Sebneia derum de osse cribris p. 63. ait: Si hominis praecordia

pectusque malagmata ex aromatibus confectis illiniun. ' tur, is continuo ructus aromaticos edit Interdum pur-t gantia inunguntur abdomini, ct spe Cialissime umbilieo ,h ceujus rationem reddit Meleo. 5ebiaius in CoroIl. supeit. Hinc Graeeis audiunt εΠ μ λια, teste Demetrio Pepago nevolib de Podagrae. 39 sol pi6. qui omnino videatur. Talia videre est apud Rosve. Med. Comm. Iib. s. s. T. e. IA. per totum & lib.f. cI. c. 29. Tale est Co .

Ioeynthis. Is laus Iristiti. Med. lib. 3. c. a. p. 92. nimi rum vehementissimum tantum applicatur umbilico, juxta eundem ib. p 94. Alia exempla sunt apud nium iustiti. Chirurg p. 76. Aetium Tetr. 3. serui. q. e. 2 . Actiarum M. M. tib s. c. Io. inetam de re med.

strum ex Coeeo gnidio excorticato contuti eum cera rniis

Ra factum, ventri impositum alvum solvit, teste FH. Pla

77쪽

ει SATYRA TERTIA.

essi Aelleborum etiam exterius adhibitum mira expuris gare ; cui taui en quoad vomitum) contradieit milli ius

Pharuiaccut. rationat. P. I. seel. 2. e. I. P. sq. his verbis: ,,Qtiod a Donnullis Urgetur, AElleborum album umbili, eo admotum Vomitum movere, eXperimento saepius fa, ,cto minime verum esse deprehendi. Perdit idem Wila,aifus p. seq. sq. Vomitio post linimentum aut potumne succo aut decocto Nicotianae capiti adhibitum pastiniosuecedit. is Illud aliquoties in infantibus meis seabie capitis laborantibus ita inunctis eum Nicotiana Sc. Ob servavi; adde Jo. Bolinii Diff. de vomitu Lips. 1688. s. Coloeynthis, agaricus ct multa alia umbilico ventri- ,,que applicata, alvu II commovent; eae uvia nisi admit. as per patentia foramina ct poros corporis insinuantia se, dissicile erit rationes reddere,, ait G. C. Virch. majortis Diff. Epistolle. de passionitin animi ct corporis morbor. traduce Witteb. I 6j4. in ψ. p. 26. seq. Modum, si velimus, dat Eoi c. in Additi. ad Med. Corum. p. 1ο6 . Circulationem Sennert. Institi. lib. s. P. I. S. I. c. II. vult transmitti per umbilici vasa in bumorem ad se elicientem, quae naturam stimulet. Conc Afer.H. M. lib. 8. e. z. p. 37 . ct L. Goubere. Dec. 2. parad. 9. I. Igo. ubi hane in rem adducit unguentum illud, quod ex Alexandro reeitatMesue lib. a. simpl. purg. cap. de Cycla- mino, vulgo de Arta nita dictu in. Verum eum pinguia hoc recipiat, quae purgantium Vim non parum hebetant, aliud tradit C. Hosmon. apud Cratonem lib. 3. fol. Io4. quod arridet misero l. a. p. 37s. Lix. Tozzi in Medietna tit. de Pharmacis catholicis & emetieis p. 237. ait: o Butyrum sale conmi istum. unguentum de Artani-esta simileve aliud umbilico immistum, dejectionem provocat. , , Conf. quoque Schmittit Coin p. pract. p. II. Ita ad laxandam alvum a Melcb. Sebinio in Spec. Pract. P. I. secl. i. c. I. commendantur saeeuli e pompha

78쪽

eis lib.6. de M. C. Fabr.e. q. p. 232. ait: , Similiter hine μcausam petere licebit, ob quam unctio supra umbilica Iem regionem facti medicamentis purgantibus veri. εtrem non instrenue purget. Per arterias enim medi camenti vis attrahittit, ct per arterias eadem postea spurgat Sc. Augustissimo Frideri eo III. Daniae ct Nor vegiae Regi piissimo, in ultimo morbo d. 7. Febr. 367o, post levem coenam hora 8. Emplastrum ex Arthan ita &oIeo dia-colocynili. Quercet. umbilico impositi im, a quo alvus commode mota, exerementa biliosa valde M. te litia ter exclusit ; verum die seq. 8. Febr. per noctem

Emplastrum de Arthan ita umbilico adhibitum alvum mota movit. Vid. Ino n. Baribolita. in Act. Hata. Vol. Ι

Majore apud Rot c. Med. Cominem. Iib. s. S. 7. e. Is ct in addendis p. Io66. seq. Experimentum Anis vli tentarunt teste CL. Messio apud CL Majorem in Prodrom. Chir. in s.f. i3. ui ct Sereni T. Princeps Ruper-τus Palativus, meminitqtie Casiu Sesonus in Admir. Art. lib. II. e. 2 . p. 89 I. ct Comes quidam oeulatus apud Sachf. oecasionemque dederit Bores. Cent. IV. Obs. 6. Conc Thom. Misiis Pharidae t. Rationat. lib. 2. e. I. P. sq. seq.i . GEsPATIO ME SUB PLANTIS P vnu M J Non Mitror amplius, inquit miserus Η.M. lib. 3. e. s. p. aol. )Medicum quendam Germano, Hispanii in Viennae, Matronae illustrissimae agr ech,annis abhinc Io. prope delicatae, ct medicamentorum iram tione ni peros omni no respuenti,massana pillulariun ipsi plantae pedum 1 ip posuisse, ut se purgaretur per alvum, qGod nonnullis ridiculum videretur. IZ. ACcu EI Tu, u T E T Coi Tu J Pe hthius depurgant Ibus e. 3o. p. 4o9. ait: Retulit mihi medicus aliquis , se observasite mulierem, quae cum sub eadem veste aut strato cubaxet cum alia ct socia miliere ante quie-

