장음표시 사용
2쪽
ILLVS ΤRISSIMO SUMMAQUE REVEREN
Sancti Laurentii in Damaso. S. R. E. Diacono Cardis i. nati,Moecancellario, Perusi Vmbriae. legato Ioan. Baptista Montanus medicus Vero/nensis, Felicitatem.
f Aud eram prosecto nescius Illustriasme summasi, ueneratio/ ne dignissime pnesul Hippolyte, quantum hoc interpretandi munus secum afferat calumniae,& difficultatis.praeter* enim --: q, in utral lingua, latina inquam & graeca, stequenter uerbo/tiam uires&proprietates no satis compertae sint,rem etiam mutationes,&temporii uicis studines effecere, ut dum pristis ob letis noua successerint, sepe uaticinari magis, quid autores antiqui senserint, quam recte interpre/tati possimus.Quod si in ulla uiast arte aut scriptore obtigit, incredibile dis ctu est quantu id medicoru distiplina perpessa siti in qua no plurima tantutem uocabula ita ab antiquis di dent, ut huius temporis medici nulla in
re isequentius peccent,quam cu immensa uarietate confusi,eadem diuersa, re quae diuersa sunt eadem este opinantur: sed N uia ratio Q medendi tam in diaetetico,quam pharmaceutico,& chirurgico genere adeo a ueteri rectost,ut iam utilis lima quael & maxime necellaria maioru praesidia cu minbme intelligantur, etiam negligi soleant. Atq; inde est,ut toties uocibus ocicurramus,quae cu res nobis ignotas indicent, ipse quot interciderui. ergo neq; eas latinas comode facere,nel graecas dimittere nisi inepte 8c ob re possumus. saepe etiam praesertim in iunioribus graecis medicis parit idoneae loquendi figurae,& plane soloecismi reperiuntur: qui sicut semper eui tari facile nequeunt,ita,si etiam euitentur,confestim insurgunt qui nos infidi interpretis crimine accuscnt. Illa quom ineuitabilis calumnia est, qua medicorum faetiones pepererunnald enim no minus a Medico, quam a Rhotore puram exquisita mo uerboru electionem requirunt a qua qui tantilludiuerterit eum protinus,ueluti imperitu explodunt,tatast qui eloquentiam a disciplinis separari non posse omnino arbitrentur: alij eos sciolos, graecu/ios frammaticulosi per ludibrium appellant, qui rem medicam alio stilo e plicare conant' quam quo a prioribus Hippocratis,Galeni,S Avicennae interpretibus tradita sit . aiunt enim res strias simplici& parato,no accura/to,&ssotido sermone tractati oportere: quibus tam diuersis iudi s quo/modo interpres satisfaciat, haud facile inueniet. Quid illud uulgatissimurq, quae seliciter dieta sint: semper autori, quae ins Hiciter semper interpreti adscribi soleant, ut 'nun b illi locus laudi, calumniae perpetuo reliquatur.
