I. Lipsi De recta pronunciatione Latinae linguae dialogus

2쪽

AD ILLUSTREM V.

EX ILLUSTRISSIMA

NARVICENSIUM

VAERI s a me serio, Vir illustris PHILIPPE

S ID N EI E,de Pronunci

tu Latinae linguae quid sentiam p germansimne l& verum hunc, quot nunc utimur: an alium 'fuisse antiquitus , qui, ut multa alia,exoleverit tenebris ignorantiae obrutus & longi aeui. Tenuis subtilisque inquisitio: nec scio an no gloriae solum eXpers, sed & fructus. Illam enitast qui spereS ex agello tam steriliὸ quem ipsum quod colimus &inuertimus paullo studiosius, carpen imagis quam ignoscent.Ambitionem appellabunt,& friuolam in paruis iactantiam. Qui etiam fructum 3 clim & pauci haec ad animum siue aures admittent: dc siqui; tamen hactenus,ut scire ea Velint,non uti. Quis enim critillet A a tantis

3쪽

tantis ceruicibus,qui primus haec nouata i feret siue efferet λ qui os aperiret contra Vul

gi totius sensum, cotra aetatum aliquot con .

1ensumὶ & si faciet, quid merebitur nisi risum Θ Itaque ego ipse qui haec adsero, nosce

re ea fatis habeam, non promere: nec Vim

quam illuc impellar,ut brachia dirigam contra imperitiae hunc torrentem. citis ergo finis a tibi o Si DN EI E parere. quia durus, siue improbus, si illi quidquam negem, cui usurpabo Laberianum illud de Caesare nihil nego rut. Corporis tui bona intueor' ad robur pariter factus es, & ad decorem. Animi Zcultissimus ille: & uberrime in te tim a iudiciique dotes. ExternaPsscirpe no-mus es, opibus splendidissimus. nec quidquam facile tibi deest,quod Naturq aut Fortunae adest.Macte his dotibus t eo magis, quod non ad ambitionem, ut pleraquc illa nobilitas,aut ad pompam abuteris: sed confers eas,qua potes,ad tuam & publicam salutem. Idque domi de foris, toga & sago: cum vegeta illa animi vis ad omnia sufficia : &Marti ita lites, ut sacrum numquam deseras

Sophiae &Musarum. Quod Archilogus ille

,.-4. a. de se gloriatus olim: tu magis iure.

.... Sed libo hoc laudum tuarum limen, non po

netro.

4쪽

netro. quia Vt sacra cum siletio potius,quam plausu 1 pectamus: sic tuas ego Virtutes. quas Veneror, non exsequor;adoro pq ne dixerim, non adorno. Tu tantum, o Britanniae tuae clarum sidus, cui certatim lucem affundunt Virtus, Musa,Gratia, Fortuna)tenuem Obscurumq; hunc laborem a me libens accipe,

dc paullisper instar doni pendere patere in

Famae templo. Non enim ut verum legitu

mumque donum : sed ut illius obsidem, &velut sponsoriam tabellam. Alia sunt te dc me digna. quae dabo, dedicabo, si vivam:

atque ita vivam.

Salue a LI P s I o. qui scripsi haec Lugduni in

Batauis XVI. Kal. April. m. Ita LXXXVI.

5쪽

C C i P E, Lector, Grammaticum hoc a me opi,tenue bito, ὸ vile. Laudem quaesierimὶ ludum. Messici iamdiu abesse me iubent ab omni cura: absumseria non ago: er tamen ne nihil agam siden,ne mortuus ambulem inter vivos:) hoc o. Teseris aut talis tempus fallunt al):mihi nuga s nuces hae placita puerorum. Scili cet ad elementa mea redis dum corpus quospavLatim ad

sua. Cavist magni a me, qm ante me,auctores.Senato

res,at ipsi Principes fecere hac olim e s nostro auo Scadi ger in Caesar , qui non vilior mihi Augusta omnisi ci.

