장음표시 사용
4쪽
TORIS DE SCIENTIARUMLAvDIBUS HABITA.
ET LIBEL.LVS DE M A PLO MMagistratuum antiquis nominibus, ac de ijs quibus nonro utimur tempore. Nicolaus Moricus.
Fudit opes Dominet Parmana colonia Romς Docta quod ingeniis Terminium addiderit.
5쪽
S. D. E v s, qui hominum saluti: Sanctissime Pater: voluit consulere, dc prouidere, pietate ei admodum rata, quae in te enitet egregia, ad summum Pontificatus gradum,ut mundus sapientia tua regatur, S gubernetur, te uirum - optimum elegit. Quamobrem omnes maximo eXultantes gaudio, Sc letitia, longissimam tibi uitam expctunt. Proinde si eruiatissimi Viri semper a numine aliquo rerusuarum itiitia secerunt. Eo iustius equidem hac oratione mea, principio Almae Vrbis Gimnasij ad omnium bonarum artium, tuamque laudem, & gloriam habita, ad tuum fauorem decurror Teq; certissima salus urbis inuoco. Cuius prouidentia uirtutes benignissime uentur, Vitiaq; seuerissime vindicantur. Vt mihi qui tibi optimo Principi nanc dicare orationem sum a sus faueas, adiutorq; sis. Sub cuius Clypeo tutior sit a me mlucem edita. Itaque cum existimarim, ad te, Pro tuis maximis clarissimisque virtutibus, summaque erga omnes sapientiae amatores, benignitate, bonitateque tua confugiendum, supplicitertilis tuum numen poscendum. Hanc in tuae Santitatis in ine a arere uolui. Accepi igitur maxime Pontifex Carrasset Familiae
splendor, hanc meam squaliscunq; ipsa sid paruam lucubratio item: iam si tibi non prorsus displicere cognouero: Alia
post hac parabo, Vt magis, atque magis sis memor mei; Meq; Dietate tua cum offeretur opportunitas adiuuare non graueris. Vt aetas mea iam ingrauescens in benificio, &-conquie Ncat tua. Vale, Dium feliciter uiue. Romς No. Nouemb. asss.
6쪽
INITIO STUDII ALMAE URBIS in AEde Diui Eustachii habita .
IDEO omnium vestram ora, atq; occidos ira me esse
conuersos: 'manae Academiae sapientissimi e sector, Alma Vrbis amplifimi Consules, Vosq; priscellentissimi Doctores, o Auditores clarisimi facere non possum, quin maximo timore assiciar, totos corpore , ac mente vacillem . quum in tanto docti nitorum 'viro
rum constectu mihi Uodie de scientiarum amplitudine, o dignitate orationis babendae, prouincia datast. Quoniam in hunc b nestissimum locum, nisi 'firi singulari ingenio, omni doctrina, ero virlinte, dicendiq; copia ornat imi consueuere ascendere. Quae quidem cum a me Ionge absint, vereor ipse tenuis homo, minime adeo dodius, s eris ditus minimeq; ad dicendum ades accomodatus , Quo pacto vobis possem planὸ satisfacere. Sed nisi Paulo Draconi viro Ampliora, rect ri admodum venerando, Striusque iuris eruditissimo, σμmmo patrono meo: a quo honeste discentire non possem, mihi optemperandum fuisset: Libentissimὸ equidem hoc dicendi onus cuilibet alteri detulissem; Cum grauissima auctoritate, iudicioque veHro, Tum rerum , de quisus sum
Ῥerba facturus, magnitudine, ac varietate perterritus. Veris mans Me
