Ante-Nicene Christian library; translations of the writings of the Fathers down to A.D. 325

451쪽

cussed by us; Messa chance any one requires us to say that

CHAP. XXIII.y-De laetus voluptate et libidine, atque de matrimonio et continentia. Venio nunc ad eam, quae percipitur ex tactu, Voluptatem: qui sensus est quidem totius corporis. Sed ego non de ora

mentis, aut vestibus, sed de sola libidine dicendum mihi puto;quae maxim coercenda est, quia maxim nocet. Cum e cogitasset Deus duorum sexuum rationem, attribuit iis, ut se invicem appeterent, et conjunctione gauderent. Itaque ardentissimam cupiditatem cunctorum animantium corporibus admiscuit, ut in hos affectus avidissim ruerent, eaque ratione propagari et multiplicari genera possent. Quae cupiditas et appetentia in homine vehementior et acrior invenutur vel quia hominum multitudinem voluit esse majorem, Vel quoniam Virtutem soli homini dedit, ut esset laus et gloria in coercendis voluptatibus, et abstinentia sui. Scit in adve

It has been judged advis lorio give this in ter in tho originia Latin.

452쪽

412 LACTANTIUS. Boo VI. sarius ille noster, quanta sit vis hujus cupiditatis, quam quidam

necessitatem dicere maluerunt eamque a recto et bono, ad

malum et pravum transfert. Illicita enim desideria immittit, ut aliena contaminent, quibus habere propria sine delicto licet. Objicit quippe oculis irritabiles sormas, suggeritque fomenta, et vitiis pabulum subministrat tum intimis visceribus stimulos omnes conturbat et commovet, et naturalem illum incitat atquo inflammat ardorem, donec irretitum hominem implicatumque decipiat. Ac ne quis esset, qui poenarum metu abstineret alieno lupanaria quoque constituit; et pudorem infelicium mulierum publicavit, ut ludibrio haberet tam eos qui faciunt,

quam quas pati necesse est.

His obscoenitatibus animas, ad sanctitatem genitas, velut in coeni gurgite demersit, pudorem extinxit, pudicitiam profligavit.

Idem etiam mares maribus admiscuit; et nefandos coitus contra naturam contraque institutum Dei machinatus est: sic imbuit homines, et armavit ad nefas omne. Quid enim potest esse

sanctum iis, qui aetatem imbecillam et praesidio indigentem, libidini suae depopulandam laedandamque substraverint i Non potest haec res pro magnitudine sceleris enarrari. Nihil amplius istos appellare possum, qukm impios et parricidas, quibus non suffcit sexus a Deo datus, nisi etiam suum prosanh ac petulanter illudant. Haec tamen apud illos levia, et quasi honesta sunt. Quid dicam do iis, qui abominandam non libidinem, sed insaniam potius exercent Piget dicere : sed quid his foro credamus, quos non piget sacere et tamen dicendum est, quia fit. De istis loquor, quorum teterrima libido et execrabilis furor ne capiti quidem parcit. Quibus hoc verbis, aut qua tu lignatione tantum nefas prosequar Vincit ossicium linguae sceleris magnitudo. Clim igitur libido hae edat opera, et haec

facinora designet, armandi adversus eam virtute maxima sumus. Quisquis affectus illos fraenaro non potest, cohibeat

eos intra praescriptum legitimi tori, ut et illud, quod avidheXpetat, consequatur, et tamen in peccatum non incidat. Nam

quid sibi homines orditi volunt Nempe honesta opera Voluptas sequitur: si ipsam per se appetunt, justa et legitima frui licet. Quod si aliqua necessitas prohibebit, tum ver maxima

adhibenda virtus erit, ut cupiditati continentia reluctetur. Nec tantum alienis, quae attingere non licet, verum etiam publicis

453쪽

vulgatisque corporibus abstinendum, Deus praecepit docetque nos, clini duo inter corpora fuerint copulata, unum corpus efficere. Ita qui so ceno immerserit, coeno sit oblitus necessa est; et corpus quidem cito ablui potest mens autem contagions

impudici corporis inquinata non potest, nisi et longo tempore, et multis bonis operibus, ab ea quae inhaeserit colluvione purgari.

