장음표시 사용
11쪽
licisiinium: iii Graecorum Ioquendi geaeribus imitandis A cum
P rii dei via, ita dicioque liberrimum, ac selutissisimum: & cum libertate, licentiaque cautissimum, ac priidentissimum. Nemo unquam Latinorum iustitiam, fidem, continentia, parsimoniam,religionem, patientiam paupertatis laudauit ornatius ς nemo iniustitiam, perfidiam, libidinem, auaritiam, luxuriam, uituperauit acerbius: nemo ad subeunda pro patria pericula, atque ad mortern pro libertate oppetendam instaminauit ardentius. Nemo neque ad uirtutena acrius excitauit, neq; a uitio grauius reuocauit: nemo bellorum ciuilium calamitatem miserabilius de-
Plorauit e nemo neq; amores cantauit mollius ac tenerius, neq, tem
stiuorum conuiuiorum hilaritatem descripsit floridius: nemo Dominum suae aetatis mores carpsit urbanius. dies me deficiat, si huius poetae uirtutes poeticas non modo persequi, & commemorare scribendo,aut distinguere partiendo, sed etiam recordari cogitando,aut notare coner obseruando. inod si poeta omni laude cumulatus,omnibtiri: suis partibus absolutus,& persectus ille eth, qui uoluptate, de delectationem lectoris cum utilitate fructuque coniunxit, sine controuersia ceteris omnibus poetis Graecis, ac Latinis Homero excepto) Q. Horatius Haccus merito est anteponendus: in quo sic dulceio cum utilitate certat: ita silauiatas grauitati par est, ut, si detracta uoluptate, ac dulcedine, sola grauitas, utilitasq; spectetur, haec lectorem in legendo retinere queat: contra si quis demta utilitate, solam uersuum dulcedinem, ac iucunditatem sequatur, haec eum sira illecebra captum, ut in se contincter affixus inhaereat, pellicere possit. Ex his autem
commentarijs cum ipso Flacco coniunctis,cum duo corpora fecissem, quorum alterum ad carminum: alterum ad sermonum libros pertinet: eam potissimi mi partem tibi dicandam elle iudicaui,quae,propterea quod,& ordine prior,& argumenti erumq; amplitudine elatior, atq; grauior, & uerborum splendore illustrior,
atque ornatior,& concinnitate uenustior, ac floridior, & uarietate ipsa gratior, ac iucundior est, tuae aetati simul,& maiestati magis conuenire uidebatur. Vale, & regna. Idib. Aprilibus anno CIO. IO. Lx I. Lugduni.
12쪽
EV M tibi poetam commendare non debeo, bis nissime lictor, uel emius lectione omes homines eruditi plumimsem delectantur, uel qui suis ipsius uirtutibus,at e ornamentis satis commendatur: quamobrem commentarios in eum olim scripsierim, nunc in lucem proferam, rationem tibi fortassis afferre debeo. Kon te morabor pluribus. Ego hunc poetam partim mea sponte , partim doctorum uirorum iudicium secutus, adolescens in primis amavi, semperque blanti Megi: neque me ab eius lectione uel iuris ciuilis Hudia, uel potentiorum amicormn conuictus, ct consuetudo. iret longinquae,ac diuturnae peregrinationes unquam ab tirahere potuerunt. Sed , cum in hoc scriptore mihi pleraque partim aliquanto obscuriora, neq; satis ab iis, qui eum explanandum susceperant, declarata: partim iniuria temporis deprauata, quae sine ope codicum manu scriptorum renitru non possent,esse viderentur e nihil mihi tum quidem dabatur aliut quam ,ut sperarem me talium librorum copiam aliquando habiturum: interea vero dphilosophis,ac poetis Graecis, Latinis e ex antiquitatis Rom. monumentis: ex Athenaeo,Pausania,Stobao,ceteris,ea,quae ad hunc poetam lucir aliquid asserre posse mihi viderentur, Imitose colligere,ac notare non desine- Dum,νt sis una cum amicis uterer,non ut ea riuulgarem. Profectus h m tandem in italiam cum viro clarissimo Franc. Turnonio Cardinali. Rome cum eam, quam Noris, o minitasque axtea expetiveram, veteru librorura copiam nactus esse non putam mim oblatam de homi bus land merendi occasionem, mea negligentia d manibus mittendam esse. Itaque Nicra, quotquot
