Dissertatio inauguralis medico-practica de vertigine ...

11쪽

tionis, sensus thoracis quasi fune eonstr icti

observatur, adest serme semper dolor inter scapulas quasi rheumaticus , et magna Vertigo, viget interim appetitus, vigent coctrices Ventriculi vires, et si nil carnis apponant et si macriores indies evadant, tandem accedit illis hystericarum symptomatum tota catena. Haec ferme symptomata sunt ex lactatione nimia provenientia; Foeininas hac ratione aegrotantes sola Iactationis intermissio sanat, accellerant autem sanationem omnis generis nutrientia, lenia simul t0dica. Interim ut ut certa infirmitas si, et in foeminis non raro observatur, pauce ta

men sunt, quae a lactatione aliquid detrimentipat untur nisi forte fuerint corporis habitu Praeditae gracili, tenui, imbecilli et ante jam exhaustae solum pauperculae, solum victu

parcissimo utentes, pravoque , solum illae aegritudinem hanc a nimia lactatione patiuntur. item illae quae diuturnis et cunsumentibus mor his antea fuerunt conflidi tae. Inanis est nobilium, delicatularum et divitum excusatio. quae ab hac debili et ut ajunt delicata corporis structura contra lactationem pati solet, experienti multiplici constat, teneras etiam et delicata compagis matres proles suas impune saepe lactare, non tantum impune sed eum insigni sanitatis emolumento, juvat hinc materiae paulisper inhaerere puerpera prolem lactans, nescit gravissima illa a lacite in mammis restilante , vel ex mammis in circulum sanquinis regurgitante incommoda, quibus tot aliae non lactantes puerperae iniserrime sollent amigi, lactans foemina febrem lacteain non experitur nec des ostiones a 4 lac-

12쪽

Iacteas, raro miliarium periculo exposita effugere solent illae pluribus aliis morbis. Foemina, qdae tantum Virium et sanitatis possidet

ut foetum concipere, e0nceptum retinere, et

novem integris mensibus ad justam molem ex propriis suis humoribus nutrire et inter dolores parere possit, Valente corpore certe laetare Pr0lem qu0que p0test, utp0 te quod negotium multo minus virium et sanitatis dispendium fa .cit ipsa lactatione, plus certe nocet graViditas repetita, graviditas p ast prius n0n diu peractum euerperium iterata contingen S; praeterea suor ille albus, quo plures, n0biles ditiores et bene pastae assiciuntur, suor ille chronicus saepe ab omissa lactatione Criginem trahit, novimus enim foeminas illas, quae non lactant Iochla pati mullo copiosiora , et per multas septimanas materiem lacit eam sub forma luchi 0rum e cor re eliminari hinc e continuo illo ad uterum alliuX u. tanta debilitas systemati uterino inducitur ut lovgus disti cillime sistendus fluor albus insequatur; haec ipsa etiam inducta laxitas humiditasque systematis uterini abortuum multiplicem occassionem facit; saltem si modo fieri P it per aliquot septimanas per quadrantem anni, Vel per medium stlanum lactare foemina prolem debet ita; ut 1ii ac pr0priae et carae prOIis saluti consulat. Novimus cnim institutum

naturae utpote quae mammas Foeminis dedit, certe non tanquam puleliras nebulas, sed tan-qHam Organum, quod hoc conciliat pro futuro nutrimento prolis. Verum tamen Herculi cla. Vum p0tius eripies, quam matronarum, obit

triculta , et nutricum infinientium opinionem de

13쪽

nocumento immaginario lactationis, ita quidem

ut prudentior Medicus saepe numero permittere id debeat, qu0d ex artis reςulis scit saepe noxium, et Praeconceptae opinioni mulierum gentiro, ut ut aliter sentiens. V. Species Vertiginis est, quae graves ea pitis morbos phrenitidem, a popleriam, con l- sones aliosque morbos insequitur, affectio haec vertiginosa in capitis morbis antea jam exanitatis ultima est, atque omnium symptomatum agmen claudit. Huic vertigini medeberis lenibus toricis, et restaurante victu maxime Vero tempore l0ngo teste Sydenhamo.