Haec,& multa alia huiuscemodi incomoda, me si inper a graecis autoribus uertendis deterruerunt, cum tamen iugiter ab amicis ab hoc onus subcuim
3쪽
dum impelletensed simulac tu Princeps Illustrissime, cui non parere neque
possum, ne 3 debeo, me ad hac prouinciam hortari coepisti, tantum aditortationes mandaracp tua ualuere, ut pristino mutato consilio nihil magis cogitauerim, quam omni conatu ex graecis latina sacere,qus tu mihi iacienda praeceperas. am cum in Aetium Amidenum clarissimu medicum incidiois,diuino Φ illo ingenio tuo ad omnes bonas artes nato facile percaepissesquam docte,quam perfecte, quam distincte totam medendi artem graxenobis exponeret, ea animi liberalitate,dc beneuolentia erga humanum granus qua in reliquis omnibus soles, illico adiecisti animu, ut optimus autor,
qui mendosissimus squalidissimust, in tenebris publico dispendio latita/ret, purissimus nitidissimus* in lucem prodiret, oc ut tanta utilitas magis uulgaretur, etiam latine loqui disceret: quod onus mihi potius, quam tot aliis doctissimis uiris imponere maluisti, quorum copia celeberrimam do/mum tuam adeo praestare constat, ut nulli in tota Europa sit comparanda. Ego uero id illo ardore, atque animi obsequio sust 1i, ut octimestri spatio decem eius autoris libros septem inquam priores*tres ultimos, latinos secerim alioqui no tantum medendi studio, dc negocijs familiaribus, sed eviris quom forensibus, S litigiis propulsandis haud mediocriter impeditus, sex autem intermedios sunt enim omnes sexdecim pCetermisi, quoniam vi septem primos persecissem ex Germania allati sunt, qui deinceps sequebantur,ab octauo usque ad tertiumdecimum latinitate donati, impressi. Hanc ego commoditatem mihi diuinitus oblatam putaui,uidebatur enim diuinitus factum,qubd nullo humano consilio ita cecidisset, ac si ego ic ille
Germanus interpres couenissemus, ut maturandae publicae utilitatis gratia alter septem primos, alter interim sex subsequentes uertereti sonuitum is tur collegam no aspernatus,partem, quam ille ediderat,mcae interpretatio/ni subnectens ad tres ultimos libros transgressus summam editioni many imposui, ut simul de tam diu desideratus autor maturius publicaretur, de ego tanto onere subleuatus paululum respirarem. Si ergo noc meum tu
nas,utilitatem, uoluptatcm , legentibus asseret, quod Aeti j doctrina de diligentia futurum auguror, id totum tibi clarissime Princeps accaeptum res ren tuo enim ductu oc auspiciis prodiuit in lucem: ut tibi quom obiter Aratii manes non minus debeant, quem tu primus tanquam ab orco suscitaue/ris, quo facile ostendis te a clarissimis progenitoribus tuis nihil dcgeneras se:nel enim tantum graecam oc latinam linguam per eos reuixisse constat, sed nullum disciplinam genus est, quod non ab illis illustratu exauctum*sit. Si quis enim ab clarissimo patriae suae patre Cosmo Medice incipiat ocper selicem aureamq; successionem usi ad Clementem septimum Pontificcm maximia progrediatur, uix enumerabit doctissimos uiros ab illis tamquam a nouis Moecenatibus quaesitos,amplexatos summis muneribus
4쪽
: exomatos, qui sub ea tutela, & patrocinio selici otio fruentes splendidissimis laboribus suis totam Europam illustrauere: deficiet me dies si memo/rare uoluerim quot, quam , grauissimi autores, qui prius in multo situ Aesqualore iacebant Medicaeae familis sumptu pristinum nitorem compara uerint. Quan' si veru fateri uelim, ego te semper unum habuerim, quem