tudine , bu amitateque verira adductus, eaq; ipsa confisus, in hunc esti rem ascendere locum non dubitaui. Quia vest,tim aliquem, certo cis, si in aliquo deessem, meam non iniustam accepturum excusationem. In ter mortales tam sapiens Ue,l ferὰ nemo, quin per errorem aliquaηd labatur. Quisque enim accutius, atque acrius Ῥitia iudicente, quam re cta Videt. Si id igitur mihi contigerit , Ῥt optimi, G fauere , clemen ter ignoscere Ῥelitis. Hunc diem, diuo Lucae dicatum, singuῖb annis nos piὸ, sancteq; Neη rinur, o colimus, s merito, ac iure, quum butus sanctissimi Luca η men , Ο lux, o resurrectio interpretetur. Nam Diuus Lucas sicut tenebris in lucem πerae legis non euocauis, eius; criptis S monumentis ηο
Rram fidem illuminauit, ae illustrauit: Ita S nobis ipse, cuius diem festi m solenniser celebramus, in litteris maximam lucem assen, mentem nin φα
7쪽
r asapimus, qμa p Ridemus, qlia tamen Omia agimus, ad Ῥirtut , σgloriam comparandam maximὰ illuminat. Quippe enim omnes bonae artes atq; scientiae hodie resurgunt, s pristinis muneribus renouantur. De hisbadienus: complectar equidem quod proposui breui, dilucidὰ . Priamum de sapientiae praeflantia, Deinde de omnis doctrinae utilitate breuissi-mρ dicam . PUmJapientia, quae omnia studiorum genera nomine uno coris plexa est , rerum omnium tum diuinarνm, tum humanarum, cunctis in ea Ῥersantibus, magnam dare cognitionem solet. Quam, qui adeptisunt,foli certae rationis sunt participes: certos hominis nominesunt dignit Solivpecudibus, caeterisq; bestijs pronis , ventri obedientibus antecedunt. Hinc ad eos laus, honor, dignitas, consuere solet: Psibila Deo Opt. Max. uberius, nihil forentius, nibit praestantius, nihilque optabiliussapientia bominum generi dari potuit. In qua excellere pulchrum putamus: omnes enim ducimur atque trahimur ad eius cognitionis cupiditatem. Et hoc uno cum sit nobis quiddam cum Deo commune a bestiis plurimum dis feramus, quod habeamus rationem mentia natura datam. Proindemii rectius esse 'ideatursapientia, qtuam diuiti, honorem, gloriam acquia rere. diuitiaru gloria fluxa, c fragilis est, sapientia vero clara, este naque habetur. Itaque cum esset ipsa sapientia Yt Orator ait Mater omnium bonarum artium plures tribus partubus filias tenuit; Primo partu Grammaticam, Rhetoruram, o Dialecticam, quibus osscium rerum qu litatem considerandi tribuit: Secundo Artimeticam, Geometriam, Musicam , er intrologiam, quibus rerum quantitatem inquirendi; Teotio aliorum digni mo, Naturalem cientiam cum Medicina simul, Imralem, o Diuinam, quae graeco nomine philo niae dicuntur, qutibus res summas munus scrutandi praebuit. Nu sequarsingularum Ῥtilitatem ordinis nostri conseruandi gratia. Et a Grammatica primum Yeluti omnium bonarum artium principe initui
nostrum faciemus. Hanc Aristoteles ait mentiam esse re tdscribendi, erintelligetat, quod profertur; uitae sententiis congruentem, o verbis discrepantem oratione explicat. Cuius professo fructum, o utilitate assertita maximam, 'ut ipsa sola det lucem, S aditum ad omnem literarummemtiam, aperissimum. Quo si nos careremus, perinde ac caeci per omnes scietius aberram . Et nullam Ῥnquam cognitionem rerum, aut oculiarum,
aut a trabiliti ad bene, beates vivendum necessariam haberemus. CL cera Nir ille sapientissimus, s eloquentissimus hanc nunquam est albem
tus: 'Um Antonij Gn boni colam postforenses causas audiendι animo semper
8쪽
semper frequentabat. Haec igitur diligenter colenda, Fectendas est minimes aspernanda. Quia in Grammatica est verborum interpretatio, Pronunciandi quidam sonus, Foetarum pertradiatio, IIVloriariun cognitio.
