Aristotelis Stagiritae. Oeconomicorum liber. vnus. mutilus. Iacobo Lodoico Strebaeo interprete cuius interpretationem M. Antonius Muretus locis aliquot emendauit

4쪽

OECONO MICOR v MLIBER UNUS. MVTILUS. Iacobo Lodoico Strebam interpreter Cuius imterpretationem M. Antonius Muretus locis aliquot emendauit. ROM AE, Apud Haeredes Antonii Bladii Impressores Cameralis M. D. LXXVII. Permissu Superiorum.

6쪽

OECONOMICA

Is CIP LIN A rassumtim a ciuiliscientia non solum tam Asteri quam domus a ciuitate nam do: mus , ciuitas est subiecta quas materia duabus his

artibus uerumctiam quod admini liratio ciuitatis,ad plures magistratus: domus autem rectio, ad unius imperium pertinet. Ac sunt quidem artes quaedam distinctae:in quibus noen eiusdem opus escere, im uti facto, ut lyra , tibi,s . Guilis autem mentiae est,is ab initio constituere ciuitatem, O bene , ratione uti constituta. Vnde planum fit, esse disciplinae rei familiaris, , domum

eomparare, , pruienter uti comparata. Ergo ciuita, quidem est dormorum multituti, cui ἐπ agri or rei satis eis ad bene vivendum. Conet flat autem ita es: uel ex eo, quod si id astequi non possunt, ii rimitur sincietas. Atque etiam ea de causa coeunt. Id autem est ipsa cuiusque rei siue tantia, propter quoi ea res est, atquefacta Vl. Asparet igitur reis miliaris artem ciuili disciplina e se ortu priorem. Nam tir opus eius prius est. Domus enim est pars ciuitatis . Itaque de ratione suendae rei familiaris,ir quod sit eius munus,videndum est. Domus partes Auni,halao, , res quae possitectur. Quando autem principio natura cuiusque rei minimis in partibus spectatur, hoc quoque modo natura domus Ut confideranda. Vt uult igitur Hesiodus, i

Primum aedes, mulier , , bos habeatur arator. Hic enim primum victus 9 alimeti gratia comparandus illa uero libera m causia. Debet igitur oeconomiae peritus uxoris consociatione recte ἐπ' uJenter insiluere,boe est parare, et tale qualis esse debet. escere. Fatullutum autem prima cura,ea quae fecundum naturam est.In iis artibus te quae secundum natura sunt,priore obtinet locum ratio agri colendit alteram vero, uaecunq; e terra aliquid exqvirusilit ea quaemetalita eruit,

7쪽

ω sique sunt aliae generis eluissem. Sess agriculturae prima lusis est

propterea quod iure nititur, ac iussitsia. Non enim rem quaerit ab hominibus, aut non inuisis,ut ars cauponum is mercnariorum,aut inuitis,ubellicae. Cui iunge in illud, cst fecundum naturam, quia natura comparatum est ut a matrest omnibus alimetum. Est igitur hominibus a terra. Praeterea ad laborum tolerantiam ac fortet sudinem perutilis estinc n. n. sicut artes sordidae,ita corpora infirma in indit lia scit ea quaesub dis manere,laborare, atqlle etiane aduersis hostis adire periculum possi Q. Nam soli agricolae res suas extra munitiones habent . In hominum alltcm genere curando,prima uxori adhibenda curatio. Societas ent eminae is mari maxime naturalis est. Huius rei Iuniamentum a nobis alibi positum est, naturam cupere talia multa procreare,

qualia prodaxit,ut in quos genere animalia. feri non potest ut hoc semina sine mare,aut mas sine semina persciat. Ruamobremsocietas illorum neceJaria es idque in abs quidem animantibu, nulla ratione duce: r naturae tantum hypulsu, is solum procreadae sobolisgratia coeunt. In cicuribus autem , trinys quibus es plus cuiusdam prudentiae,

perspicua magis a b manifesta societaue, quia magis elucent mullia auxi ha,benevolentia, labores,er operae communes. In homine uero maximς