omnibus maioribus tuis praeserendum censuerim. illos enim ad eas insi/ gnes animi dotes maturae aetates,optima patris instituta,felicissima de quietissima tempora prouexereuibi in hoc primo areatis flore morum peruetibrum tempora bellorum4, turbulentias maximas nacto, multae causae non. deerant, quae in deteriorem partem allicerent, praecipue cu tot opibus tam iis* fortunae bonis afflueres, quae reliquis ea aetate florentibus libidinis omnium* uitiorum maxima irritamenta esse solentae nihilominus tantuabest, ut iis comodis abutatis, ut potius suspicati possimus in te unum tot bona cc litus esse collata, quo in hoc ruenti stabio praeclara Italiae ingenia siueres,dc amplecteretis.id autem tam strenue facis, tanto* exequeris madio, ut nemo flare sit in quacunque egregia arte praecipuus,qui in amplissi mam istam domum tanquam in cognatam sibi sedem non confluat, qui muniscentiam tuam at liberalitatem non sentiat. Nem uero illud mino ei laude dignum existimo,* haud tantum Kregias artes alas,sed ita te omnibus idoneum praestas ut ad singulas natus esse uidearis, nec ullus est e ce leberrimis istis uitis,qui non fateatur,no praedicet te suas singulorum dissplinas acerrimo iudicio penetrare. Taceo mores animi, prudentiam, sorti tudinem, aequitatem,& miram erga omnes mansuetudinem: nam liberalistatem nemo est, qui non experiatur. merito igitur ab omnibus celebratis,
atque ad amplissimos honores, seminas , potestates optatis. Ac si modo
deus,qui caetera hucust ubertimetatulit,etiam annos largiatur,nihil ueroor,quin maximis uirtutibus tuis digna praemia consequaris. obsecro te in
. men clarissime Princeps,ut quod hoc loco in partem laudum tuarum inci/derim,boni consulas: series enim orationis, dc ueritas ipsa, qua nihil potest esse effractus, huc me praeter instinatu allexit. His igitur omissis quantu ad Aetium attinet, neminem admirari uelim si ego Amidenu dixerim, quem alius interpres Antiochenum uocat. Amidenum enim suisse omnium eodi
cum inscriptiones, quos ego perquam plures & Romae N Venet is legi, palam ubis testantur. Est autem Amida Mesepotamiae oppidum,quod IMhsesim incidit,sed eum nemo unquam idoneus autor medicum suisse,uia medicinae libros scripsisse meminit, licet his tepotibus Volaterranus chro
nomphus eiusdem nominis similitudine decanditus duos Aetios confiin AA 3 dat, qui
itiniani Imperatoris tempore a Persis direptu Procopius traditi sitit quidere alius Antiochenus Aetius sophista sub Constantini imperio, ut Eunapius ae Sudas prodidere,qui sacris ordinibus initiatu tandem in Arrianam
5쪽
dat qui tamen adeo aetatum ratione disserunt,ut alter Antiochenus uelati ulo antea dicebamus, sub Constantino uixerit, alterum Amidenti Orbasio Iuliani Imperatoris Archiatro longe posteriorem fuisse constet, sicut ipscmet Aetius ubi* demonstrat. quodi magis eius uiri diligentiam misteris, cum Aetium Antiochenum medicum faciat statim subdit, cerni Ro/mae eius de re medica libros in Bibliotheca uaticana necla id prosecto falso Sunt enim ibi duo Acin uetustissimi codices,quorum alter nunc penes me est,alter fuit: sed si,quemadmodum cerni eos Romae testatur,ita etiam titulos saltem legisset, Aetium Amidenum passim, Antiochenu nusquam sabptum competisset, de inde facile duos Aetios fuisse intellexisset, altem Amtiochenum haereti um, alterum Amidenum medicum, praesertim cum ab ter eiusdem bibliothecae uetustior codex hunc nostrum Amidenum Opsicii comitem faciat, cuius dignitatis nomen praeterquam quod recens est, dc Donnisi post Gotthicam illuuiem recaeptum, etiam ostendit hunc huma/nis honoribus, non sacris ut Antiochenum ornatum suisse. Quo uero saeculo uixerit ego quod affirmem nihil habeo cum ne* ipse in suis libris qui O
quam de se memorauerit,net alibi scriptum legerim. Eum tamen Mi eiusdem temporis cu Paulo Aegineta, uel no multo posteriorem crediderim. cum enim utercv eandem in re medica disciplinam eodem sere ordine πυdiderit, ambo in Oribasii ita studiosi fuerint, ut ab eo integra capita pase
