Liber de compositione mundi

1쪽

Vincentis Tusci Cesenatis

philosopbie professoris ad illustrem dominum Carpensem do minum Hibertum pium. fulget apollineus tibi nunc Ailberte libellus Hurea qui sophie dogmata prisca refert. Est opus egregium fulvo preciosius auro Mui prece vel precio non potuisset enti Si diuersa anime migrant in corpora Pauli Pectore Hristoteles condidit istud opus

CIoannes Uulla eri Eundauus discipulis seruentissimum

in disciplinas incendium pro salute.

edite.recor et conuentes agminatim volitare iuuenes M sciplinarum canditati ultra murianis et celestibus bnticho oea currite obviam respirantes randeli acerrimo et solito vegestisti midio et ardore gestientes animi coelientur En munera votis frequentibus et assiduis postulata :que iamia, desperabundiinstabili fortune comiseratis arbitrio saullus patebat recurrusmulta salutis via saltem oppressis inopia:dbusta in excellens magna tantiae preeqvolumen coparandi facultas erat ablata:quum libris de generatione et corruptione tanta conexione copularetur: tali solu3 destinari totis viribus refragarens bibliopola. Gravis ergo et supra dolias fidem ueσdemens pauperibus infligebae iactura. Ceterum miserrima studiose iuuentutis sortem comiseratus et precibus vestris et mentem mea toties ppulsarunt deflexus libellum hunc dare calcographis imprimendu non erubuit quem de copositione orbis compilauit paulus venetus vir undecumu doctissim' facundissimo sermonis torrente exubersta:vivida ingena subtilitate altissima penetras.Cuius inacessum virtus svaeuolat equor. Clara vel excrees rumor in astra volat.cios igitur petr e Gratiane de taleo. role Lupi.Et tu quo B Ioannes Ermoni oudoburge siluae mihi conterranei. Et sateolaesarine:saicolae iuuenistet mi 3oannis de Louengues adolescenstes optimi mentes vestras fetido to moris et ignauie lacu num submergi permittatisamo continuis sudoribus/vigilantia salutari ingenia suscitateri scintillanti virtutis inevito edurite. Si vestras manus doc libello vacuas perciperent Urania virtus et vallas velut in piabili, supplicio repente vindictam acclamarent.snec immerito. Tanta est in eo nimirii vis et energia:vt eontemplantem stupefacto pectos re mentem.Rrcana in decimi raperent penetralia celi. E ante et fertilitatis:ut uberrimos o iscipline fruictus per totum orbe3 copiosissime diffiindat. Cante est fragrantie et odoris:ut redolenti et suavissimo vi gore spiret. nectareos latices Bmbrosi uni P decus. Due ergo defectas lansventestet exhaustas debilio ris ingend vires accedite reparatur Paulo taeneto omniti prudentissimo et acutissimo, beneflcq no im, memores/gratias effunditaeversum n 3n odorem tuo Inguentorum curramus adolescentuli p so

ciamties.ualete et plaudite.

et iniquum lectorem carmen.

Tector ades longa ne spe frusteris amice: arua stringe manu totius orbis opes. Reci or addes propera Paulinam extollere mentem Qua sopbie passim suave renidet ager. Tector ades sis nunc imo de pectoae Duilaert. Iratus Ioaiam: qui nem mente minor. inuo: ades:videas proprio te fallier damor Paulo soprie credis inesse nimii.

Tiuor ades die nunc solitis de nare cacbinnis.

sis sate non fausta aule sopbista die.

ruor adesinun*est inimica scientia gnaro

Doc tibi:quod Duilaea rite docebi ob

2쪽

ESeesidus euevius est circulus meridiei vel mel ceu qui no iacens:sed eleuatus supra circinisi ori3oltis secat illa in diuobus polis trsisiens subtus terr diuidit celstitersi in duas medietatG:qilaruvnat ponit ad orientem:aliam ad occidentem. Vocatu circulus meridiei: vel mediae celi:v per ulli termisit tur meridies:e medium celum. si Certi' est circul' equatoris vel e nos

