Supplementum dissertationis De parallaxi solis. A r.p. Maximiliano Hell, e S.J. ..

4쪽

DISSERTATIONIS

PARALLAZISOLIS.

Astronomo C areo Regio.

6쪽

Qi ulla mihi unquam minime grata obtigit disceptatio litteraria, ea certe erat illa , quam anno abhinc uno super observatione mea Wardhusensi Transitus Ueneris, a Cel. D. de la Lande excitatam , ct a me , ut arbitror, in Appendice ad Ephemerides Anni Ir73. ad finem perductam jam novere Astronomi. Prodierat jam Anno I77o. opus vastum: Coblectionis Petropositanae Omnium Observationum, quor occasone Trans tua Veneris per Solem An.

jussu Augusa per Imperium Russicum insitura

fueriant, in quo non solum ex observationibus Rustiae, sed & aliorum locorum methodo nova Cel. 9 LL- Iris. Euleri, in quantitatem Parallaxeos Solis, in errores Elementorum, observationum, longitudinum inquirebatur , quo a me perlecto opere, in telleXeram, plurima minus recte ibidem tractata &statuta , atque inter caetera, momentis singulis obser Vationis meae eos fuisse tributos errores, quos cer tus eram, iis tribui non polle ; intellexi una proto exactitudine calculorum emn opere multa deiiderari; videram nempe I. Calculos trigonometricos A a sphae-

7쪽

4 sphaericos rudiore modo, ad singula tantum minuta prima, neglectis secundis , supputatos , indeque non parvos in conclusiones, errores derivatos fuit se. Videram ΙΙ. Conclusiones has erroneas sibi invicem minime respondere. Videram ΙΙΙ. Contra statutas methodi Regulas nonnulla perperam pertractata, Sapplicata. Videram IV. Observationi in sinu Hudsonis factae omnem tribui exactitudinis characterem atque ad normam hujus solius. reliquas observationes errorum damnari. Uideram V. Parallaxim Solis actualem inde deductam 80 67. non respondere Parallaxi Anni I 769 e ducentis pluribus combinationibus, variisque Methodis a Cel. Shori Angliae Astronomo supputatae. Videram VI. Conatum omnem adhibitum fuisse, quo observationis

C aneburgensis contactus externus in egressu, in malis coeli, aerisque circumstantiis obtentus, a graviore liberaretur errore, contra vero studiose elaboratum esse, ut observationi Wardhusianae completissimae, & in optimis coeli, aerisque conditionibus a me, annis 26 continuis in praxi observato ria exercitato perfectae nota imprimeretur observationis minus exactae, saltem non exactioris' prae Ca-janeburgensi; Videram denique VII. per eadem ipsissima Elementa, per quae observatio C an eburgensis ab errore graviori liberari debuit set, praeter intentionem calculatoris, errore triplo majore assici, quam, qui in eo opere assignabatur. Haec, &alia, quae silentio, causa bonae pacis , praetereo, optime

8쪽

optime videram, atque perspexeram, a) ct licet

per summam injuriam, Oblervationem Wardhusianam in hoc opere erroribus gravioribus obnoxiam declaratam esse cernerem, alto tamen silentio ad id usque tempus haec omnia sepulta volebam, quo in tertio Expeditionis meae volumine hanc Parallaxeos materiam pertractandam susciperem.

M Ex his generatim hie a me recensitis, CeI. Dominus Lex eli facile intelliget, mini eum veritate scribere potuerit in suis aenimadversionibus pag. IO3 , sci Iicet: - Ηaec igitur sunt ,, quas contra dubia it R. P. Heli allata praeprimis monenda , , habui; confido autem unum quemque aequum harum re- rum arbitrum facile inventurum, quod veritatis amore , , ductus leviores cutinam haec ν de Omnibtis erroribus a pr- mari posse leviores quasdam aberrationes, quae in opereis Collectionis Petropolitanae se produnt , reticere non V se luerim, quas tamen B. P. Heli non detegere, multo mi-