Oportet ergo sibi quemque proponere, duorum semum conjunctionem generandi causa datam esse Viventibus, eamque legem his affectibus positam, ut successionem parent. Sicut autem dedit nobis oculos Deus, non ut spectemus, Voluptatemque capiamus, sed ut Videamus propter eos actus, qui pertinent ad vitae necessitatem, ita genitalem corporis partem, quod

nomen ipsum docet, nulla alia causa nisi essiciendae sobolis accepimus. Huic divinae legi summa devotione parendum est. Sint omnes, qui se discipulos Dei profitebuntur, ita morati et instituti, ut imperaro sibi possint. Nam qui voluptatibus i dulgent, qui libidini obsequuntur, ii animam suam corpori

mancipant, ad mortemque condemnant quia se corpori avi dixerunt, in quod habet mors potestatem. Unusquisque igitur, quantum potest, formet. se ad Verecundiam, pudorem colat, castitatem conscientia et mento tueatur; nec tantum legibus

publicis pareat sed sit supra omnes leges, qui legem Dei sequitur. Quibus bonis si assueverit, jam pudebit eum ad

deteriora desciscere : modi placeant recta et honesta, quae melioribus jucundiora sunt qukm prava et inhonesta prioribus. Nondum omnia castitatis ossicia exsecutus sum quam Deus non modo intra privatos parietes, sed etiam praescripto lectuli terminat ut clim quis habeat uxorem, neque serVam, neque

liberam habere insuper velit, sed matrimonio fidem servet. Non enim, sicut juris publici ratio est, sola mulier adultera est, quae habet alium, maritus autem, etiam si plures habeat, acrimine adulterii solutus est. Sed divina lex ita duos in matriamonium, quod est in corpus unum, pari jure conjungit, ut adulter habeatur, quisquis compagem corporis in diversa di

traxerit. Nec ob aliam causam Deus, clim caeteras animantes suscepto foetu maribus repugnare Voluisset, solam omnium

mulierem patientem viri fecit scilicet ne sceminis repugnantubus, libido cogeret viros aliud appetere, eoque tacto, castitatis gloriam non tenerent. Sed neque mulier virtutem pudicitiae caperet, si peccare non posset Nam quia mutum animal

454쪽

414 LACTANTIUS. Boo VI. pudicum esse dixerit, qud suscepto Retu mari repugnat 'Quod ideo facit, quia necesse est in dolorem atque in periculum veniat, si admiserit. Nulla igitur laus est, non facere quod

facere non possis. Ideo autem pudicitia in homine laudatur, quia non naturalis est, sed voluntaria. Servanda igitur fides ab utroque alteri est immo exemplo continentiae docenda uxor, ut se caste gerat. Iniquum est enim, ut id exigas, quod praestare ipse non possis. Quas iniquitas effecit profecto, ut essent adulteria sceminis aegre ferentibus praestare se fidem non exhibentibus mutuam charitatem. Denique nulla est tam perditi pudoris adultera, quas non hanc causam vitiis suis praetendat injuriam se peccando non facere, sed reseris.

Quod optim Quintilianus expressit Homo, inquit, neque alieni matrimonii abstinens, neque sui custos, quae inter se

natura connexa sunt. Nam neque maritus circa corrumpendas aliorum conjuges occupatus potest Vacare domesticae sanctitati;

et uxor, cum in tale incidit matrimonium, exemplo ipso concitata, aut imitari se putat, aut vindicari. Cavendum igitur, ne occasionem vitiis nostra intemperantia demus et sed assuescant invicem mores duorum, et jugum paribus animis serant. Nos ipsos in altero cogitemus. Nam fere in hoc justitia summa consistit, ut non facias alteri, qui Lquid ipse ab altero pati nolis. Haec sunt quae ad continentiam praecipiuntur a Deo. Sed tamen ne quis divina praecepta ei cumscribere se putet posse, adduntur illa, ut omnis calumnia, et occasio fraudis removeatur, adulterum esse, qui a marito dimissam duxerit, et eum qui praeter crimen adulterii uxorem dimiserit, ut alteram ducat dissociari enim corpus et distrahi Deus noluit. Praeterea non tantum adulterium asse Vitandum, sed etiam cogitationemri no quis aspiciat alienam, et animo concupiscat adulteram enim fieri mentem, si vel imaginem

voluptatis sibi ipsa depinxerit. Mens est enim prosecto quae peccat; quae immoderatae libidinis fructum cogitatione complectitur in hac crimen est, in hac omne delictum. Nam etsi corpus nulla sit labe maculatum, non constat tamen pudicitias ratio, si animus incestus est; nec illibata castitas videri potest, ubi conscientiam cupiditas inquinavit. Nec ver aliquia exi timet, dissicit esse fraenos imponere voluptati, eamque Vagam et errantem castitatis pudicitiaequo limitibus includere, cum propositum ait hominibus etiam vincere, ae plurimi beatam

