Expeditionis in vtramque Austriam & Bohemiam. Ephemeris qua breuissime et verissime describitur quicquid secundum pacificationem ad Vlmam inter catholicos & protestantes ... in prouincia supra & infra Anassum & reliqua omni Austria atque Bohemia gest

111쪽

mam usque pomeridianam tegerentur, ante meridiem, quiescendum fuit. Abstersa nebula,Ser. Ρ Princeps e prprorio suo ad stationes progressus, equiti&pediti imper

uit,ut ad pugnam, quam primu euocaretur, essent intenti.

Statuerat enim Buquoyus si ita Serenissimo videretur

lationem Vngarorum suis casti is obuersiam opprimere . Probante c silitiai Maximiliano Dueeitentata quide res est. sed optato successu caruit, quod penetrare Buquoyus a d hostem per obseptos aditus cum designatis tam cito noposset. Principis m terim legiones in omnem euent si & oocasioue intentae expectabant, dum hostis alicu bise cona ueret,aut alia rei bene gerendae opportunitas offerretur. Sed cum Buquoyo res ex animi sententia uti dictum est non successisset, & hostis cohortes aliquot & alas equitum, ut templum pridie amissum reciperer,misisset, cimuralibus baliliis ex propugnaculis suis sacellum verberaret , ut Boicum inde praesidium pelleret, Sarenissimus Princeps partem exercitus iam ante ad pugnam instructam, templum Versus procedere iussi,&hostem, si estis stationibus aduersus templum progrederetur, aggredi. ptiusquam ad sacellum perueniret e sed quamuis nostra acies in depressioribus locis velut in insidiis colloca ta hostem , donec in manus veniret, Operiretur, ille tamen ex edito colle per custodias & speculatores admonitus, conastitit, nec e munitionibus ob loci opportunitate elici potuit, multo minus templum oppugnare ausus, sed castra

potius, in quibus residebat, Vallis&propugnaculis nouis,communiuit. Ita eo die tantum eminus tormentis ab

vi aque parte res acta,paucique utrinque desiderati.

112쪽

III. Nonas Novembr. Buquoyus balistas in statione

ungarorum destinauit. Dux vero Maximilianus in castra hostiurru, & ciuitatem etiam tormenta direxit. Sed vapor nebulae usque ad primam pomeridianam prospecturr sustulit, ut fieri nihil posset. Ubi nebula evanuit, utrinisque in urbem, praesertim ex Boiaricis castris sphaerae granatae sparse, magnum tape in urbe tumultum excitarunt unde facile intellectum est, magna pallim damna ab hoste accepta. Hoc Vespere commeatus cum firmo praesidio in castra delatus est,q9em Ungaris ustra inter uertere cona

Sequenti nocte Buquosus sub ultimam vigiliam Vn-

garorum stationem opprimere conatus, omnibus copiis nostris ad imperia paratis frustra tamen sui O. Narnis hostis iam per exploratores admonitus . vel idipsum pers suturum sentiens, lacus vicini alueum aperuit, unde tanta vis aquarum in vias & campos estis aest, ut miles Bu quo onus pectore tenus mersus, vix potia erit eluctaridi cum interea hostis ab suo loco se retro pone collem reci pereo. Pridie Nonas Dbvembris cum densa rursus nebulais eastra ad meridiem usque abscondisset, quod pridie Cal. Nouembres in consilio decretum fuit, Dux Maximilianus exequendum statuit. Itaque militi in sequente nata diem protectio de nunciata, siro utque annona Per collo 'tes diuus. Inter haec Ser. ''princeps& Duq ii iis Catienstei nisi tribunum cum exigua maiau equitum peditum P sd La unum Vrbem recipiendam misere. Ciues dato ad deliber

113쪽

Q quod in gratiam a Serenissimo Bavainae Duce recepti e

sent. Itaque praesidium accepere, & vltro Serenissimum a principem vocavere. Eodem die dum Bu quo 'us ad suorum cum home velitationem accurreret, balistae ictu secundum femura ui,nec periculosis vulnere, perstrictus est. s. Noua. Nonis Novembribus sinb tertiam pomeridianam demum, squod ante nebulam sol non abstersisset,' totis c stris composita velut ad praelium acie Serenissimus Prinis ceps & Buquoy us i ter ingressi .eodem vespere ad duo mitilia quingentos passiis quoad Iatschanum attingerendo confecere. Hoc die binis castris simul eadem hora profi-eistendum&simul incedendum erat , ut hoc tutiorem a haberent receptum: proinde exercitus Serenissimi quam primum ad destinatum locum, ubi instruendae erant acies ut hosti, si praelio experiri vellet, resisti posset peruenit. hostem sicubi lateret, explorauit. Cumque nullum ab Iulo periculum esset, coeptum iter prosecutus est, cumque iam siluam qua transeundum erat, ingressu, esset Buqu yus, per inter nuncium apud dillium supremum Ducis Maximiliani legatum questus es quod qua Caedarianis legionibus incedendum estet, ipse cum Boiaricis occupanset, cui Tillius 3 semper antehac eum in itinere ordinem obseruatum esse respondit,ut Caesariani a daxtra, Boiarici ab sinistra iter facerent: praeterea se a vite ducibus intellia