persipetitur haec coniuncti O, quoi mas γ femina, nonsolum vi sint ,sed etiam ut bene sns, inter se dant operam. Et habentur liberi non mose

ut naturaefindatur,uerumetiam ut inde capiatur utilitas. Nam quae parentes, quum vires haberent, labore suo in aetatem Iberoru imbecillam contulerunt: debilitati senectute. uiribus destituti, a ualentibus quasiil posita recuperaui. Adde quoiar hoc ambitu ac tamquam orbe nat rasupplet aeternitatem,s non singubrum numero, ut certe specie confier tata. Sic diuinitus natura uirius. or uiri mulieris ad coniunctionem

societatemq; praeparata est. Distincta enim est ne esset utriqi ad eadem rura similiter utilis ἐν idonea facultas sed in quihuseam ad contraria,

suae tarien eodem contenderent, apta. Alterum valensiorem, alteram minus

8쪽

minus robustim fecit,ut hae: aqqum metu Eligentias aguli let adessiliam rem: ille sortitudine praeditus sit animo oria propulsandam iniuriam:ut ille .rem suaerassoris,atque domum importet: hre intus sit, irimportata conferuet. In opere autem faciundo,quum sit haec infirmior, quam tuae loris Ucre,, in lys quaesob dio ut, versari post, constantius tamen ese domi quam vir,ir in eadem side permanere pote l. hic ad opera quata minus aptus, ad res laboriosis,molei las,oper las, roboris est ut se temperamenti salubrioris . Liberos communiter procreant, non item comuniter e ncant, sied in eo; propria sunt huius ἐν ii ius adium:η

ra. Alere matrum cit, erudire patrum.

Primum tertur sibi leget imponat vir de uxore tractanda: b illi ne faciat iniuriam. Sic eni et ut ab ea nullam patiatur ipse . Nos ad hoc O lex communis hortatur, ut aiunt Prthagorei, quamminime oportereulieri iniuriam sacere cuiquam, quemadmodum supplici, quae a lata fit abiudia. Violat autem iura coniugis vir cui suntlaeterni concubitur. De congregione lex altera, vi nec egeat praeflentes, ncc ab stitibus quiescere no possint sed ita ab sescendum, ut ex praestentiam is absentiam coniugis aequo animo ferat. Hoc autem praeclare suadet Hesiodus . rUt mores doceas pulchros, tibi uirgost uxor. Nam morum dissimili tuto dissociat amicitias. De corporis ornatu sis haec praeceptio Ut ne maribus quidem superbis tr arrogantibus inter se coniuges uti debent , ita neque immoderato corporis cultu ir ornatu. Congresses autem ille ex ornatus ostentationegloriose, sibit ab eo di seri qui est in scaena

In iis autem rebus quae possidentur rui quitem est primum, maximeque necessarium, quod optimum, quod , principatu digni*mum .

Hae uero homo est. Primum igitur danda opera est,ut sierum effficiamus bonos . Seruorum autem duae sunt jecies: disipissator is operarius. oniam igitur uidemus iuuenes,prout educatur,tales evadere; necesse ad , rarare ἐγ alere eos quibus liberaliora munera mandanda funt.

9쪽

cuni seruis autem Iminus ita Persetur ut neque improbos fieri attrapetulantes, neque licentia dissoluta ἐν immodica libertate di fuere paettiatur: ἐπ ijs quibus est animus liberalis, honorem; bs qui viliores dant

operas alimenti copiam tribuat. Quod autem vini potus nonseruos moadhuerum etiam liberos petulantes O centumeliosos isscit, multaeq; nationes liberae vino se abstinent, ut militiae Carthaginieses, per picuum est aut nihil eius aut parum seruis eble tradendum. Et quum tria ad illos pertincant,'pus, castigatio,alimentum: si castigatio laborque deeshabet