Galgina ova quada seu entanea etat, paritura mox veri nobis interdum fas, ingeni' istos inanes fatus. Nec minu murperhac minutasii rejsάmagni.no magis quam colum na,siis valgem demittitur: qua apparebit minus iam, nisemit. Amrmecidis quadriga aut formica, Praxitelis operi busgranditate cesserint, et quidarier Nec opus tame magno opere excusso, magis eius mora. Produxi enim formis quam conueniebat,longius. nosio ed rem idingenis,non meo. Ego paucorum Capita rem censebam factus si x edum vara vitiam sequitur,s caigena me trahit cohaeremtium interse rerum. Syrtesin terra Africa esse diculur i,

quibus homines obruantur astu reciprocantium armarum.

illa had uni: O Scholicum bumpuluerem qui emeti res

sus, cam poterit exibit, non cum volet. Cur tamen acriter excusemi grammaticus per contemptum pe audiui. En,

fauere conuicio huic semelvolui, w Grammaticum me approbare bona fide Tis, Le Zor,his fruere ea lege,vur dum tibi ad maiora rastis struant. Vale.

6쪽

I, Italiam meus aduentus. Mures ibi reperti laus adse onera bune: quid de iuuenil luamc craptu. DoLEsCENs in Italiam cum venis se in e acre desiderium mihi res antiquas noscendi, dc viros, qui eas docti. Instat inabar cupidine doctrinae veteris: & magni apud me omnes illi, qui in ei essent magni. Inter quos M. Antonium Mure

tum iure censebam. virum, in quo non

eruditio selum varia, sed comitas etiam& lepos multus. Atque vi illa nos exteros in admirationem sui rapiebat: ita ista in amorem. cum erga omnes tam proin pta ei humanitas, ut raro domus aut lingua eius cuiquam es sent clausa. Itaque& mihi crebra ad illum itio: nec facile redi-.tio, nisi cum fructu aliquo & v t doctrinae spico,quod colligebam ex faecundo illo agro. Quod accidisse mihi recolo itatim sub initia: cum pereger adhuc & nouus ad illum viserem, tunc aestiuantem in Quirinali. Nam patronus eius Hippoly- D---- res Estensis, vir nobilis iuxta ac splendidus, domum ibi alte astis O. ram habebat iu despectu & crepidine ipsa collis: salubrem aere, amoenam hortis, laxam aedificiis, adornatam picturis, statuis, &cetero omni elegantiarum cultu. eoque se conferre cum pleiaque familia solitus sub aestiuos dies. ibi igitur cum Muretus, perrexi de cooscendi ad eum satis inani aestum enim vitabam,qiii, ut mense Iulio, in iis locis grandis. Atque

cubiculum eius cum pallessem, dictus mihi a puelo in hortis

enita

7쪽

g DE RECTA P R P N V N C I A T. esse. quos iniens, video eum molliter sanὸ ac lente inambulantem cum libello. Salutaui. atque illo nec audiente, ut via debatur,nec respondente lectionis enim totus erat: in ego it Vacisne Muretet an intempestiuus aduenioὶ dic, sodes,&abeo. Iamque auertebam .sed ille quasi excitatus, blandiore ad me voce & accursu,Tuia' Lipsi esὶ inquit. ignosce. dum unum te video,te non video. Quidni enim videre te dicam &tenere in hoc libello, in quo imago ingenii tui tam expressat Nostin' hune & simul Varias meas propius admouit, quas Antucrpia recenter erat nactus. avide & calide legebam: nec, ita me deus amet,explebar. Et o pulchrum pulchri ingenij tuitatum J Vulpecula tamen hominis, cur me celasti Z Erubii ram ego ad laudationem eius,&ad libri conspectum.&,Itane properiter, inquam,ad te hq nugaeὸquae quidem delatae in tam cultas istas oras, audace nimis & infelice penna. Placituras eas

aliis qui sperem8 odi ego pater. & verbo dicam perisse vel

lem: adeo non laetor peperisse. At quod te celaverim,ne culpa. per absentiam enim meam editae:& nec nunc quidem in manu mihi exemplar. Ceterum non ista, Murete, ne nescias vobis Italis & togatis scripta ,sed braccatis meis & pellitis. itaque nee si habeam, prodam. Ille subridens, Hem l inquit,tamne inclemens in nouam istam prolem 3 quam tamen deprimis &abiicis frustra. tollam enim ego, & velut Leuana ero tenello huic latu. Quid autem meruit libellus tersus, lepidus, & in . quo ingenij iudiciique tui pue clarae notael Ego excipiens e te,inquam,notae:sed ingenii,c iudicii iuuenantis. Quam v ga & vana pleraque illa scriptio 3 censurae quam leues, futiles,

