장음표시 사용
2쪽
S anctissime scripsisse mihi videtur, praesul undecunque doctiss. Iustinus ille Martyr,& philosophus diuinus in oratione cnobis bene consultum este,ne videlicet occasio aliqua praeberet his , quibus contradicendi stud1um in usu est, conten d cndi sacros veteris instrumeti libros non ad nos sed ad Ichudaeos pertinere, Ppterea quod in Synagogis eorum ad haec usque tempora adser: uctur,quὀd dominns deus,ut illis malevolis omnis calumniandi ansa auferretur , synceritasque fidei nostrae magis perspicua esset,Voluerit,Vt quis nostrae religioni usui sunt, non solum ex Ecclesia nostra promeremus, sed apud Iehu daeos custodirentur,ut illorum impudente perfidiam suis ipsoru in libris couinceremus,& illos, quod aiunt,suo gladio 1ugularemus. Tum his postremis temporibus Dei opt.max. summo beneficio factum est, ut cognitis ipsis natiuis linguis, non riuulos consectemur, sed aquam e limpidissimis fotibus hauriamus,ita ut cum nostrae fidei aduersarijs linguas calletibus certamen inire possimus, ne illis respiradi locus, quo effugere possint,relinquat:ad Cald orum antiquissimam linguam, a quibus ipse Verae theologiae fons uberrimus, & primus legislator Moses oriundus, me, ut ipsi sedulo nauarem ope-
3쪽
ram multum inuitauit: itidemque secit Iustinus supra a me dictus Martyr, in eadem gentium admonitoria oratione,cum ait Iohane Pico Mirandulano ita latine reddete.Reliquum igitur putauerim,ut quae a vobis prius acceperam,eade vobis in praesentia reseram. Dum enim quispiam Vestru, ut ipsi dicitis, ab oraculo percuntaretur, quInam olim religiosi viri extitissent, in hunc modum oraculum rei pondisse fatemini:
Qui perserenitum Hebraei coluere tonantem, Caldaeiques ulρphιam,diuinaque norunt.
Quodque Petrus Galatinus vir doctiss. librorum primo de arcanis catholicae veritatis de Ionatha& Onhelo, Caldari qui paraphrastae habentur, ita scripsit.Per idem ferme tempus,anno ante Christinatalem circiter secundo & quadragesimo Ion thas Vzielis filius, Hillelisque auditor,atq Syme-onis iusti, qui Christum infantulum brachus suscepit suis,condiscipulus, totum vetus instrumetum in Caldaeam vertit linguam, atque exposuit: ita sensum e sensu eliciens, de obsctitastima quaeqexponens sensi,& vocabula, ut quaecunq de Me sia nostro dubia,& ambigue scripta erat,certa atqclaristimareddiderit adeo ut eius editio non tam interpretatio quam glossema, atque expositio videatur: Quam Hebraei citrantargum 1 deso,trans.
lationem nuncupant. Tantaeque apud eos est authoritatis,ut non solum ei contradicere nemo audeat,& no minus quoq fidei si archetypo Hebraeo
passim omnes eidem adhibeant , tum ob viri sanctitatem
4쪽
ctitate ac peritiam, tum maxime ob ipsius interpretationis, expositionisque veritatem. Ideo quotiescunq aliquid ambiguli, aut dissicile intellectu, in textu sacroru libroru inveni ut, semper ad eandetranstatione atq enucleationem recurrui.Vnde de eodem Ionatha ut in inrciundi legitur, dixerunt magistri,qua is hora ei de aedit1oni & expositioni vacabat, si musca aut quodcunque volatile super eum,aut eius chartam aduolitastet, illico absque ulla ipsius viri,aut chartae in qua scribebat,ossesa, c litus exurebatur.Paulo post vero de altero Caldaeo paraphraste Onhelo idem scribit. Totalculdubio B1blia Ionathas,ut ante dixi transtulit: sed
eius transsatio in Pentateuchum rarissima est: idcirco ab his qui eam non viderunt,ea esse negatur.
Ego vero ipsam semel vidi,quae sic incipit. lου in
Numn) l n)33. Ea aute q uae Onheli est sic n) D'p* ρl: Hic etiam Onkelcs tota Biblia in Caldaeu vertit, ac exposuit. Cuius aeditio,atque expositio, quavis nunc praeterciin Pentateuchum vix alicubi reperiatur, non minoris tamen apud Iehu daeos est prech, quam illa, cuius nunc meminimus,Ionathmquam etia Targum appellat, quod Caldaica quoque sit, sicut &illa,& si utraque hebraicis scripta sit elemetis. Editio quoque ipsius Ionathae in Psalteriti penes paucissimos est, qua qui habet, pro Viribu S occultat, celantque, propter mysteria Christianae fidei quae continet. Hactenus ille. Puto tamen illam in Psalteriu quae a Danielle Bomberga unii cum magnis
5쪽
rum hominum .Esaiae.XLII. hebraice dicitur in radix id est, Ecce seruus meus quo nitar.
