장음표시 사용
11쪽
quid veram aut salsam esse probet relationem definis autem, ut quae intimam rei notionem Sploret, Onaliquid de aliquo enuntiat ). Dum haec id agit, ut uni- VerSam rei notionem exaeque et quasi expleat, illa in eo acquiescit, quod aliquid ad rem certo quodammodo relatum aut non relatum esse probat. In quo Si versatur demonstratio, maxime in eo investigando occupata est, quod Aristoteles ro Or ἔστι appellat. Etsi vero hoc concludit, tamen multum abeSt, Ut τοτ ἐσr simul aperiat. Etenim Aristoteles diversarum rerum' diversam demonstrationem esse statuit, nisi sorte talis inter has intercedat ratio, ut altera alterius quodammodo pars sit ); nec vero Sub talem caderorationem τό τέ ἐστιν et τι ἐστιν. - Quibus perpenSis, si ad propositam quaestionem Videamus, Perspicuum est, alteram rationem ab altera de disjunctam csse, ut omnino non ejusdem rei SSe possint ). Supposuimus autem in antecedentibus, motionem demonstrando non aperiri itaque videndum est, utrum
DCap. 3 , ,ου ει α ποδειζις, αν χὶ ως tεοος τι τῆς oi e. Hoc loco haud scio, ni του λου scribendum sit, id quod postulare videntur et Verba, quae sequuntur ιεοος γαο,οὐδ' ὁλον et totius loci senSuS. 4 Nam si constat, omnino angulos trigoni aequales esse duο-bus reclis, trigonum quoque paria habens crura angulos habeat
aequales duobus rectis, CceSSe St.
- Αd id probandum hac quoquo utitur ratione. Reni, inquit,
si scimus demonstrabilem, necesse est, habeamus demonstrationem. Quod si eandem rem sciremus t demonstratione et desinitione fieri posset, ut rem demonstrabilem sciremus sine demonstratione, id, quod cogitari nequit. Vel ut paucis praecidit, unius, qua unum est, nonnisi una exstat Scientia; οὐ γαρ 'ὀς, i D, ita πισr u . Pariter fieri non potest, ut aliquid sciatur demonstratione, quod siniti ita scitur definitione, ut non opus sit deni0nStratione.
haec notionis investigatio re vera syllogismi vim X- cedat. Definitio, nisi nominis descriptio esse velit, proprium ' rerum et substantiam investigat, earumque imagines quasi oculis proponit. Qua propter necesse est, ut rei naturae mentis imago respondeat, et ut de
finitio in definitae rei locum substitui possit ). Si quis
igitur syllogismo notionem concludere velit, animad-Vertendum erit, ne istam legem praetermittat. Itaque Syllogismum Sic Xstruere debet, ut singuli termini sibi ProrSUS eSpondeant et convertantur, id, quod a justa Syllogismi forma quam maxime abhorret. Nihil nini hac ratione concludi, acile patet, quia notio, quae demonstranda est, jam inest termino medio, antequam facta sit ipsa conclusio J. Sumunt igitur tales syllogismi, quod demonstrandum erat ). Quae quum ita sint, divisionum, quae quidem ab
Aristotele ad syllogismi sormam reducitur, iisdem fini
bu contineri, non est cur miremur AriStotele appel
lat cani imbecillum syllogismum ), quoniam id, qu0d
ε Ibid λαυβ ιι ει υν ο δεῖ Qξαι. Exemplum, quod Aristoteles proponit, rem illustrat. Id quod sibi ipsi est causa vivendi, numerus est se ipsum movens. Anima est id, quod sibi ipsi est causa Vivendi. Ergo anima est numerus, se ipsum movens. Hic syllogismus id sibi concedi vult, quod in rei demonstranda locum substitui potest, ideoque nihil valet. Probat δια του Pr ιστι ενειν Velio ξ αρχῆς δεεῖιαι, qu0d quidem vitium a nostris logicis petitio principii vocatur. Analyt prior. I, 3 init Beli. ior γαρ ἡ διαίρεσις οἰον
δ ει ι χῶν νωθει. Quod addidit hoc loco, omnes, qui divisionibus usi essent, in eo errasse quod substantiam et quid res sit, per
eas demonstrari posse opinabantur, imprimis Platonem tetigit. CL
12쪽
ostendere debet, potius sumit quain demonstrat, et semper aliquid concludit, quod re demonstranda latius patet. - Neque alia res est, id, quod Xemplo Pro posito acile intelligitur. Nam si per divisionem O
lueris probare hominem esse mortalem ), concluSio, Si accurate Syllogismum descripseris, haec erit omnis homo Si mortalis aut immortalis. Sic ver latius patet, quam id quod demonstrandum erat, ut hominem
mortalem Sse Sumas, non demonstres. Semper, Si