sim excerpant, neuter tame corum alterius meminit, ut inde appareat tem
Porum propinquitate alterum cum altero studiorum aemulatione certassitaec cum longe copiosior sit Aetius, uerisimile est ipsem tanquam posterio/rem nimiam Pauli breuitate emendare uoluisse, scilicet ut nem huius cotvi
pendium, net redundantem Oribasii copiam, sed medium docendi mo
dum assequeretur. caeterum temporum iniquitate, dc medicorum negligentia scriptor hic diligentissimus dum pene obrutus esset, in paucis admo dum locis potius ueluti Gume quoddam, quam ad humanum usum te periretur adeo ubil mendosus,mutiluse deprehenditur,ut ambiga quo/nam magis beneficio tibi Princeps illustrissime, medicorum respublica dobeat, an q, Aetius emendatus erroribus , expurpatus, an ' latinitate do/natus sit: nam utrunt pari pene labore a me sumundum fuit. cum enim quam plura exemplaria de omnia corrupta haberem, oportuit me iudicio ac diligentia seligere,quod magis uetitati consonu uideremnad quam rem
illud mihi maximo adiumento sitit, q, raro admodum eueniret, ut omnes codices simul in eodem loco mendosi lcgerentur, ita, ut tandem ex graecis malis latina secerim meliora: nam non tantum peruersa uerba emendaui, imb dg totas sententias, saepeWcapita integra quae deerant, ex multorii coblatione restitui, neci, ideo tame serdem adhuc omnem tanquam ab Augegstabulis expurgasse profiteor. cum enim in diueriis codicibus summam ua
6쪽
fietatem perspexerim, fieri posse arbitror, ut alius meliorem codicem na/ctus, quem ego non uiderim,multa immutet,& suppleat, quod ut fiat sum pere exopto: nam nihil in re tam seria, quod publicae utilitati consillat, praeteriri debet.interim aequis iudiciis me satisfaeturum existimo,qui quaecunque recta inueni, summa fide,& integritate reddiderim, meliora longe alacriori animo redditurus,si potui siem. neq; uelim qucmpiam nonnullas
uoces,quibus in interpretatione mea non icinere utor, parum latinas dice re.haud enim ignorabam rigore exempli causa, me aliter intelligere, quam priores latini intcllexerint: sed qui certas artes pertractant, optime norunt, quot oporteat usurpare uocabula de in proprios usus mutuati:proinde hoc
mihi quoque eo libentius concedent, quod nihil ego uel solus, uel primus usurpaverim.imo quaecunq; delicatis auribus duriora,vel impropria uide buntur, a multis ante mc ad hunc usum transsata sint. inueni etiam qua, dam, licet per pauca loca, in quibus uel aliquid omnino absenum legeba/tur,uel deerat quod integro sensui necessarium uideretur, quae potius aste fisco notate uosui, ut legentes admonerentur, quam quidpiam commenti tium mihi ipse confingere. Quae uero superstitiosa, dc fortasse adulterina inueni, supprimere nolui: fieri enim potuit ut Aetius in superstitiosissima gente posterioribus saeculis ortus, ea uel crediderit,uel tanquam ab ali js credita de re pia posuerit. Interlegentur praeterea nouae quaedam barbal dustiones sicut Lacca, Casamus Caphura, Sarva, Sandali, dc huiusmodi, quae omnia scriptoris potius nouitatem,quam interpretis impctitiam,vel licentiam testati dcbent: nihil enim a me redditum est, quod in graecis exemplatibus non inuenerim.Denilii dicendi series, tota , interpretatio deformis inutiliscin uidebitur, illud mihi confugium patrocinium p seruabitur, G nte, sed iussu tuo Hippolyte Princeps clarissime hanc prouinciam sust pisse, cuius tu am apud homines tanti momenti fui turam arbitror,ut omnes statim contumeliae opprimerudae sint, ubi uulgetur me in hoc immenso labore, nihil alluci cogitasse,quam tanto Primcipi obtemperare.