porret,en laria undique corrigata, alia eorum Noluntate, quorum erant,
in diuersorium metim transportanda curauid alia,quia Θ suis locis auferre nefas erat, suis quaeque in bibliothecis inspexi, est consului. In bibliotheca Pontificis Ilo. Vaticana,quae mihi beneficio Gulielmi Sirleti, Hieronymi eius stratris, Federici Bra triquoties mrbi commodum erat, patebat, inque libras antiqui mos, manuque descriptos reperi. Donatus Iai:noctius Florentinus unum, qui fuerat ampli sim, atque ornatissimi viri Rodo hi
Cardinalis, eoque mortuo cum aliquot aliis Grycis, ac Latinis ad ipsum t flamento peruenerat, mihi comoeodavit. A Gabriele Faerno homine candia imis moribus νη- item commodatd accepi. Accesserunt duo, cuom alter erat Rainuti Farnes' clarissisi card typis ille quidem excusus,sed cum
antiqui is,atque optiinis codicibus comparatus, atque ex eorum fide, ac testim inio quamplurimis locis emendatus: alter Lodovico Vrsino Farn
sori in consobrino,adolescenti pudenti, ac probo, ab Annibale Caro donotus fuerat: in quo desiderabantur sermonum libri. Horum Hriusque mihi
facta a d rediis copia est Pera Fuluir Ursini hominis eruditissimi. Postre-lt a mo
13쪽
mo mihi ex Balta reuers,co ventu's meis iam absolutis, lib. r Pessi calamo scriptus , vetustissisus a Io. Torneso typographo Lugdunc i, nuper insperantι LMdtini oblatus est. Cum his igitur singulis libris carpi Romae attenti GP, atque accur. itissimὰ unum exemplum Horatianum typis descriptum conferre : contuli: lectioivis Narietatem , librorum ue issensionem conferendo notaui. 2 n est huius temporis aut loci,lector crudite,pluribus νertis tibi commmrorare,quantum mihi a Ustiis reperti sint discrepare. suis quaeque locis Nel per te,vel me indicante cognosces. Huc tantuin in prasenti fatebor,bac tanta dissensione,ac discrepantia animaduersι , 'e, linoque multo maiore ad c6-entarios meos in ormatos iam, seu potius inchoatos,qIam pristis in absoluendos me contulisse ici doctorum virorum iussicio digni esseλt,qui in manus hominum peruenirent,utilesquestudiose tuuenm risuturi uiderentur,in publicum prodirent Uin minus, at . Ut ratius Flaccus saltrinσ antiquorum librorum auxilio, o mea opera resitutus quodam modo reuiuisceret, ac renasceretur. Nunc de commentariis meis, quid
re ab eis expediare eum,quidque in eis conficiendis secutus sim,pauca dicam. Primi m Horatium ipsius auctoris sententia nudisswd inuestrata, o perquisita,similibusque locis inter se comparatis,explicaui, ac declaravi: Deinde,quaecunque mihi visus est a metis, philosophis Gnecis, qui quidem extent,sum isse, aut mutuatus esse,ω ὰ fontibus petita, tuis oculis optima Desubiecti Tini,quae ad Graecorum historias abulasque pertinent, etiam ea ἡ Gnuis ipsis, poetarura Grecorum scholastis excerpta,tibi proposui,tibique produxi: nepuIblim produxi,verum etiam Latine omnia fe-rὰ reddidι. Praeterea Grrca omnia loquendi genera,in quibus creber, Irequens est Horatius, diligenter obseruaui,nctavi,indicatii: Nim,pondus,elegantiam verboruus o lendi. Horatianam Latin2 loquendi rationem cum optimorum Latini sermonis auctorum Plauti,Terenti', Lucret , GIulli, Ciceronis,Caesaris astu j,Viigili' Tibulli, Properist,ns . Duil loqvcndi consuetudine congruere demonIIratii: Praeterea se qua verba lectiora,ast si qua loquendi genera concinniora saepius, pluribus locis ab eo esse ν Naraantina erit,ea diligenter concta, sub Mo qaasi a petiit,quam aptismo potui loco,nt a.lestanteis quaerendi labore leuarem, collocavi. Poἰiremo prequam mustos auctorum Graecorum, O Latinorum locos quasi aliud agens, occasone ta Men oblata corruptos restitui: ct obschros declaraui. Rectam autem vocum scribendartim rationem,qstam orthographiam G
ci nominant,eam frem secutus, qaae plerisque doct. mis aetatis viris
probatur, quaeque ιn veteribus, ' fide dignis marmoribus reperitur. exempli catio haec nomina,sic typis describenda Maecenas,Patulus, tessalla,Sulpicius, Mucius,Scaeuula Hirtius,Cascellius,Paetus,Calpurnius,Tiberis, Etruscus, Brundisiium, Aricia, dic. Tum usi hoc mod siluas
14쪽
silua,tilenas,saeculi im maeror,x maereo,caelum,haedui nuncius, conuicium, )cium,auctor quanquam haud scio an autorsine c.rectius siribi possit edera,heres,aeneus,&c. Tum haec, quae ab uno ueluti ILLIe manant, cum diphthongo ae. fartus,tanus,faecundus,laeinina,faenum: haec autem, quae a Graeca uoce exona nata sunt, cum d bibo oe. pGna,pa: nitet, Poene, PCenuria . In his porr) nasi, conteiussi, comit, pronast, dentit: sumtus,contemtus, comtus, promtus,demtus: ct in bis cmtas, ademtus, exemtus, interemtus, peremtus, primian antiquissimi Grammatici auctoritatem: deinde rationem, ae veritatem ipsam sum sec
rus. Marii igitur Vi larini, qui Aelii Donati fuit aequalis, haec uerba sunt in lib. de ortograpbia. Nam hiems, & sumsit, de insumsit, & deuasit,
sine dubio pzrm. s. scri betis quando in harum vocum mentioncm incidimus, nec consumptum, nec emptum, nec redemptum,nec temptat,nec artemptat,& similia istis, per p. t. scribetis vitiose, sed ,ut ego scripsi, iuxta m. t. ponetis. Multum quidcm apud nos ualere debet tanti Grammatici sententia, atque auctoritas :sed, si quis huius scripture rationem quoque flagitabιt, ea uero est in promtu ρο- sita, minimeque obscura. Sed priusquam progrediar longius, etiam at aeetiam abs te peto lector humanissime, ut tibi hoc persuadeas, me, ossicio adductum, ein necessitate quadam coactum de his rebus, quae Grammaticorum sunt,hoc loco disputare. Nam, praeterquam quod consilium meum harum vocum ita scribendarum tibi probatum esse νυlo,quidam amicus meus, Nir cum primis do ius,cum mihi prorsus assentiretur,rogauit me,νt tibi butus eonsili , factique mei rationem exponerem. Non debet igitur supinum afui preteriti vel lege, vel natura discrepare, neque vi im omnino litteram, quae in presenti,aut in praeterito no fuerit,assumere, pryter eas,quasilinorum sunt proprie, quales sunt s. O t. nam in duplici x. potestate s. inest.
Cum igitκr hec Hrba cmo,redimo, ad imo, eximo, interimo,perimo 'in praesentibus, in praeteritis littera p. vacent: si sina quoque,eadem vocare debente itaque scribenda fiunt, emtum, redemtum, ademtum,&c. De his autem sitimo, promo,temno,como,demo, similibus, dico praeter naturam liquidae m. qua est horum verborum littera quodammodo genitalis,id es,d qua ceteri modi,ceteraque tempora oriuntur,ac gignunt Gquam Gryci characterissicam appellant, dico, inquam, prster illius littergnazuram,p. in eorum praeteritis, supinis interponi. Nam liquida m. qua
tur, nullam p terea afuniat consonantem: H emo emi, gemo gemui.
