Antonini Politii siculi ... De quinta essentia solutiua atque breui epylogo componendorum medicamentorum, cum aliquibus phylosophiae ac medicinae problematibus. Libri duo. Ad illustrissimum ... ducem Ossunae regni Siciliae proregem

61쪽

Ac brem epilogo comp.meae Lib. I. sstis mouere nauim adhibetis decem homines qui si non sufficiant non statim adhibetis alios decem sed duo aut tres, sic etiam si v limus verbi gratia Aloem dare atq; acuere magis qualitatem aloes accipiemus aloesdrammas duas alterantium scropulos duos, atq; ita id fiet quod optamus, Ut vis purgatoria aloes augeatur hanc proportionem seruauit Galenus T. melod. text. a. in comis G lemmponenda sua iera nam ubi voluit augere fa- cultatem aloes addit tertiam partem medicamentorum alterantium quae possunt augere ipsius facultatem, idem dicendum de reubarbaro, si eius facultate velimus augere accipiemus reu barbari scropulos quinq; spice cinnamomi, Ruinantis, ana stropulum semis atque ita augetur facultaS reuba hari,& ideo non miremini quod interdum medici misceat correctorijs modo plus modo minus, quia hoc faciunt propter varias, di diuersas quas habent intentiones, quia coguntur alijs scopis quantitates diuersas, proponere, si volumus minuere facultatem Purgatoriam eandem rationem quam dixi H a se

62쪽

6. ze quiora sentias uti . seruabimus scilicet quantitas alterantium' minor misceatur, nam quintus preceptor Galeni cum haberet in animo diminuere facultatem purgatoriam colocintidis, & scamonet addit bdelium,& masticem sed in mianori quantitate verbi gratia vos qui vultis imitari quintum hac in re accipietis scam nei, & colocintidis ana granos tres masticis bdelijana granum unum ita ut adhibeatis tertiam partem medicamentorum abstringentium, & diminuentium facultatem nimiam purgandi colocintidis,& scamonet, quod dico de his vehementibus purgantibus idem etiam putatote dictum esse de m diocribus. Si postremo volumus admiscere medic menta correctoria pro vehiculo, ut producant purgantia ad aliquem locum peculi rem,erunt miscenda in ea quantitate quae sit sufficiens ad id agcndum quod optamus, id autem Vanum erit, quia si purgantia erunt mediocria sufficiet producentia esse in Oct M a portione, verbi gratia volumus agaricum deducere ad renes , v t purget pituitam

63쪽

Ac breui epilogo eo .nud Liba carenum, accipiemus agarici scropulos quatuor accori stropulum semis vel paulo plus,

aut minus, si medicamenta erunt veheme

tia, quantitas perducentium debet esse in equali portione vel paulo plus.

Sed dicetis si medicamenta erunt vehe. mentia, quantitas perducentium cur non debet esse minor audite rationem medic menta vehementia dantur in exigua quam

litate ad grana vix deducentis ad aliquem locum, & sc potest cosstere in parua quantitate, propterea si velletis horum medic

mentorum perducentium minorem qua

titatem traddere, vanum esset verbi gratia si placeret colocintidis perducere ad purga dos oculos dabitis eius granos septem vel octo si vultis apponere puluerem seniculi vel eufragiae granos quatuor nihil efficietis quia haec vis non potest consstere in tanta exigua quantitate , ideo necessarium cst si accipiatis colocintidis granos octo,tantumdem accipietis ccrrigentium,vel etiam granos deccm, atq; ita efficictis medicame tum accc modatum, di quod in his mon- si

64쪽

o x t me essent tituis

stratum est idem etiam putatote monstr tum in omnibus alijs,atq; haec est ars, quam si teneatis non poteritis errare in miscendis purgantibus cuin correctorijs. Notate tamen hanc regulam, & meth dum nostram seruandam dum taxat esse in mediocribus purgantibus , & vehementibus,quia lenientia non tam exquisitam postulant rationem dolandi.

Quid sit Quinta egentia.

c A P. VI.

ΞD antequam ad ingredientium medicamentorum examen deueniamus, quoniam in hoc opusculo agiatur de quinta essentia purgatiua, opere pretium esto ut primo ipsus quintae essentiae diffinitione agrediamur,nam ex Raymundo Luglioqui . primus inscripsit quem sequuti sunt Ioanes

de rupesesia Brustic, Vuladio, dicitur, posse

65쪽

Ae breui epilogo eo . med.Li L syextrahi quinta essentia ab omni planeta, me tallis, & animalibus, &sedistinitur seu d

scribitur, ut sit summa, & celestis eorum s cultas,& virtus tenuissima, quae cum vig re totius essentiar, & puritatis absq; aliqua quantitate elementali aut sensibili licet non

sine qualitatibus suis, & uirtutibus,& tali

pacto conseruat sanitatem corporis humani prolongat iuuetutem, retardat senectutem,& faciliter morbos expellit, & datur dupplex quinta essentia alia simplex,& alia co- posita, simplex est illa quae ex uino latum e fici tu r aut celidoniae fragarum, antimonij, &c. composta autem dicitur illa quando adduntur aliqua remedia ad aliquam quintam essentiam simplicem persectam, adeo ut

actrahat ad se uires illorum medicament rum,& ad haec potest an nouerari,& ccmpOni aurum potabile, haec in quam cum siti nuissima potest conseruare uires,&uitam prolongare, quia ratione tenuitatis misce tur cum humido, penetrando etiam partes densas,& sic segregat excrementa quae inue

niuntur, quolibet impurum expellendo, M

66쪽

ca quinta essent oluti ealidum naturalem restaurando, ita quod . uirtus cuiusq; mixti lateat in quinta essentia uel calida uel frigida uel humida uel sicca,& operatur sicut prius in suo mixto, sed cum modis,& effectibus magis celestibus, & mirabilibus. Quomodo mixta intelligantur ege calida vel frigida.

c A P. VII.

