Confessio fidei christianæ, edita nomine Ecclesiarum Polonicarum, quæ unum Deum & filium ejus unigenitum Jesum Christum cum Spiritu Sancto profitentur

2쪽

IONAS SCHLICHTINGIUS DE BUCK IEC

Ymbolum quo d Apostodicum vocatur,

antiq ui sit murn eta, iamquc sim j simanici, Qualis ab initio fuit tradita, Apostolicam conti-

nere veritatem, a nemine suit dubitatum. Quarcausa nobis suit, ut cum totisrbi testatum esse a

vellemus . nos ipsi Apostolicae & primaevae veritati in omni-bi' insistere . in edenda hac Ecclesiarum nostrarum conses.sione Symboli istius vestigia presio pede sequeremur. Unde nemini mirum videri debet, si vel fidei dogmata latius hic persecuti non simus, ea dixisse contenti, quae in simplici confessione simplicibus de indoctis susscere possint; quorum causa non minus, quam propter sapientes & doetos ista scri

bimuS: Vet,cum omnia, quae commemoratu necessaria esse duximus, ad hoc Christianae veritatis compendium revocare

conati fuerimus, nonnulla coactius videri alicui possint esse inserta. Porro dissimulandum non duximus tertiam Symboli istius partem,quae de fide in Spiritum S.& in ea quae sequuntur agit, quamvis verissima fidei Christianae dogmata contineat , non ejus tamen antiquitatis a quibusdam censeri, ut

Cam cum prioribus duabus partibus, quibus fides in Deum α filium ejus Jesum Christum describitur,ab ipso statim initio conjunctam fuisse existiment. Nam quod ad articulum

A a de fide

3쪽

de fide in Spiritum S. attinet, quamvis iste cum fide in Deum& in Dei filium evolute ac distincte proponi mereatur; Tertullianus tamen, Author inter latinos Theologos antiquissimus, regulam fidei Christianae immobilem & irreformabile, ut ipse ait, ex hoc Symbolo referens, illius non meminit, lib. de Viro . veland . alibi vero, de praescr. Haeret. libro, regulam fidei similiter tradens quanquam jam ab hac prima Va, respectu personae Christi, abludentem) non aliter hunc articulum proponit, quam ut credamus Christum in coelos receptum sedere ad dexteram Patris, misisse vicariam vim Spiritus Sancti, qui credentes agat. Nec sane Scriptura,ut in Spiritum S. credamus, quamvis id rectissime & verissime dicatur, uia quam expresse dicit. Articulorum porro sequentium, Symbolum Nicaenum in recitatione Symboli Apostolici, nullam facit mentionem, sed in verbis Credo in Spirium Sanctum sitbsistit. Nec sane articulis istis, in quos, sui institutum fuerat, dc quo reliqua omnia referri poterant )sed tantum quae vel in quae credere Oporteat, docetur. Quod si tamen ab ipso statim

initio una cum superiori articulo de fide in Spiritum Sanehu sunt appositi, ut scilicet per eos explicaretur, quid fides in

Christum contineat; argumento nobis esse possunt, primos

cistos Christianos, vel non aliter in Spiritum S. credidisse, quam in ista, quae addiderunt, sequentia: quo pacto etiam

hanc tertiam Symboli partem apud Socratem expresiam vi- .adςnius, lib. I. Hlist. Ecclesiast. cap. xxvr . Credimus in Spiritum in carnis resurrectionem, di in vitam venturi seculi, Scin regnum