hac dividendi via uteris, conchisi talis est, cui quae' stio inhaereat, nec dissimilis est inductionis, quae Ommunia quidem colligit, non tamen ipsam rei naturam concludit. 'D Etsi hoc modo appareat, divisionem ad
notionem demonstrandam non plus valere, quam Syllogismum, tamen id ei concedendum est, ut ad invenien dam definitionem laud levo pondus addat Mulium cnim prodest, ut justo ordine attributa collocentur ne
que ullum, quod rei insit, relinquatur. Sed haec hoc
loco significamus tantum, quoniam sustus Xponenda Sunt, quum de quaerenda definitione agetur. Quibus expositis, Sequitur, ut dua quaeStione e X-
ponamus, qua etsi Sub universam syllogismi legem cadant, Aristoteles separatim pertractavit Quaeri ' pri-
Schol in Aristot colle g. rarad. p. 180, a II. Huic enim propriam esse hanc dividendi rationem, dialogi testantur. - Nostro etiam libro C. , Platonem perstringit; quo en in sp ctant Vertia
dialogorum usum, in quibus divisione proposita disputantes aliterutrani partem cligere et quaSi concedere Coguntur.
scribit, neque opus est emendatione, qualem pr0ponit in editione Sua p. 708. , ibid. cap. 6. πιλλ άρα 40ri καὶ Ἀπούεὶ:αι ω ιι υτι και'
mum poteSt, uni certa quaedam definitio demonstraripos Sit, Si propositio, qualis recta osse debeat definitio,cX ponat, assumtio autem in illa definitione nihil ostendat eorum desiderari, in quibus posita sit definitionis natura Ut cui obscuriorem Statim exemplo illustre-mUS , num quis Syllogismo probabit definitionem, si hoc modo processerit Propositio definitio constate propriis, quae rei naturam OnStituunt. Λssumtio proprium hominis in lac re sola positum est, quod est animal et bipes. Conclusio ergo justa est hominis de
finitio, quae exhibet hominem animal et bipedem Quum nihil valeat syllogismus, nisi medium quoddam adSit,
conjunctio, ut significent notionem substantialem, quaSi οριο uor Dolor οὐ id, quod voluit an onynnis in scholiis p. 243. , T. Nec enim id agitur, ut definitionis notio syllogismo demonstretur, sed quaeritur num fieri possit, ut ceria definiti set. . . demonstretur, ut poSi in oneruli definitionis notione et . i. i. . in . Itaque Verba και ' ονυίαν Vertenda sunt: Si ad universam ejus notionem respiciatur. Nihil enim listat, quin o et xii ειναι dicatur Dom id quod non opus est exemplis confirmare. - Omnis loci dii ficultas ad discrimen redit inter o et ην ναι et ι et ἐστι quod quid eniTrendelen burgius praeclare declaravit museo rhena. II, 4 et .nni m. p. 92. Neque u nostro loco uliena est Vis et ratio eoruna, quam vir doctissimus investigavit. '. T. q. . ni in Oneralem desinitionis notionem significat, . . . definitionem, quatenus in praesentem rei conditionem quasi descendit. Ioc si Verum est, locus nihil habet ni olesti Syllogismus eniti ab eo proficiscitur, ut generalem definitionis notionem in propriis, quae rei naturam constituant, positum esse sumat rno λεως c)ε, Degorice ο εν et νην εἰναι et ει ἐκ των P mo et ini ιν ἰδίων). Quibus sumtis eu, quae in utiqua desinitione proposita sunt, sola rei naturam constituere ita, ut tolum rei proprium sit, ostendit ε αδ δε ἐν τω τί συ εονα, καὶ ιον et πιὼ). Indo concludit, hancce justam esse ro dest
13쪽
ex quo conclusio ducatur, haec ratio, quam exposui mus, plane nihil agit Petit enim, quod demonstrandum erat. - Neque aliter res sese habet in syllogismis ), ubi praemissa syllogismi definition nihil demonstrari perspicuum est. Nam si quis satisfecit legibus syllogismi, non opus est, hunc praeterea demonstret. Non minus vitiosa est altera ratio ), quam breviter attingimus, probandi definitionum per definitionem contrarii, velut definitionem boni per definitionem mali. In qua etsi idem vitium inesse non lateat, quod tam saepe a nobis notatum est, tamen objici possit ), alteram definitionem ab altera differre ideoque non OStulari quaesitum. Attamen vitium non tollitur, quamviS diversae sint definitiones, quia non magis haec per illam, quam illa per hanc probari potest, ut altera alterius partes suscipere possit ).