Idemque de liquida n.jentiendum ut sino siui,pono posui, sperno spreui : in quibus perit: cano cecini: geno, seu gigno genui: in quibas
retinetis. P. autem in prsteritis eorum νerborum tantarat intercedit,
15쪽
queris in praesenti vel b. Inerat, res hoc 'sin p. qualia sunt ibi beo,scri
bo,ntibo, sculpo,carpo, rapio.' ain b. p .litterae sunt inter se a es, ct cognata osacilique altera in alterius locum migrat. quod item de m. p. dici non potes : qV litterae ita sunt inter se di ilas, dillares,ut a
t era cum altera nunquam commutari possi. Iam vero,in quorum verborum
puteritis p. in xt in his Qrpsi, scripsi, nupsi, sculpsi, carpsi, rapui,
mil. etiam in eorunci m supinis p. reperitur,ri sorptirna, scriptilm, nuptum, sculptilm, carptum,raptum, oe simil. ahcqui nullum eius in supino ucItigium a Wrere debet. 2dque me monet alius quidam nobilis grammaticus, qui tradidis,m. ante t. stne p. propter euphoniam, scribi non solere. Atqui cacophonia est potius. renito enim lenior,o facilior, suavior prox anciatio eII harum vocum ita scriptarum sine p. sumtum, contemtum promtum, &c. Eo autem ttmpore nata est hec uitiosascribendi consuetudo,quo tempore barbaries, ignorantiaque I atini sermonis non mo-do Galliam noIiram, vertim etiam Italiam, ceterasque orbis terrarum pamicis occuparant: quidem ex ecrum inepta opinιone nata, qui arbitra bantur,m. ante s. t. sine p. neque scribi debere,neque pronunciari pos- se. Indidem hιrhmnocabulortim ordissima, GP corrupti a scripturamnahit. que eitcm in quibi sitam libris manuscriptis, atqne a b in nonnullis helmum marmortim si mentis reperitur, hiemps, contempno, dampnatus, antemptra, Bllempnis, alumpnus, temptare,Pomptina tribus. que non m me puero Θ libris, qui tum typis excudebantur,penitus erat sublata: nunc autem ab omnibus uiris litteratis repudiata, ab omni
bus libris uulgatis funditus deleta est. Quod si huiusmodi scripthrs mendum,ac tillium in his uocibus, veritate eapregnante, ac peruincente correctum e t,cur non item in illis sumpsi ,prompsi, contempsi, est simil. emptum, interemptum, simi corrigetur,cum eandem in utrii que rati nem ualere hideamus j Fgo quidem hanc tam perversam scribenui consuetudinem,quae νsque ad hoc ii piis in talibks uocibus eret,nunc tandem,ignorantiae tenebris ex Italia,Gallia,Cermaniaquefugatis,litterarumque luce nationibus omnibus reddita , de medio censeo esse tollendam. Quod si qui a me di Jcntient, lentque inueteratum rudium seculor errorem pertinaciter defendere,quam Docem rationis audire : primum mei me facti conscientia con solabor, quod etiam in re letii, parvique momenti meam sententiam hominibus simplicitcr,seduloque aperuir deinde ab iliis petam,ut si sibi licere uoltini,cum uulgo sine metu reprehensionis errare,mihi liceat cum paucis dcctis sine culpa timeritatis, O auctoritatem Victorini, O rationem seqai. sed nimis multa de nugis. Nunc igittir Horatiane lyra modos,ac nu
16쪽
Lippus scire,suos oculos quae sata manerint 'Tandem,cum mil)erct, valcm Olim aditu. Sabcllain Fertur anum Flaccus nota at sibi. aruspice saltius Arboris har casum, sul incnq; , lupiq; cruciatum os, Funestas pest is, euaserat,at quia Philipposθ
18쪽
AD MAECENATEM Ode r. Alios aliis rebus duci: se lyricorum uersuum studio teneri. ., CENAS atauis edite Regibus, o ct praesidium O dulce decus meum: Sunt quos curriculo puluerem Olympicum Collegisse iuuat, metaque feruidis Euitata rotis, palmasee nobilis
Terrarum dominos euebit ad Deos.