UI Species vertiginis est Sympathica primo

nominavi saburalem , dein verminosam, inebriatorum, sive vino sive opto id fiat; opium vim certς inebriantem humores rarefacientem possidet. Vertiginem hanc ut ipsam crapulam sanat aquae potus, aceti potus, aquae spiritu sulphuris per campanain alteratae, Vomim S, et ipsum temsus, seu mora, etenim sublata crapula vertigo crapulae effectus paulo post cestat. Alia conditio est in potatoribps, et in illis hominibus quibus venae semper turgent, hi hausto Baccho semper vegeti sunt, Valentes abSque vertigine, et firmo pede gradiuntur, modo id

supra modum fiat, Verum at primum adsciti-tiΗin a Baecho mutuatum robur mora et somno dimarunt vertiginosi sunt membra vacillant tremuntque venis concidentibus et Keneangea laborantibus hi potatores extra tempus crapulae forente adhue aetate senium agunt imbecilles.

et fraciles fiunt eisque miserrima necessitaς in-

14쪽

cumbit ulterius potandi, si modo vertigine ibberi esse Nelint. Alia species vertiginis pertinens ad sympathicas , perirequens adm0dum per aestatem ab ingluvie biliosa primarum Viarqm systema gastricum inundante. Symploma hoc in febribus biliosis ubi materia circa praecordia collecta turget, mobilis et excretioni jam apta reddita est, maxime observatur soloque vomitu tollitur. Vertigines verminos ge ad leu pothimias usque notae sunt, ae ut ipse Verminosus morbus medelam Poscunt. VII. Uertigini in navi aut carpento aversa facie vehentium, eorumque vertigini qui ex alto despiciunt, aut c0rp0ra in gyrum acta conspiciunt, facile praeeaVetur, vel sula ausuetudine , vel si is, qui motu retrogrado vehitur, oculis clausis Vehatur.

VIII. Vertigo post l0ngam inediam, in

corpore kene ange a laborante , curatur prudenti & tarda repletione. Qui gravi tristitia oppressi sunt, diu noctuque, aeque vertiginosi

c vadunt.

IX. Vertigo ab esu Venenatorum e. g sungorum, aut aliorum Vegetabilium sanatur prompto emetico; Praestat hic vitriolum album, prae Tartaro emetico, I pecaeuantia. X. Vertigo a nimio mentis exercitio, a studiis intemperatis, nomirnisque, ab idea, circa quam mens diu n0ctuque Versatur, ut post auditum triste nuntium, per jacturam qualemcunque graUem, post infortunatos am0reS. Vertigo haec curatur sepos iis studiis, animi relaxati0ne, aere campestri, venatu, Piscatu, equi-

15쪽

equitatu, grato amicorum colloquio, c0rtice& gummi ferii laceis, pauco Vini usu , sed pareo inquam & vere socratico ideam menti alcissime infixam per alias oppustas ideas mutando , donec illud mentis aequilibrium, ad sanitatem requisitam dxnuo 0btineatur, hac ratione idea ideam tollit, quemadmodum dolor arte excitatus, dolorem alibi existentem tollit, aut obscurat.

XI. Uertigo a fumo carbonum, δἰ ipsa adeo a poplexia saepe obserVantur. Carbones duplici ratidiae nocent; primo vim aeris insigniter enervant, & illud occultum vitae pabulum dcstruunt; aer.enim per em uvia carbonum

phlogisticus sit , ille vero ineptus respirationi

inevitabilem mortem adferre debet, unde homo in tali cubiculo inclusus anxie, & dissiculter respirat, cum fere in modum ut animal sub Antii a pneumatica, hinc aboletur respiratio , eximium illud sanquinis in circulum agendi adminiculum, refuXus ejuSdem a capite tardior redditur, acetimulatus intra cranium sanquis vertiginem, & speciem a poplexitu calidae seu sanquineae inducit. Secunda ratio

quare fumus carb0num noceat, est, quod cum oleum empireumaticum accenmrum carbonumeVolvatur, attenuetur , dimetur, aeri commiscea ur nunc cum saliva ore hauriatur, °lutiatur, ibi irritabiles fibras ventriculi &

testinosum irritando torpefacit totum genus mervosum; hinc vertiginem & apopIcxiam oriri, ea prorsus ratione, qUa ab opio nimia quantitate assumto oriri solet. In Vertigine ab haecausa, nempe a. fumo sarbonum , sequentes

erunt

16쪽

er iit indicationes, primo ple thoram capitis &cerebri tollere, secundo aerem clasticum cito admittere, tertio sumamminatum sanquinis circurum denuo resuscitare.