Inductioni ' denique, quam paucis hoc loco tetigit
Aristoteles, non tanta vis inest, ut Otionem apte de clarare possit in eo enim maxime versatur, ut ὀ τι ἔστι constituat. Ex omnibus, quae ristotelis vestigia secuti protulimus, definitionem a ceteris cognoscendi formis et se-
Cap. 6. τι σπερ οὐδ' i συλλογιο se: λαμβανε rαι et ior roουλλελογίσθαι te. ibid. p. 92 a 20. Quod ait Trendolen burgius nauseo rhenan II, 4. p. 464 de nostro loco, ortasse legendunt SSe ιον τυ κακω id verisimile est, si ad verba sequentia respicias σειν ιηρ χο αγαθω εἶναι et αδιαιoεim ιναι Praeterea facile εἰ τῶscribi potuit pro εἰ et propter verba τω δ' Dictyrio, quorum quidem est Prorsus diversa ratio. Ceterum lectionem ri et tuetur unus Odex ex keri.
gregandam esse et suum quasi locum habere, satis perspicuum est. Neque syllogismo enim, neque divisioni, neque inductioni contigit, ut definitionis officium omnino expleret. Antequam Vero hoc accuratius describat, rem iterum in dubium vocat, ut de dofinitione sero
actum esse videatur. Necessarium enim osse videtur cognitum habere Τ), rem esse, ut quid res sit, definiri possit; nam earum rerum, quae non XSistunt, nescitur
notio et natura, neque aliud quidquam ostenditur, quam quod significat nomen. ' Cognitio autem του or Drι non os uitioni sed demonstrationi et inductioni assignabatur. Jam id quaeritur, utrum definitio illud rι orι in suam potestatem quasi redigere possit, an in mera nominis explicatione acquiescere debeat Dum, quid hac de re statuendum sit, exponit Aristoteles jam in eo versatur, quod ipsius definitionis naturam aperit, qua re ad alteram quaestionis no Strae partem trans ducimur. )
Velut quid significet nomen τραγελαφον explicari potest, nec Vero, quid sit τραγελα Iος.
hoc in capite parum accurate versalus St. Postquam capitis argumentum Sic exposuit, ut, quomodo cum untecedentibus cohaereat, vix intelligatur, novam libri partem his verbis ingreditur:
'nimi ist, lemmio ii. i. v. - hac de re in ultimis verbis non disputat Aristoteles, sed certam aliquam dubitationem proponit, quae desinitionem omnino tollere videtur. s. p. 92, b, 4 sq. et P. 2, b,
Deinde ad desinitionis naturam enucleandam sic accedit, ut causamidi quam Vinculum proserat, quo illud τι tu τι et et ior Conjun
14쪽
Saepius memoratum est, Aristotelem desinitioni iocnegotium mandare, ut notionem exploret. In quo vi versatur definitio, videndum erit, ut notionis naturae sit accommodata, hujusque legibus satisfaciat. Notio autem, qualis ab Aristotele describitur, intortia lux otcauSa St, e qua tanquam o sonte certa rei natura originem ducit'). Itaque haec demum persecta ori des nitio, quae Omnem operam in o collocaverit, ut definiendae rei causam patefaciat. Quoniam ver causa rei se aliunde repetitur vel a re ipsa non diversa est'), apparet, duplicem esse rationem definiendi, quae accuratius Sit explicanda. Priorem Aristoteles capite
Raro mens humana liae sorte utitur, ut ad rὐ δι orι intelligendum, ὀ r non extrinsecus recipere debeat. Solis sero mathematicis non pus est, ipsius mentis quasi finibus relictis ad experientiam confugere, quia ea, quae Oniant, Sine e X terno auxili accurate demonstrandi facultatem habent Aristoteles quoque id tribuit mathoniaticis' p. 93 b, 24 πει otii to rικος