certat tergeminis tollere honoribus o Illum, si proprio comMu horreo uicquid de tibias uerritur areis, Gaudentem patrios finderesarculo Agros: Attalicis conditionibus Nunquam dimoueas, ut trabe Cypri M tolim pauidus nauta secet mare. antem Icariis fluctibus Africum Mercator metuens, ocium, oppidi Laudat rura sui: mox reficit rateis
Quassas, indocilis par periem pati. qui nec ueteris pocula M sci ec partem solido demere de die
Spernit, nunc uiridi membrasis arbuto Stratus , nunc ad aqua lene caput sacra .
Multos instra iurant, o lituo n
19쪽
E CARMINUM Tmmistus sonitus, bellaque matribus Detcslata. manet sub Ioue frigido
Venator , tenerae coniugis immemor,
Seu uisa es catulis cerna fidelibus, Seu rupit teretes Marsus oper plagas. 32 doctarum ederae praemia frontium 1 iis mestens Iuperis: me gelidum nemus . - 'mpharum ; leues cum Satyris chori, L . cernunt populo, sit necue tibias in resecohibet,nec Polysmnia Lesboum refigit tendere barbiton. Quodsi me Lyricis uatibus inseres, blimiseri sidera vertice.
rex MAsJ In omnibus sere manu scriptis eoincibus,quibus usus sum, nomen Maecenas scriptum reperi & in prima S in secti a syllaba sine diphthongorciuam scripturam tametsi non probem omni ex parte, tequor in eo tamen quod secunda per e uocalem, non ut uulgo, per oe diphthongum scribitur. adiuuat me eodex orationum M.Tulit Ciceronis calamo exaratus in Cluentiana: quo loco scriptum etiam est hoc nomε sine diphthongo in utraque syllaba.Iam uero qudd ad primam attinet, Graecorum auctoritate moueor, apud quos M κοας per eradiphthongum scribi solci in ea syllaba, ut in secunda per η, quae uocalisve titurine longum . Quin Aelianus qui eum Romanus esset, Graece scripsit, lib. x II. VIo1Mλ. Βορ. hanc scripturam retinet . Praeterea apud P. Victorem lib. de Regionibus urbis, S Priscianum libro de Accentib. in exemplaribua Aldinis sine ulla uarietate perpetuo sta scriptum est hoc nomen. Unius praeterea marmoris antiqui testimonium producam, quod Romae uisitur in aedibus Fusconum, e regione aedium Farnesiarum: in quo haec siint incisa, LIBER
RUNT, CONTvLERINT. Fuerunt autem Maecenates Ordinis equestris, quemadmodum declarat M. Tuli. in ca oratione, qu m modo commemoraui, his uerbis, Tunc PUο, .rtiniux,C. Macenas illaruγora Pop. t rati ,DitHIcem di ordinis non Iecerunt idem quod nune Cluentius, &c. Horatius ipse multis locis hunc Mecenatem equitem appellat, ut Od.xx.huius lib. datus in hearro Cum tibi lausus Care Maecenas eques, &c. dc Od xv I. lib 3. iure ter- borrui Lase consticuum tollere uerticem Macenas Ministim decur. De eodem sie C. Velleius Paterculus, Tune urbis custodiis praepositur Cm cenar equestri,sed hi lin- dido genere nazur,uir ubi res uigiliam exigerer , Iane exsinmir, prout reny, atque agoid siens: simul uero aliquid ex negocis remit ιι posset, octo ac molliciis pene Mura fan inara fluens, non minus Agrippa CHari carur, sed minus honoratus: quirre Misis aratista es
20쪽
Atauis J atauum ait esse dictum Nonius Marcell. quasi latam an I, id est,
patren . Pueri enim, inquit, par ti patres tatas,mas res mammas appellant. Regibus J Etruscis. Od. xx Ix. lib. 3 . Tyrriana Regrim progenter. de Saty. VI. lib. I. In quiar M.a nas Lydorum quicquid Eιrinos Incoluiisneir, nemo sene Orci te. & Od. xx. huius lib. M paterni numinis ripae,&c.