Cald us autem paraphrastes Ionathas vertit. -riri)ain pre in)o: mn hoc est. Ecce seruus meus Mesias,adducam eum. Sic apud eundem Esaiam hebraice etia. LII.legitur Mibal dirit nubi Di mri 'uti rina 4 1d est. Ecce intelliget teruus meus, exaltabitur, & eleuabitur, & rublimis erit valde. Quem locum antiqui Hebraei ita intellexerunt.
Exaltabitur plusquam Abraham,eleuabitur plus quam Moses, & subhmis erit valde plusquam an .
id est. Postea reuertentur filὴ Israel, & requirent dominum Deum suum, & Dauidem Regem se um, dc pavebunt ad dominum, & ad bonitatem eius nouissimis diebus. QSce Ionathas ita Calda ica lingua donauit. πνη Μαν thri bra m nn Mn Uti, iritan:dira i)riri, in Mari, in
ni ' Un im, mydri dici 'Plim Mnbia, pnain)4 hoc est Postea resipiscent fili j lsrael,& quaeret chri tum domini dei sui,& congregabuntur ad Mesi am filium Dauidis Regis sui,& docebit illos cultum domini, & multiplicabit bonitatem suam, quae illis eueniet in fine dierum.Ieremiae. XXX. hebraice scriptum est 'm nου 'nrimbes rimi r u HIM
6쪽
on in id est Et seruient domino deo
suo,&: Dauiὸi regi suo,quem suscitabo eis . Ionathas vero cald. transtulit. pnri,M D ci p. pri,si
seruient coram dom1no deo tuo, & congregabu-tur ad Dauidem Mesam Regem suum,quem suscitabo eis. Qui locus profecto de Dau1 de non potest intelligi, cum sit habenda ratio temporis, quo vixerit Ieremias Propheta. Ex illis porro iam dictis sententijs, alusque propemodum infinitis,
liquido constat, caldaicam linguam eximie utile,& magno esse emolumento toti religioni christ1-anae. Caeterum omissis dictionibus, quae in nouo instrumento sipe occurrunt,quae ne fortenesciat aliquis)omnes sere caldaicae sunt,nusquaq in hebraico contextu inveniuntur : ne prolixior videar, quam par sit pertexens quod modo exorsus sum, hoc unum tantum addam ut videlicet excitentur
nosttae Christianae religionis Antistites, & principes , apud quos & authoritas, & diuitiae sunt, quibusque a domino demandata est prouincia
animaduertendi, quae pro nostra, & contra no stram religionem faciant, ne, proh dolor, posthac dissimulanter sinant opera tot illustrium vir rum Hebraeorum,& Caldaeorum, quos superiores aetates tulerunt, misere cum blattis , dc tineis certare, vel ab infidelibus occultari: quin illa extorqueat ab ipsis fidei nostrς aduersarijs,ut ad nostras omnium perueniant manus) Sanctam synodum Viennensem rectissime sanxisse, ut in celebrioribus
7쪽
oribus scholis prosessores linguam Hebraicae, Caldaicae.& Arabicae squas potissimum callent infideleso honestis
stipendiis alerentur. Haud enim obscure testata est illa, linguarum notitia & cognoscendae, de explicadae religionis organum esse praestantissimum. Non porro veritus quod impar omnino sim huic obeundo muneri, utilitatem hac in re sermonis elegantiae praeponendam arbitratus, praestantissime Antistes, nostras has in Targum super lamentationes Ieremiae prophetae lucubrationes, cuIus author,
quisquis fuerit,profecto vir doctissimus suit, ob id ad te mitto,tibique nuncupo, quod cum harum linguarum pGritiam optime calleas, denis rectissime iudicare potest &proinde si viderint homines docti te, quem omnes suspiciunt,cuique,propter ingenij praestantia,& in omni duciplinarum genere summam eruditionem ,peritissimi quique tota Gallia facile cedunt, hos nostros in Caldaeorum linguam labores bono
animo accipere,obtrectatoribus os obstruatur. Vale. Lut tiae ex nostro museo, anno Christianae salutis r s 4s
8쪽
DAICA IN LAMENTATIONEs o REMI AE RO pH1- ω ,nunc prim uti rite donata do. Quinquarboreo Auriticensi interprete.