mentum vero suppetit,contumeliam gignit. Labores autem , animad uersiones sine alimento,uim afferunt, is omneis adimunt uires. Supera est igitur ut tominus operas atque labores imponat, ἐπ alimenti quantusatis elisuppeditet, Nam fieri non potest ut iis imperet qui mercede cirreant. Serlio autem merces, alimentum. - sicut a , si meliores meliora

non capiunt, nec ullasunt praemia virtutis,ir viti supplicia, deteriores sunt, ita quoque serui. Horum igitur habenda ratio, ἐπ unicuique pradignitate partienda,atque plus minusve laxanda sunt haec, alimentum, vestis intermisso laboris castigandi modus:imitandaque tum verbo tumre; melicorum acutas : qui in ratione medicamenti illud quoque considerant, alimentum, quia mper idem Auggeritur, non esst medicamenis sum. Inseruorum autem genere optimi ad opera seiunda sunt habendi, a neque plus aequo timidi sunt, neque plus satis animo t. Neutri enim luod tu tum elisaciunt. Etenim plus etquo timidi nihil subire audent . nim si uerb non facile disso sunt audientes.Omnibus autem certu anis terminusque constituendus eli. Nam iustum est ac utile, e spe praemia propositum, libertatem. Dabunt enim libenter operam atque laborabui, q-um praemium serit propositum , temprique definitum. Suntq; pro

creatis liberis quasi pignoribus obstringendi. Nec pluresgensis eius, n ut in urbibus , sic is in aedibus habenti. Atque propter servos potiusquam liberos sacra facisida, ἐν butu modi laetitia atque uoluptassueti. Zara .n habens eorum propter quae nec lege ac moribus recepta sunt.

10쪽

' .Partes autem oeconomi in lectinis furit quatuor. Denim Abes Limbere quaerendi facultatem, atqueservandi. alioqui inutilis fiet quaeren , di ratio. Hoc enim est aquam haurire colo, is quod aiunt dolium persor

ratum. Practerea scire debet suo quaeque loco , ordine Icenter ire apte disponere: ira quum tempus est , utenda depromere. Nam propter haec illis egemus. Dimimen autem Eatuendum est inter genera bonos. rum. Et plura salmosa, quam quae actum non ferant,habenda. Nilotia atq; operae sic partiendae sunt, ut no una periclitentur millesae. Ad , rem familiarem tuendam prodest inditutis uti Persicis, O Loconicis:

O Attica iuuat oeconomia. Atheniensies enim vendentes emunt, nec, in minoribus oeconomiis penum reponunt ac recondunt. Persica sunt hi

nituta, ut patersemilias ipse omnia fiasuat, omnia invisat : id quod comDion de Dion is diranno dicebat. Nullus enim sic obena curat,ia sua. Debet igitur eniti ut omnia quae potes, ipsi curet. Scitum enim est quod Perses quidam, quoq; LίΘs resipondisse dicitur. Rogatus ille, quid opimum pinguemque maxime saceret equum, oculus domini, inquit. Libi autem,pum ex eo quaereretur, quod flercoris genus optimum pararet, Domini uestigia, respondit.Sunt igitur alia aedenda curandas; viro, alia uxori,ut huic ἐπ illi munera sunt oeconomiae distribdita. tq; raro in oeconomia exigua tenviq; faciundum, se situs autem in ea linealiorum diligentiae committitur. Nam nisi qui pracit, id quod a sequaritur, bene diligente'; monstret,nec in aliis rebus, nec in commissa procuratione feri potest ut bonos at i diligentes habeat imitatores. Sic ferino potest, si domini sint improuidi is negligentes, ut eorum praefecti rem Elgenter curent Haec autem quum honesta pulchraque sint, ἐν utelia ad rem ἐν augendam , , tuendam, domini prius expergis quam ferui, O posterius somnum capere debent: nec unquam domum magis quam magistratus urbem, sine custodia relinquere:nec aliquid eoru quae faciendaJunt nocte dieque praetermittere: th, bonum,de nocte e lecto

surgeretropterea quod hoc utile est ex ad tonam valetudinem, ἐν ad