4쪽

IDm regnum coelorum,dc in unam Catholicam Dei Ecclesiam. Eandem vero partem Theodoretus lib. l. Eccl. Hist. cap. i v. in epistola Alex. ad Alex. postquam dictum esset, fides nostra est in solum ingenitum Patrem &c. & in unum Dominum Jesum Christum &c. ita refert: Confitemur & unum Spiritum Sanetium qui innovavit & veteris testamenti fanctos homines, & ejus, quod novum appellatur, divinos doctores: unam & solam universalem Ecclesiam &c; posthaec scimus futuram resurrectionem a mortuis &c. Nempe in res scitu S cognitu necessarias credere, non alio sensu dicitur, quam de earum certitudine ac veritate nihil dubitare:) vel si primi isti Christiani in Spiritum S. tanquam in Divinum Ecclesiae Doctorem credendum esse dixerunt, quod rectissime fieri agnoscimus, eo ipso tamen, dum eum in rerum, quae personae non sunt, censum referunt, sese de Spiritu S. usitatissima figura loqui, innuerunt. Quod vero speciatim ad hunc de Ecclesia articulum attinet, sciendum est: Ecclesiae Catholicae nomein Scripturis non reperiri: videturque post Apostolorum demum tempora haec appellatio reperta ad arguendos haereticos, qui dogmata aliis Christianorum Ecclesiis ignota, invehebant. Et sane Catholicum ita spectandum est, ut simul ponatur esse Sanctum & Apostolicum. Alioqui enim Catholicus hic foret error, non Catholica veritas. Articulus de Sanctorum communione, ut & sequentes reliqui, non sine argumento videri possint ab initio non fuisse additi, quod in articulo de judicio vivorum & mortuorum omnes possint comprehendi.

5쪽

prehendi. Denique articulus de carnis resurrectione, sequentium temporum stylum magis sapit quam Apostolicum ; siquidem Scriptura de restirrectione mortuorum agens, hac loquendi ratione non utitur. Quae omnia utut se habeant, cum

tamen articulis istis ea explicentur, quae fides in Christum vertis me continet, non dubia est illorum apud nos authoritas. Jam porro Symbolum hoc omnia quae ad Christianam fidem,& nc aeternae salutis adeptionem requirantur, contine re, vel inde patet, quod antiquitus ad haec usique tempora in omnibus Cliristianorum Ecclesii is usu receptum sit, eos qui Ecclesiae per baptismum aggregantur, non de aliis quam de Symboli istius articulis interrogare; & si ad omnia in hoc . Symbolo expressa interrogati annuerint, eosdem in Christianum nomen cooptare ; qui mos nunquam in Ecclesiis inva

luisset, nisi jam olim creditum filisset, Symboli istius proses.

sionem, plenam esse & genuinam C Eristianismi tesseram tquam cum unicam Ecclesiae nostrae agnoscant; non ullae aliae magis, quam istae, Christianum nomen & titulum debent' urpare. Haec erant, de quibus te paucis monere volui, Lector Benevole; tu boni consule & candidὸ judica, & c Ve ne eos damnes, quos ipse Dominus pro servis sitis non dedignatur agnoscere Valtati

6쪽

CONFESSIO fidei

onsessionem fidei nostrae edit

ri , ut eam verε Christianam & Apostolicam & Catholicam esse constet, per SVm- boli, quod Apostolicum vocatur, quodque ab omnibus Christianorum Ecclesiis agnoscitur, sin uia capita ,singulos fidei nostrae articulos, uve Symboli ipsius verbis expressos, sive alia aliqua ratione in iis significatos deducemus, & ne quid ad veritatis certitudinem desiit, clarissima Scripturae canoniciniculus apti haos haud dubia est authoritas testimonia ubique verbis nostris vel inser mus, vel subjiciemus, vel eorum loca iamargine notata apponemus. Scriptura enim , quomodo Ecclesia credere debeata Symbolum vero quomodo etiam ab initio crediderit, ostendit.

Credo in Detim.

C Redimus in mum, qui, quia a Deorum omnium est summus, propterea

Deus o absolute e, aut cum excellentiae significatione nominatur, & Deus unus, Deus e solus, Deu fuerus esse dicitur. quem simul g aeternum, b immancum, i summa sapientem, summἡ iustum , I summe bonum,m summe liberum universa providentia tua curare agnoscimus. Ut ita qui in hunc non scredat, is dc impius se, A frustra in ullo alio fidem collocet.

Scripturae Testimonia.