Ideo haec omni: s studio literarum 'versari optantibus per quam necessaria mihi esse videtur. Sine qua nec bene latinὰ loqui,nec rediὸ scrilere nec quicquam optimὸ intelligere possemus. Huic proxima acceduit Metorica Lla artificiose eloquentia oreate diaeendi: ζω erboru- elegantiam, er ornatura, sententiarum; grauitatem edocet. Haec viam laudis, o Ῥituperationis monstrat: Haec suasionis, s dis sionis praecepta tradit. Haec accusationis, s petitionis in controversi' defensionem habet. Hic nobis orationem, inueniendi, disponendi, eloquendis dat viam apertam, cor directam. Haec deniq; est illa quae eloquentiae studium nuncupatur. Itaque nihiil est ipsa eloquentia laudabilius , nihil praenantius, si modo cum sapientia, animique moderationest coniunctμ . V no est, qui nesciat, principio genus humanum in momittas, erydius di latum prudentium consiluis compulsum, desertorum oratione mitigarum se oppidis, maenibus sepisse . a is, quanta
sit vetorica optimis quisque considerare potest. Sine cuius notitia omnis oratio cuiustue rei Ῥel conscribendae, πιι dicendae inculta, incompta, T c fusa esse Ῥitiretur. Ad hanc elegantiam Ῥerborum adiungit illa uirtus disputatrix Dialecti ea ars veri, fessis conoscendi accommodata. Haec ad disputandum, proba ndum, refellendum, o confutandum plurimum udet: Et iter aperit ad omnem Dilosophiam expeditissimum. Zeno stoicorum princeps Dialecticam pugno, fi oricam vero palmae similem dicebatis d latius loquerentur Metores, Dialectici vero compressius
Deinceps de eis secundi partus, quae nomine ino Mathematica nomianantur , dicendum videtur,Primo de Arithmetica, s Geometria, quae imrer sesunt lotad coniunctissimae, aperiemus. Nam Arithmetica est scietiade numerorum rationibus tractans: Quam primus omnium Pithagoras illesipientissimus ἡ Samo philosopbus in artem, disciplinam; redegit. Geom
tria uero en quae terra mensuram lineamentorum, forme interuallorum,
magnitudinum inquirit. Quae er si per se Mnt praeclarissimae, omnitust
adeo necessaria. Tamen citra harum cognitionem nίhil aut vendere, aut Ginere, aut diuidere, aut deniq; percipere Vaderemus: neqNe caelines circulos metiri, neq: terrae ambitum considerare.
2 cum ad Muscam, o Astrologiam transeamus: Musica autem en quae. a modum Cic. de
9쪽
modum canendi demonstrat. Haec fuit apud 'veteres semper in maxἱmo b nore habita , ocium conterendi, animumq; recreandi gratia;) eq; enim e niua, neque ludos sine tibiarum cantu fieri confiueuse; rem profecto diuinum ad animi auriumq; delectationem mirifice laccommodatam.In qua phion , Orpbeus plurimum valuerunt; quorum unus irra canendo saxa mouebat; Alter ad sie feras, o fluas alliciebat , atque trabebat Astrol gia vero astrorit scientia est , coelestes magnitudines inquirens. Et si credendum eu) Ῥt praedici posit, quid cuis euenturum, Ir quo quisq; salo natus sit, demonstrans. Cuius nonnulli Drofessores eo progrediuntur t futura praedicere audeant, Quod nos Christiani Ῥan imum esse putamus. Iam nunc, Ῥt instituimus proficisci ordine, ad reliquas tertii partus mentias frigamus; quas nomine iso Philosophia conplectitur, a sapientiae amore nomen habens. 2 lam naturalis scientia en consideratio, contemplatioq,
nature rerum. corporum, qua generatur, er corrumpuntur,rationem crutans , latentesse causas meditans. Hanc igitur is qui en adeptus omnium rerum diuinarum atq; humanarum naturam, caussasq; noscit; Et omnem be-nὸ Ῥiuendi rationem tenet, ac persequitur . Hinc ad saluberrimam medicinae scientiam transeamus ; mortalibus quanti ritimanda sit, luce clarius est. P ulli extat morborum genus cui non set a medicis remedia sat errima inuenta. 2qatκra homines produexit imbecilles, productos deniq; Medici omnisua arte, cura, opera, diligentia tuentur, ac defendunt, Deus nobis Ῥitum dedit; quam nostra prauitate saepe breuiorem reddimus. Medici ero tanquam Dij eam conseruant, ac longius producunt.
