Fontes Iuris Romani Antiqui

2쪽

Brunsii Fontium hanc septimam editionem ita instruere ut prodeat prioribus non plane indigna, eius fuit quem sextae ad0rnandae socium adsumpserat Theudorus Mommsen. Qua in re non dubitavi viros doctos consulere: Franciscus Bu8ghel6r, qηem repentina morte ereptum iam dolemus, legem Oscam tabulae Bantinae, suo Lansledictum perpetuum etiam huius editi0nis causa tractaverunt, sott-hold sundormann leges a Frontino servatas perlustrarit, Franciscus Shulsch cippo antiquissimo edendo adsuit. Paulum viareth de senatus eonsultis quibusdam adii. In inscriptionibus tractandis Hermannus Dossau per totum fere opus consilio et 0pera editionem adiuvit, in papyris inde a

novissine legerat in huius libri usum c0ngessit. In editi0ne imprimenda Dr. phil. Nitis operam mihi pra stitit; idem in colligenda et praeparanda materia ad manum mihi erat. Scripsi Argentorati m. NOV. a. 1908.

3쪽

Ad aditionem quintam praem0Ditis pariter ad Sextam phe veniunt. Ad hanc quoque LBnelii adiutori0 n08 u80s esse qnωή

tuo ex instrumentis rec0gnitis Vel Π0Viter reperti8 nobis i 6 querunt utilia, ea mutata adiBetRVH esse 0perst nostra et IRA, ipse ostendit et potiora in indice praemi880 n0tis adpositis dε clarantur. Hoc addendum pro un0 edit0re hunc libellum naetula esse duos eumque iam SeXtum ΡT0dire recenBitum oPera communi Praeter alia minora, quae perspicuitatis causa Visum sistaliter administrare, in neg0titS 0rdinandiS disp0Sitionem ita mu lavimus, ut primum l0gum teneant leges dictae rebus e6mmu nibus saerisve, secundum legeS dictRe R privatis rei suae, id sisttestamenta et reliquae mancipatione8, tertium negotia ad ius rerum Spectantia, quartum quae Spectant ad ius obligationum ordine fere Gaiano, ut eum nuper ΘTyllcnVit Pernice in parregorum tertio, scilicet ut praecedant quae re Verbis litteris contrahuntur Ve1 solvuntur, c0mpreheD8a Sub communi titulo pecuniae ceriste, sequantur obligati0Bes c0Π8eBSU c0ntractae. Duae operis partes legum et neg0tiorum altera, altera scrip-t0rum cum non ad omnes harum rerum studi0808 pariter pertineant, utile visum est ita dispescere, ut seorsum tam illa quam haec comparari p088et.

LIueris et amicis postquam ereptus est sarolus 800 tu runs, horum est, ut uuantum fieri potest in illarum guram e m3R---t, quam ipse praestitisset, si fata sivissent. Quam ob rem

4쪽

iusta facere amico, culus angor desiderio, equidem ita decrevi, ut fontium iuris Romani antiqui, quorum cum auctore ViVo tamquam communis mihi cura fuit, futuram recognitionem et continuationem post eius obitum immaturum in me susciperem. Prodit igitur iam syllogae eius editio quinta meis curis aucta et expolita. In ea opera duas res secutus sum, primum ut in summa re sylloge talis maneret, qualem auctor esse voluit, deinde ut quae ipsilm, si vixisset, emendaturam vel adiecturum fuisse persuagum habeo, ea postuma hac

opera mutarentur et adderentur.

Itaque quae ex monumentis librigue selegit Brunsius, suis locis reliqui omnia neque quicquam sustuli, quiumquam erant quae omitti possent. Nam in eiusmodi delectu cum alia aliis probentur et in multis a casu magis quam a iudicio editor pendeat, committere nolui, ut quae per quattuor editiones circumieruntur, in quinta hac

desiderarentur.