T quoniam per Galen. in

libr. de simplicium medici facult. cap. 24. impossibile est aut probe ipsum medicamentum coponere aut eo quod ab alio compositum est idoneae uti antequam simplicium medicamentorum facultates pernoveris, Propterea prius a simplicibus ingredientihus nostram copositionem uiribusq; eorum oportet incipere.

Est tamen notandum primo quod quado

67쪽

Ac Avui epilogo comp med. Lib. I. queritur in quocunq; mixto, an sit calidum, fricidii, vel siccum, &c. non debes intelli et re simpliciter tantum, sed quod sit solummodo vel calidum, vel humidum tantum, quia in clementis quae sunt simplicia ut aer,& aqua sunt humida,vel calida simpliciter, mixta uero quae constant ex quatuor lementis,& consequenter omnibus primisi ualitatibus intelligendum est, quod vel nixtum sit frigidum largius, vel frigidum partius, alij autem sunt in subdominio haae

autem sunt sormalia verba Caleni in libr. I. de teper. cap. 6. & sic lactuca est calida quia i nn ipsa constat ex elementis calidis . prout sunt omnia alia mixta,& licet stet in esse refracto,

nihilominus dicitur frigida quia non est tam calida intense sicut allia, & piperes, &allia sunt frigida tum etiam piperes, sed non scutiat tu ca quia latitica est frigida largius piperes, & allia frigida parcius, comparatis

semper temperaturae corporis humani veluti regula prout Galen. lib. 3. simplic. med. G. .

facult. cap. 6. K. u. His lubitis est videndum quae sint ingre- 6.

68쪽

6 6 aee quinta 6 lentia solutiva dientia in nostra compositione,& quae sint eorum vires,& qualitates. Ingredientia sunt haec, videlicet aqua ubiis,destillata eo modo quo infra dicetur scamoneum, persectissimum recens, reubarbarum, in dianu, scilicet mechioacam, bdellu, vel dra agantum , si ruppus cidoniorum, luleppus violatus, ius gallinaceum,& sa

carum.

De vini quinta essentia seu aqua viti. A P. XII LE viribus quintae essentiae vini eiusq; qualitatibus ,

incipiendo a vino extrahiatur eius quinta essentia qui simplex dicitur,cum de co- posita iam dictum est superius, & extrahitur a vino optimo guarneto, Ssi non aderit guarnetum a quolibet vino albo tenui non valde vetusto quod quidem

69쪽

Ae ἶreuἰ epilogo comp. med. Lib. I. Ovetustum est magis calidum recenti prout affirmat Gal. 3 . lib. smpl. medicam. facult. cap. χo. & 8. lib. simpl. medic.cap. de vino,& a. de loc assect. cap. 9. & de precognit. ad postum. cap. 2.& ut extrahamus vini quinta essentiam persectam potest fieri optime eo modo quo doctores in destillando commendant prout Avicenna, Bartholomeus, Montagnana, Raymundus, Luglio, Albertus, L ioscorideS,Hyeronimus Cardanus, de multi alij Doct. volunt isti quod ex quatuor mensuris vini in prima destillactione extrahatur me si a pars, in secunda destillatione,

tertiam partem extrahi, in tertia,ex quinquq partibus amictas unam, quartam autem destillationem uanum est tentare, ego autem expertus sum modum faciliorem,& ab sIabore tantiqi temporis amissione, & unica tantum destillatione facere persectissimam ac si in tribus alijs efficeretur, modus est hic habeas Elaminicum magnum cum collo logo, recto uel anguillari,spacio trium palmorum uel uitreum, aut terreum, uel ereum, licet terreum sit magis laudabile bene lut 3 2 tum

70쪽

68 V e quinta essent lutiva.

tum prout uulgariter distillatores uocant . ilmataraeto, pone vinum ut supra dummodo tertia pars elambici remaneat uacua,& in orificio colli ipsius ponas spongeam, super illam spongeam optura orificium ex linteo ex filo dente dictum rarum, & tenue,& madefacias ipsum linteum lateo communi propter quam diligentiam .aon transeunt nisi uapores tenuissimi, & aerei,& slema seu parteS crasse non transeunt ratione lintei oleo madefacti,& posito linteo, ponas cohoperculum seu cappellum uitreum ut v cant, bene ligando,& obturando coniuncturas ne sumus seu uapor possit exire sciento igne extrahendo, & probando cum lucerna accensa in catino, comburendo dictam aquam uitim,& dum accenditur,& infundo catini nihil remanet segmatis, tunc seruetur in uase vitreo bene opturato rubea cera, pro nostra compositione, quas quidem uires pridictae aquae uitis sunt hic,primo ex Arnaldo de Villanoua Theodorico, & aliis fragit apostemata intrinseca per os absumpta, & madefaciendo partem affectam,