parte orietis et oecis stentris c Ium diui dit in aua

duo mess

3쪽

EDreter istosciraculo lores atque signastur mino mrect in or mbe siano ruin .sAlr oculus ar ati et cir culus antarii retdscribus circa postos mut di: duo. lus arua Cprimum igitur signum bteitur Tries quia prima pacus. .meridiei:etauerant ric': uideste et septεπl odiaci magis assimilatur arieti:et magis habet impii. natis. Circulia sitsolstretales di ne illideircuulpa mere et opari superarietes:t alia animalia conmilis specta solstitiorum. .cancri et captieo: ni. In orbib aut eieci. docvirtute stellarum. ibus aries celestis dicitur planetarum assignantur eceritricreteoncentrici.Cir coponi.3ncoinibus enim ponfitur due stelle lucide. queculus temtricus est deferens planetam: cuius emia duuntur sartuar.3n cient re vero tres parue lucide di

ei: qui gradus:quod minutum. Et uuare talia ligna vocentur nominibus ratio alatium.

Capitulumasgodiacus diuidituri

dicuntur gradus: et iterum disci AHimilis tu super tauros Ee seruos et bubaias fi

ctu sin s ageta inmuta: et quodlibet ζ

minutum insemginta secuncta et secus te alia que vocatur corta

4쪽

ECulnium signum est

gummarum stellarum magis assimilatur leoni: et propter impressionem illius super leones. et omnia Tertium signum dieitur Gemini in forma Uuma animalia ferocia et rapacia et audacia:sicut leoparnari tertia pars masio domini assimilatur etsupra dus et similia.3n capite illius ponuntur due stellae significationem et impressionem in specie nominis: me uerum dicotur Rcalda : in oculis vero due alie et alias species homini similes. n eapite istius stela dicte cire p.:et in pectore sunt quattuor stelle lucide utres parue propinque que dicuntur albeganinpe expanse septentrionales dictembage quaru una dibus vero sunt due que duutur aneacua: et quia se est cor leonis:in cauda vero eius est una stella dici mini habent duo capita due stelle assignantu quai ERarpha. rum una dicit caput canisa alia caput Iubsequis seu inorum, ECuartum dicitur. zyeermula quarta pars 3odia semum summest ulmoror es pars sexta 3 odia

re figura stelle ipsius assimilatur cancro:et quia da ei figura stellarum est magis limius illiri propter abet operari et imprimπe super caeros. et alia animaru gnificationem et effectum: oe signu3 duab' aliati adure testeret in isto ponunt due stelle equauama designatum signifieat virginitatem:et supreolar vizudinisque dicuntur oculi cancri, putas et nitidas et incoiruptas habet opπari.

5쪽

πSeptimum talium est libra:septima immelifigura suarum stellarum libre fassimillitur: et quias ineat pondera equitatem et iustitiam er istam partem apparetvna via fulta stellis: me distendie ad partem meridici: et M usae ad polum septentri ni saevi' latitudo est-mbumasar ab octavo Maodulibrev ad tertium gradum, se nonis: γει aut vocant Estrologuviam eonbustam naturaus vero

iam siue viam luminosam. sis onum signum est sagittarius:pm vitam partes

est domo:et stin aliam quadruples tenens a reum: et sagittam in manu quasi comminans: et significatariolos et balistarios monstra et miracula:et res admirabiles:significat etiam terrorent a longe venientemaet omnes res a longe peremientes et vulnerantes everbo siue facto. Item signum componitur

6쪽

me compositione mundi.

Secundo sequitum. eorum que sunt figurata mi Furis animalium.tria abent figuram dum nausis cui gemiui virgooquartiis et piincipium sagittarii. Hi quinis habent figuram quadrupedum: ides luet Bries Taurus Aeo/ Capricornus et in fine Sagittarius:que νm aliquos dicitur pars equi: ν mvero alios pars Tauri. si Talium signorum queda3 sunt masculina: quedalaminina:quedam comunia. Et ultra signa.xv. nismalium 3odiaci reperiuntur alia signa animaliunt siciis vultur ex tarsa et

Capiturum tertium.