Deut. x, in psal. exxxv x, 2: vocatur Dem D. ωm; passi Vide inter multa, Luc. I, M. v x, 3ς. VII 1, 28. 5 Hujus rei & in saeris & in profanis innumera sunt exempla. e Huius itidem rei tot sunt exempla, quoties apud Graecos, ibsolutae vocila Ei, nuculus excellentiam denotans, praefigitur. .

7쪽

maioὶ -- es . . rMarc. xx I, 29. 32. Unus est Deus, & non est alius praesemplum.1 Cor. v IIT , simin, quia nihil es idolum in multaeo , er quod nultas est Devi nisum . Nam etsi sunt, qui dicuntur mi, sive in caelo, Me tu terra ; sicut sum Dii multi, o Do ui multi1 nobis tamen Mur en De M. . 1 Tim. II , s. Uum est Devi, unus er mediator Dei Cr hominum, homo Christin Vis .e Ioan xv xx, 3. Christus ad patrem: Haec est vita atem, ut cognosta a te flammerum Deum, Cr quem misisti Iesu rectari m. ca

Huc pertinent illa Scripturae dicta, in quibus alius praeter ipsum Deum esse negatur. De ut. xv, 3 . xxx , . Psel. xv tir, 'a. Esa. xlv, 6. I 8, dcc. f I Thec x,9. O mersi sis ad Deum a simulachris, servire Deo vivo Cr vero, o

Psal. xc I I. a. Asaculo tu es. Iob xxxv I, 26. Numerus amnorum 6M hi imabim. Gen. XX, 21. & Rom. xv I, 26. Vocatur Deus aeternin. h Deut. x, x7. Devi ma M. Sic Sc Paralip. II, s. xxxvi. 2υ. PIH. Ixxv II, 13. xcv, 3. X I, 4. cxx Vas . Ierem. xx III, 24. Numqwa non caelum oe terram ego impleo. Leit Dominus. x Reg. viri, an Cati Cr caeli cxlorum te non μ' --. . . . . PDI. cxlv I 2, s. Sapientia ej- non es numer s. Esai. Xl, 28. Nee est inus garin, sapientia 6- Rom. xv I, 27. & I Timoth. I, 17. Soli sapienti Deo. ε Deuteron. xxx I I, 4. Dei persecta sunt opera, o omnes via ejus judicia: Deus setis, in absque ulla iniquitate, justus er rectus. II Paralip. xxx, 7. Non es apud Dominum Deum nostrum iniquitas a nec per arum

acceptio, nec cupido munerum.

Psal. cxIx, I 37. Iustus es Domine, o rectum judicium tuum. ι 1 Paralip. xv I, 3q. Psal. cVII, I. cxv III, I. cxxxv I .. 1 Confitemin; Domino, quoniam bonus, Ur in fecistum misericorLot eius. Psal. xxx xv, 8. Gusate o videis, quoniam bonus Domnus: beatus ῬAr, qui sterat in eri atth. xlx, II. Nemo bonus , nisi unus, Deus. m Exod. xXXIII, I9. Gratiam exhibebo, cur gratiam exhibebo, m miserebis .crius miserebor. Sic & Rom. I x, I s. Psal. cxxxv I, 6. Omnia, quacunque voti it Dominis fecit in caelo, & in terra, & In mari, & in omnibus A sis. MMatth. xX, I s. citat non licet mihi facere, quod volo , in meis e Rom. xx, 8. Erroculus Mari miserrtur quem otem viat, iraturan . . . n Psal. xxxv x, T. 8. Homines Sc iumetita salvam Domine a quemadmodum multipli- easti misericordiam tuam Deus. Fuit autem hominum in tegmine alarum tuarum stemue M. Psal. cIv,cu, cu I, cu II, cXXXIX totis. Mat h. v I, 26. Respicite volatilia cael, , quae risu sesent, ueque metum a neque conTN-gam tu horrea: & puer Hsto inessu disit Eu. Ninue xu magis plurii sis G e. '' n. vers. 3

8쪽

quanto maru vos, modica ei 'λ-IMatth. x, 29, 3 o. Nonne duis passeres a sex e tant e Se Muus ex illis non cadet seper teris eam siue Patre vestro. Vestri autem etiam capi i capitis omnes numerati su ut.