εGrιν in plerisque autem menti praescribit, ut primum, quae oculis objiciuntur, perlustret, ut Xterna rerum vestigia Sequatur, ne multa ut or tanquam certum cognitionis undamentum sibi comparet. ὀσπερ γαρτ διυ rι tiro PMεν χοντες ὐ T , ενιο Te di .ci citi αδληλα Viνεται, Mix χυτι arsorερυν ε τ, διό rc di να-
τι ἐστιν, γνοουντας ε εστιν. ' Abhorret enim ab eorum Sententia, qui solam mentis agitationum ad res intelligendas sufficere existimant, dummodo haec innatas sibi leges satis perscrutetur. Accurato discernit inter ea, quae natura et ea, quae nobis Sunt priora et notiora ); ab his vero judicat plerumque cognitionis initium ducendum esse. - Quomodo vero et unde hauriri potest illud or εστι, in quo rei causa intelligi nequit Hoc Si quaerimus, apparet, ea, quae caSuquodam rei adhaerescunt, ad id patulaciendum nihil valere. μ Quid enim certi ex iis colligi potest, quae
non necessaria ac certa lege cum rebus conjuncta Sunt.' Itaque videndum erit, ut ex iis, quae ad ipsam rei naturam pertineant, aliquid percipiamus, quod si contigerit, quin re sit, nulla erit dubitatio. Quum hoc modo rem SSe invenimus, tunc equitur, ut rei inventae causam inveStigemus. Nam omnis cognitio id agit, ut rem extrinsecus oblatam ad causam, unde nata Sit, reducat, et rem apertam quasi denuo detegat. άμπειροι quidem, quale in primo methaphysicorum libro describuntur, in re acta acquiescunt etsi vero rem quodammodo cognitam habeant, tamen multum abest, ut verae scientiae conditiones expleant. Hujus enim pro-
15쪽
finitionem vult omnem operam collocare. Ubi hanc cognovit definitio, nihil obstat, quominus rei notionsem recte declaret. Notio enim, quum non iners quaedam formula sit, id ipsum est, quod officit, ut res ita se habeat. D Duplex igitur ratio est, quae in talibus definitionibus obscrvatur Altera experientiam consulit, et rem esse constituit, altera id agit, ut rei causam et notionem exploret. In hac cernitur cognitionis persectio, in illa initium ac sundamentum. Jam si haec teneas, nihil habes, cur adhuc molesta sit dubitatio illa, quam septimo capite Aristoteles Oxcitavit. Etsionim ad stabiliendam Otionem opus sit X perientiam adire, tamen hac necessitatu non tollitur definitio. Dum ea nim, quae enSibus Osseruntur, cogitationi subjicit, altiore modo fieri posse, ut res sit, demonstrat. Addit, ut ita dicam, externis testimoniis interna o perspectare notione deprompta.
Haec ratio, quam XPOSuimus, quum causam aliunde arceSSeret, in syllogismi formam revocari potest, ' id, quod proposito exemplo apparebit. Si oculorum perceptione cdocti sumus, lunam deficere τυ or habemus,
in quo quidem definitio non consistet. Quid enim ageret definitio, qua luna desectum luminis privationem lunae exhiberet Itaque causam indagabit ), qua inventa, definitio justu sic describi potest lunae desectus est luminis privatio clunae terrae intercessiones facta.
Quis vero non videt, hanc definitionem similem osse syllogismi, in quo causa termini medii partes sustineat 3
Intercessio enim terrae medium est, ex quo lunae desectus concluditur.