7쪽
N primo& secundo libro compendium simplicium medicinata ex
Galeno ec alimentorum uires continentur, de plantis, de metallicis, de terram Iapidum , generibus,de animalibus tum Quadrii pedibus, tum uolatilibus tum in aqua degentibus,de uniuersis quae alant ecquae non alunt,de his quae sicile distribuuntur, quae facile cocoquun quae stomacho conserunt, quae natum non gignunt qus prompte corrumpuntide abstergentibus,de incidentibus, di de appositis. In tertio, de uariis exercitiis,de concubitu, de sanguinis missione, depurgantibus medicinis tam simplicibus,quam copositis,de glandibus,de clysteribus reliquiso priuatis inam ionibus, de cataplasmatis, dropacibus, sinapismis, rubiscantibus, de aeris diuersitate,de uentis, de aquis,de balneis tam naturalibus, ct arte paratis. In quarto,de alendis infantibus, de ui mi sano sequentiu aetatum ut v ad se istu tem,ci Ias studinibus tam a labore quam spontanei de dignotione temperatura rum tam uniuersalium quam particularium,& de intemperamenti correctione. In quinto iudicatio,praenotio,curatio febrium ephemerarum, synocharum ec pintridarum,& de accidentibus qus cominuas febres sequuntur:in quibus agitur, de
deliquio animi, de syncopa, de ut ijs, de siti, oc reliquis huius, i, di de duχυhus potion us aegro exhiberi solitis. in sexto qui citiam in cerebro,ec capite cos lut assedius, de deliriis omnibus, dero lutione uniuersali ,& particulari, de alopeciis quae in supercie capitis sui, de cabuit te,de uariis pustulis,de a gratudinibus nasi & aurium. In septimo,de uniuersis oculorum aegritudinibus. In inuo,de superciliorum ornatu,de linimentis ad hypopia & liuores,de praeseruantibus faciem, & smegmata diuersa pasmata, id est, puluisculi odorem cor pori inserentes,de ephelidibus,id est, maculis quasi a sole contra sis, de lentigine, ac reliquis circa faciem affli stibus, de impetiginibus, de oris ac to aru moibita
de asperae arteriae, thoracis,pulmonis,cordis,di laterum afferebus. in nono,de oris uentriculi, det, ipsius uentriculi aegritudinibus, de colicis, coelia cis,dysentericis inesmis di vermibus. In decimo de hepaticis,splenicis, regio morbo,cachmia,hydrope. In undecimo, diabeta, de renum ac uesic. e morbis,& de uenereis.
In duodecimo, de coxendicibus, de morbo aniculari in quo acopa ad plurimos usus describuntur ae malagmata id est,mollientia linimenta ad res utionem. In tertiodecimo de morsonibus animalium ec feris quae morsu uenenii iniiciunt, de ueneno is medica mentis, de antidotis plurimi usus, de ei pharitiast, de pruri tu,& scabie, de cicatricibus nigias, de utram uitia ine, de lepra. In quartodecimo, de sedis,pudendorii, ac scroti uitiis, de thymis formicis&huiuo modi,& de simplicibus medicinis qus imponunt emplastris, de uulnerib. sangus nolentis,de neritis uulneratis, de inflamationibus,de abscessibus, de ulceribus re centibus,de diuturnis, de malignis, de cancerosis, de carbunculis, de crysipelat . de ulceribus quae serput, de ampullis quas phlyctsnas appellat, de interimine,decorusionibus, atritionibus,deplantariim digitorum oc unguium assecllibus, de
ricibus, de uena indica quam dracontion seu uermiculum uocant. In quintodecimo decedematibus,scirrhis, mumis, meliceride leatomate, atheromate,& gangliis,& de emplastris uariis plurimorum , usuum.
sextodecimo,de nullierum asseelibus, de sufiumigiis,& quorundam unguentorum constationes soliatorum spicatorum, ae de cenanthariis.
8쪽
Q VAE IN PRIAEO LIBRO AETII AMIDEN r CONTINENTVR. Plaesasio exGaleno de quatuor ordinibus uniuscuius simpletum medicamentorum generis,di quomodo ex gustia odoratu ec colore singulorum quis dignoscatur.