α saepe falsae' Repeto iterum . pudet & piget genuisse, sperno

alleuare aut educare. Tantum nunc ad iudicium vel annus unus addidit,vel caelum hoc Italiae vestrae. Muretiis iam seu rior, parce, parce, inquit: in adsectata ista seueritate peccas. Nam ut libere & ut mos meus dicam, Non ego librum tuum

usquequaque a culpis praestem cui leo alibi in stilo iuuenilem luxuriem, in Wnsuris calidius iudicium: in sed tamen nec vinum, vinum esse desinit, si aquae lineo aliqua parsi nec liber

k-μ; tuus adprobus, si labeculae interspersae aut errores. Vtique in

Critico isto genere. quod quis percurrit sine lapsu ac relapsur

8쪽

non Varrones illi aut iij olim, non soli eri hodie aut Tu nebi. Itaque fide Lipsa, di perge in hac via. quam si firmiori. p ullo pede aetas hoc dabit insistis: pr secto Musa tibi serit,

stu,inquam sed tu mone, quaeso,sicubi aberrem,ac dirige:o, .noxium reperies dc parentem. Vt enim viti pedamentis quibusdam ac ridicis opus est , ne iaceat: sic iuuentuti monitis,ne . cadat. Fiet hoc quoque, ait ille. nec minus monere amicum ego promptus , quam laudare. .

Ad sermonem hoc iure1 b. Prassictum de dignitate o, de

cognitae Vera Pranunciationis. Suetonius correctus.

SE v ne plura de te, apud te: ecce cum maxime intrabas Lipsi uidus lector ego in ' sermone tuo conuiuiali,qui Est tu prisco est Latinae linguae. auidus,sed non satur:quia par- -- citer conuiuis tuis suggeris , nec imples nos cupiti illa dape. Diu iam ipse quaero, quae vetus illa M vera pronunciatio: sed adhuc co fructu, ut quaerens assidue, magis quaeram. Oram ni M. aut sinc in repperi nondum Tu autem quid iniicis quae l. & . obiici , sed ad extremum nil decernis aut statuis: & cum ii dos alia uot bene nexuisti, pendulum & iudici j incertum relinquis lectorem. Vt apis iniecto & relicto aculeo fugituta tu. Ego arridens, Adeo hoc non nego Murete, inquam, ut profitear ultro hanc solam mihi fuisse mentem. Vos magni senatores haeretis hic & controuertitis: ego de plebe litteratorum interponam decretorium stilumὶ plus oris mihi, plus cordis.

Vis igitur sermoni meo finis' ille, ut inquirente eo 'clut pu- giunculo, elicerem & educerem iudicia vestra. Caprificum '

aiunt,cum ipsa maturas ficus non gignat,insecta tamen quaedam producere quae veras scus maturent, scalpendo , mors- cando. eadem mihi mens , utinam Mesectust Litem ego ad tribunal adtuli:tit,aut tui aliquis similis,decidito eam Pr tor. Sed tu Murere potius. qui idoneus valde Palaemon ad sedandos Grammaticos hosfluctus. Muretus resiliens, Me huc vo- . castin quit.inepte. Adeo enim alios hic sistere non idoneus, ut

B si ictu r

9쪽

fluctuet ipse ego. Nec tamen fu ain nimis, fateor, sermonis ais . - hilius viam praesertimii secanda illa recolim nisi tenue illud absterreat & inutile quaestionis. Qua enim , t dignitast

si is , imi-. qui fructus Anxia inquisitio Lipsi, nec res tota tanti. Et sane peccamus iam saepe curiosa istaculi nos litterati. Quidam eo ingenio siue vitio oculorum esse seruntur,ut de die caecutiant in tenebris cernant.vide ne nos iis similes,qui ad minuta & te Oebrosa haec acriter oculos pandimus, claudimus ad Sapicntiae lucem. Ego iam iritatio Moram Murete iniici inquam, - , se . sed, cum Plauto nostro dicam, more. Vilescit tibi hic sermo, Itane' scilicet Mureto aut Lipsio indignum decurrere Gram maticum hoc aequor , quod tot olim Senatores, imo addo, Imperatores Z Messalla orator, e clarissima Corvorum gente, . . A librum integrii De unici littera S composuit & cum lauta .ri inins a de quidem nominis sui,adeo sine fraude Claudius liriperator, quanta cura, & paene dicam ambitione, tres nouas litteras inuexit,lisque Romanam linguam auxit aon alia,quam si totidem regnis in perih fines. Iam Caesar ille Iulius De Analogia,