Ne quis putet vero, haec cum iis pugnare, quae supra de syllogismo disputata sunt, non negligendum est, tali syllogismo notionem non demonstrari. γὶς
certum sit, cur talen Syllogisnium λογικον appellaVerit, quaeritur, quid significent verba λογικός et λογικῶς ES Vero dissicile, earum vim excutere, tum quia non tu saepe apud Aristotelem Occurrunt, tum quia aliis locis aliud significare videntur. - Ubi leguntur in analyticis opposita sunt Verbo ἀναλυεικως, ut ex hoc illis lucem
niserre liceat. Analyt post. I, 21 P. 2, b, 35 Cap. 22 p. 84, a, 7 Cap. 24 p. 86 , 22 Cap. 32 p. 88 , 8 hoc loco opponi
lytica ratio ab Aristotele Vocatur, quae ut rem intelligat, ex iis, quae ipsa rei natura continentur, argumenta repetit, ideoque rem quasi in clementa resolvit. s. Trundelenburg clement. Ogic. Aristot. p. 4 sq. Cui si logica ratio opponitur, id agere videtur, ut praetermissis iis, quae proprie rei naturam constituunt, generali quadam lege, quae plura comprehendit, rem illustret. Rem ita esse, tum ex locis, quos attulimus, apparet, tum Alexandri sententia confirmatur, quam ass eri Philoponus ad analytica post. I. p. 823,
σαι implicius quoque illam vim tribuit verbo λογικος ad physicap. 202. i. I, ubi tres verbi significationes annumerat.
16쪽
doceat, unam deficere, hac sola definitio desectus o. tionem aecte explicabit quae ad 4em experiendo
tis ανατον δεικνDσα λογική - In aliis scriptis, ut ad haec transeamus, nonnunqu3m Verbis, cisi ad vim expositam redeant, reprehensionem adhaerere animadvertimus. Neque id mirum esse debet. Nam haec est laus ristotelis, quod a nimis generali rerum tractatione abhorret, et res acute et pie exponere earumque Originem ex propriis causis repetere Studet. s. de generat anim. 2 8 p. 7473, 28 γω ὁ λογικὴν sc no δει tir δια Di TD, Orι σω καθ ό
plicium . . Metaphys I p. 7, 4 Braiad.; topic V. I p. 294,IT; physic. III, 3 p. 202 a 2I. Nec dissicile est visu qui factum sit, ut in hanc significalionem abirent. Diu lectica enim ratio, quippe
quae in communi hominum opinione vorsetur topic I, I verum tentat et Praeparat, proprium vero rei naturam non recludit. Jam si quaerimus, quae significatio sit nostro loco vindicanda, ru-Stra studemus, unum Vel alterum ei accommodare, quare novam inquirere jubemur. Verbum λόγος imprimis in metaphysicis saepe hoc sensu legitur, ut ad notionis et orniae vim accedat; Metaphys. I, p. 35 2 r. VI. p. I 22, It VII, p. I 32, 9 X, p. 209,
I9 neque desunt loci, quibus λογικος et λογικως nil hanc significationem videntur reserendae esse Metaphy. VII, p. 63, 2 r. τα- σερον τοίνυν ει ηεεῖ τό Ttιον του to δ' Di ι, et et ἐν εἰναι , o et εἰπεi λογικῶς, ubi λογικως idem valet, quod ciet etsi λόγον Metaphys XIII, p. 269, 25 λλα εοὶ in τῶν ἰδεῶν καὶ Ουrον ον τροπον καὶ δια λογικωiελων καὶ ἰκι, sitor/ρων λόγων Ior πόUα συναλ Mγεῖν /ιοι χοῶς τεθεωo ιιένοις IIoc loco non addidisset ακριβεοιελων, si Verbum λογικός vim supra expositam haberet. Huc accedit, quod antecedentibus salis confirmatur, Aristotelem de argumenti dicere, quae magis ad id earum λόγον Spectant Meta-pbys. VII, p. 34, 7 λ ωσπερ in του η νro λογικῶς φαοί τινες εἰναι TO μν ον οιχ πλως ἀλλα ιν οῦν, tiro et ποιόν. Hanc significationem non dubitamus ad nostrum locum transferre. Aristoteles definitionem, in qua exponenda versatur, λογικον συλλο
perceptam caUSam, unde nata sit, adjecerit. Ex hac causa syllogismus, lunam deficere concludit, universalem vero et necessariam desectus lotionem a contineri, non probat, Sed Supponit. - Quod dicit autem illo loco, talem definitionem per Syllogismum manifestum reddi, hoc mihi videtur significasse. Dici potest hanc definitionem, dum causam investiget, medium quaerere, e quo neceSSari rem S Se Sequatur. Haec si
agit, elucet, omnem ejuSmodi definitionem diciendam osse, nisi quae ad syllogismi formam reduci possit. Syllogismus quodammodo teStatur, aptam ct idoneam causam ad rem declarandam detectam esse. Postquam ita generaliter odocuitaristoteles, definitioni propositum esse, medium inquirere, in quo rei causa insit, capite undecim eo pervcnit, ut quodlibet causarum genu terminum medium fieri posse ostendat. Causarum di Squi Sitionem, nemo neScit, principem locum in Aristotelis philosophia obtinere lubus enim acumini
primum contigit, quatuor earum genera accurate discer-nore et altius perspicere.' Sunt vero hac, si scholasticorum termini utimur, caUS materialis, causa sormalis causa officien S, causa finalis. Has si absoluto consideremus, tam areta Si earum conjunctio, ut cogitalione tantum Separari OSSint; nam forma a sine tanquam antina gubernatur Ut quasi Xpletur, ut in L τε λῆγε icti abeat haec Vero Si Creatri Causa, quae maioriam ad vitam et actionem Vocat. In lia rerum varietate autem, quae OStri oculi Subjectae sunt, iam sadpo sunt disjunctae, ut in definitionibus sit bene auim advertendum, ut apia eaUS eligatur.
