Tractatus perutilis et completus de fractura cranei

71쪽

tristentaui consolidare uulnus, UEL c circa sexagomum diem ob materiam in cerebro contentum saperuenit maximusparox mus epileoae cum maximo omnium membrorum tremore strigore

GHoc ego uidens si ipsumpedibus eleuari fit capite deprimia triumsti, paulatim aperta foramen illudpraedictum sub craneo in quo inuenimagnam quantitatem materis arsisse colore lacteo colaratae qua euacua

tu fini cessauit epilapsa si rediri in bonum inlathecium. et Hoc uidens iter posui cunulam ficum lationibus fringabam a liter an od exicca totaliter istam humidi sanitati restitutus est qui postea uirit kngo temporcit ascendit ad epicem episcopatus. ε Et Deum festora id se iurabat a uod ipse semper etiam a princi pio lasio uelabebat cortum cum quadam ancilla domus fis nonsngulis diebus alterni tamen. 'ubd bibebat tresphialas aut quatuor maluatici

Anguia diebus a principio sonis exto credo ego sum fuisse sanu

tum nutu Dei.

CEt etiam iuro quod unus inrum praedictorum quos sanaui in terra Carpi cuius nomen erat Rumpha gerat uillicus:comedit tempore quo deterius e habebat βngulis noctibus carnem salsam in magna quaesitate eum pane si melle. CNam hic tempore noctis cum surgebat capiebat carnosalsas non him nec a sale expurgat , subprunis coetuebat eas , O labebat masgnam mellis auantitatem sub lecto Iscnemine sciente triumphabat. l f sustinueritate et Haec dixi ut contradicerem opimosis qui non credunt cerebrum posse sanari quos rogo ut uelint dictis nostru acquiescere:quis ego cognosco licerebrum tisamem fatim medullo CQualiter autem uulnera ni laetava ii, a finiimalia a Dolor dictum est exsupra narratingi Signa tamen aliqua iterum salutem uel mortem indicantia addam

si inter alia Agna cum medicus uidet febrem galiqDd malarum pin

etulia laesus n

bibebat: s

72쪽

DE FRACTURA Dur usi lac dictorum accidentium cum depraessione labiorum uulneris it cum malibi rhmp μ eolore sine Mis arguatindubitatam mortem. , bili, AM .HA uideat dent tionem ossis quae denigratio non remoueatur cumirum m. ferro eam sticando Anum est auod non es ex medicina sed arguit sa niem malam it corruptam sub craneo quae si corrupit os etiam commipanniculum:quia facilius opanniculum corrumperes monstantibus ergo aedictis signis arguatur mors. greis pavi Uelpipanniculus t nigeriit non est nigredo a medicina:sed quia cor vli ruptus essenniculus tunc medicus arguat mortem 4 Et hoc fgnum sp tum a ulo authoritatem cuius recitat Rasso Auitacidefractura cranei inori Intersim o 'Nola tamen suodpotest contingere quod os sit nigrum g non a moeri,in amne profer corrRptionem jucrimasanie contenta inter ostipam favim riclitum:h non erit itapericulosum uisupra. E Quia contingit a uod contundatur craneum in a uaparte uenosa cranei a qua rumpentur uenula illa auaesunt inporostatibus crane Et stas Pura non penetrabit interiorem tunicam cranei. Et sanguis in meditullo

se nigredo in se quae non remouebitur a medicina nec factio a moedicina nec remouebitur a leuisticatione cumferro it cum medicus uidet talem gredinem cum sua non=nt saua accidentia . t solicitus in apes riendo os it in remouendo totum denigraium ne illa corruptio descedata quia potessanari aliuod1j ponatur in mora defacto succedet malum. Verum 6 auod forte sanguis ille potes a medicina exiccari tuas me in corpore mundo Crobediente.Dico tamen anuod illud os de rastum necfario cadet des luod natura expellet ut commumter facit alia ossa alteratu alacre ita sanie hi a medicinis,uel quod medicus debet, movere uis ad partem sanam cum rastatorio uel alio ingenio ε Tutius tamen est aperire Us, quo remoueatur totum os dubitatum