E contrario meum esse existimavi, ut quae in hoc volumen recepta sunt, ita ibi legantur, ut qui eo utitur certo fundamento insistat neque erroribus coniecturisve tacitis tallatur. Quam ob rem tam monumenta quam auctorum locos ad probas editiones ita rec0gn0Vi, ut quatenus liber pervenit tradita lectio aut in ordinem Verborum reciperetur aut, ubi expelli debuit, ex adnotatione id. intellegeretur. Deinde quod inter syllogae huius praecipua merita fuit, ut quotiens denuo ederetur, prodiret, id quod ipse Brunsius quartae iure praescripsit, auctior emendatior, id in quinta ego curari ut retineret, ita tamen, ut abstinerem ab ea oneranda; ipsa enim brevitate sua vel maxime et nitet et prodest. Praeter duo monumenta, legis fortasse Rubriae iragmentum Atestinum p. 102) et decretum pontificum p. 237), pro quartae editionis supplemento a me se0rsum emissa a. 1881, quid in hac editione accesserit, ex tabula

subiecta cognoscetur.

Edicti perpetui reliquias cum viderem post egregias curas otionis Lsnel das Edictum perpetuum, ein Versuch m dessen mederherstellung. Llysiae I 883ὶ non posse repeti, ut repetiverat

Brunsius, ad recensionem Rudorissanam, ab ipso Leneli0 impetravi, ut eum laborem in se reciperet. Praeter eum, qui tam insigni tractatu librum hunc exornavit, multi viri docti tam philologi quam iuris periti et Brunsii causa carae memoriae viri et mea alii aliis

locis me adiuverunt, quorum nomina suis locis reperientur.

5쪽

Tertiam vix emiseram huius libelli editi0nem, eum n0va in lucem prodiere iuris m0numenta gravissima haec: tabulae ceratae Pompeianae, n0Vae tabRlae UrS0nenses, leX metalli Vipaseensis. Quae libello deesse quo magis dolebam, eo libentius bibliopolae cedon0vam iam nunc poscenti editionem. In qua ad0rnanda hoc primum curavi, ut tria illa m0numenta reciperentur; dein et alia quaedam min0ra et r0gante amico 0llega 0rati0nem Claudii de iure h0norum Gallis dando adieci. Cetera n0n mutavi, nisi quod cuncta n0Vis curis pertractavi, praetoris edictum adcuratius redegi, Eantinae

tabulae epierisin BueehBlerus benevole adhibuit. De rati0ne philol0ga nune cum filio tvone Bruns philologo potui deliberare. Scripsi Bero lini mense Octobri a. MDCCCLXXIX.

In hae nova editione summam opusculi rationem atque di Sp0sition8m mutandam mihi non esse arbitratus sum; singulas autem y Rrtes emendavi atque ampliavi: redipere potui legis coloniae Oenei IV 0 Juliae fragmenta a. I 871 reperta et contraetuum dautione8e triptychis Transsilvanis a Momingeno in eo ore inger. Latin. as, prRetoris edietum perpetuum, quatenus servatum nobis e8t

6쪽

addidi, ut taceam de minoribus quibusdam tam legum quam negotiorum speciebus adieetis; lex 0sea tabulae Bantinae auctore Fr. Bueeheler, c0llega B0nnensi, interpretatione philol0gica instructa est lex collegii aquae fulloniae a Mommgeno retraetata; XII tabularum

iontes accuratius adlegaVi.

Gratias ago Th. Mummsen, qui in hac ut in priore editione consilio et ope ferenda me adiuvare nunquam destitit, et Ηsrm. 0ldenburg, phil0l0g0, euius ope usus Suin in quisVis re ex Rrt

philol0ga diiudieanda. Mense Oet0hri .. MDCCCLXXV.

In ad0rnanda huius colle etionis n0va editi0ne prioris tundamenta, Usu comprobata, retinenda censui; eeterum id egi, ut addend0 et emendando quasi manuale qu0ddam i0ntium iuris antiqui usque ad