17쪽
Aristoteles, ut rem illustret, exempla affert, iii quorum primo causa materialis termini medii locum obtinet. Geometrae, ut demonstrent, angulum in semicircul descriptum esse rectum, Sic Procedunt, ut constructione hunc angulum dimidiam esse partem duorum rectorum Ostendant. Dum id faciunt, terminum medium investigant, e quo neceSSari angulum OSSe rectum sequatur. Patet vero, hunc repeti X anguli materia,
quoad materia reperiri potest in rebus mathematicis. Itaque anguliun illum tunc demum recte definies, si indefinitione causam in anguli materia positam non mi
Eodem modo causa officiens ' termini modii loco esse potest Si cui bellum os contra Persas gestum describendum, prae ceteris exsistit quaestio, unde Ortum sit bothun. Ubi id vero cognovit, medium POSSidet, X suo bellum intelligitur. Rem, si ad syllogiSmum reducas, haec est iis qui lacessunt, bellum infertur; Athenienses Persas acessiverunt ergo Atheniensibus a Persis bellum os illatum. Similiter reliquae causae termini medii partes suscipere possunt. Quum in plerisque autem contingat, ut hae causa ad idem officiundum concurrant, velut in domo aedificanda ), definitioni videndum est, ut omnes colligat ut conjungat. Nec Si singulae causae, ut causa officiens, in pluribus rebus positae sunt, definitio carum ullam negligere et praetermittere debet. Haec ratio definiendi, quam XpoSuimus, quum inii Versetur, quae causam aliunde repetunt hac enim
sola conditione licuit, definitionem ad syllogismi sormam revocare, quia postulat syllogismi natura, ut medium, in quo causa inesse debet et conclusio non ita coeant, ut reciprocari poSSint non ea amplectitur, quae proprie substantiarum numer habentur, sed attributa quae rem necesSario Sequuntur, quaeque vel ex ipsa substantia, vel ex alio attributo, ut in exemplo desectus lunae, Originem traxerunt. Haec quamquam proprie non sunt Substantiae, tamen per Se considerata, et X substantiae quasi ambitu Xenita, ad substantiarum ratiOnem accedunt. Cum his consentiunt, quae dicit in meta physicis VII p. I 33, 29 ran. Me γαρ TO , σειν να
Quod attinet ad cxternam sormam hujus definitio-itis, Aristoteles eam terminorum Situ λεσει et πτωσει
demonstratione dis surru dicit ). Definitio ponit rem
universam, in syllogismo in membra quasi distractam, omniaque simul, ut ita dicam, in lucem profert demonstratio autem alterum terminum alteri annectit, quam ob rem ab ristotele continua appellatur' p. 94, a, κ& di si εν αποδειξις υνελ ής, udi O HGs υς. Jam proximum genus definitionum, ut supra diximus, Aristoteles vult earum rerum OSSe, ad qua causae non Xtrinsecus accedant. Sicut enim nihil magis postulat in philosophia, quam iit cogniti nostra ceriis finibus teneatur, ultra quo non progrediendum Sit, ita in rerum natura non infinitam esse statuit causarum catenam. Sed reperiri, quae non e peregrino sonte
18쪽
ad alia relatae sibi ipsis quasi sufficiant et per se sint,
fieri non potest, ut ex aliena quadam re cauSam repe
tant. Analytic post. I, 4 p. 73 b, 5 ii ὁ νὴ reo
ctυrso citrio ν o. Ad has substantias ristoteles dufinitionem primaria vi et absoluto pertinere dicit u letaphys. VII. p. 34, 24 r. ἐκεiro di τανε νυν Orι
σιῶν GTιν. - Apparet autem, has defiuitiones ad syllogismi Ormam non redigi posse, tum quia principia sunt demonstrationum, tum quia nullum medium adest, ex quo demonstrari possit i. Summa lux os definitionum, ut ex iis haustae Sint, quae Sunt per Se priora. Illa definitio, quam
supra XPOSuimus, etsi hanc legem Sequeretur, tamen non fugit, eam Sic inventam SSe, ut experientia anteceduret et ad causam indagandam mentem quasi impelleret et Xcitaret. Jam nunc res videtur aliter se habere. Quum causa a re ipsa non differat, necessarium esse videtur, et hanc et illam simul percipere.