Quid dica de Morali Iuris scientia, o gloria, Quae boni,n aequi notiatiam sabet, honestes Nivere, alterum non tendere; s' cuis iussuum imperat tribuere. Haec humani generissocietatem,qgubernationem constituit. Haec bominum mores confirmat Ῥrbes,res ublicas, regnaque regit, gubernat. Haec recta imperat, prohibetque contraria, Bonis dat praemia, Malis ' ero instituit poenas. Soli qui iurismentiam sunt adepti, tamquam Dij quidam maleficia, s peccata puniendi potenatem habent; Hominum commodis, π.Ῥtilitati consulunt, Vitam deniq; ad certam rationis normam dirigunt. Est sine dubio domus iurisconsultorum totius oraculum ciuitatis. ιisunt'Philosopli.er Sacerdotes, Pontifices appellati, Divinarum atque humanarum rerum interpretes ; In terris apud homines Ῥim,atque
'liquum est i in praesentia de Diuina dicamus; quae graecὸ γ heol gla
10쪽
m appellatur divinarim rerura sapientia; Quae Deorum maiestat , M aq; mUeria aperit. en tam esseratus ' qui cum suspexerit caelum
non contemplatur caelestia φ Quorum, lectoris Dei cognitionem babere non aurat ' ac eum pse colere um amare, eum denique orare,pures uenerari φ Quia commoda , quibus utimur lucem,quafruimur:spiritum,quem ducimus, Dei concessu, atque munere nobis dari, impartiri videmus.
Haec igitur omnibus Christo Melibus colenda, plurimique facienda est. Siane cuius cognitione omnia ea, quae ad nomam religionem spectandi, penitus uidemur ignorare.
De bis non plura dicam: Vidistis, s se inis, quantam illis utilitatem,s gloriam, omne suum studium in doctrina, sapientia collocantibus literae asserre possunt. Quocirca Ῥt imperatores cum inrirum acie quam ps rati mos milites ad praeliandum Ῥideant; eos tamen cobortari solent; Ιta quoque mihistudiosi iuuenes ; ad literas ardentes;jerectos identi, ad earum laudem ; er gloriam Ῥos primum adhortandi estis. Proinde ad honorem, er gloriam Dei immortadis tanti operis, numeris effectoris, cuius omnia sunt plena, Ῥobis hane parate sapientiam,incomplectimini quaeso: Et si dulcis en gloria, Virtutem consequimini, Nam Ῥita nonra breuis in,'ursus Ῥero glorie sempitemus, Si nobis vita eripiturino tamen immortalis gloria adimi poten. Possea verὼ,quam hoc die omnes scientiis resurgunt: Vos item resurgite, pergite atque in studium, in quo ectis; tota mente incumbite . Iaxn satis temporis ocio datum en . 'On enim ad ludum, τ iocum a natura geniti sumus ,sed ad quaedam studia maiora, grauiora, quibus summe laudes comparantur ; In bis igitur elaborandum gatus Demomenes oratoriam γλ quemadmodum acquisiuisset.
Risit , quia plus olei ait quam Ῥini consumpsi. Itaque id ipsum qu esso Nos es ite si ad quid Ῥeninis memores enis . Nam si indocti, imperitique domum Ῥenrum reuertimini; omnibus ludibrio, delpectuique Ῥos futuros intelligatis. Sin aute docti, V eruditi euaseritis; ad Ῥos laus, honora dignitas cum diuitiarum magnitudine confluet: Praesertim si omnem in Deo Opt. Max. prorsus 1 em ῬeHram collocatis, a quo bona cuncta proscisiuntur. A Deo enim putefacta en in homine sapientia ; Vt in eo spem omnem ponat, eumqiιe cognostat, laudet,.colat frustra aliter laborar tur. Qiuicquid enim facimus Ῥenit ex alto. Si id feceritis apud homines Yobis, er honori, bonaeque existimationi, s amicis Nil tuti, reipublica emolumento semper eritis. Hinc deinde ad vos excellentissimi Doctores, me conuerto. Quum nos