SaecΠlum tertium p. Chr. n. nune pararem. Retinui igitur trium partium dispositi0nem: legum negotiorum, seriptorum. Earum autem in primam, praeter legum regiarum et XII tabularum reliquias, nunc leges, quae proprie Sic appellabantur, 0mnes omnin0 recepi, quarum Verba genuina aut inscriptionibus aut libris nobis tradita sunt, ut uno quasi in eon Spectu perspici atque inter se e0mparari p0ssint; eandemque Se lutus rationem etiam senatus e0n8ulta 0mnia. quae ad ius pertinent, adieci. si steteris senatus c0nsultis itemque ex edictis privilegiis n0nnisi gravissima quaeque, artiore vinculo cum iure c0niuncta, recepi. Pars se unda omnia nunc continet negotia, quae inscriptionibus nobis tradita sunt usque ad saeculam tertium. Additae sunt titulorum quorundam sepulcralium partes ad ius negotiaque civilia Spectantes Tertia pars certa ratione certisque finibus circumscribi vix potest. Scriptores iuris c0nsultos prorsus omisi, cum separatim editi sint in Hugelistii iurisprudentia anteiustiniana. . Ex reliquis autem auctoribus remotiores tantum exscrip8i, qui maiorem quandam in

7쪽

iuris doctrina hstbent auctoritatem. Quodsi Vero quis dicat, εtiam alios fuisse recipiensdo, aliosve eX iis fuisse eligendos iqeos, sibi habeat, infitias non ib0: liberum quoddam in tali re concedendum est arbitrium; utique eaVendum mihi erat, ne nimia fieret lib6lli

moles.

Penitus recedendum a priore editione mihi erat in constitusndis tam legum quam ceterorum locorum lectionibus. Etenim abstinεndum erat ab omni cui indulseram licentia, ne Sermonem antiquum in recentiorem converterem neve ullo alio modo legitimas scripturasi mutarem; praesertim in inscriptionibus aecuratissime arghetyporum textum etiam gi orth0graphiam spectaS) servavi. Necessarias vitiorum emendationes ubique aut notis aut litterarum forma indicavi: notas vero, tam criticas quam litteraria8 et exegeticas, ad artos libri manualis fines redegi. Quicunque igitur accuratius aliquem locum tractare V0let, ad uberi0res inscriptionum collecti0nes aliosve libros aecedat nece88e est. Tantum etenim abe8t, ut avocare ab iis velim, ut invitare viamque ad eos aperire prop0Situm habeam. In titulis sepulcralibus et in omnibus, quos e Script0ribus regepi, locis brevitatis studi0 multa quidem, quae ad rem meam facere mihi B0n Videbantur, 0misi, semper autem certis quibusdam signis id indicavi. Si plus minusve secuerim, Re fraude .eSto.'

Gratias ago Th. Mumm88n, qui inscriptionum ap0grapha comitermeeum communicavit, et ΗΘnrico Dresset philol0go, quem de re

grammatica consulebam.

ense Decembri a. MDCCCLXX.

8쪽

Numeris V in VII quae notantur, accesserunt in editione quinta, sexta, septimst.) Quibus nihil adnotatur, eae aere lapide ligno papyro inscripta sunι.)

Cap. I. Leges regiae 1 Additamentum. Cippus antiquissimus in Foro Romano

Cap. II. Leges XII tabularum . . . 15

Cap. III. Leges publicae populi Romani post XII tabulas latae.1. Lex Plaetoria de iurisdictione so Censorinoi .... 452. Lex Aquilia de damno te Dig.ὶ - 4 453. I in Silia de ponderibus publicis se Festoὶ ..... 464. Lex Papiria de sacramenti8 se FeAtOi . . . 475. Lex Cincia de donationibus o Vat. fr.) ...... 476. Lex A tinia de usucapione 0 Gollio) 477. Lux Sulpicia rivalicia se Festo) . 48

8. Lex Osest tabulae BautinaΗ ............ F 489. Lex Latina tabulae Bantinae . . ' 53. I 0. L0X Acilia repetundarum . . . . . . bb

12. Lex Cornelia de XX quae8toribuS . . . . . . M 89

l3. Lox Cornelia de sicariis et veneficis se Dig.) .... 9214. Lex Antonia de Τermessibus 9215. Lex Mamilia Roscia Peducasia Alliena Fabia luel potius Iulia agrariat se grom.) . . 9516. Lex squae dicituri Rubria de Gallia Cisalpina .... 97W37. Legis fortasse eiusdem fragmentum Atestinum .... 10l18. Lex stabulae Heracleensis, dictvi Iulia municipalis . . 10219. Lex Falcidia se Dig. . . 11020. Lex Iulia de vi publica et privata se Dig.1 . . . - 1U21. Lox Iulia de adulteriis se Dig. . . 112, 22. Lex Quinctia de aquaeductibus se Front.) H323. Lex Iulia et Papia Poppaea se Dig.) 1io24. Lex Iunia Vellaea se Dig j . . . 11625. Minora legum incertarum fragmenta . . IUUI 26. Lex eonvivalis quae dicitur Tappula 11s