Quam ob rem jusmodi definitiones non cadem lege atque illas consci, sed sola mentis agitatione inveniri POSSe, lacile aliquis conjiciat Aristoteles tartim id
ea enim res, quae medio Xpertes sint, ita sese habere dicit, ut et esse et quid sit supponi aut alia ratione manifesta reddi oporteat. g. 34, 23 e Sc. αεσα)χέαι εἶναι καὶ ri or υποδ εσcta δε i αλλον Ουπον φανερα ποιῆσαι. - Ultima haec verba Obscura sunt; nam quaeritur, quae sit altera ratio, quae significatur. Quibus verbis nescio an ea, quae leguntur de anima I, , Sorondet lucem asserant, nostroque loco tanquam apta explicatio addi possint. Eoi κε δ'ου
Ουσίας ξομεν λεγειν κ&λλιστα - Aristoteli persua- Sum est, ut saepe vidimus, inductionem vel Xperientiam notioni declarandae non sufficere haec enim mentis vi et facultate comprehenditur, quae Sola id cernit, quod generalem ui officit naturam. Etsi hoc verissimum sit, clamen non ogleXit Aristoteles, nostram Ognitionem cita comparatam esse, ut X perientia Supersedere non possit Substantiae, quam recludere vult definitio nostra, non talis natura est, ut in hanc rerum conditionem non descendat, neque habeat, in quibus quasi vita ob actio ijus ternatur Definienti igitur videndum cst ut haec acute percipiat, quo facto ad illam cognoscundam aditus patebit Exemplum asturamus. Iniina noti singulis jus facultatibus quasi manifesta redditur, it oculorum judicio subjicitur Quo qui magis autum has observare et intelligere potuerit,co acilius ad iniimam ut absconditam animae naturam penetrabit, ex qua Singulae sacultates tanquam X Ommuni sonte originum iraXerunt.
19쪽
veniendam Aristotelem discessisse putemus a via et ratione, quam antea probaverat, nisi forte hoc interesso judicas inter utramque definiendi rationem. Illic reserat Sensu percepta, quae mentem ad Otionem investigandam procedere cogebat hic potissimum id agitur, ut generalis notio mente praecepta iis, quae sensibus apparent, probetur et confirmetur. Restat duplex genus definitionum, quod describamus, alterum, quod nomen Xplicat, alterum, quod mera continetur conclusione. Has quidem, Si accurate dividamus, non dignas osse, quae definitionum numero
habeantur, facile est intellectu Etsi ipse igitur ristoteles definitionibus illas annumerat, tamen ita facit, ut eas, quod vitiosae sint, reprehendat. Primum igitur exprimere potest definitio, quid Significet nomen ). Ejusmodi si si nominis Xplicatio, duplex rati cSSe potest, qua rem unam ConStituat. Aut enim partes Sumit talis oratio et conjungit, aut unum quod non caSu accedit, de uno pronuntiat ').