73쪽

la pluries ego uid panniculum detectum in notabili quantilato. g qtφ' alteratum insuperficie tu mundiscantibub rocedere qui sanati suntio hoc apud mefuit ue catum g etiam apud alios operantes et uos ego uidi oculataficie Non relinauantur ergo tales curae sita interismiseratur Μω uia1ni,hreissupra dixit Auicitae; niue prognoficis dixit Albucasti Consis Albu D. ra signa lis uideris ex accide, tibus quae gis Ut signiscatione maius iasuper timoremflcut uomitu cholerae timisso intellectus. it ab scissio uocis hyncopis di febris acuta tigre sus oculorum I eorum ruσbedo his ni meis accidentibus in pluribus distositionibus morituri Seas uides accidentia non terrentia histerassalutem tunc incipe in

curatrone eius.

Sed ut inquit N colus nons brias:non infensum patiatur dolorem:riogr edin m cum caput eleuauerit:nec tuncpatiatur scotomiam:bene dormia bene se habebat ad molaene corporis:& mente utetur:bene:appetat: gera edi asella tunde tusse salutem tunc incipe in curatione. Hippocratis

CHanc sententiam dat nobis Hippocium inquit prognostim me Laetari mente glenese habere ad oblatione, bonum didieii Nieb '' Nwlus authoritate auiorundam εὐd Iupor uniuersalis hi desipientias ma: gnafuerint it perseuerauerint unt signa mortis nos habemus aphos rismum ab Hippocium inquit. In uulnere astpercussione capitAstupor aut desipientia malum.Et ratio est in promptu sui nons nec Iuponnec despientiasne nocumento cerebri auae nocumenta si magna sint arguunt mortem. Ex hoc Ioannes Mesue in cap. desupore inquit . O b sapercussone aut uulnere non

curatur

CE idem Nicolas inpii quod rigor in uulneribus capitis se cum sic ri iuractve ne actura . Et militer in uulneribus neruorum nobilium re Nicolu F. eu mens spasmumfuturum praenuncia it mortem Nam rigor in his casibus causatur ex materia supfluxit a cerebro adneraoici clatsspasma

74쪽

DE FRACTURA e tandem sequitur mors.

Nola tam quodpotest esse rigor in aliquo cor rein quo sit solutio con in In cepiteat non erit Dum mortis:qui sat quὸd rigors in tali cor re ab alia causa lasoluta colinaefate asanieci ab semate. Possibile enim est,qubdftfebris, di continua, g interpoliata in tali subjecto 1 t febris aegritudo non accidens adpraemia, ab istis se ζ, ἡ 'r . Hibi π,causabitur rigor, Et qua suere rigorbi a materia extra uenm ii .. si' accidit in inter stata febre flat tamen etiam lubist cu continua:

quia interdum stonia materia, quod natura proparte aliquid expellit ad extra vem Et cfl rigor in continuatqui rigor eris creticus culpas r i mulλParox malis uenit fecundum naturaparox mi , creticus aut abite'qui quandoque bon-:quandos malus: bonus es praecedentibustos

nisi nis, malus autem econtra.

Nota tamen quod nunquamst bonus in die mala uia in secunda uel in sexta an ais malis diebus. CE rigor aliud non estis motus concussavus lacertorum in uoluntas rius ad rem noctuam expellendum ita inquit GaI3uinto de accidet cap quinto. hi per totum in libro de tremore origore, qui rigor si a mates ria gaudia Istigiis redicitqu)drigorflex motu acuta materiae impetuoso superseψbiua membm

cI Otu tumen lector Fbd quamuis materia sit rigidia qu)d tulis mula ris est acuta:quia putrida. et Conciliator aut es obbnix. primaeparticul asprobLisso propter quid nutumno ei hyeme ad iones magissunt infrigidis temporibin aestate uero rigores, dat fam disinctionem qu)d rigor horripilatio υ lusi sunt quaedam dis ostione iniecedente parox mos febrium et quarum

quid fit Riv materia continetlinextra lienos, qu uocantur commuiui nomine m de

re,opinc honem in cute,e lacertis

75쪽

rum frigus purum G Rigor est ut nonpossit continere membrasua ex comotione fi fremore eueniente in eis ex motibus inuoluntariyssi fortasse ostius forte. σM gistraliter tuo disitur quatuor esse typos . Rigorem qui est a cholera,horripiationem Fg 6 a melancolia bifrigus phlegmatis, eutremorem communem typum omiuibus modu febrium . it de hoc flans

hic carmina.

