장음표시 사용
341쪽
ao MEDICINAE CORPORI sobservatur, saeph alvi profluvium aliaque morborum genera sequuntur. Sic potus, quem nimium quandoque in epulis haurire coactus sum, dummodo simul edere parum panis licuit , non mihi unquam nocuit. Porro si rebus nimis dulcibus vescamur, acidis vel ad minimum minus dulcibus subveniendum. Sic cum aliquando largius vinum exliauriendum fuit, nihil obfuit, modo cibis acidioribus, citreorum succo aliisve, stomacho fhccurrerim. Nimis salsa magnam excitare sitim plus quam notum est i ubi vero haec comesta exceperint vel minus falsa, vel quod melius plane insulia , subito excessum Hiise correctum persensi. Hoc autem neglectum, quantum detrimenti asserat, testabuntur maritimi, qui pisces sale conditos, aliaque salsamenta ut plurimum edere coguntur : hinc facilh crediderim ipsis proveni . scorbutum , aliosque illis in locis seequentiores morbos. Nec desunt exempla eorum, qui seigidis nimium cibis, ii que copiosis & saeph usi, cum tamen stomacho non satis culido, ut dicitur, praediti fuerint, multas sibi morborum i commoditates attraxerunt. Quin & cibos fervidiores, aliis refrigerantibus vel tepidis temperari proficuum nobis eis sentimus, praecipue, cum a Vino nimis largiter poto internum percipimus calorem, restigeriis juvamur, quod ni fiat, insuperque calefacientia potius addamus, febres non ram dentes gravissimique exoriuntur morbi, quod maximh e periuntur aestuosis in regionibus peregrinantes, qui, nimis calefacientium vinorum usu, in cephalalgiam, febres ardentes aliasque infirmitates incidunt, quod aliis, qui usitatas ibidem aquas artificialiter congelatas usurpant, non evenit.
Caeterum quam subitarium moxque percipiendum ejusmodi excessiibus talis correctio auxilium praebeat, vel ex hoc solo
saepius deprehendi, quod multi, qui a singultibus nullo mindo potuerunt liberari, ne potu quidem, communi ali, in hoc casu remedio, simul ac citreorum succum adhibuerint, momento liberati sint, quae Omnia usque modo commemin
342쪽
rata veritatem hujus regulae sufficienter manifestire videntur. Quod autem hanc regulam reddit facillimam, est, quod
in tanta ciborum varietate multi ex utroque inter se pugnantium genere reperiantur ejusdem naturae & effectus ,. nec differt quibus utamur ad corrigendos excessus a nobis
commissos, dummodo id fiat per eos , ut dictum, qui prioribus sint contrarii ; sic saeph non sine aliorum adini rati in ne mox carnes, mox Ductus, mox pisces, mox alia, & v ria ciborum genera, maximh extravaganti ordine, assiimpsit imo vel diversas carnes tantum , vel diversos alios i uctus tantum, ordine inusitatissimo comedi absque ullius nocinmenti perceptione, ita tamen, ut regulae hujus rationem haberem, atque ita satis quidem ordinald secundum eam princessi, licet aliis inordinath factum potius videretur, eo quod
ordini vulgariter consueto maximE contrarium esset. Quin 'circa haec regula facili omnino negotio observari potest, ut ut victu interdum perquam inordinato sevi cogamur, praesertim in conviviis, in quibus tam variae totque modis di- Versis praeparatae dapes proponuntur 3 ideoque tum praeci- pud, cum maximi contra valetudinem excessus perpetra tur, utilis nobis erit, ad omne quod inde nasci possit m tum evitandum. Tametsi etiam aliqua in parte limites somth egrederetur, non adeo difficile esset per regulam. antecedentem , ex qua tanquam generaliori praesens haec sequitur, eam corrigere. Quin imo firmissime mihi persuadeo eum, qui utramque regulam experientia didicerit, ex magna ciborum copia haud difficith cogniturum, non tantUm ,