Si quis quaerit, quid sit Ilias, respondeas licet liber qui constat ex viginti quatuor carminibus, vel quid sit
phivia humor. Haec nominis descriptio aliquam certe notitiam praebere potest, quoniam lingua tacito quodam Sensu commota nomina ab iis depromere olet, quae rem necessario Sequuntur. Neque vero lio sibi Sumere debet, ut rei naturam patefaciat. ristotelescam vituperat Opic. I, 5 σοι ὐπι0ςουν voracer Ti ν
Quo in genere definitionum, quum id desideretur, quod rei notio fere non attingitur, haec, de qua nune agemus, definitio propterea reprehenditur, quia ad notionem ducharandam non sufficit. Prima quidem definitio, ut supra ostendimus, similis erat universi syllogismi, in quo causa termini medii locum tenebat. Ut Syllogismo autem, cui terminus medius non inest, nihil officitur, ita definitione, nisi causam contineat, quid res sit, illustrari non poterit. Jam igitur definitio, termino medio praetermisso, nihil erit, nisi mera Onchisio p. 944, T se tori monoes 890 Pru 'po τος ἐν ε'
cest a ). Quam ob rem vituperat Aristoteles hanc definitionum de anima II, 2 r. Non solum τό τι, inquit, significare debui definitio sed etiam causam in ipsa inesso et apparere oportet definitiones autem, quale esse Solent, ut conchisiones sunt ). Neque minus nostro loco respondent, qua, dicit Metapitys. p. III, 28 r. αλ αδν λος αν μ/ ετα τῆς rei- τιας ὁ λόγος οἱον ri κλειτις στερ λ σις scurOς ἐαν δε προέτε Hi τλυπο γῆς iris εο γ γιγνοMεν λὶς, ό συν tu et risu
Exposita desinitionis natura, ad eam quaostionis nostra partem deducimur, in qua de via et ratione, qua definitio quaerenda sit, accuratius disputandumost. Aristoteles diligenter hac de re git in analyticis
20쪽
gere, quae in topicorum libro sexto et septimo de definition asseruntur. Haec enim, etsi praecipue ad vitia cavenda Scripta Sint, non pauca continent, quae rei nostrae lucem adlii bent. Quoniam notioni, in qua explicanda definitio versatur, ab Aristotele ea vis tribuitur, ut rem, in qua inest tanquam te et causa, antecedat ), perspicuum est, eminem recte definiturum esse, nisi ab iis prosectus erit, quae sunt Simpliciter priora et notiora.
Unaquaeque definitio lac nititur lege et ratione, ut Aristoteles in topicis ' eam imprimis tenendam Sse
censeat. Itaque Vult nos discernere inter ea, quae natura et ea, quae nobis sunt notiora et priora J. Natura prior et notior est linea, quam planum et planumquam corpus re autem. Si ad nostram respicis cognitionem, interdum plane invertitur ), quaeque natura sunt notiora nobis videntur abscondita esse atque remota diam corpus facilius a nobis compreliendi posse videtur quam planum, quamvis io revera et prius et notius it. Ea enim, quae Sub Sensu cadunt, Plerumque notiora esse Solent, quam rerum principia et causae illa quidem omnium oculis obtruduntur, haec vero non nisi acriori cogitatione possunt compruliundi '). Definitionum oportet Semper c ii repetere, quae na-
tio rei causam ct notionem non explicaret. Fieri quoque posset, ut topica docent ), nisi haec osse lex definiendi, ut multae ejusdem rei exsisterent definitiones; nam non solum aliis alia sunt notiora, sed etiam iisdem hominibus diversa diversis temporibus primum quidem, quae sub sensus cadunt, deinde contraria, postquam ad mentis pervenerunt sagacitatem Aristoteles tres definiendi modo describit, quos, quoniam e prioribus non ducti sint, reprehendit ).
Primum cavendum esse cenSet, ne Opposita per opposita definiantur, velut bonum per malum opposita enim, quia eodem genere comprehenduntur, natura simul exsistunt q). eque tamen neglexit, nonnulla esse, quae aliter definiri non possint. Quaecunque nimnatura vel per se ad aliquid reseruntur, sine hoc intelligi nequeunt, velut duplum non sine dimidio Talium enim rerum natura in eo posita est, ut ad aliquid quodammodo relata et assueta sint ). Porro ne quis, quod definiendum est, in ipsa definitione adhibeat, videndum cst. Hoc vitium obtegitur, si qui nomen commutarit, notionem Vero retinuerit. Volui si quis solem definivit astrum die perspicuum, idem per idem definivit; nam qui die utitur, utitur sole, quoniam Solis Super terram motum diem appellamus. Cujusmodi vitia, quo facilius deprehendantur, pro nomine oportet poni notionem. Denique corum, quae divisione inter se opposita 'hi. 14l, b, 31.