Odc praesidium d se epist. i. lib. I. Rerum tutela mearum s mss, &c. Ponitur autem hoc loco praesidii nomen translate, ut & epissi ad Loll. lib. I. T serii 1, tuo sidenum prasidis, dec. & Od. I. lib. 2. Insigne maestir prasidium reis. &od. v. huius lib. Vsquicquam Voreris pro ferox. & Od. xx Ix . lib. 3. Tune me birenus praesidis Icaphae Tutum ter Aegos tumutius Aura seres. proprie epistola I i. lib. a. Praesidium regaleleco deiecit.. DecusJ ornanientum. Nam di M. I uli. saepenumero haec duo coniungit. praesidium, & ornamentum.
Sunt quos curric. J id est, sunt qui delectantur studio certaminum curuli u. curriculi autem nomine, malim hoc loco currum significari, quam spatiuan quo curi itur, Festo auctore fretus,q curriculu a curru diminutu esse scribit. Pulverena Olymp. J equor si cursu puluis excitatur. Itaque ex eo, quod subsequitur,id quod antecedit intelligere debemus. sic I'λ. .. in certamine u Io equestri,quod instituit Achilles in funere Patrocli magna uis pulueris attollitur. υποδε ςέρνοισι κονin Ιωατ' ἀειρηκε νη. δc paulo post utitur Homerus Herbo κονίοντεr quod idem fere ualet quod pulverem colligentes. οἰ δ' - τοντο κονiοντροπεδίοιο. Certamen porro Olympicum ab Hercule suille institutum post Augeam deuictum, Elida direptam ac uastatam, Phyleum restitutum, atque in patrio regno collocatum,cum uirorum penuriam,quam bellical initas ui fecerat, eorum qui in acie ceciderant, uxoribus cum reliquiis exercitus comisceri iussi expicuisset,scribunt Homeri interpretes I, λ. I a Pausianias in Eliacis tradit xxv i. Olympiade eqptum esse Olympiae equoru adul-voru curtii ccitari Tliebanuinq; Pagodam pronunciatu elle uictore. Paterculus aut Olympicorum certaminii auctorem Iphitum quendam Eleum tradit. Collegisse J Sie utitur hoc uerbo Saty . . lib. I. qum per mala praceps re
tur uti pluuis collictus turbane. alibi aliter ut epist. r. lib. I.Auriculas cithara colle-EDIorde dolentes. x. Imperat, a Miservit cuticia pecu=lia cuique. XI. nec qui Frigurcu egit farnor o balnea tutar, &e. xi I. Frucidus Agrippae biculis, quor colligis Icci, tac. xv. collectos ne bibant Imbres. 2. libri 2. Gllecta marica multis Aerumnas. sie Virgil. Melib. Aat Anox pluviam ne colligat ante , ueremur. Lucret. lib. I. ses odcaror a medio fugiens ibi colligat igneis.
Metaque serti idis Euitata rotis J eo ipso Γλύαδ. libro, quem modo
Produx i, Nestor Antilocho filio quadrigatum curriculum agitaturo tum alia, tum haec in primis praecipit, ut equum dextru stimulet,eiq; habenas laxet: dce Operam, ut equus sinister ita metae appropinquet, ut modiolus rotae summam metam attingere quide uideatur, sed no tangat tamen, ne & equos vulneret,&curru et fringat. Versus Homeri ascribam non solam ut quiuis intelligat, qua fuerit cui foribus illis metae tactus periculosus ae fugiendiis, iterum etia ut hic