gere, viam quam Caesariani per vallis longitudinem propter lacum essent ingressi, Boiaricis legionibus ab dextra, non sinistra esse.

c. Noue. VIII. Idus cum Boiaricae legiones pridie praeeestissent, debebant pomi die Buquoyani, militari lege . si qui. Sadcum

114쪽

sed eum Luschant pridie consuetudo haec priecedendi & sequendi certo consilio mutata esset, Serenis timui nil ' .ceps etiam hoe die priore luit, & Buquoyum ptaecessit, quod annona cum praesidio ex Boica ante triduum allata' nisi praemitteretur, aegre &cum periculo secutura vide' batur. Erat praeterea in eo itinere ponticulus necessario. transeundus,quem BuquoyOSerenissimus volebat vac . um & liber um relinquere.

Hoc ipso die equitatus Boiaricus, qui eaeteitum, , praeibat, inciditin triginta plaustra omni genere annonae.& bellico instrumento onusta , quae Ungaricum praesi. dium tuebatur,quo ab nostro equite caesin plaustra capit, Strassonirium opidum, ubi praetoriana statio collo-

.canda erat deducta sunt. Strassonia tum opidum triginta praesidiarij pro gnabanx, qui ubi nostrum militem mu- .rum parum firmum superasse viderunt, ad aedem sacram Aonfugerunt, deditique in vincula coniecti sunt. Eadem luce hostis quoquo Rahonirio mouit, & ad

. dextrum latus nostri cxercitus, interii ullo non amplius duorum millium pinuum, progredi coepit. Sed cum iteri silua impeditum esset . quam densa quoque nebula tege. bat, dolentibus nostris, cum hoste manus conseri notia potuit. Vesperi cum B uoyus ex vulnere aeger esset, Sere-. nissimus Princeps cum reliquis taesariani exercitus duci-', consito coactu, decreuit, omnia ab utroq; exercitu impedjmenta remouenda,relinquendaq; in opido Stra Llanietij, ut hoc expeditius hostem insequi& intercludere

possent, nequa elaberetur.

Postridie Caesarianis praecedendum erat, primaque NψVL

115쪽

M NOVEMBER.

Conuenirent. Et cum Serenissimus Princeps mature profectus locum utrique militi designatum attigitata ali. quam multis horis Caesarianos expectauit. Qui cum nunquam apparerent, & nebula discussa , in editior loco . tres hostiles equitum turmae apparerent, aduersus illac Princeps aliquot peditum cohortes & equitum alas emia . st, quibur eminus prospectisse hostis recepit se in aliumta Ollem, priore altiorem , cumque nihilominus Boicum , . 8gmen aduersus illaprogrederetur tum nostri ex alto in upiectum& am ui campum despexere bi pars magna exercitus Bohemici in aere: m composita consistebat. Quo Serenissimus intellecto, &ipse suis in ordinem reda , . ad Caesarianos misit ut strenuὰ sequerentur, optatissima; Pugnandi occasionem esse obiarum, ir sed illi tam lenia: Pxogressi, sub vesperum demum, ingruente iam noct accessere, quando nihil amplius eo die geri potui G. illa quoque occasio pugnandi Ob Casarianorum tarditarem indignante&fremente Principe, corrupta & amissa: cum Onanium sententia, Orsiasnodie Hostis caedi M. ad internecion deleri potuistica Prihoeps non longius ea cocte ab cali is hostium conssitis; qua ατ quo teIiigcttis Pertineret, nec nisi octaua noctis hora, tabernaeuluntatu um com positis omnibus necessariis estinuelsus

qua.Principi , tribunis ini consilium vocatis insulta tuis paululum resectis, hostem insequendunici. Quod N Duquoyo qui ex vulnere nondum conualuerata fe

. . . .