Agaricum Auena Acacia Acanthus Acori radix Aconitum Allae Amaracus
Amigdala amara Ammoniacum Amomum
Anisi semen Marine Ostolochiae
Arachus Ari radix Artemisia Asarum
Asparagus Asphoxius Absinthium Atriplex Acim Althea Arundo Auellana
i Alsamum 3Balaustium Mellium Blitum Bulbus Bugiosum
δ Bouis oculusio Bromusn Bryonia ii Betonicais Brassica
Brastica agrestis Blassica marinais mus
Cucumis agrestis Cepass.s Cardui s Cicerbita
so Chamaedryssi Chamelaea Chamaeleucen Chamaeleon
Cnici sementi Coria uetera xi Cicer legumenia Cauda equinam Calamentum
as ι Hama malum so Cnidium 2o Centunculus M Colocasii radix. σ1 Cucurbita Colocynthia σψ Conyza
as Calamus aromaticus σοῖ Comicis pes trabis semen στ Costus Capparis σs Cocodrilisis Cardamomum Crocus 29 Caruum Io Cepa
3o Cassia τι Cyclaminum si Cedri species τι Cyminum31 Cedrinum oleum τ3 Cupressus 33 Cedri baccae τε Cyperus 3 Castaneae τς Cicuta 3s Centaurium magna τs Cytisi solis 3σ Centaurium minus fructus 3 Cerasa τs Cicercula 3s Gratonia τ' Dis Cera Amas ii radi, o Ciborium si 1 - ωmnum a C ara .si Dorymion Caries ' Dolichi a Cucumis hortensis Dracunculus ema
9쪽
Elaphoboscum iis Llleborus albus iis Lllebori uirga i Oximpetrum 1 Epithymum I 2 Eupatorium iutatica 33 Eryngium mulus
ltionis semen 17 Intubum ετ Isatis insertoria r GIsai Is agrestis 17 Iuncus 17sIunci nos 1 9 iunci iso
Lupinus erraticus issLacstuca Irus Liriuium is
plana I96 Limoniurii ' Leontopodium Hs Lanceola 199 Lycium 2 Lysimachium 2oILotus domesticus WχLotus agrestis 2M Lotus amor με Liquor cyrenaicus 2 Laserpicium tos Lentes 2 Lenticula 2M
Mandragora M'Masticha 22o Melilotum III Mel xxx
Nigella . Nardi spica x37Nardus celtica MSNarcissi radix M' Nerium iso Nympheae radix 2 I
Oleuamigdalina x soleue iuglandibus μ' eum ex unguentaria glande uo eum laurinum M Oleum sesaminum us eum lentiscinum απOleum lambruscae x Oleum de citones 21s
10쪽
Oleum myrrhinum Paliuri solia Oleum mastichinum Panax herculeus Cleum styracinum Peptium eum sycionium αβ, Pepon eum metopium 15s Piper longum eum Heli desium 269 Persea eum megalium Wo Perdictum Oleum amaracinum χτi Petroselinum Oleum ligustrinum χτα Peucedanum oleum innum x 3 Pix arida eum nardmu cyzice/ Picis suligonum x q. Piceae fluctus Alia c5seelio nardini Us Piceae cortex Consectio salca adpel/ Pistacium lata 27s Platanus eum soliatum x τ Polygonum Vnguenta odorata 2 s Polemonia Oleum captaiston 2 9 Polium gam tertia species xso Potamo tonoryza x si Polypodium Orobus xsi Porri capitati Orobancha res Propolis Ostris Gq. Pyrethrum Dium xss Punica mala P Palma arbor
Portulaca Piri folia Dira agrestia Plantago Passulae Puleium Paeonia Pastinaca
Pelles ovium Panicum Pruna recentia Druna agrestia
lenta hordeacea 3ω Rhamnus 3 5 Puls crininon appella/ Radicula quam rapham /ta 3or dam dicunt 34. Populus assia 3ox Rheu ponticum 3 sPapauer 3o3 Resinae omnes 3 9 Papauer murum 3oq. Resina terebinthina 3so
Saluia Serpillum Senecio Salicis solia Sinapi
Sordes Sagapenum Sampsucus Sarcocolla Satyrium Seras Seselis Sesamum Sideritis Sium Sisimbrium Scordium Scandix Smyrnium Stoechas Struituum Styrax