triplex pus rigor horripilati Ostim

CFrigusphlegma rigores cum cholerapungit, Cum sporos claudiis sanguis tertius huice Et tremor quartus circliens omne genin

CAttende etiam aliastigna de rigore,nam qui rigent sunt plumbei colam ueliuiolata est absima cutim institit dap/as congelatur teste Aristotele, octava particula problemastum problemate primo inquitis Propter apuid rigentes baidisunt quiasanguis cogelatre propter Problinin frigus congelatus autem nigrescitiei Attende etiam alia signa quod am rigent eorum extrema plus ais membrufrigidasunt, Uam reddit idem, eadem particula problemate quinto dum inquiti Propter quid maxime extremitates rigescunt:autpropter coangust tionem, Onriti seis angusti ex sentes paucisanguinissunt sangusis

enim calidus

c Attende etiam quod Mues a leuiori causa rigent talia corpora tesse eodem ubisupraprob octauo inquitie Propter quidpinguo uehementer pinguedine calida existente rige Problescunt,aut propter magnitudinem dissonis ab interiori calido longesunt extrema exteriorisfrigidi propinqua ei Conciliator ex iis , hoc problema, dicit per magηitudinem passonis Aristotelem intelligeremquedinem quia pinguedo ed σdit animalia defacilipalybibasisenocentita maxime cum fuerit supera

76쪽

qui rivr est

mortalis.

Aut quia inse defacili est passibilis, aviae pinguendi sest calidariasmm comprimendo 'coangustando uena Impedit calorem uenire ad exterius.etpropterstigiditatem talempingues rigescunt de L Inp it etiam Quod 'guedine abundantes, modicum habent de saxo

guine ideo stigidi,t tales defacili rigescunt, in extinguuntur teste Hipp. qui inquit.: Crassi ualde secundum naturam citius gracilibus moriunturi e Rigentes etiam labent aliud gnum scilicet subleorum uoces tres munt in etiam non sunt Larticulata, si flet notabilis rigor, teste eticin Aristoabisupra problemate. xigansuit. GPropter quadrigentium lingua uut ebriorum peccat utrum a stigo re congelata, hi indurata,difficulter mobilis Choc autem accidente non potes explanare. vi Aut exterioribus condensetis propter et lis intrinsecum confluens humidum humectat linguam,propti pod nonpotes lingua qu)dsuum effacere,piemadmodum dictum di de ebri Assi Autpropter fremorem qui est a rigore inordinato motu extentono potest quae dicuntur articulariae lingua,propter hoc it peccatig QMd etiam frigor,uide auarta ophon riamphori latibu cunso febribus sextant existentibus,rigores sunt discretis t. Et eadem partis cula.'horiling.

A causone habito rigore superueniente solutio si si ibidem Aphoribi'.quibuscuns in febribus quotidie rigores sunt, Fotidiefebres boluuntur,ibi a GaIh a Iacobo Forbuiensii, et ab Ugone Bencio Senens, et a Turfano Monaco super commento . xu forti tegri ad plenum habes suid frigor,et qhi rigoris mortalis,et qui nom Sed rigorfactus auumn capitelante lasone cerebriruelpamicus lorum,et flantes te contenta sub osse,arguit uirtutis eblutatem.et consequenter montem perseuerati. Et militer dicunt de contructionibus eueniensibus in neruis cus de