quid edendum sibi aut bibendum sit, id quod praecipud antecedens docet regula) sed etiam quo successivh ordine id fieri debeat, quod propriE ex praesente apparet ut ne valetudo, veluti communiter fit, periclitetur, idque ex seipso muho melius , quam ex alio quocunque , si vel peritissmmus quisque medicus fuerit, percepturum esse. Hinc voro satius esse intelliget, naturam ad multifaria sufferendata, assu
343쪽
assuefacere ; maxime ubi a nobis ipsis absoluid non depe demus, ut prima requirit regula, quam quatenus obsequendum ei sit in iis, quae imaginationem & gustum divertim de assiciunt, jam tum explicui. Ostendam nunc, quatenus ei obtemperandum sit, etiam in iis rebus, quae universua . corpus nostrum variis afficiunt modis. Notanda igitur
Suanquam ii, qui corpus .ia contraria ρι ras sisserenda assu . fecerunt, valetudinem musto conservant secursin; summopere interim ea vendum ne crem contraria immediaιὰ se
invicem si sequantur e quin imo, si via maxime fueramviad ea coacti, eo tamen praecipue; quoad ejus fieri poteri, a Iaborandum esse, ut gradarim quas ς pedetentam iis --
PROBATIO.ΗInc cum servefacti subitaneum Bigus quaerimus, grave
valetudini damnum inferimus. Reipsa hoc experium tur ii, qui vel e balneo, vel h Iecto calente egressi, vel dum alias vehementi calore sudant, Bigido aeri derepente s committunt, aut potum rigidiorem avidE hauriunt: ubi non sine admiratione observaveris , quam subitanes veli mentique alteratione vires debilitentur ; adeo ut multi jam morti videantur proximi, qui ante aliquot tantum mome ta perfecte valuerunt ό ubi contra, licet ob nimiam sila ris in lecto vehementiam omnia intestina admodum inces erint, si tamen reseigerium pedetentim tantum quaeratur , millum timendum sit periculum. Inde error natus est, ut sudor communiter credatur vires labefacere, cum tamen id potius adscribendum sit nimiis subitaneae restigerationi, quae ex intolerantia celerius quam par est praesumitur. Sa pius ausius sum a vario corporis exercitio adhuc aestuans quis artificio congelatis, de quibus supra, me reficere, ab
que ullo, quod ob id senserim , incommodo, eo quod ob nimiam, qua palatum afficit, Digiditatem non nisi pauxillum-
344쪽
lingulis vicibus assumi potest , fervorque interior tam exiguam liquoris gelati quantitatem illico resolvit, ut quia hac
ratione guttatim tantum ad stomaclium pervenit, non siit sulficiens ad tantas alterationes inferendas. Contra, alios vidi in eo statu cereviliam avidius & copiosius inglutientes in gravi ilimos morbos collapsos cile ,ia quibus vix liberari potuerunt. Sic etiam validum frigus perpellis male coim
ducit ad vehementem, calorem sestinatio V id quod at qui
magno suo damno comprobarunt, qui poliquam manus pedesve gelu rigetates absque mora servidae immerserunt aquae, ad id extremitatis redacti sunt, ut extremorum membrorum resectione opus fiterit, ne contigua membra malo, quo jam Correpta erant, quoque inficerentur. Quod ii, qui ad ce tum se alligarunt vivendi modum, si consuetudinem muta verint , maximas cogantur subire alterationes : & rursus qui quieti nimium indulserunt, ut primum Vehementia cor poris exercitia aggrediuntur, in gravissimos incidant mo
bos, tussicienti nonis indicio est, quam periculosum sit ab
una extremitate subito prolabi ad alteram. Ex his etiar addiscimus caulam, cur, luccedentibus subitaneis in aer caloris aut frigoris mutationibus, ispe varii & repentini sta