Sed quid opus est, Scripturet loca in argumentum providentiae divinaecolligere'. edm ipia tota nihil aliud ferE loquatur r

' rπ Ic autem unus solus verus Deus est a Pater omnipotens; Pater Γ primuri quidem se singulariter Iesu Christi; deinde' se omiarum credentium: quippe quos fidei Sc vitae Christianae respectu per verbum suum ii genuerit , dc se genitos pro filiis adoptarit, qui, quia omni pecens est oinnia nobis , cluar promisit, largiri potest; quia vero Pater est, etiam largiri volet; ut sic merito in cum credamus.

Scripturae Testimon ia

' x Thest. 1, i. & Ir Thes . x, T. Paulus Sc Misanus sc Timotheus, Ecclesia Nesatrinicensum quae est in iis Dera Patre, Sc Domiηο Iesu Christo.

Marc. XIII, 32.. De die autem illa inempe ultimo) dc hora neminit, neque Acilis neque filius, nisi Pater. Matth. xxxv, 36. Nisi serus Pater.

b Huc pertinent ea loca, in quibus Deus Iesu Christi Pater vocatur, aut Iesus' Christus Filius Dei appellatur, quae sunt plurima: Similiter & illa in quibus Iesus Christus Patrem nominans, ipsum intelligit Deum; quae itidem, apud Ioannem

-- mer m fiant cr horrima. ini r emn sunt illa Christi ad Iudaeos verba Icia R. ea

praesertim, sunt creberrima; inter quae sunt illa Christi ad Iudaeos verba: Ioa 8,s . Si ego alari co me ipsum, gloria mea nihil eΠ: en Pater meus, qui glorificat me, quem

mos dicitis , s ia Deus ser es . vos dicitis, quia Deus γε ter euet.

e Deum, Patrem nostrum vocari cuilibet est obvium, ipsaque quotidiana procatio, quam nos Christas docuit, unumquemque illius rei admonet. Huc pertinent & suutationes Apostolicar: orati- ωοbis se pax a Deo Patre 's.' Sc Domino nosDO IV. Christo, Epistolis praefixae. Ro n. v I II 29. Quos praescivit, eos Sc praedest Ut conformes seri imaginisti; sui, ursit ipse trimogenitus inter multos fratres. . .Heo. ii, ii. Qui sanctificari id est, missius)s: quἰ sanctificaritur id est Christiani ex iuno' id est, Deo j sunt omnes ; propter quam causam non confunditur, fratres eos Meare, dicens: annanciabo nomen tuum fra:ribus meis in medio Acissae laudabo te.

9쪽

oui dui it eum qui Mnuit, diligit o 'qui gerulus eia ex es. 3 e Gal. xv, ubi venit pianitudo temporis , misit Deus f m suum factum ex Γere,facturi lege, ut eos, quisublege erant redimeret, ut adoptionem βοεrum recteremur. Item Rom. v IIIa IF.

Creatorem coeli dc terrae.

solo iussu produxit, Sc producta conservat : quae rerum om nium creatio & possint.

Scripturae Testimonia.

a V eri creationi opponi novam, temporibus Euangelii per Christum sactam, multa docent Scripturae dicta: Inter alia vide, Esa. 66, 1 . Rom. 8, 19.2 a1.22. 2 Cor.ς, I7. Gal. 6,Is. Eph. 2, io. I s. 3, 9. q. aq. Coloss. i. 1s,io. m. a,io. Hinc in novo Faedere libentius describitur Deus ab operibus sub novo faedere patratis. b Deum coeli & terrae cre torem esse Scriptura docet, eimque ab hoc opere creberrime describit, ut loca memorare nihil attineat. Hunc ero ipsum esse Patrem Iesu Christi similiter ex multis Scripture mis constat. Inter alia Act. 4, 2 . Discipuli Christi unanimiter voce ad Deum sublata dicunt: ο