77쪽

icum

rigore hi ego dico quod etiam potest talis materia causare paralysim eo modo quo dictum fuit upra: g quod'ante uirtute debili contingit indu bitatu mors hi maxime si uulnera suntfuca a fame,natura seu uir tute existente debili. O Jujas natura est forti potest adiuta ab arte expellire materia illam Jρ tu in ad neruos trau missam ad uulnus Oralleuari ei sanario qui uidit sim . . ' ' monium dedit de illaHoc ego vidi: tibi bene adessent saeua accidentia ρον quod inrtus fit fortis,or quod labia snt conuenienter tumida, i Dodsasnjes exeat multi t bona non es des erandum. C inc dieebat Hipp. Laxa bona.Cruda malassit iterum dicebat in uulneribus fortibus tumore non apparente malus talia gna nonsolam hasbens ueritatem in uuln cap. liorum etiam in omnibus ali sciuiruc In ait Auic prima tertique plaga capitis, quod separatio eueniens in iis inldura matre t inseruatiuis mala. sed cum non peruenit ad uentres sed 4 Lad terminum ueluminis subtalis es magis incolumis: ββ incisio peruenerit ad cerebrum it accidat uomitus cholerae hi febris nonsanaturisse a ro ei saniors ex istis illa quae cadit ad duos uentres anteriores Illa uesro Pie accidit in duobus uentribus posterioribus est peiora omnibus fasmen peior es quae est ad uentrem medium, in sis etiam uerbi, Avicem concedIs uulnera cerebri posse sanarue Sina uero prognofica in dolore capitis arguentia malum ex alia caus saluam a soluta con inuitate sunt urinae subiugales vlula arguunt ultraulinus ebulisionem humorum it pluetoriam cacochimiam quae est cum uulnere arguit malumcinquit Hippo quartaclyhora L BDq. Quibus urinae uelut subiugalium unt his aut capitis dolores sunt aut aderunt . Et Ga in commento dici Urinam subiugalem arguere contur bationem in humoribus. t urinaprius turbida eveniens Olba ne allevastione patientis arguit phrenesmfuturam de alucrio 'horduis . Qisus urinae limpidae fiunt aut albae malum maxime uero puphreneticis appareant. Si uero in dolore capitis it fata quacunq; catis uelit η'm

ras flat a uentostote rixent in sanguis aut alva aut aliud pcr nam

78쪽

DE FRACTURA

uel os uelper aures sanantur senatura si for 1 fisi i ψipΠm User sexta 'hor. scaput dolinu te circindo lenti sanies aut sanguis aut aqua per nare uelperissoluit agritudine. Gah. Et Ga in commento dicit δε apostema uel humor causat dolaremsequitur alleuratio: i autemst a uent tute nonstauitur illud. Binis. CVigiliae ipsomnus superfluus in uulnerib scapiti malum. Vndefescunda 'hor. somnus fiuigilia utros modo facta malum dicituri Claphrenesi si contingat transmutati ad lethaliam bonu Si uerosus

econtrario malum.

In phrenessi contagat fluxus haemorrhoidum bonum inde sexta Onx metincolicis hiphreneticis haemorrhoides imatae bonum. CInphrenesturiusiavosa malum inquit Auic quδd aut habet inphre: ns urinam naussam non euadet a tali aegritudine. Casta ebur Hippo in capsula eburneas super pollice phrenetici uestica oritur ' certissimum est; num morti, tr septimo Aphordib.dicitur. ω b. e quis cuns cerebrum hacetitum, idest corruptum est dest iam incipiente mortiscari uel cancrenari cerebro in tertia die pereunt pie iro,hos mugiunt sol sunt.fuere sit lethargia id sudor multiplicauerit galla non minuitur uncsignum es mortis:gysudores stigidus. Et inauitphilonius etiam δε sanguisugae fonti in tae illi non adhaesreant adhibita diligentia quὸdrinum es mortis. ε Et si applicentur'ernulatoria si nonfuisternutatio mortale est. Inquit Rasi xv.continentis qadspercutiatur alii is super copui fiet accidat indeθncopis P uomitus 1 cessabit inde emanatio sanguinis υnon mitigabitur hum uitiums copis morietur. F. ει lippo. M Nec te fugiat illud signum de facie hippocratica utrum fismi, μας ii*- ffla sanoa eis nares acute.oculi concauidem raptam auro stis gidae it confra aeGumae earum inue fons rida tuensaio totius faciei color uiridisseu rige seu plumbeues eu liuidus aut pallidindyas gna in primo die non pracedente fluxu notabili sanguis arguunt malum. Uscant enim cerebrumpatii panniculos etiam in tribus diebus non