VERSIO EX CALD. VETUS AE DITIO.
propheta,et Sacer sola ciuitas plena
dos eximius, quo populo : facta est lata aesente- quasi vidua domitia aduersus Ierusalem , & na gelium P Princeps proum aduersus populum eius, ut clarum facta est sub tributo. exiliis multatus fuerit, &maculam nomini inustam deplorarit 3 Vt multati fuerut Adam & Eua,qui eiecti suerunt de horto voluptatis,planiente domino mundi,foelicitatem illorum. Iemadmo-um mitius in iudicando cum illis actum est, ita ut dixeriste doluisse grauitatem illius culpae, quae erat in ' eius corde: sic etiam respice eam, quae in solitudine laquam vir M saucius habitat, quem costituunt in penetralibus, ut tranquilli late fruatur: civitas em quae exaltata fuerat apud populos,& principes in prouinciis, quae ei, quod sub illius datione essent, tributa honorifica pendebant, dc ad haec munera illius ciuibus singulatim dabant,quae plena fuit coetibus, &populis multis,euacuata est illis, ac facta similis viduae. EX CALD. V. AEDI. di Missi a Mose propheta ex . Plorans plorauit in nocte, &ploratores sunt, ut explora- lachrymae ei' i n maxillis ei rrent terram, qui reuersi, ubi non est qui consoletur eam
9쪽
ex omnibus charis eius: om retulissent mali aliquid denes amici ei' spreuerunt ea, terra Israel, fuit autem hoc&facti sunt ei 1nimici. renuciatum nocte nona dierum Ab, populus domus Israel audito nuncio illo malo quod retulerant de terra Israel, intensa voce nocte illa fleuit:vnde statim in eos exarsit ira domini,ita ut eade ipsa nocte decreuerit dominus, resti fore ut exularent ipsi,quando desolaretur domus Sanctuarii: propterea enim aictu fuit in prophetia Ieremiae prophetae eximij, fore ut desolaretur Ierusalem a Nebucad- Μυηnetiar impio,nisi illos poeniteret, venitque statim, qui ar- si igueret populum domus Israel, sed recularunt audire ver-bu illius, & propterea venit Nebucadneisur impius, qui destruxit Ierusalem, domumque Sanctuarij instar clibani succendit, nona dierum mensis Aba quo cite certe adcoplorauit Synagoga domus Israel,ut fluxerint lachrymae il lius per maxillas eius, neque suit, quod illam bene sperare iust erit,ex omnibus idolis eius, quodque ciues illius consolando sequutum fuerit, interim dum exularent: itaque δήρι' omnes scederati illi codemnantes illam, versi sunt in capitales hostes. V. AEDI. a EX CALD. Migrauit Iudas propter aD Abiit domus Iehu da in ca-flictionem, & multitudine pituitatem,eo quod afflixe- seruitutis: habitauit inter ge rit pupillos, & viduas, &Ies,nec inuenit requie: Om - propter duram seruitutem,nes persecutores eius appre- qua premebant fratres suos
henderut ea inter angustiM. filios Israel, qui venundati fuerant illis.ancillas, & ser-
10쪽
uos suos, qui erant de semine Israel, in libertatem non ast ruerant,qui propterea no traditi fuerunt in manus M populorum , cum Synagoga domus Iehuda habitauerit in in dio populorum, nec ei seruitutis durae,qua oppressa fuit,
intermissio ulla contigerit:omnes quoque quicunque persecutores eius erat, illam in scelera prolapsam inter terminos apprehenderunt, & aflixerunt.
Tantisper dum staret Ieru- Viae Sion lugent, eo quod
salem, renuerunt Israelitae a- non sint qui veniant ad so-scedere Ierosolymam,ut co- lennitatem:omnes portae ei parerent coram domino tria destructae,sacerdotes eius ger6.b. bus vicib' quotannis, quare mentes,ViIgines eius squali
propter iniquitates ipsius Is dae, & ipsa oppressa amari rael, euersa fuit Ierusale, & tudine luctuosae sunt viae Tsion, Pnon sit, qui ad illam veniat tempore statarum seriarum romnes portae eius destructae, sacerdotes eius ingemis cetes, iisue quod cenauerint oblationes,Virgines eius plangentes, eois. s. quod desierint egredi decim aquinta dierum Ab, & in die expiationu, quae est decimo dieru mensis T1sti,& ad merca, et cri tu in nudinis:& ipsit Ierusalem est amaritudo cordis valde ..km4o EX CALD. V.AEDI. ri tura Constituti fuerunt illi ho
stes in capita, & inimicis prospere successit, quoniam cottiuit illa dominus.Ad multitudinem' amaritudinis 1llius, infantes eius luerunt in captiua
Facti sunt hostes eius in capite,inimici eius locupletata sunt: quia dominus locutus est super eam propter multi tudinem iniquitatum eius: paruuli eius ducti sunt in capti-