ostendant morborum casus, etiam in corporibuS 1atis commodθ valentibus, prout, exempli gratia, ex eadem ut plurimum causa plus vernis & autumnalibus quam ullis aliis temporibus corpora humana, nisi proVide caveatur, aegrotar videmus. Per eandem hanc regulam monemur, ut probe caveamus, ne cibos, quos olim nobis gratissimos suille recordamur, ubi post diutumain eorum carentiam ad eos redire concellii ira fuerit, nimia appetentia & aviditate capiamus. Sic lingularem semper in me certorum ciborum appetitum, ab exteris regionibus redux, perlenii, a quibus nisi tantisper abstinui illam, donec pedetenti in iis reassuesceren , procul dubio morbo fuissem correptus. Et isthanc genuinam arbitror elle causam, cur multi, a peregrinationibus in
345쪽
patriam reversi, brevi vel gravo morbos, vel plane mortem subierint , non vero, quod eorum. caulam semper in exteris partibus stibi adsciverint. Tandem valetudo valta alteratur,. quoties ex aere, cui dia assuevimus , migramus in alium, -- ti nobisque contrario odore repletum , relut evenire sol iis, qui aedilicia renovata aut noviter trullissata justo mat rius inhabitantia Hujus generis multifariae subitarum mutationum operacines referri possent, sed haec ibisecerint, satiusque fuerit, ut propriae quisque saluti invigilet, suoqui sapere periculo discata a L Hae igimr praecipuae sunt regulae, quas experientia addidici ad valetudinis conservationem multum facere yyat Fr be hic notetur velim, siquidem vires nostrae valetudinis
ptimae nos commonefaciant, non opus esse, ut ad eos nos adeo rigDrose alligemus, dummodo ne contra Cas nimium multumque peccetur. Id vero, quod secunda parte jam significare constitui, multo observandum erit accuratius, ligravit Isimos praecavere morbos voluerimus.
3 EUCOGITATIONES AD MODUM PROBABILES D E CONSERVANDA VAL E T UD IN EO
l Um autem hoc effectum dare pnasimo, lectorum aliquis sorte mirabitur, cur signa morborum proxime instantium diagnostica declarando hic sumpserim, cum caesioqui satis cuique nota esse videantur, quandoque aliud plerumque non habeatursignum, quam inlignium. dolorum sensus, aut debilitas virium tanta
346쪽
magna, ut Vel domi se continendum, vel plane decumbendum sit. Verumtamen isti hismodi sim signa morborum non proxime futurorum, sed jam actu pra Icntium, indicantia tantam morbum vim acquisivisse, ut valetudoipsi resist re nequeat, non vero esse cum adhuc in Ortu seu origin ubi multo facilius fuerit iis arcere juxta commune prΟVerbium : Principati obsta, &c Et de his ultimis signis annotationes iam meas in medium proferam, quae neque aliis O que inutilia fore esse confido. Ut autem Ura ligna diagnostica, ut plurimum occurrentia, omniumque quasi prima, e quibus reliqua pestinodum oriuntur , hene dote inemus. notandum, tres praecipud casus ordinarie cuivis homini ii dira evenire, quorum status ratione valetudinis nostrae b ne ponderandus est. Ex quibus, an, & quomodo mutemtur, siquidem de malo aliquo ingruente suspicio fuerit, facile conjicietur. Sunt autem hi tres casus , qui seqvuntur. I. Cum nullas sere actiones exercemus. 2. Cum victum si mimus. 3. Cum ordinaria tractamus negotia. Juxta primum ubi valebimus, magnam omnium membrorum agit,
talem & levitatem experimur : juxta secundum, bonum ciaborum appetitum, si tempus prandendi advenerit: juxta tertium absque ulla dissicultate aut molastia omnia consueta nos expedituros. Ex quibus clarum fit communismma, certissima, omniumque prima signa incipientis morbi diagnostica esse, cum persentimus inconsiletam aliquam omnium membrorum gravitatem, nullum adesse ciborum appetitum, aut tandem, in Ordinariis negotiis peragendis virium defatigationem praecipue si haec continuaverint. Qua autem ratione in itisce nos gerere Oporteat, tribus f quentibus regulis proponam.