116쪽

iam, negotium dedisse tribuno Gauche a Trmauit, cuni uingentis equitibus machinas bellicas cona retur hosti extorquere . Quod autem omnibus copiit, tamque mane Serenissimus Princeps hostem , insequi vellet, consultum sibi non videri, suas lagiones tarduis

in castra venisse , ex itinere languere, nec uno in . loco

stationes habere , quas Priusquam in unum cogere O. hostem interim longius progresturum, sed cum rursum de occasione hostem opprimendi cognouisset, correcta sententia &ipse cum suis maturauit: Itaque Serenissi

mus concubia nocte sub horam duodecimam equum . iusiliit; & totis castris suis hostem insequi tota reliquata vi lanocto coepio. Sub Auroram notia procul a pago Nouquodanta se abesto animaduertit, ubi Tillius nuncium a Nou. accepit, iam ad alteram pagi viam Primas equitum

Boicorum turmas elim hoste certamenia contraxisse .

Quare Tillius cum reliquis copiis constitit, quoad ea de re Principem doceret, & Caesarianus exercitus exercitui Boiarico coniugeretur. Sed ne eques, cum hoste iam congressus desereretur, Tillius illi Antioldum supte mum vigilum praesectum, eum ducentis equitibus ad alteram vici partem suppetiatum misit, smulque hostium consilia&progressum exploraturus, ipse loci speculandi causa,eodem se contulit,animaduertitq; ex altero vici Iatere eo modissimam esse planiciem ad aciem explicanda& ordines instituendos, q, mox Principi & Buquoyo qui curru iuxta legiones Boicas vehebatur, significauit. Cemsiit tamen Raquous non ulterius ogrediendused mili tem cis,non trans pagum Vti Tillius suaserat, in aciem cλ.

117쪽

s6 NOVEMBE R. l

o nega uit,ap tum ad instruendum exertitum locum esse cis pagum , , nam si in hostem instructo copiis eundum esset, propter obstantem pagum, cornua diuidenda: Itaq; Boi eus miles trans pagum progressus,ibi in ordines specta te hoste qui ad ponticulum quendam deflexi conuenit, .& ad pugnam se composuit.Tillius inde rursum Rohemos speculatus, i deprehendit non solum pontieulum ab illis desertum, sed Baronem Antioldum vigilum praesectum e nostro exercitu cum suispontem superasse, Min collicu-liam etiam vicinum euadere conari, quod Disium mouit,ut tribuno Florernu illo imperaret,e u ndem ut pontem cum sua legione transireti. Si in edito loco imperia vit riora expectaret. Sed cum Anholdus in colle editiore commodiorestationi locum inter lapidosas sero bes anima duertissit, ad illas occupandas Floreinuillum transmisi ELIlos duos ordinum ductores secuta sunt tota Principis ca stra, ponticulumque feliciter, sine ullius impedimento transierunt. Sed cum hostis nondum si castris commo uisset,editoq; ex loco quem pri mae Bbrorum cohortes O

cuparunt,re tro in coeptas operi m munitiones recipae

rei, dederat nostratibus praeclaram'cladis inferendato casionem, .& aciem vel omnin0 dissipandi, vel certe eria Piendi locum & tempus, tormentorum dirigendorum de se muniendi. Sed Buquoyiis obtestatus est Serenissimumis

Principem, ut Caesarianorum aduentum expectaret. n tantopere ad conserendum prallum properaret. Obsecutus est Serenisti mus ob Ca Maiestatis nomen & honore, eum etiam in ipsius Buqnoy gratiam, adeo ut ipse Ser. 'ruentes in hoste cohortes mas tentisper distinuerit, dum Caesarianaei Boicos assequerentur , quemadmodum tabula i

118쪽

tabula aere incisa rem oculis spectandam subiicit.Sed cum interea loci Princeps animaduerteret hostem castra munite & Caeseria nos serius conuentre, monuit & ipse & Tillius Buquoyum, ut eum suis maturaret,& sequam primueum Bbicis legionibus coniungeret, antequam hostis operum munitiones ab talia eret, eastraqi clauderet, und

nee elici nec vinci posset. Ita tandem Buquoyus quoque rem accelerauit, statimque miles in aciem digestus &ad praelium, instructus est . vii altera tabula , quam , spe ctas,docet. Tum Serenissimus princeps Cae Lariani exercitus duces &legi omina ductores, unaque Tillium legatum suum& Baronum Antioldum in eonsilium vocavit, ut de ratione modoque hostis aggrediendi sententias exquireret. Sed in consilio non tam quomodo pugnandu, quam an omnino id temporis & loci pugnandum esset, quaesitu