Eunde mirum signum est aquariusad similitudi,uem et figuram uuius rustici erecti super pedes suisos cum viro vase aque spargentifri videtur iste mosticus esse quasi dns aquarum:et dabere curam re*quibus aqua necessaria est:sicut ad ammantium necessitatem: ut ad potandum: et ad alios usus. Exqtiosequitur ae significat flumina:fons est maria: et aquas irrigantes terram:et consequenter fossas et lacunas aquarum.Secundo. habet officium dum Mandi et irrigandi terram et doc luti cultores possint

fodere terram et seminarem frutauacolligwt ad nn ultionem sui et Goἶum. Et uodecimolignum est piseest duodecima paro

3odiaci: figura suarum stellarum assimilatur du bus piscibus et stgnificat pisces et o mnem usus aquaru3 3n ore istius emira stella que vocatur os pilato meridiani: et in pectore una alia'. que vocatur cor piscis. I x predictio sequitur primo: in dicto: st signora in undecim sunt figurata figuria animaliu:et una

morum signorum sit

ae I puma distineriora que sunt mascu sed uma:que feminina nocturna.

I Ilrtes vitanum masculinum ex figuris

L- - - dieii et Taurias signum femininum ex signis noctis:et successive contimie masculinst succedat seimnino:er econtra:ita . nuns duo signa ii meaiata sint masculina:nec duo immediata sint feminina: ed emper inter duo maseulina sit unum femininuimet ecotraim ex duobus masculinis nihil generaturrinem ex duobiis femininis: is bene ex mascul et femina, coniuncus.Sex ergo signa sunt mam sculina: scilicetnries Eemni eo/Libra Sagittarius:et Equarius ex vero sunt feminina variosius:Cancer: rgo:Scorpius:Capricorniis: biseea. ESecunda distinctio.Signorum quedainsunt mobilia:qRedam maret quedam comuniararies estognum mobile. e aurus fixum et Gemini commune. Cancer mouile Leo firmum et uirgo commune: sic consequenter vim ad finem. Em quibus sequio tur signa masculina significare omnes res masculis nas:et feminina omnes res femininast et firma omanes res stabiles:et mobilia res mobilis: et comm nia res communiter inhabetes si Tertia distinctio Signorum quedam sunt septentrionalia: ut Pries murusLGemini Caneer αeo uirgo . cauedam meridiona rvt Libra Scorpius Sagittari'/Capricornus aequarius et bisces.Et decanimalia c5

muniter tenent partem inferiorem.vmuta pedes reuolutos versus meridiem. 3κ qua respectu septenotrionis sunt pauce stelle. C eer tamen pedes tenet per oppositum bincinde quast ineptus ad standum ad modum aliorum animalium.Scorpio aures νm partem anteriorem vertitur parumper parti septeσmoniaequast se volens vertere ad itam parte: eta tendere versus ipsam: horum autem posteriorem scilicet candam vertit adpartem meridiei: licet acu leus caude verutvr alparte septentrionis. Disceis vero pari per eleuant capita versus partem sep . tentriintimet caudas declinant ad parto meridiet. CQuarta distinetio. Si 'rum' quedam sunt dexintra:et quedas sinistra. Signa tintra sunt illa q sunt in dextra parte.celi .vrpura septentriona l. Sinistra autem que irin sinistra scilicet in meridionali .v de medietas septentrionalis celi diluitur pars superlouet dextraeeli: quia aliam 3 odiaci tenent partem superioremn dextera3 versus septentrionem: et quia in ea parte sunt plures maiores et nobiliores stelle. meridionalis autem est pars sinistra et inferior: q2animalia Ioniaci tenent pedes reuolutos ad illam: et quia in illa sunt*auciores minores: et impotenenoreastine,