79쪽

6s SATYRA TERTIA.

teiri purgante usa, ipsam sobriam omnisque medicaminis expertem aliquoties de nocte purgatam fuisse; manifesto argumento, em uviorum aliquam vim esse, silente noctu omni affectu animique dolore. Ad Coitum Cur ab assumtis purgantibus stimulentur viri, causam reddit de ex Platero illustrat mi eius de pari. genital. P. I. c. 24. p. s8. seq. Boreissus in Epilog. Observati. p. 334 meminit viri, qui a sumto purgante Venerem cum uXOre exercuisit, inde haec prae illo purgata remansit. Et SinibaldusGeneanthrop. lib. g. Tr. I. c. Ia. narrat, quendam a phar- maeo irritante excitatum una eum semine vim purgari.

tem in meretricem transfudisse. Simile quid D. M. Dan. Horsius obc Anat. X. p. 3i scribit: se Bertrandus,,ROetius apud Salem. c. I 29. cum seminiς vim ae virtu-otem pharmaci transfudit in uxorem. Idem recordorisNobili cuidam mihi aruieissimo Aureliae in Gallia con- tigisse, qui scorto post horam jusculum serenti inter,meretricios amplexus per coitum assii nati pharmaei esses eae iam insinuavit, ut ανω κ κατω vehementer de-Mies purgaretur. - Ibidem prolixe disserit laudatus Horstius de viis, per quas talis vis afferatur. Quid si ab odore inter decumbendum quid si ab imaginatione proveneritipraecipue eum sciverint,virum purgantib9usum. Eadem ex Horstio narrat Mabius Fund. Physiol. p. 482. quem vide. Cons. ct Balib. Timaeum a GFiden De g. Cas. Med. so. qui ct rationem reddere conatur. Imo a purgantibus venerem stiuiulari, aliquot exempla prostant, uti apud D. Dav. Spilenberg, Ann. II. Ephem. Cur. Obs II. ct Plater. lib. i. obc med. p. 24ς. citante D. Sacbio in Schol. ct d.l. Ephem. Simile ct notabile valde est, quod habet Uzaldus Cent. VIII. hist. 6. Dormiens Rusticus in eampo serpentem per os ingressum esu allii post compescuit; ubi vero coitum celebrarat, uXOr obiit, propter

Venenum coitu communicatum. Eadem narrant BoreL

80쪽

13. L A C T A T r O M E J Cons. omnino Chariclov. Oeco tiom. Animal. Exercit. III. de Galaxia n. 6. p. 28 qui simul exemplum ex Prosperi Martiani Comm. in Hippoerlib. de Natur. puer. allegat. I 4. IMAGl NATIONE J Ex mera imaginatione puragationem hcham vide apud Gr. Franc. Paullinum. Anno 6. ST. Ephem. Nat. Cur. Gemi. Obs. 238. Adde R. Sehmidii observatione ita, ibid. anno A. ct s. obc i5o.

Disp. inaug. de Hypereathars Basil. 1628. 29. Modum docet Pechlin. de purgantibus p. 4o9. Fernelius lib. 3. de

M. M. e. Io.

Is . ANIMI PATH ΕΜΑ Ti Bus J Fabricius u Maniis cerit. I. obc I8. annoti. p. 33. scribit: Matronam honea Ristimam de piam eognovi Diisset dorpiae, quae adeo a pharmacis abhorrebat, ut mannam aut sirupum rosaceum vix potuerit sumere: Contra tali naturae bene sieto erat praedita, ut ex minima etiani animi perturbatione. Praecipue ex ira, alutis adeo subduceretur, ae si pharma. eum quantumvis emtax sumsisset.

fustium alvus saepe liquida & purgatrix. Princeps quidam Palatina Ε. M. T. postea R. I. antequa ili nuberet, quoties alvus ei constipabatur, imperabatur elyster ; vearum viso illo saltem a lo1igiliquo stati in solvebattiralvus, ceu Serenissimi is ejus frater L. A. O. T.M. M. mihil retulit Ellingae d. 2. NOV. I 688.

I . Foruri Cia Lis J Vomitum de Helleboro fontiai' eulis indito in quibusdam subjectis annotavit du lyameli de Affect. eo . p. 3 6. teste R. Bobuio Disp. de vomitui β. 9.I8. Esu ovo RuM BARBIJ Ea de re peculiaritereommendati sumus olim in observatione quadam Ephemeridibus Germ. Nat. Cur. inserta.. I9. CR ΥSTA .uM J Vox Graeca est; Κρυταλος enim a gehi, ct contraho dicitur, teste si a Seliroe

SEARCH

MENU NAVIGATION