est. Iam enim hostis se in stias stationes receperat. iam castra utcunq; operibus firmarat, locum etiam praelio Opportuniorem&editiorem occuparatri recentem militem

in subsidium ex ipsi urbe accersierat: videri ergo potius Dei endum, quod Buquoyus suadebat, Prasam ipsem ex

altero latere petendam; ut ita hostis ex opportunis stationibus suis eliceretur. Haee dum variis sententiis incon stio' agitantur, nec duces de summa rei conueniunt, adest la Motta pro legitus, qui hostium munitiones interim couram explorauerat, ex quo cognitum est; hostium operata tam firma non elle, vo omittenda sit prae lis occasio diuinit oblata, prie sertim cum hostium tormenta ex eo lb-co nostris copiis multo minus nocere possior, mi ala si ad alterum litus Praga peteretur. Communibus ergo sententiis, Deo Opt. Max. duce Mauspice, cuius honos eo prae-

num. 2.

119쪽

lio potissimum spectabatur , decretum est, hostem recta 'i ' aggrediendum. Itaque ex utroque exercitu duo firma peditum agmina quae quatuor acie, em ciebano, cum Opportunis equitum alis in hostem destinata. Tessera militaris in eo proelio fuit, MARIA, ab Serenissimo Principe cla-' ta, quod in praeroriano signo Magniae Dei Matris & virgianis, optimae maximae gentis Boi r exercitusque tutelae sospitatricis diservatricis imago. esset exprest . Impe--' rium Serenissimi Principis in exercitu Boico executus emi illius; Caesarianos Tiemenbachius ab dextro cornu imhostem duxit. Tillius sinistrum latus tenuit. in sabsidiis uterque exercitus tria agmina constituit,quae opportunis ubiqui Iocis succurrerent. Ergo duodecimam intra αprimam pomeridianam D Eo duco miles hostem intamonte Weissenbergiano , quasi tu diceres, in mont Albano, in quem clemens eratascensus, aggressius est. Tillius ut supra demonstratum est,solos;d iei ienbachius Cγsarianos duxit : superioreloco constiterat liostis, concursum est acerrim E, & excussis utrinque tormqntorum suum inibus omnia ingenti fragore pertonabant: dimidia ho. - ra ancipiti Marte depugnatum est; consistebant utrinque aduersae & serratae acies tanquam muri aut alieneae cau- tes, ac primum Catholici exercitus acies coepit nonnihil fluctuare , quod strenuus iuuenis Christianus Dux An haltinus, Christiani si rami hostium ducis filius, tanta vi cum suo equitatu in equitem Caesarianum illatus sit , Uti diutius sustineri non possi videretur, sed Caesarianus eques pedem referre cogeretur ἱ quo factum , est uti proxime Tiessenbachiana & Preineriana legiones'

120쪽

c rs adinum, terror pereulis inciperentis Ordines turbare, pra sertim cum ducem suum Pre inerum captum videren M. Quod perci culum ubi Tillius animaduertit, subito Κr, Zium fortissimum virum in dextra Boiarici exercitus par. t curantem , quingentis equitibus stipatum , in An-haltinum immisi O , qui ritu fulminis cum suis in iuvenem inuectus, aciem ipsa as equestre nia, quae nouera turmis constabat, strauit, cecidit, ac denique totam , dilsipauit, ipsum etiam An haltinum ex equo deiecto, qui variis vulneribus confectus, postea captus fuit: qua strage attoniti. primi Vngari terga vertere, & qua data via certatim nonL tam fiugere quam auolare & ruere per decliuia montis coeperunt', unde & legiones hostium nutare, fugam circumspicere , ac sese recipere tuti imago praelij tertia tablila adumbrata ostendit conatae sunta. Sed eum Serenismmus Princeps & Bu quoγus cum rei, quis copiis omnibus hosti territo dedit stationes suas se recipienti acerrim E instarent; munitiones expugnarent,& tota hostilum castra occuparent, factum est, uti Deo fauente & vincente clari Isima post hominum memoriam vi chori a suo quarta de postrem , tabula demonstra οὐ num. q. obtineretur, hostibenim caesus, fusus, fugatus,&tantum norta ad internecionem deletus est. Durauit praeli uri non amplius horam, quae tam felix & beata Catholico orbi illuxit. Boiaricus exercitus hosti tormenta maiora φ ,s septem . Caesariani tria extor&runt, uterque smul exer- citus vexilla centu plus minus in popestatem redegis. Ce- didisse creduntur hostium sex millia , pars inripso consti- diu interfecis, pars in fuga ad virumque latus obtruncati, capti quingenti . inter quos, uti dictum Aaucius nox '