79쪽

praecedentibus uigil aut uenfris solutione aut uomitu cisiiunio flac cidunt fasigna hi malum g necessario equitur malam, Per bonaflgna uero in facie apparentia,silicet Guod assimiletur susnod ibi sano:non necessario equatur bonuimit pol leam tempore se quantur diuersiis de cau=s meso accidentia it mors, C Nec re lateat hoc suod in uulneribus captis vegspius contingi

regrum uenire uis ad. .diem urixo ne chao malo accident Et cir catale tempubsuperueniuntnssima accidentum: e moritur aeger o hoc utplurimum contingit a sanie retenta in profundo capitis. Et ego miror isti Di ab in privi superueniunt talia accidentia quae iudicio meo saluo semper ualidiori non ueniunt quia forte sanies tunc uelΡrum ante incip/t aggregari asuperioribus descendens per poetros cranei uel ex malo regimine aegri potus uel cibi uel aeris uel ex pastflorebus animi velforte a medico operante indilia velforte a uirtute iElius diei inter alios dici criticos υ a semilibusta super hoc die Grais diebus uide conciliatorem qui mini de crisi notat: disserentia centesma quarta:uel quod a principio materia cucurrit in locum quaprius non est putrefactasorte per messicina applicitas uela uirtute illam regulantesitunc incipit putres ere Ofebrem praedicta accidentia inferre a rivibus causatur mors.

7 Et ideo Petrus de Agelata insuo de cura cranei inquit 1 carissiamistatres stactura crumi nonfaciatis iudicium per pus m de morte ues de salutera tu multotiens eriti deceptus Miror ego de tali diffoSed dico ego medicum debere semper aduerte pulpum aegri:quia in ipso cognoscitur ersalus ei mors, mino auod plus est apulsu cognoscitur hora mortisup bene seruentur reausta inpulsu cum cautela o prudentia, Et egosum memor thabeo inpraesenti hora hic Bononia mullios doctore testes me fecis, prognoficii de naecisa hora mortu cuiusdam fi Magnifici. D. Iacobi Mariae de lino obseruata regula de pulsuis idente or decidente a doctρribus traditisdudicio tamen ex imata e

Per bona f.

deris.

80쪽

Caueant media prognosti dammuato

hoc ad plenum nonpossum tradere inscitis:nis quod cprocessi:mensuraui primo uirtutem in factupulsi s se inguia fere homo tabum

aegrum.hi iudicabam semperpulsum decidere.deinde con deraui horum flatus accidentium t februestri'nderando uirtutem ad decidentilam adsint etiam qualitate diei criticae uenturae quae erat quartadecimae per indicia habita iudicaui ipsum moriturum infer secundam g tertium hos ram noctis per sex dies ante quia hora illa erat hcra flatus accidentium g dbris: sc re uera fuit de quo libentius uoluissem oppostu iudica f. . CSileat ergo Argelata nostere dicat ipse tali araodpusus indicat eo modo quo facies : nam bonafacies non semper bonum ob causaspraedi m g itapulsus Mala uero facies it malaspusus malia gniscuti forte quod intellexit Argelatapraedictus Aliter amensonat uteroe nia. Ideo pro honore artis caueant medici aprognostico determinato sed dicunt illud cureum dictum Damascem insuis aphor mine Si interrogatusfuerissemper uelociter restondeas dubitandum est. ε Et inter omnia hoc dicatur coram uulgo . nec prosima aliqviodpros gnosticum facere nis modo praedicto quia idiose intelligunt unum prontis:undes aliaujdsinistri euenia ut contingens s.soli medico imput tu interitus cmusa 4 Non tamen obliviscatur medicus alium Damasceni Aphorismumdum inauit. ε Oportet autem te infirmo salutem promittere semper nec linquam illum aste deponere hi si ipse desteres complexio enim corporis animi

offectui semper inhaereti sis Lindis Nφη mimi nitem in prognosticando sicias oculos aegri quam faciem in it idem Hino eis lumen effugerint nolente, iachrymos

effuderint.bi foras tanquamsuffocatoprominuerin alit alter altero I' nor apparuerit talba eorum insanguinea comutata fuerint tuanquam uenae nigri oris uel paloris intus in se fuerint aut extra nimis exfiterint aut intus multum debluerin Et tota facies horribilis apparuerit haec ommapericulosa it laetadia iudicabis. ei Oportet