In nobis ipsis attendendum esse, an agilis, seu levitas omnium corporis membrorum diminuatur, iden, an membra nos
δεβιὰ minus teri Unt, potiusque vride ponderosa esse vide-c a antur,
347쪽
antur, non obflante quodve j uni, ves modico tantum p stu saturari fimus. Equo observato, quia in corpore m in tunc plus nutrimenti, quam opin fuerit, esse ridetur, super-mum ιίDdsiudore expesiendum esse. PROBATIO Quia tam saepe multumque quotidie comedimus, ut ad
omnem nutrimenti stuperfluitatem expellendam c lor externus vix siui sciat, facile liaec superfluitas adeo potest augeri, ut internis corporis nostri operationibus impedimento potius quam adjumento sit, ac proinde omnia nostra membra admodum nobis ponderosia esse videantur, idcirco commodius excogitari medium, quod omnia simul membra tam naturaliter & homometrice assiciat, primo immitu non posse dixeris , quam ut calori interno succurr mus, & sudore talia propellere tentem Haud equidem me larςt, omnes hac in re tergiversiari , qua de causa infra
ostendam modum, quo facillimh procedi, resque sine sub gula i fastidio ad effectum perduci possit ; attamen hoc ipso
ad plurimos gravissimosque morbos praecavendos nihil utiliis esse exi stimo. Particulares hic, quas in me ipso lem vi, experientias recensere possem, sed malim hoc periculum ab aliis quoque fiat, ut eo facilius dictis meis fidem habeant, quod nescio an alias a lectoribus meis sperare liceat itunc enim omnino reipsa experirentur, quod, si aliquis lecto bene tectus sit, tantisper immobilis ibi moretur, quoad undique iustorem profluere sentiat, idque eodem situ per
horam continuet, tantam humorum copilam expulsitrus sit,
ut dicenti, quantum hujus humiditatis ex sol1 interula, qua indutus fuerit, exprimi possit, vix crederetur. Memini me aliquando istum procedendi modum, quantumvis intego
seuerer valenidine, per universum octiduum continuantem animadvertisse, non, ut vulgo creditur, vires debilitatas fui
se sed potius contrarium, singularem videlicet omnium membrorum agilitatem, adeo ut mihi ipsi quasi regeneratus
348쪽
Viderer, nec corpus totum credidissem prae levitate aliquot saltem librarum pondus habuisse. Ad haec cibi appetitus mirum in modum auctus, totaque natura tantas vires videbatur adepta, ut non jam ullum, velut antehac adversiae V Ietudinis incommodum, quoscunque excessus commilii sem, experirer. Firmiterque mihi persuadeo, qui id semel tabiem , vel bis anno quovis fecerit, melius se habiturum , quam Acrificationibus, vena creonibus, purgationibus, laxationibus &c. aliisque ejusmodi evacuationibus, quae mi nus naturalia videntur remedia, quam sudatio. Sed perfectain cuique relinquo cogitationum suarum libertatem i, eique, quod optimum esse lana me ratio cum experientia docuerit, firmitet inhaereo ; sicque institutum meum prinsequoris
M mensae apparata accumbendo ciborum praesentia ad manducandum nos licet avasios aut mane non , aut tam parum imineaverit, ut omnι plane cιbs absque usta rituentia carere
possimuε, cibos tunc sueto minus copiose assumendos ; inter araenanos pastus a Dbo mane ab mendum , de reisqNWrpus externo motu frequentιus, quam alias cosse vimu , ex ercendum esse. Ubι Pero non tantum a petitus carent ιam,
sed insuper Hiam amersionem seu nauseam ciborium sensim mus, a vιctu per unum Hem plane cessendum, postmodum modico pastu incipiendum,pro ratione Vpetitus nos Incιtan eis, sudore etιam ιnterno calori aliquantisper subveniendum. esse-
quam alias solemus, ciborum copiam, sive edendi cupiditate feramur, sive non, assumimuS, mirumsnon est, tot & tantos ideo morbos in corporibus etiam si vis repentε excitari. Lubens quidem concesserim febrium aliam quoque causam assignari polle, admodum tamen prin
349쪽