9쪽

C. IV. LBges doloniarum et munici Piorum

inst. Fragmentum legiS Ili SpaniensiS . - . . . . . . 32. Fragmentum Tudertinum . . . 33. Fragmentum Florentinum a is VII 33 . Fragmentum legis Lauriacen8i8 . . n

U34. Epistula incertorum imperatorum de Tymandenis 35 Epistulao Ablabii praef. prael. et Conglautini imperatoris de iuro civitatis 0reiStenorum . . . Cap. V. Senatus consulta

38. SC. de philosophis et rhetoribus se Suet.) . . 39. SC. de TiburtibuS TU 40. SC. de artificibus Graeci8 .

b 43. SC. de AphrodisiensibUS . . 44 Sonatus consulta et edicta de campo Esquilino.

52. 8C. Claudianum se .

m 53. Orationes Claudii de decuriis iudicum et de aeeugato

SC. do sumptibus ludorum 64. SC. Orsilianum se Dig.

164 166170 170II 1176 180185I89 189 190 191 193 193 194194194195198200 202 202 2032042042042052072ll

10쪽

XIII

Cap. VI. Edicta et decreta magistratuum, praelaetorum, Sacerdotum 65. Edictum perpetuum praetoris urbani se Dig. etc.)66. Edicta aedilium Curulium . . a. . a 67. Edictum censoriam se Sueti . . . . an

68. Edictum A. Antonii triumviri se grOm.ὶ . . .

20. Decretum proconsulis Hispaniae ulterioris . . 71 . Decretum proconSuliS Sardiniae ......HTIV. Epistula praesectorum praetorio ....

72. Edictum Ti. Juli Alexandri praefecti Aegypti . 73. Edictum Mettii Rufi d0 tabulis possessionum sundi 74. Edictum XV virum sacris faciundis V 75. Decretum XV virum sacris laciundis V 76. Decretum ponti1icum Cap. VII. Constitutiones imperatorum.

77. Edictum Augusti de aquaeductu VenafrRDO . . , 78. Edictum de temp0ribu8 accuSationum .... 79. Edictum Claudii de civitate Anaunorum . . c80. Epistula Vespasiani Rd Vanaei OS . , , . . AE81. Epistula Vespasiani ad Sab OreuSes . . . . 82. Epistula Domitiani ad Faleri PDSeS . . . . . 83. Epistula Traiani Vel Hadriani . . . . . .

85. Decretum M. Aurelii et Commodi . - . a V 86. Decretum Commodi de saltu B Urunitano ....

VII 87. Rescriptum Soveri set Caraealtae de longae possessi

UII 38. Rescripta duo Severi et Caracallae de transactionibu

89. Epistula Severi et Caracallae ad TyrRDOS . . .ri 90. Decretum Gordiani ad ScaptoparenOS . . . . . VII s1. Rescriptum de misione bonorum . . . . .

VII 92. Rescriptum ad Aurelium Sovorum de litibus destitutis UZI93. Rescriptum Philipporun ad colonos Vici cuiusdam

Phrygiae . . m . . .

ri 94. Edietum Constantini de aecuSationibu8 . - is I95. Fragmentum constitutioniS contra Caesarianos . . .

I97. Epistulae Valsentiniani Valentis Gratiani do provincia Asia Cap. VIII. Privilegia Voteranorum. 98. Diploma militis peregrini ef. p99. Diploma militis civis Romani VII 100. Missio Eimplex equitiS . . . Cap. IX. Iuris iurandi in principem sormulae.101. Ius iurandum Aritiensium . , 423 4263

237239239239240 240 242243246 248248249 249 2bi253

255 255 256421 2b72bT258 260 260 26t 263 264264265 265 267288 270 274 276 277277