455쪽

Boox I. THE DIVINE INSTITUTES. 415

atque incorruptam corporis integritatem retinuerint, multique sint, qui hoc coelesti genere vita felicissim perfruantur. Quod quidem Deus non ita fieri praecepit, tanquam astringat, quia generari homines oportet; sed tanquam sinat. Scit enim, quantam his affectibus imposuerit necessitatem. Si quis hoc, inquit, facere potuerit, habebit eximiam incomparabilemque mercedem. Quod continentiae genus quasi fastigium est, omniumque consummatio virtutum. Ad quam si quis eniti atque eluctari potuerit, hunc servum dominus, hunc discipulum magister agnoscet hic terram triumphabit, hic erit consimilis Deo, qui virtutem Dei cepit. Haec quidem difficilia videntur; sed de eo loquimur, cui calcatis omnibus terrenis, iter in coelum paratur. Nam quia Virtus in Dei agnition consistit, omnia gravia sunt, dum ignores ubi cognoveris, facilia per ipsas diff-

cultates nobis exeundum est, qui ad summum bonum tendimus. CRAP. XXIV.-Os repentanee, spardon, and the commanda

cerning himself, is, vercome is passion or impelle by destre, o deceived by error, o compelle by force, he has turnedaside to the way of unrighteousnem. For it is possibio sortimis o rought ach, and to e set Deo, i ho repent of his actions and turning to ette things, aes satisfaction to God Cicero, indeed thought stat this mas impossibie, hose morti in tho third book of the Academic But is, as in

the case of those ho have gone astra on a joumen it,ero permitted thos Who have follo ed a devious co serio correctthei error by repentance, it Ouid e more eas to amendrastiness.' It is altogether permitte them. For ii, thinhthat our childre are corrected hen e perceive that theyrepent of thei faulis, and though, have disinherito ind

456쪽

416 LACTANTIUS. Boo VI. destroyed his Woas os righteousness, o forme sin do notstand in the way of him ho has amende his life because tho subsequent righteousnes has efface the stat of his formortiso. Forae ho repent of that hic he has done, unde stand his forme error and on this account the Greelis belleran more significanti speah metanota, hicli, mayspea os in Latinos a return to a right underetanding. Forhe return to a right understanding, and recovere his minitas it ere rom adness, hocis rieve for his error and he reproves himself os adness, and confirm his in is a belle course of life then e speciali Marti against his very thing that he ma no againae led into the fame nares. In hori, even the dum animais, hen the are ensnared by fraud, is is an means the have extricate themselves soas to escape,aecome more cautious for the future, and alwaysinoid ali thos things in hicli they have perceived Wiles and 8nares Thus repentanc mahes a man cautious an diligentio avoi tho fauit into hich he has once falle throuuli deceit. Formo ne an e so prudent an so circumspectis no at somo time toralip and thereiore God, knowing our,eaness, o His compassion ' has pene a harbour os refugerior man, that the medicine os repentanc might at this necessit towhie our finitu is liable Therelare, is any one has erred lethim retraco his step, and M oon a possibi recoVer an reformhimself.

μετάνοια. The mord properindenotea a change es iniud, multinii achange of conducti Resipiscentiam.' Pro pietate sua.' Augustine de civitat Dei, .axe laina in use of this expressio as applied in God. Virg. Enesia vi. 128. Mala.

457쪽

and is, are ablerio conceat authinifrom ali men, We cannot conceat it from God is hom nothing an e hidden, nothingsecret. Seneca close his exhortations it an admirabie sentiment: ethere is, a says. 'somo great deity, and greater than canas imagined an soraim, endoavou toclive Letus approve urselvecto him. For it is o no avali that co science is confined medie open to the stolis God.' What canbe spolien illi reater trulli is him ho kne God than hasbeen saida a man horis ignorant of true religions orae both expresse the majest o God by vin that it is inogreat for the reflecting powers of the human indri receive; and horiouched upo the very fountain os truth, is perceiving that thoclis of men is not superfluous, a tho Epicureans illhavs it but that the mari it thei endeavou toclive to God, ii indeed thensive wit justico and pie . o mi t have been a true orshippe o God ii an ono had potnted out in him God an ho mio assuressi have despised Zeno, an histeacher Sotion, it he had obtaine a truo uid of Wisdom.

458쪽

no one; ho is loWly, mercisul, bountssul, mill murieous: peace perpetuali dWelis in his mind. That an is ound hecis just, hocis perfeci. Whooer, theroforo, has obved ali these heavent precepta, hocia a Modistippe of the true God Whos sacrifices are gentienem os spirit, and an innocent life and good actions. ho who exhibus est theso qualities offers a sacrifice a ostenis holers m any good andilous action. Formo does no desim in sacrifice Da me sit. 10. η Dei α Mas.

459쪽

and of the formissimis in God.

Februis,' a mord med in tho Sabino language lor purgationa. Othera rein fibris,' intrassa, offered in sacrifice. Therocia an allusion to tho altarit Hercules, callod ara maxima. Quae summum fastigium imponerent.' The phras properly meansio completo a bullain is alain thoi pediment eu lo. menos ita

figurative M.

460쪽

an sith a sacrifico is a victim, an a many thinga a Meburni upo the altari ut God does no mata uso ither os the one or the ther,aeca eme is reo imm corruption, and that is altogether corruptibie Therelare, in Ench case, stat