babile mihi videtur, plurimas ex hac sola potissimum ea hut modo dixi, provenire, quod, nimirum humores, in corpore nostro ad ejus nutrimentum prommendum reperti, adeo abundent, ut eos sufferre nostri corporis constitutio non sussiciat. Optimae enim valetudinis & aetatis per nasiis videmus corripi; adeo ut nulla fere alia excogitari causa
posse videatur , quam nimia succi hujus nutritivi superfluiatas. Sic aliquos vidi salvos & spites, pinquam certa cis horum genera, quibus aliquamdiu camerant, ut ostreas, pisces M. nimis avide & copiose unico pastu ceperunt, mox sequenti post die in febrim incidisse. Nec alius cerct tunc enectus in corpore sano eo sequi posse videtur, quam. ut nimia ciborum copia assumpta, nimia quoque humoris nutritivi copia necessario accrescat, ac proinde febris, secum dum meam quidem sententiam, generetur. Hinc facile via
demus, cur jejuniis curari febres, ut plurimum, possint, &cur febri laborantes saepe diutius fest, quam credi possis, ab omni plane victu abstinere queant i quia nimirum nut menti superfluitate scatent et quod autem febris aliqua pr xit. imminens, non iubito 'sentiri semper potest , et
iamsi nimius comedamus, sorte ex eo accidit, quod suceum nutritivum noti Omnes cibi augent. Multi jam anni siunt, cum singularem n me im omnium ciborum nauseam animadverti, fonquam vero mierim ustatae edendi consumtudini mos erat gerendus, repentina me invasit febris, quae diu etiam institit. Postia, quantumvis satis quandoque imordinate vivendum milii fuerit, quia tamen ea, quae septa dixi, probe observavi, nilui tale mihi amplius contigit , aliis veri, sinule quid in se ipsis se subsentire narrantibus conlu-lui, a largiori pastu se temperarem, omneque superfluum
sudore excernerent. Hoc secuti consilium optimh habu runt, consueto comedendi appetitu brevi recuperato. Aluos vero, qui edacitate continuarunt, febris repenth corripuit. In quibus omnibus tot exemplis jam adeo confirmatus fili
350쪽
scii, ut nulla lard amplius dubitandi occasio sit. Nequo
enim, quod ciborum appetitum in bene constitutis diminu-Cre aut nauseam eorum ciere magis pollit, video, quam sis icci, qui nutrimentum nobis praebet, major quam nostra Fequirit natura, quantitavi in nobis fuerit. Plus vice simplici observavi, aliquos, in labore sibi incumbente indetalos,
cum sedentariam ex abrupto vitam elegissent, sehre repem tina obrui, cujus causia ex ante dictis fatis clara. Cum enim strenue laborarent', succi nutritivi superfluitas, siquidem albqua adfuerit, expellebatur : simul ac vero a labore cessu sum, nec minus interim, quam durante adlauc labore -- mestum iiiit, succus nutritivus facile adeo crescere potuit, ut, quia nota jam labore ut ante evaporabat, febrim generaret. Insuper observavi eos, quorum facies indies solito magis irrubuit, continuante coloris hujus augmentatione, eX improviso omnium ciun admiratione quia florida ejusmodi facies vulgo lignum perfectae valetudinis esse judicatur sinis
febrim illapsos: ubi postea inultis, in quibus tale quid asVerti, id malum , ni a conlueta victus ratione abstinerent, certo ipsis eventurum auguratus sum , qui experientia post- Inodum ejus, quod antea credere noluerant, convicti Obstim puerunt, quod nullo modo comprelaenderent, unde citam
di de ipsis fatis & athletice valentibus praesagire potucrimia. Id quod omne meam, de vera febrium origine, earumque praecautionc sententiam summopere corroborata Perger hic quidem possem, clariorique, quam ab ullo unquam praestitum fuit, modo commonstrare, quo pacto post Tertiana aut Quartana earumque singularia symptomata ex eodem oriantur fundamento. Dum enim genuina morbi alicujus causa modo detegatur, omnes alii, quos generat, effectus ab ea deduci indubitato poterunt, quos tamen jam proferre sit persedeo, quia, cum in similibus nimis ad specialia proceditur, ob tot internas naturae nostrae operationes incran,
ras facile & graviter errari potest, ut ut admodum verisimile. nobis