ues Nem, qu fecisti caelum tar terram mare Cr omuia quae νη eu sunt ; 2M S ritu S pos Patris non Damid pueri tui disisti, quare fremuerunt gentes a Cr populi mediιarι sunt inama y terunt Reges terrae, er Princi s convenerunt in unum adversus Dominum , ern mersus Christum ejus. Convenerunt euim veria in civitate isa adversus Sans puer ruum Iesum, quem unxisti, Herodes er Pontius Pilatus, cum gentibus in populis Israel ,facere tuam extendas, ut famtates,

raue manus tu incon*ium decremerant feri. Et nunc, Domine, respicem minar eorum, da sermis tui, cum omni fiducia sequi verbum tuum,m eo ut manum tuam. Erna. . Odiria ne per nomen Sancti Filii tui Iesu. 4 Apoc. 16, 7. Clamat Angelns voce magna: rimete Dein Cr date ila sonorem, quia verit hora judicii ejus , . adorate eum, qui fecit celum Q terram , mare Ioni er

10쪽

Sic Exod. 4, x3. Non imo aute Deo Arara. Nam Dominur Zelotes nomen 6 r. i

Huc & primum Decalogi priceptum pertinet; Nesrtib; Deus allias ceram me. Deut. 6, 7 g Rom. I, 23. Mutaverone oriam incorruptibilis Dei in si Itudinem Immisis c. νuptibilis hominis, Occ. Propter quod tradidit ιgos Dein tu desueria cordis rerum , in immun .ditiem,'c. . t Actorum I7,20. Genus erga cum us DA, non deImmus ea limare ais sol argento clut lapidi, sculptura artis . cogitationis hominis. divinum esse iv. id Apoc. 9, 2o. Neque plantientiam egerunt de operibus manuum suarum, ut uon adorarent Daemoma, e simulachra aurea er argemea, in aerea, Iapidea ; υ lignea, quae neque viderat suur, neque aurire, neque ambulare.

EXod. 34, 17. ' Drar conflatiles non faciss HII. I lia mi Deut. 6, 8. Nonscies titi sculptile, nec ullam similitia nem, quae in calis sursum in qua in terru deorsum, in qua in aquis sub tora, non incor abis te eis neque scrotes eis, Dia ego Dominus Deus tuus, Deus et lates. Deut. Φ, I 2. Et locutus eri Dominus ad vos de medio ignis; vocem verSorum,Hs audiebatis, in imaginem vos non videbatis , preter vocem. vers. Is, 36. cavete valdeanima. bui vestris, quia neu vidistis udam imaginem in die, qua locutus est nomisus ad νυ rn Ciarebin medio ignis, ne forte corrumpamini, crfaciatis vobis seu tin, imagin m ussius similitudinis ;formam mascuti aut famina , formam ue ut repentis in terra , formam injur piscix, qui esZ in AEquis sub terra. Mich. ς, I 2. Et succidere faciam sciapussa tua, cin tuo tuas iue medio tui, non incum his te ultra veri manuum tuarum.

Et in Jesum Christun G.

C Redimus 3c in a Iesum cui Christi, id est, uncti illius Dei Patribus olim pro

missi, nomen ex rei ipsinrs veritate tributum est i quippe, qui Spiritu S.&virtute in summum Prophetam, Euangelii in terris authorei & assertorem , .& in summum Sacerdotem,& in summum coelestemque omnium Regem a Deo unctus suit. Igitur & in Iesum Christum credimus, ipsomet dicente discipulis suis: Cre. roin ditis in Deum, & in me credite. Nam sicut fide in Deum unum ac verum a prosanis gentibus discriminamur; sic fide in Iesum Christum. ,.etiam ab ipsis Iudaeis, antiquo Dei populo, Sc a M chometRus Christianas fidei corruptoribus discernimur: quorum utrique negant in ullum alium, preter unum Deum coeli &terrς ι λμercat rem, credi oportere. Nos vero, quia & in Iesiam Christum credimus o fide in Christum ι Christiani nuncupamur. a Per

Scripturae Testimonia