id est euibus Grammaticorum tricis binos libros conscripsit:& triumphales illas epulas variare & interstinguere non eru

bui, eholica ista dape. Augustus ipse maiestatis suae usqueeo

retinens princeps , ut eorum sibi honores vindicaret adhuc vivus , quam sollicite apud nepotes suos ,quid & quomodo scriberent cauitZQuin ipse eos in Itteras cr notare ita in sue- onio legimus, non natare, quod obtinuit,& quod remotius a Tranquilli mientelataque rudimenta perseplerumque docuit ac ni

'hilaeque Aborauit quam ut imitarentur claro aphum suum. En, ad ferulas istas serio descenderunt ipsa sceptra: & nos fastidimus ac delicias facimus,si per lusum in iis consumamus pauca verbaὶ Dico per lusum. ne tu curiosas mihi curas ingeras: quas te-

cum sperno, & inter remissiones hoc agi saltem postiato,am- .sia iis bulando,garriendo. At enimno istis fructus Quis dicitὶ Pullati sorta e & bullati. at non hoc mei purpurati quos adduxi, non magni omnes viri,apud quos ea semper magna. Speciem non habent, fateor, rem certe & v sum. Vt stirpearbores, fundamento aedes: sic litterariis istis elementis ardua illa doctri narum iacia, Sc Sapientiae ipsa templa. Sed mi arent: etiam illa.

10쪽

illa. Ecce in naui vela de armamenta omnium oculissemunus. i. su una ingerunt di delitescit in puppi gubernator ille cla- . . uus. idem in scientiarum isto corpore cense:in quo speciosae aliae aliae occultat se lecticaces. Quamobrem, mi Murere, ag- gredere,& fuge formidines istas vani vulgi. ille cum risu manum mihi premens Vellem tuam hanc Formidinem, inquit: qui callide in retia ista me compellis. Sed tune valde vacuusῖ id iam inquam. Quia, inquit, longiorem textum praeui deo huius sermonis: qui nec ordiendus est, si abrumpendus.

Alacriter egoint non vacuna magis vacua Murete,quam eo. Lust rare,vagari,discurrere,hoc opus meum Romae. Age,inci-

pe cum deo. Ille doceat, ducat,inquit sed ego te prius,nisi ab-nitis,ad viae huius caput,extra aestum qui adsurgit. Valde placet, inquam .&en, opportune hὶc scamellum substatuet ipsa

facundi dei. Mercurius ibi Emarmore.)insidemusne Insid mus,ait duretus,vel ominis certe caussa.ut mentem eius par-

ticipemus, & interpretem linguam. Sed heus tu,in parte scilicet iuvabist In partu,inquam ego. nam, ut Socrates ille tuus quem ita amas ut in anulo gestes obstetricis munus fungi se ait, & interrogando, dubitando, elicere veritatem: sic ego parturientem te aliquid socialle iuuero mouendo, quaerendo. Ille risit,d sic coepit.

C A P. I I Laeuae caussi corruptae Proniiciat uZ F. altius petituapropagationa sermonis: tu e per Romauum totum orbem. os,Gallos, Hilpanos, Tritannos Larine νυ οῦ sciuisse. Hanc caussam corrupti sinuema- ni Item Sarbarorum incursum Dubca Ingus quando coeperiti Pen la Grammatica v tas. Capellae, Augu*no, Tacito lux.

PR i v s Q v A M hoc stadium serio ingredior, Lipsi: si

placet, ad carceres ipsos paullum resistam. Nam corru- , ptam aliamque a veteri Pronuntiationem nostram esse, uni- uersus hic sermo te docebit:quoinodoc quibusq; caussis,nόnne iure breuiterpraelibabo Mihi videor ad rei tuamq; lucem. Lingua igitur, quam Latinam appellamus, exiguit ollin fini- 1 - ωγbus,ut ipsa gens,contenta, circa Romam fere & finiuina in