Hae tres indicationes in dicto casu maxime vigent: Primae indicationi satisfacit, vende sectio, & quidem venae jugularis, Arteri Otome , item potus acidi aqua diluti, succi Citri, potus valentes orgasinum hum0rum composere

praestantissimum tamen, & maxime euphoriston auxilium acetum est aqua dilutum, & enim acetum epotum, ut in illis experimur, qui post prandium lactucam, multo aceto c0nfectana manducant. pallorem subido inducit, &orgasticum sanquinis motum illico ferme compescit. Sed & altera indicatio urget aerem renovare hinc ut satisfiat indicationi, aeger in aerem liberum deportanduς est, ,ed quomodo tertiae indicationi satisfit partim praemissis in prima & secunda indicatione, partim emetico exhibito , hinc praescribunt drachmam semis Vitrioli albi, vel in pulvere, Vel cum OXymel-Je squillitico agitatio ergo Ventriculi ope omerici facta naucum Ventriculi eique inhaerentem vim narcoticam eXcutiet, sed praeter virtutem vacuantem alias etiam id remedium Vires exeret, Videlicet torpidas stupefactasque system iis gastrici fibras in motum conciliabit, quo in tu pulm0nes ab accumulato ibidem sanquine luberabit inde machina humana motus suos aliquot tempus suspensos denuo ordietur. Methodus haec insignis est & requisitae huic tertiae iudicationi exacte satisfacit dumodo prioribus Malea fuerit satisfactum, dummodo nempe

17쪽

suTeiens sanquinis quantitas detracta & cerebris pressio hac ratione imminuta fuerit; hac quidem methodo plethora imminuitur, at illud stupefaciens in ventriculo haerens emetico satis certo tollitur. In Vertigine & Apuplexia a fumo carbo num plerique recentiores adhibent clIsmata ex fumo nicutianae & multis encomtis nane praxim laudant, veruntamen candide fateor, nihil quidquam boni a tali enemate obtineri, iri solumodo ejusdem stimulo debemus, non autem euidam virtuti ni cottanae specificae, hoc si sit, tutiores habemus stimulos, quam quos nicotianae usus suppeditat. Nicotiana planta narco tica ejus fumus nimius per fistulam haustus , aut ab insuetis cum saliva in ventriculum deductus. torpidos vertiginosos, fumus ita haustus vim ventriculi & intestinorum stupefacit, inde est , quod militibus, rusticis & pauperibus stis & sames tollatur. Verum equidem est, fumum per anum H forma clysmatis immissum, minus esse narcoticum & multum simul stimulare, nihilominus , cum & enemata alia stimulantia magi et indicata prostent, iis potius utendum est , quam fumo tabaci, interim multus est & eximius ejus usus in alio & gravissimo ileo ; tunc enim,& vi narcotica, & vi irritante prode ite potest, aliae enim partes intestinorum irritatae , convulsaeque componi possunt, vi fumi hujus partes intestinorum stimulantis. Restat adhue dicere de Vertigine nata aeubiculό recenter calco incrustato, a calcis vaporibus , a gas Sylvestri, Per calcis, & vim

18쪽

fermentantis Vitae pabulum tollitur, hoe sublato dispnaea oritur, post dis pnaeam , & respirati0nem astinathicam sanquinis circulus per pulmones difficilior , & tandem dissicillimus evadit,

dein etiam per reliqu iam eorpus circulatio suspenditur, refluxus tardior fit a capite, assiuxus interim ejusdem sanquinis ad caput cuntinu tur, ob vim arteriarum majorem contractilem inde exsufflaminato per pulmones sanquinis meatu paulo serius oritur species apoplexiae sanquineae ex congesto in c'pite sanquine. Hoc in casu ea omnia conVeniunt, quae suera contra vertiginem a sumo carbonum laudavi, excire emeticum, quod ibi conVenit, hic vero nullatenus, nihil enun est, qu0d ex ventrieulo foret excutiendum.

19쪽

THESER

Dantur diversae vertiginis species diversa

ratione curandae. II.

Hinc non potest admitti remedium Spocificum antivertiginosum. III. In vertigine Saburrali medicus in evaeuando Saburram eam sequatur viam, quani

natura affectat. IV. Saburra sursum turgente emetico utatur, deorsum purgante.

Rarrissime si unquam saburra sursum turgente purgans emetici vices explebit. VI. Ubi emesis & venae 'sectio smul indueeantur, haec ante illam instituenda est

VII.

Opium in vertigine certis sub conditionibus nonnunquam ci issimum adfert auxilium

VIII.

Vertiginem sanquineam optum auget, &Apoplenam inducit. IX

20쪽

IX. Ubi venae sectio indicatur, optum civesicans contraindicantur.

Non indifferens est ex cuiusnam partis vena sanquinent emittas.

Pulsus, si ut unicum signum spectes in morbis, non simul consideratis reliquis, fallit tapissime.

XII.

Pariter ex urina sola in plurimis morbis certi quid praediceru, ac vaticinari velle, agyrtarum est.