10쪽

posito in eodem fractu eum cauda est eclypsis lune et hoc signum-inter solem et lunam est aliquod corpus opacum medium impediens transita luminis ossa ad luna3. L Certio sequi lanetas esse stellas erraticas:et astra fodia ei esse stellas fixas quia planete errant avia. solis et inuicem appropinquant et elotigantunsteile alit signoruin semper equaliter inuicem rustant: sicut pater ad experientiam in sex stellis que plerades appellantur: non ideo dicunt fi

xe:qd non nrouentur ad motus octaue inbere: sed solum ypter continuam equalitate tistanti et Opinquitatis.CQuarto sequitur tam planetas fastra odiaci moueri circa propriu, centrst: solem ita moueturivi dicunt sapientes propter ina prem operastionem' luna etia3:qualiter diuersificaretur rmago tune quoad visionem.m aliquato apparerent illi' pedes sursum re facies deor um.gex quibus se diur ita etia in ala planete mouentur et astra 3odiacit unde quidam sapientes posuerunt stellas fixas moueri decem gradibus versus orienteni:et retrograσdando decem atris versus occidente.Ex quo conclu/ditur qualibet stellarum lixarum habere unus parouum circulum in quo mouetur:qui si fuerit creatus deorsum in sursum:stella ascendit et bescendit in illo per appropinquatione et elongationem a terrarsed 'dea nullo conceli tunsi aut fuerit per transuersum stelis inovetur in illo versus septentrionem et meridiem et hoc est possibilaeqr sapientes distunt eaput cancri moueri versus septentrionem et meridies quo dat ' oportet caput capriccund per oppositu seinquites psequenter si capat arietis mouetur versus septentrionem caput libre mouetur versus meridiem et pindane viam quelibet talis stella dabet paruum circulu3 ab illa discontinust in quo mouetur versus oriens et occilens septentrionem et meridiem. si motus Oetam sphere differt a motu aliardi: et lasus motus quormasinetiarier libet planeta* eui' coloris sitiet quibus domin x: et euius virtutis sit. Capitulum. .

' ' stellatis spheris:qua *octauastini to, Fc ii tamen: et alios sapientes dicitur moue

QEriabor lente in oceides motu totiuS ce

LM M'u:vel primi mobilis ab occidete in ortens motu proprio centum annis uno gratu lactenσdo copletam reuolutionem. Gooo. anno 1pbilosopdi vocaversit annum magnu Gradus aute est 3 .pars celistin circulos maiores.et mno cognooscitur intitas motus alicuius mobilis nisi per eoparationem ad rem quiescenteor ideo si volumus scire otitatem motus Niq.sphere ad partem occidentis: oportet nos ponere una circulit 3 fixum pro termino quem vocamus ori3onta percoparatione ad quam scietur dinoi motus:si autem volumus scire: et mesarare motisociaue indere ad

partem orientis qui est cen- κtuanuis viro gradu: oportet I Ei imaginari supra octauamde

ram unam altam imobilem

nbi eo item in qua ponati OPrius rum Itur signa imaginata mobilia , a j

si nos volumus motu capitis arietis mesurare et cognoscere: d non separas a circulo equatoris cotinue moto e si octaua indera: sciem' doc in sphera superiori fixa i mobili a capite arietis no in equatore imobili qui est imaginatus in ipsa. LSeptima sphera est orbis saturni culus est color terreus pallidus plumbeus:et significat laboratores terreet lapida quo* dicitur de': qr tardus estsigni inficat laborem tribulatione et angustiam.rest etia3srigidiis siccus diurn' complens cursum suum in orbe iisnet .mx.annis et quirim mensibus:et. . diebus: et ponitur esse dominus inprie ornsi et aquarq.CSexta sphera est orbis iovis cuius color pulader est elarus et lueti': ideo significat religiosos et magistros secta* et legum del.ssgnificat etiam pacem et concordiam:xpter qua3 significatione dicitur deus pacis: ponitur etia3 calidus humidus temperatus masculii ius dimitis dias sagittam et piscium perfici es eursum suum in orbe signoru3 annis.q. mentauso . et quasi diebus dece. EQuinta spuera est orbis martis:culus color est rubeus ad instar eriscin quo colo renidet quali mixtus sanguis.3deo significat arma tos milites pretia effusion sanguinis:et oia genera armo* Opter qua causam dicatur deus bello*prponitur calidus siccus malautinus diurnus: dfis an tis scorpionis pliciens cursum suum tisorbe signorii anno uno. Ne nubus decri dieb' fere viginti duob .