is nus demonstrare valuisset. cmc hvmile CH. D. Lexellii de , , meis laboribus judicium inde profectum noscitur , quod coetera, , mea opera in Publicum edita fidem, non Afronomica, sed ,, Geometrica. 6 Anablica tractanti haerentis prorsus ignotaia fuere. Eodem veritatis amore ductus c prosequitur ol. se Lexessis 3 jam quoque confiteor , ob rationes tum in Dissertatione praecedenti, quam hae II. 3. ω ψ. allatas, ,, ealculos meos de Parallaxi Solis , qui Tomo XVI. Novor. ,, Coment. Acad. Scient. Petrop. inserti sunt citi ne atitem lassistat, qui Collectionis Petropolitanae pro usque adeo ,, exactis haberi non debere, imo evidenter omnino 'falsa se esse . quae de eorrectionibus oblervationunt in Americaia caddi opportuit, di alibia factarum ibidem di euntur, nee, , aegre omnino seram, si quis hunc errorem ex perversa ap- , pileatione Methodi Euteri aenae deducere velit. ,, Haec Ce . LexeIIius, & tamen quanta cum aerimonia invehatur in mea Dissertationis de Parallaxi Solis pag. 84. generatim inserta verba: quae augmenta errorum in nonnullis obserea tionibus a Cel. Lexeli correctis, D d me examinatis reperta,

indieitim proe bene. in usu Methodi quidpiam Mitii irremisse, testimonio sunt animadversiones ejus in Dissertationem meam de Parallini Solis.

9쪽

At enim Anno 1772 nihil minus mihi in animo erat, quam, aut materiam hanc Parallaeticam pertractandi, aut observationem meam ab injuria in opere Petropolitano illata vindicandi, cum, me non opinante, Mense Μ o in publicum producitur Me- moire Cel. D. de la Lande, in quo observatio Ca-janeburgens s non solum ab omni erroIe immunis,& exactissima, sed insuper mea Wardhusiana, utpote Criane burgensi contraria, inaudito correctionis , aut confictionis crimine suspecta, atque erronea declaratur, hoc est, pro obserVatione nota postrema promulgatur; Hic enim vero propositum meum tacendi de injuriis in opere Collectionis Petropolitanae, meae quoque observationi illatis minime ultra tenendum ratus, una veluti responsione, iniquum modum, quo observatio Wardhusiana . in utroque opere ante dicto habita est, palam facere

decreveram; quod ipsum jam praestiteram per Dissertationem meam de Parallaxi Solis Ephemeridibus nostris Anni 1773 Appendicis loco evulgatam.

Quoniam Vero, ut ante dixi, ex opere Collectictis Petropolitanae optime perspexeram, in eo maxime elaboratum suilla, ut errores observationis C aneburgensis, quam minimi efiicerentur , contra vero observationi Wardhusanae, si non majores, saltem pares C aneburgens inesse demonstrarentur . videramque una per eadem elementa,

quibus contra intentionem calculatoris 3 errores

10쪽

Cajaneburgensis iminui debuissent, triplo augeri, ea de causa , per ea ipsissima elementa Collectionis

Petropolitanae, per quae observatio C aneburgen-ss erroris majoris immunis declarabatur, eam erroris gravioris condemnari debere in Dissertationis meae de Parallaxi Parte I. adeo manifeste demonstraveram, ut in conclusione pag. 32. alterutrum admitti debere candide affrmaverim: vel error trium observationum , ne e C aneburgenses .

non recte determinat fi , vel di eremias meridiamorem Methodo D. Lexesi non recte defestas. Atque hoc meum Dilema tantae erat eficaciae, ut lectis his meis a Cel. Lexeli argumentis , pars Dilematis utraque ab eo admissa fuerit, scilicet, Θ errores observationum , se di erentias Meridianorum, cum rimis observationis CH eburgenses, in Fere collectionis Petropolitanoe non recte fui e δε- terminatos , videatur Disquisitionis Cel. Lexeli pag. Io3 ct IO Sed enim eaedem hae meae demonstriationes. animo prorsus philosophico, & sine ulla verborum acrimonia a me prolatae, praeter intentionem meam, tantam in animo Cel. Lexellii excitarunt tempestatem, ut sui quasi oblitus, ea in publicum protulerit in Disquisitione sua, & Animadversionibus, ab que Additamento , quorum nonnulla , posito aliquantum calore , jam ipse quoque datis ad me litteris, improbat, ct suo tempore, aetate provectio-